Katowice 30.04.2016 Prof. dr hab. Aldona

1
Katowice 30.04.2016
Prof. dr hab. Aldona Frączkiewicz-Wronka,
Katedra Zarządzania Publicznego i Nauk Społecznych
Wydział Ekonomii
Uniwersytet Ekonomiczny Katowice
Recenzja
pracy doktorskiej magister Grety Kanownik pt. Zinegrowany model konkurencyjności
w służbie zdrowia na przykładzie szpitali powiatowych
promotor: prof. zw dr hab. Stanisław Kasiewicz Szkoła Główna Handlowa
w Warszawie
Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie
Recenzja przygotowana na podstawie uchwały nr 378 Rady Kolegium Nauk
o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
Niniejsza recenzja jest sporządzona zgodnie z wymogami ustawy z dnia 14 marca 2003
roku o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki z
późniejszymi zmianami) i odnosi się do elementów wyszczególnionych w powołanej
regulacji: oceny zaproponowanego tematu, oryginalności rozwiązania problemu naukowego,
ogólnej wiedzy teoretycznej zaprezentowanej w rozważaniach objętych przedmiotem
dysertacji oraz umiejętności samodzielnego prowadzenia pracy naukowej poprzez dokonanie
analizy i syntezy materiału źródłowego oraz zaprojektowanie, przeprowadzenie i
wnioskowanie z przeprowadzonego procesu badań empirycznych. Szczegółowo opinia
zostanie przedstawiona biorąc pod uwagę następujące kryteria: (1) wybór tematu (2),
założenia badawcze, cel rozprawy, tytuł, (3) struktura i spełnienie wymogów formalnych w
tym poprawność formalno-językowa, (4) dobór źródeł i literatury naukowej, (5) zawartość
merytoryczna pracy, (6) wartość naukowa pracy, (7) końcowa konkluzja.
(1) Wybór tematu.
Systemy ochrony zdrowia w krajach europejskich, w tym także w Polsce, są w stanie
nieustannych zmian i borykają się z koniecznością poszukiwania optymalnego rozwiązania
problemu nierównowagi między rosnącymi potrzebami w zakresie opieki zdrowotnej,
wynikającymi między innymi ze zmieniającej się struktury demograficznej społeczeństwa,
koniecznością nadążania za innowacjami w sektorze usług zdrowotnych, a ograniczonością
środków, które mogą być na te cele przeznaczone. Organizacjami dostarczającymi świadczeń
zdrowotnych są między innymi szpitale. W polskim systemie ochrony zdrowia generują one
lawinowo narastające koszty i w zdecydowanej większości są podmiotami publicznymi.
Mimo, iż kluczowe procesy zarządzania organizacją publiczną nie odbiegają zbytnio od logiki
zarządzania w sektorze prywatnym, stosując znane reguły i rutyny należy mieć na uwadze
swoistość organizacji publicznych, wyrażoną zwłaszcza w sposobie finansowania, istnieniu
2
wielu interesariuszy, których cele są często sprzeczne, dużego lobbingu politycznego czy też
braku zysku i konieczności realizacji prospołecznej misji – jako głównego celu organizacji.
Zarządzający w organizacjach publicznych, zobowiązani do podejmowania decyzji, od
których zależy przyszłość kierowanych przez nich organizacji, stale borykają się z problemem
niedostatecznej ilości lub niedostatecznej wiarygodności informacji, turbulencji w otoczeniu
i konieczności godzenia wzajemnych, często sprzecznych interesów interesariuszy
i permanentnego braku środków finansowych. Muszą rozstrzygać o wielu kwestiach z dużym
wyprzedzeniem, poszukują zatem narzędzi i instrumentów wspierających proces wytyczania
kierunków działania organizacji i wspierania procesu decyzyjnego. Umiejętność adekwatnego
do wyzwań zachowania się organizacji poprzez dostosowywanie się do zachodzących zmian
lub ich wyprzedzanie, decyduje o jej przetrwaniu i rozwoju na konkurencyjnym rynku.
Ostatnie dwie dekady przyniosły szereg zmian w funkcjonowaniu organizacji sektora
publicznego. Powodem owych zmian jest odejście od paradygmatu administrowania na rzecz
paradygmatu zarządzania i dowartościowania przedsiębiorczego działania organizacji
publicznych w konsekwencji transformacji zasad zarządzania stosowanych dotychczas
w sektorze prywatnym do sektora publicznego. Jedną z koncepcji usprawniania zarządzania
w organizacjach publicznych jest stosowanie koncepcji modelu biznesu w procesie
planowania kierunków przyszłych działań. Model biznesu jako instrument zarządzania
w organizacji publicznej jest nową koncepcją, z trudem znajdującą akceptację bowiem przez
szereg lat nie dostrzegano konieczności nastawionego na rezultaty zarządzania w tych
organizacjach
We wskazany nurt poszukiwań czynników, które sprzyjają efektywnej realizacji zadań
stawianych przez podmiotem leczniczym jakim jest szpital, wpisuje się recenzowana praca
awansowa. Autorka dostrzegając znaczenie budowy modeli biznesowych dla wskazanych
podmiotów poszukuje uwarunkowań sprzyjających lub ograniczających ich stosowanie
w polskich szpitalach publicznych i prywatnych. Wybrany temat pracy oceniam jako bardzo
interesujący zarówno z perspektywy teoretycznej, jak i praktycznej. Należy podkreślić, że
każda organizacja, która pragnie osiągać wyniki, kreować wartość i utrzymać się w swojej
branży musi wyraźnie sformułować i rozwijać model biznesu bowiem bez stabilnego modelu
biznesu, nie będzie efektywna. Kształt modelu biznesu zależy przede wszystkim od sektora,
w którym operuje organizacja, ponieważ jest to sposób, w jaki w identyfikowanym
i diagnozowanym przez siebie stanie otoczenia prowadzi swoją działalność. Ów sposób to
swoista konfiguracja zasobów, działań i oferowanych produktów lub usług, zapewniająca
wytworzenie wartości dla klienta.
(2) Założenia badawcze, cel rozprawy, tytuł
Cel sformułowany został prawidłowo, Autorka podkreśliła w nim zarówno utylitarne
aspekty podęcia pracy, podkreślając dążenie do zaproponowania takiego sposobu zarządzania
organizacją, który będzie sprzyjał lepszej efektywności, jak i wskazała na odniesienia do
teorii, w których będą prowadzone rozważania. Tutaj szczególnie należy podkreślić
prawidłowe umiejscowienie rozważań w problematyce zarządzania strategicznego
i dowartościowanie w prowadzonych rozważaniach jednego z najważniejszych jego zadań
jakim jest tworzenie i rozwój organizacji tworzących wartość i nagradzanych w burzliwym
otoczeniu (s. 17-26). Zadanie to staje się coraz trudniejsze wskutek globalizacji,
3
przyspieszonego tempa zmian, a także nasilonej uwagi poświęconej osiąganiu sukcesu przez
organizację w perspektywie interesariuszy. Skupienie się na interesariuszach w poszukiwaniu
czynników zwiększających konkurencyjność organizacji świadczącej usługi jest istotne
w całym procesie zarządzania strategicznego, ponieważ sukces organizacji publicznych oraz
niepublicznych, ale realizujących z wykorzystaniem środków publicznych zadania zlecone
jako własne (świadczenie usług zdrowotnych w konsekwencji zawierania kontraktów z NFZ)
– a na pewno przetrwanie – zależy od ich usatysfakcjonowania zgodnie z ich rozumieniem
wartości.
Recenzowana rozprawa zgodnie z jej tytułem Zinegrowany model konkurencyjności
w służbie zdrowia na przykładzie szpitali powiatowych koncentruje się na problematyce
poszukiwania czynników konkurencyjności podmiotów świadczących usługi zdrowotne tj.szpitali, następnie w konsekwencji ich zidentyfikowania przygotowania modelu
referencyjnego do zintegrowanego zarządzania i zaproponowanie pomiaru jego składowych.
Sformułowany tytuł zakreślił pole badawcze (s. 8) do następujących podmiotów
leczniczych zdefiniowanych z uwagi na zasięg oddziaływania i strukturę oddziałów
zabiegowych:
 szpitale o I stopniu referencyjnym,
 szpitale powiatowe,
 szpitale ogólne,
a ze względu na formę organizacyjno-prawną do:
 szpitali powiatowych działających, jako szpitale publiczne działające w formie
SPZOZ,
 szpitali niepublicznych (samorządowych) działających w formie spółki prawa
handlowego, w których udziały większościowe posiada podmiot tworzący, w tym
przypadku jest to powiat,
 szpitali niepublicznych (prywatnych) działających w formie spółki prawa
handlowego, którego udziały należą wyłącznie do prywatnych inwestorów.
Kluczowe znaczenie dla przyjęcia określonych założeń dla zaprojektowania badań
empirycznych miało zdefiniowanie pojęcia konkurencyjność, które Autorka rozpatruje
w perspektywie prakseologicznej jako wzajemne powiązanie między (s. 13) efektywnością,
elastycznością, innowacyjnością, jakością i ryzykiem. O prawidłowym funkcjonowaniu
zaproponowanego rozwiązania zarządczego w organizacji będą świadczyły – w zamyśle
Autorki – uzyskane w pomiarze parametry opisujące poziom integracji. To ostatnie będzie
osiągnięte zgodnie z tezą Autorki (s. 214) poprzez zastosowanym w pomiarze wskaźników
obrazujących uzyskane wartości dla wymiarów konkurencyjności. Mierniki dla każdego
z wymiarów mają jednocześnie wpływ na inny wymiar konkurencyjności. Np. wskaźniki
zawarte w wymiarze ryzyk wiążą się i mają wpływ także na wymiar jakościowy,
efektywnościowy, innowacyjny i elastyczność.
Biorąc równocześnie pod uwagę, że przedmiotem zaprojektowanych badań są procesy
nakierowane na zwiększanie wartości szpitali jako szczególnego (z uwagi na funkcje jakie
pełnią w procesie zaspokajania potrzeb społecznie uznanych za ważne) rodzaju organizacje,
zaś ich celem utylitarnym jest opracowanie narzędzia służącego zwiększeniu skuteczności
działań nakierowanych na polepszenie pozycji podmiotu na rynku (s. 215-244) i dostarczenie
4
zarządzającym rekomendacji (w postaci Zintegrowanego Modelu Pomiaru Konkurencyjności
Szpitali Powiatowych) w zakresie możliwości ograniczenia wpływu czynników
niekorzystnych stwierdzić należy w tym miejscu, że recenzowana rozprawa trafnie wpisuje
się w dyscyplinę naukową nauk o zarządzaniu.
Poza wskazanym powyżej ogólnym zamierzeniem badawczym Autorka sformułowała
także typowe dla prac awansowych (s. 9) cele: metodyczny (Jak uwzględnić różne
oczekiwania interesariuszy zewnętrznych i wewnętrznych w kształtowaniu konkurencyjności
szpitali w aktualnych uwarunkowaniach i obserwowanych trendach w ochronie zdrowia),
poznawczy (opracowanie zintegrowanego modelu konkurencyjności szpitali jako systemu
budowania potencjału konkurencyjności szpitali, który ma służyć ocenie monitorowania
konkurencyjności szpitali zarówno w publicznym, jak i niepublicznym sektorze ochrony
zdrowia) i utylitarny (dokonanie oceny przydatności zintegrowanego modelu pomiaru
konkurencyjności szpitali w budowaniu wartości dodanej szpitala wobec konkurentów
krajowych i zagranicznych).
Wskazane cele mają postać zbliżoną bardziej do dyspozycji przydatnych w raporcie
konsultanckim niż w pracy o charakterze teoriopozanwczym – a taki walor powinna mieć
praca doktorska, ale oceniając całościowo warsztat badawczy uwidoczniony w całej
rozprawie zakładam, że przewartościowywanie wątków praktycznych nad teoretycznymi
w następnych pracach Autorki już nie będzie miało miejsca.
Prowadzone studia literaturowe oraz doświadczenia własne pozwoliły Autorce na
sformułowanie pytań badawczych o treści (s. 8):
 Jak rozumiana jest konkurencyjność przez różne grupy interesariuszy szpitali
powiatowych?
 Jakie czynniki konkurencyjności są uważane za kluczowe przez interesariuszy szpitali
powiatowych i dlaczego?
 Czy interesariusze odczuwają potrzebę oceny konkurencyjności szpitala, a jeśli tak ,
jakie mierniki są przez nich stosowane i dlaczego?
 Czy dokonywane pomiary lub ocena wyników prowadzonej działalności szpitali ma
wpływ na podejmowane decyzje zarządcze zmierzające do efektywnego wykorzystania
posiadanych środków finansowych i budowania wzrostu wartości w dążeniu do
poprawy pozycji konkurencyjnej szpitala w sektorze?
oraz hipotez (s. 10):
 H: zintegrowany model konkurencyjności stanowi ważne narzędzie dla stymulowania
efektywnej konkurencji w polskiej służbie zdrowia
 H1: Warunkiem koniecznym do uzyskania efektywności działania w zintegrowanym
modelu konkurencyjności szpitali jest uwzględniania oczekiwań kluczowych interesariuszy
 H2: Skuteczność zintegrowanego modelu konkurencyjności szpitali, wzorem doświadczeń
światowych i europejskich placówek medycznych, zależy od zdolności do równoważenia
rozbieżnych interesów kluczowych interesariuszy.
Zaprezentowane założenia badawcze oceniam jednoznacznie pozytywnie. W sposób
zrozumiały i logiczny eksponują one zamierzenia Autorki w odniesieniu do zakresu oraz
sposobu prezentacji zagadnień podejmowanych w pracy awansowej. Zostały one syntetycznie
5
zaprezentowane we wprowadzeniu (s. 7-15) oraz szczegółowo omówione w podrozdziale 3.1
(s. 78-85), by po raz kolejny odnieść się do niech z okazji formułowania wniosków
końcowych, stanowiących podsumowanie pracy i syntezę prowadzonych badań. Ową
sekwencyjność postrzegam jako zaletę pracy, bowiem taki sposób prezentacji treści dowodzi
świadomego dążenia do podporządkowania prowadzonych badań przyjętym regułom
i zasadom obowiązującym w badaniach naukowych, co dobrze świadczy o warsztacie
naukowym Autorki. Także sformułowany tytuł pracy uznaję za jak najbardziej zasadny,
wpisuje się on bowiem trafnie w całokształt badań dotyczących przebiegu, metod,
instrumentów oraz oceny skuteczności i efektywności procesów zarządzania w odniesieniu do
rożnych rodzajów organizacji (w tym przypadku świadczących usługi zdrowotne
i działających zarówno w formule publicznych, jak i niepublicznych) przyczyniając się tym
samym do wzbogacenia badań zarówno w wymiarze teoriopoznawczym, jak i aplikacyjnym.
(3) Struktura i spełnienie wymogów formalnych w tym poprawność formalnojęzykową
Z formalnego punktu widzenia recenzowana praca zawiera 6 ponumerowanych,
wyodrębnionych części oraz nienumerowane: wprowadzenie i zakończenie. Łącznie praca
liczy 262 numerowane strony, w tym 253 strony tekstu głównego i 6 stron literatury,
numerowanych jako strony 254-259. Integralną częścią pracy są 2 załączniki:
 Załącznik zatytułowany system opieki zdrowotnej w Szwecji
 Kwestionariusz ankiety IDI (autorski)
 Kwestionariusz ankiety PAPI (autorski)
 Kwestionariusz ankiety oraz sposób jej wypełniania przygotowane dla badania
prowadzonego przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia
„Bezpieczny szpital” (2005, 2013)
 Ankieta „Basta Sjukhuset” 2014
 Zestawienie pt. Mierniki pomiaru konkurencyjności szpitali powiatowych – wersja
pełna.
Bibliografia mieszcząca się na stronach 254-259 została podzielona na pięć części. I tak:
 pierwsza część „spis literatury” zawiera 56 pozycji nienumerowanych,
 druga część „raporty, sprawozdania” zawiera 18 nienumerowanych pozycji
 trzecia część „referaty” zawiera 2 nienumerowane pozycje
 czwarta część pracy „źródła internetowe” zawiera 14 nienumerowanych pozycji
 piąta część „akty normatywne” zawiera 5 nienumerowanych pozycji.
Struktura formalna pracy (bez części zawierającej załączniki) jest następująca:
wprowadzenie (ss. 7-15), rozdział I (ss. 16-43), rozdział II (ss. 44-76), rozdział III (ss.77 126), rozdział IV (ss. 127-159), rozdział V (ss.160-198), rozdział VI (ss. 199-246),
zakończenie (ss. 247-253). Na stronach 260-262 znajdują się objęte kanonem tego typu pracy
spisy tabel, rysunków, wykresów. Ostatnia cześć to wskazane wcześniej nienumerowane
według stron załączniki.
Zamieszczone w tekście pracy rysunki, wykresy, tabele są opisane prawidłowo. Autorka
pod każdym z nich podaje źródła, z których korzystała.
6
Edycyjne praca jest przygotowana niezwykle starannie, podkreślenia wymaga wyjątkowa
dbałość o precyzje i formę wykorzystywanego w opisie języka polskiego. Z punktu widzenia
umiejętności formułowania myśli własnych oraz przytaczania cudzych, jak również
poprawnego posługiwania się językiem polskim w ocenianej pracy nie zauważam
niedostatków.
Obecna struktura pracy jest bardzo dobra, czytelnie treści zostały podzielone na:
 część teoretyczną, w której opisane zostają podstawy naukowe prowadzonych
badań (ss. 16-76),
 część badawczą, w której znajdujemy naukowe uzasadnienie dla
zaprojektowanego modelu badawczego, opis metod, technik i narzędzi
wykorzystanych w procesie badawczym, opis uzyskanych wyników badań (ss. 77158),
 część syntetyzującą, w której wskazuje się na to co zrealizowane postępowanie
wniosło do teorii dyscypliny, przedstawia rekomendacje dla praktyki, wskazuje na
wynikające z prowadzonych rozważań wyłaniające się kierunki przyszłych badań i
na koniec opisuje się ograniczenia dla procesu badawczego (ss.160-246),
 część podsumowującą prowadzone rozważania, w której Autorka wskazała na
znaczenie prowadzonych badań dla teorii i praktyki, wskazała ich ograniczenia
oraz zaproponowała kierunki pogłębienia dotychczasowych rozważań (ss. 247253).
Podsumowując należy stwierdzić, że struktura logiczna rozprawy, oparta na doborze
i sekwencji prezentowanych w niej treści została w sposób właściwy podporządkowana jej
tytułowi oraz przyjętym założeniom badawczym, stąd strukturę pracy oceniam pozytywnie.
(4) Dobór źródeł i literatury naukowej
Autorka wykazała w spisie bibliograficznym wykorzystanie łącznie w dysertacji 96
zróżnicowanych pozycji. Ilość publikacji (łącznie publikacje zwarte i rozproszone,
dokumenty organizacyjne, strony internetowe oraz akty prawne), szczególnie w części
pozycje książkowe i artykuły jest wykorzystana dość minimalistycznie. Tematyka, którą
zajmuje się Doktorantka jest w części rozpoznana w literaturze przedmiotu stąd
oczekiwałabym znaczniejszego udziału literatury w prowadzonych rozważaniach. Z drugiej
jednak strony rozważania, które snuje Autorka maja silne osadzenie w rzeczywistości
organizacyjnej i jako takie są niejednokrotnie przedmiotem badań i ekspertów odnoszących
się do praktyki działania i opisujących swoje doświadczenia w postaci raportów. Wskazane
raporty w znacznej części wyrównują niedobór literatury przedmiotu powołanej w dysertacji.
Dobór literatury oceniam jako spełniający – aczkolwiek z pewnym niedosytem –
kryterium dogłębnej analizy. Ocena powołanych pozycji literatury jest pozytywna, bowiem
Autorka wykorzystała w większości publikacje o charakterze naukowym, często sięgając przy
tym do myśli anglosaskiej i wyników badań opisywanych w tym kręgu kulturowym. Do opisu
systemu ochrony zdrowia w Szwecji Autorka wykorzystała informacje znajdujące się na
oficjalnych stronach internetowych tamtejszych podmiotów działających w sektorze ochrony
zdrowia.
Struktura i dobór przedstawionej w wykazie wykorzystanej literatury przedmiotu
prawdopodobnie jest akceptowalny bowiem pozytywnie zarzutował na ostateczny kształt
7
i jakość przedstawionej do oceny dysertacji. W opinii recenzenta Autorka dołożyła należytej
staranności w przeprowadzonej kwerendzie literatury, chociaż jej dobór jest lekko
ograniczony. Dobra znajomość podstawowej dla tematyki literatury przedmiotu (głównie prac
praktycznych) przełożył się na sposób precyzowania, a następnie analizowania problemu oraz
na jakość wnioskowania.
Ogólnie dobór literatury oceniam jako niewystarczający dla przygotowania
i zrealizowania rzetelnych badań naukowych w pracy awansowej. Oczywiście powołane
pozycje mają niebagatelną wagę dla poruszanych problemów, ale wydaje się, że głębsze
sięgnięcie do artykułów – szczególnie zagranicznych – w których obecnie przebiega główny
nurt naukowej refleksji nad procesem efektywnego świadczenia usług społecznych, jak i jego
uwarunkowaniami, na pewno wzbogaciłoby poznawczo ocenianą dysertację.
(5) Zawartość merytoryczna pracy
W strukturze tekstu głównego pracy można wyodrębnić trzy zasadnicze części:
pierwsza składająca się z dwóch rozdziałów stanowi część - w zamyśle Autorki - teoretyczną;
druga składająca się z kolejnych dwóch rozdziałów to opis metodyki i wyników badań
własnych, ostatnia część to zaproponowanie metodyki pomiaru konkurencyjności szpitali
powiatowych w perspektywie integracji teorii i praktyki.
Rozdział 1 Konkurencyjność podmiotów gospodarczych a model biznesowy (ss.16-43)
to prawidłowo przygotowana część, w której Autorka na podstawie literatury charakteryzuje
podstawowe pojęcia wykorzystywane w pracy. Z uwagi na specyfikę rynku usług
medycznych opisane zostały podstawowe mechanizmy dominujące na tym rynku oraz
ekonomiczne, prawne, polityczne i społeczne uwarunkowania funkcjonowania podmiotów.
Istotnym elementem świadczącym o właściwej umiejętności syntetyzowania materiału
świadczy jakość dyskusji nad problematyką konkurencyjności odniesionej do podmiotów,
które pełnią trudną na rynku usług rolę bowiem zajmują się dostarczaniem usług społecznie
uznanych za tak ważne że finansowane są ze środków publicznych. W zakończeniu (ss.42-43)
Autorka formułuje słuszne stwierdzenie, iż dla rozpoznania poziomu konkurencyjności
niezbędna jest w miarę precyzyjna identyfikacja modelu biznesowego oraz relacja między
strategią, modelem biznesowym i konkurencyjnością.
Rozdział 2 Model biznesowy szpitali publicznych w Szwecji i w Polsce (ss.44-76) W
rozdziale tym Autorka dokonuje refleksji nad konstruktem „model biznesowy” ukazując to
zjawisko w szerszej perspektywie jako instrument którego prawidłowe skonfigurowanie
przyczynia się do wyższej efektywności podejmowanych w organizacji działań. Autorka
dysertacji słusznie podkreśla, że wymiarem efektywnego działania organizacji jest sukces
osiągnięty na współczesnym konkurencyjnym rynku, czyli wytworzenie wartości dla klienta i
innych interesariuszy. Pojęcie „wartości”, można rozumieć różnorodnie, między innymi jako
to coś co jest cenne, to coś czego ludzie pragną, do czego dążą i co ukierunkowuje ich
działania. Każda organizacja tworzy wartości dla najważniejszych interesariuszy, a każdy
uczestnik procesu gospodarczego i społecznego tworzy swoistą wartość dodaną, dającą
łańcuch wartości. Wspomniani interesariusze, to ci wszyscy (podmioty, osoby), którzy są
żywotnie zainteresowani wartością wytwarzaną (produkowaną) przez organizacje. W
odniesieniu do rozważań przyjętych przez Autorkę interesariuszem najważniejszym jest
klient/pacjent oraz organizacje, które funkcjonują w otoczeniu zadaniowym i
8
makroekonomicznym podmiotu leczniczego. W podsumowaniu (ss. 76) Autorka precyzyjnie
odpowiada na pytanie o to jak ekonomiści percypują zagadnienie konkurencyjności na rynku
usług zdrowotnych i jakie to ma znaczenie dla składowych modeli biznesowych szpitali oraz
podkreśla konieczność tworzenia nowych modeli biznesowych , o charakterze hybrydowym ,
które wykraczają poza zdefiniowane i dość stałe standardy poszczególnych sektorów.
Rozdział 3 Analiza empiryczna wyników badania konkurencji w szpitalach
powiatowych w Polsce (ss.77-126). W rozdziale tym Autorka bardzo dobrze omówiła przyjęty
scenariusz badań terenowych oraz wykorzystane narzędzia, które posłużyły – w konsekwencji
zebrania danych - do weryfikowania sformułowanych w konsekwencji rozważań opisanych w
rozdziale pierwszym i drugim założeń teoretycznych pracy. Precyzyjnie wskazała także na to
ku czemu podążą prowadząc swoje badania ( s. 77) – czyli zbudowaniu modelu pomiarowego
przydatnego do stymulowania efektywnego działania szpitali. Badania zrealizowano –
zgodnie z opisem wskazanym przez Doktorantkę w dwóch etapach (s.78), (a) etap pierwszy
dotyczył uzyskania opinii od głównych interesariuszy szpitali powiatowych. Badanie to
zrealizowano metodą wywiadów bezpośrednich pogłębionych (b) etap drugi dotyczył
uzyskania opinii pacjentów szpitali powiatowych , badanie to było zrealizowane w postaci
badań ankietowych. W treści rozdziału w sposób bardzo dobry została opisana cała procedura
zrealizowana przez Autorkę, szczegółowo przedstawiono sposób doboru próby badawczej i
podano uzasadnienia dla takiego doboru podmiotów do badania. Opis uzyskanych wyników
zarówno z punktu widzenia poprawności dla metodyki jakościowej jak i ilościowej nie budzi
zastrzeżeń. W podsumowaniu Autorka stwierdziła, że uzyskane wyniki badań stanowią wstęp
do dalszej dyskusji eksperckiej i badań naukowych, w efekcie których uzyska podstawy do
wypracowania pierwotnych założeń dla modelu konkurencyjnośći szpitali działających w
przestrzeni administracyjnej na poziomie powiatu (s. 126). W tym miejscu należy podkreślić,
że prowadzone badania były w części finansowane przez środki uzyskane w ramach
realizowanego przez Doktorantkę projektu :młodzi naukowcy” finansowanego ze środków
przeznaczonych na wspieranie nauki..
Rozdział 4 Analiza empiryczna wyników badania konkurencyjności w szpitalach
powiatowych w Polsce (ss. 127-159) Rozważania zamieszczone w tej części pracy odnoszą
się do wyników badań prowadzonych wśród głównych interesariuszy oraz pacjentów. Na
podstawie prowadzonych dociekań Autorka Dysertacji dokonała syntetycznej interpretacji
wyników badania formułując stwierdzenie (s. 159) iż jedną z istotnych kwestii , mających
wpływ na konkurencyjność szpitali, jest dostępność do informacji wszystkich
zainteresowanych , w tym pacjentów po to aby możliwa była ocena placówki i późniejszy
wybór najlepszej. W tej części Autorka dotknęła także jednej z podstawowych bolączek
polskiego systemu ochrony zdrowia czyli zadała pytanie o to dlaczego , jeśli znamy składowe
modelu, po stronie płatnika nie przygotowuje się narzędzi które wpływają na pobudzenie
oddolnie procesu konkurencyjności podmiotów świadczących usługi zdrowotne (s.159).
Rozszerzeniem konstatacji sformułowanych w efekcie prowadzenia własnych badań
empirycznych są treści zawarte w rozdziale 5 Znaczenie rankingów w kształtowaniu
konkurencyjności szpitali (ss. 160-198). Autorka zapoznała w nim czytelnika z wnioskami
płynącymi z analizy wyników dwóch badań realizowanych w Polsce i jednego w Szwecji
„Bezpieczny szpital” (2005, 2013) oraz „Basta Sjukhuset (2014). Celem owej analizy
9
dokonanej przez Autorkę było wskazanie kierunków prac nad problemem pomiaru
konkurencyjności szpitali.
Codą dla prowadzonych rozważań są treści rozdziału 6 Propozycja pomiaru konkurencyjności
szpitali powiatowych w Polsce (ss. 199-246) w którym przedstawiono ogólne założenia dla
narzędzia diagnostycznego, którego celem jest pomiar konkurencyjności szpitali
powiatowych. Autorka poza przedyskutowaniem zasadności wprowadzenia tego typu
rozwiązania przygotowała propozycję mierników konkurencyjności oraz wskazała na
niezbędne warunki dla skutecznego stosowania zaproponowanego narzędzia (s. 245). W
zakończeniu rozdziału pracy Autorka wskazała na to iż trwały rozwój placówek szpitalnych
jest zależny od wzajemnych relacji między następującą sekwencją : nowy model
konkurencyjności/strategia/ modele biznesowy/miary konkurencyjności (s.245)..
Ostatnią wyodrębnioną częścią pracy jest zakończenie, w którym dokonano syntezy
rezultatów badań empirycznych oraz wskazano na teoretyczne i praktyczne znaczenie
osiągniętych rezultatów
Podsumowując ocenę zawartości merytorycznej pracy stwierdzam, że Autorka
dysponuje rozległa wiedzą w zakresie dyskutowanej materii oraz że ma podstawy metodyczne
do projektowania i prowadzenia badań własnych.
(6) Wartość naukowa pracy
Przedstawiona do oceny praca stanowi dobry przykład prawidłowego opanowania
warsztatu naukowego przez Doktorantkę. Prowadzone przez Doktorantkę rozważania
wskazują na umiejętne wykorzystywanie literatury przedmiotu w procesie analizowania i
formułowania problemu badawczego oraz umiejętności w zakresie projektowania i
realizowania badań terenowych a następnie umiejętności związane z opisem uzyskanych
wyników i syntezą całości dążącą do wykazania, że zrealizowana praca badawcza przyczynia
się do rozwoju dyscypliny nauk o zarządzaniu
Treści recenzowanej pracy w części teoretycznej charakteryzuje wysokie powiązanie z
tytułowymi zagadnieniami a między poruszanymi wątkami zauważalne są silne związki
przyczynowo-skutkowe. Analiza kluczowych dla rozprawy kategorii badawczych
wynikających z zaproponowanej tematyki jest prowadzona na bardzo dobrym poziomie.
Ogólna ocena sposobu prowadzenia narracji w części teoretycznej oceniam
pozytywnie na co wpływa dobór literatury, sposób prezentowania treści, jakość dyskusji nad
teoretycznymi wątkami, odniesień do teorii dyscypliny. W części badawczej na wyróżnienie
zasługuje jakość zaprojektowanego badania i sposób jego realizacji.
W zakończeniu pracy Autorka silnie odnosi się do teorii dyscypliny wskazując na jej
wzbogacenie poprzez wyniki swoich badań, wskazuje na ograniczenia prowadzonych badań i
projektuje nowe.
W pozytywach ocenianej pracy - należy podkreślić także, utylitarną wartość
uzyskanych wyników i możliwość ich zastosowania w rzeczywistej praktyce zarządczej –
bowiem jak mówi prof. zw. dr hab. S. Sudoł ostatecznym wynikiem prowadzonych przez
badacza zjawisk organizacyjnych powinna być możliwość ich zastosowania w praktyce
zarządczej.
Podsumowując wartość naukową pracy stwierdzam, że temat został wybrany trafnie,
tytuł również. Autorka nie popełniła błędów w strukturalizacji treści poszczególnych
10
rozdziałów a także zauważalne są dobre umiejętności metodyczne przyczyniające się do
prawidłowego projektowania badań własnych.
Oceniana dysertacja ma charakter teoretyczno-empiryczny. W części teoretycznej
przedstawiono problematykę determinantów przyczyniających się do prawidłowego
zaprojektowania składowych w modelach biznesowych szpitali powiatowych. Istotnym novum
jest zaproponowanie w rozdziale szóstym autorskiego modelu służącego pomiarowi
konkurencyjności szpitali. Zakończenie, załączniki, spis rysunków, schematów, tabel,
wykresów oraz literatura są poniekąd standardowym elementem każdej dysertacji, stąd też
znalazły się również w ocenianej pracy. Zaproponowana struktura dysertacji jest poprawna.
Język i styl rozprawy nie budzą zastrzeżeń. Autorka w sposób możliwie klarowny
przedstawił swoje i cudze myśli. Na pozytywne wyróżnienie zasługują zamieszczone w
rozprawie rysunki, schematy i tabele, które zostały starannie opracowane oraz jakość edycji
pracy.
Większość rozważań zamieszczonych w niniejszej dysertacji Autorka prowadzi na
gruncie interdyscyplinarnym ekonomii i zarządzania z uwzględnieniem aspektów typowych
dla zarządzania publicznego znajdującym wspólne pole w zasadach i prawidłach
funkcjonowania organizacji dostarczających usługi zdrowotne.
Jako pozytywy niniejszej pracy uznaję:
1. podjęcie tematu, którego znaczenie dla praktyki jest niezwykle ważne, zwłaszcza w
obecnym czasie, w którym kwestia reformowania sektora publicznego a rynek
ochrony zdrowia w części jest elementem tego sektora jest niezwykle ważny,
2. przybliżenie na gruncie polskim uwarunkowań kształtowania konkurencyjności
podmiotów funkcjonujących na tym rynku,
3. umiejętność dokonania syntezy dorobku teoretycznego,
4. rozpoznanie i uporządkowanie procesów zachodzących w podmiotach leczniczych tj,
szpitalach w zakresie kształtowania przewagi na konkurencyjnym rynku,
5. przygotowanie i zaproponowanie autorskiej metodyki modelu służącemu pomiarowi
konkurencyjności szpitali powiatowych, przetestowanie w nim zaproponowanych
zmiennych i zidentyfikowanie czynników mających kluczowy wpływ na sytuację
szpitali powiatowych.
Konkluzja:
Przedstawiona do recenzji rozprawa doktorska magister Grety Kanownik pt.
Zinegrowany model konkurencyjności w służbie zdrowia na przykładzie szpitali
powiatowych promotor: prof. zw dr hab. Stanisław Kasiewicz Szkoła Główna Handlowa
w Warszawie Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie ma wartość teoriopoznawczą a jej
rezultaty mają znaczenie dla praktyki zarządczej.
Obecna forma dysertacji spełnia wymagania stawiane przed pracami awansowymi na
stopień doktora nauk określone w ustawie z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych
i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki i w związku z tym wnoszę o
11
dopuszczenie jej do dalszego etapu w postępowaniu o nadanie stopnia doktora nauk w
dziedzinie nauki ekonomiczne w dyscyplinie nauki o zarządzaniu.
Ogólna ocena pracy skłania recenzenta do wnioskowania o jej wyróżnienie przez
Radę Wydziału jako pracy wybitnej – oczywiście o ile Doktorantka w trakcie
publicznej obrony pracy wykaże równie dobrą znajomość badanej materii jak
przedstawiła to w recenzowanym manuskrypcie.
Prof. dr hab. Aldona Frączkiewicz-Wronka
Katowice 30.04.2016