Mikroekonomia Monopoli ciąg dalszy

Mikroekonomia
Joanna Tyrowicz
[email protected]
http://www.wne.uw.edu.pl/~jtyrowicz
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
1
Monopoli ciąg dalszy...
• Co się w monopolu nie podoba ... monopoliście?
• Dyskryminacja cenowa na przykładach
• Sprzedaż wiązana
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
2
Dlaczego monopol jest zły dla ... monopolisty?
PM
Krzywa popytu
Maksymalna cena
którą zapłaciłby ten
konsument jest
niższa niż cena
monopolu:
konsument nie kupi
Skłonność do zapłacenia
jest wyższa niż krańcowy
koszt produkcji:
transakcja mogłaby
zwiększyć zysk
Koszt krańcowy
QM
Hipotetyczna jednostka sprzedaży
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
3
Dyskryminacja cenowa
• Gdyby dało się od każdego konsumenta pobierać tyle, ile
wynosi jego skłonność do zapłacenia, byłoby to baaaardzo
dochodowe ☺. Ale niestety się nie da • By można było stosować dyskryminację cenową potrzeba:
– Siły rynkowej
– Jakiegoś sposobu rozdzielania konsumentów
– Uniemożliwienie arbitrażu
• Sposoby ☺
– Legitymacje studenckie
– Wiedza o dotychczasowych zakupach?
– Sygnalizowanie: snobizmy (pozytywne/negatywne)
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
4
Skłonność do zapłacenia a dyskryminacja
Najwyższa skłonność do zapłacenia
Druga najwyższa skłonność do zapłacenia
p1
p2
p3
Trzecia ...
Koszt krańcowy
Krzywa popytu
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
5
Doskonała dyskryminacja
Demand curve
Zysk monopolu w
przypadku pełnej
dyskryminacji
Marginal cost
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
6
Rodzaje dyskryminacji cenowej
• Dyskryminacja pierwszego rodzaju
– Każdy konsument swoją maksymalną cenę
• Dyskryminacja drugiego rodzaju
– Konsumenci wybierają spośród pewnego menu – jeśli właściwie
skonstruowany, umożliwia na korelację ze skłonnością do zapłacenia
• Dyskryminacja trzeciego rodzaju
– Konsumenci podzieleni są na wyraźnie rozłączne rynki (segmenty
rynku), na każdym z rynków ustalana jest maksymalizująca zysk cena.
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
7
Zadanie (dyskryminacja cenowa)
• Funkcje popytu na produkt monopolisty przyjmuje postać
Q=100-2p. Całkowity koszt produkcji wyraża zależność
TC(Q)=2Q.
– Jaka wielkość produkcji da temu monopoliście maksimum zysku i ile
ten zysk wyniesie?
– Ile powinien produkować monopolista w sytuacji, gdy ma możliwość
doskonałego zróżnicowania cen sprzedaży swojego produktu?
– Czy osiągnie wówczas większe zyski?
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
8
Zadanie (dyskryminacja cenowa)
• W pewnym kraju istnieją tylko dwa miasta: A i B. W obu
miastach konsumuje się wyłącznie daktyle. Popyt na daktyle
w mieście A wynosi q=200-p, natomiast w mieście B wynosi
q=300-p. W tynk kraju funkcjonuje monopolista mający
następującą funkcję kosztu produkcji daktyli: C(q)=q2.
– Jeżeli monopolista potraktuje miasta A i B jak dwa oddzielne rynki
zbytu, to jaka będzie cena i ilość dostarczana na każdy z tych
rynków?
– Gdyby konsumenci w obu miastach mieli możliwość zakupu daktyli po
200 pesos od innego producenta, to jak zmieniłoby się zachowanie
monopolisty?
– Jeżeli monopolista nie może zastosować dyskryminacji cenowej, ale
musi traktować oba miasta jako pojedynczy rynek zbytu, to jaka
będzie wówczas cena i ilość równowagi na tym rynku?
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
9
Ceny wieloczęściowe?
• Zazwyczaj myślimy, że monopolista ma ustalić jedną cenę.
• Z drugiej strony wiemy, że ta cena nie zawsze pozwala mu
wyczerpać wszystkie korzyści
• Dyskryminacja cenowa nie zawsze jest możliwa a priori
• Gdyby tak ustalać więcej niż tylko jedną cenę?
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
10
Przykład - zadanie
•
Typową polityką cenową w parkach rozrywki jest pobieranie
stałej opłaty za wejście, upoważniającej do skorzystania z
ustalonej liczby rozrywek. Zwykle jest tak, że konsument
może wybrać spośród kilku pakietów skonstruowanych w ten
sposób, że wraz ze wzrostem ceny, podnosi się także liczba
rozrywek, z których można korzystać.
1. Posługując się rysunkiem lub równaniami, wyjaśnij dlaczego tego typu
polityka może być bardziej opłacalna niż zwykła polityka cen
jednostkowych?
2. Innymi produktami o podobnej strukturze opłat są m.in. drukarka i
papier/toner. Co jest najważniejszą różnicą pomiędzy tym przykładem a
pkt. 1?
3. A usługi telefoniczne? (abonament + opłata za korzystanie)
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
11
A co jeśli monopol sprzedaje więcej dóbr?
• Do tej pory jedna firma, jeden rynek, jeden produkt
• Co jeśli zmienimy to założenie:
– Zależność popytów
• Dobra komplementarne
• Dobra substytucyjne
• Popyty niezależne
– Separowalność funkcji kosztów
• Synergia
• Koszty niezależne
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
12
Równowaga gdy produkty powiązane
• Firma sprzedaje n produktów na n rynkach
monopolistycznych
– Popyt qi=Di (p1,p2,...,pn)=Di(p)
– Koszty C=C(q1,q2,...,qn)=C (D1(p), D2(p), ... , Dn(p))
– Problem monopolisty:
max Π (p) = max Σ [piDi(p)-C(Di(p))]
– Z czego wynika że:
• Optymalna cena zależy od tego, co się dzieje z innymi popytami !
• Optymalna cena zależy od tego, co się dzieje z innymi kosztami !
• Wnioski:
– Jeśli popyty niezależne, ważne są jeszcze koszty
– Jeśli popyty zależne:
• Efekt komplementarności
• Efekt substytucyjności
• Efekt dochodowy
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
13
Separowalność kosztów
• Może się zdarzyć tak, że produkcja jednego dobra nie
wpływa w żaden sposób na produkcję drugiego dobra
– technologia
• Może się jednak zdarzyć, że wpływa
– synergia dodatnia (odpady jednej produkcji są wkładem do drugiej,
niewykorzystana część mocy przerobowych, itp.)
– synergia ujemna (przekroczenie mocy przerobowych, congestion)
– uczenie się (learning-by-doing)
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
14
Zależności substytucyjne
• Jeśli koszty byłyby separowalne to:
– Jeśli firma niedoszacujne skali swoich decyzji (zapomni o wpływie na
popyt na inne dobra, które ma w swojej ofercie), może ustalić zbyt
wysoką podaż danego dobra => kanibalizm
– Jeśli połączenie poziome dwóch podobnych firm wytwarzających
dobra substytucyjne należy oczekiwać wzrostu cen => spijanie
śmietanki
• Jeśli koszty nie byłyby separowalne, to:
– tym trudniej oszacować „poprawną” podaż
– tym trudniej określić wpływ fuzji na konsumentów (może być
pozytywny, jeśli duża synergia => argument proefektywnościowy,
orzecznictwo w USA)
• Przykłady?
– Fuzje w sektorze samochodowym...
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
15
Zależności komplementarne
• Jeśli koszty byłyby separowalne:
– Ceny niektórych dóbr mogą być ustalane przez monopolistę nie tylko
poniżej optymalnej dla monopolu, ale nawet poniżej kosztów
– Ceny żadnych dóbr nigdy nie przekroczą optymalnej dla monopolu
(teoria koperty)
• Jeśli koszty nie byłyby separowalne:
– Synergia może zwiększyć skalę obniżania niektórych cen
• Przykład?
– Wróćmy do zestawów drukarka/papier oraz drukarka/toner – jaką
zasadniczą różnicę można dostrzec?
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
16
Sprzedaż wiązana (bundling)
• Załóżmy, że możemy kupić dobro A tylko jeśli kupimy
również dobro B
– Przykłady:
• Windows i IE
• Zestawy i pakiety
• Jeśli dobra substytucyjne:
– Czy opłaca się to konsumentowi?
– Czy opłaca się to monopoliście?
• Jeśli dobra komplementarne:
– Czy opłaca się to konsumentowi?
– Czy opłaca się to monopoliście?
– A jako strategia zniechęcania do wejścia?
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
17
Zadanie
•
•
Dobro podstawowe produkowane jest przez monopolistę po zerowych
kosztach. Dobro komplementarne (np. usługa towarzysząca dobru)
wytwarzane jest przez sektor konkurencyjny po koszcie jednostkowym
c. Konsument osiąga użyteczność 0, jeśli nic nie konsumuje, v-p jeśli
konsumuje dobro podstawowe oraz w-p-c jeśli konsumuje oba.
Konsumenci dzielą się na dwa typy: „1” i jest ich (1-a)% osób o niskim
popycie oraz „2” i jest ich a% osób o wysokim.
Prawdziwe jest też, że: v2>v1; w2-v2>c>w1-v1 oraz a(w2-c)<v1
1. Jakie są społecznie efektywne wielkości konsumpcji obu dóbr?
2. Załóżmy, że monopolista umie rozdzielić „1” i „2” – jakie powinny być ceny?
3. Załóżmy, że nie umie ich rozdzielić – czy taka równowaga różni się od
społecznie efektywnej?
4. Powiedzmy, że monopolista mógłby stosować sprzedaż wiązaną – czy będzie
mu się opłacało sprzedawać dobro podstawowe po v1 oraz pakiet obu dóbr po
v1+(w2-v2)?
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
18
Do zobaczenia przy monopolu
(jeszcze! ☺)
E-mail: [email protected]
http://www.wne.uw.edu.pl/~jtyrowicz
20.10.2007r.
Mikroekonomia WNE UW
19