Technologia informacyjna z informatyką. Część 2

Andrzej Krawczyk
Dorota WojtuÊ
Technologia
informacyjna
z informatykà
Cz´Êç 2
Przewodnik metodyczny
1
Redakcja
Jadwiga Kwiecieƒ
Projekt ok∏adki
Marek J. Piwko
Wydanie I, wrzesieƒ 2003
Nazwy wszystkich firm i produktów
zosta∏y u˝yte w niniejszej publikacji
jedynie w celu ich identyfikacji.
Videograf Edukacja Sp. z o.o., 40-153 Katowice, al. W. Korfantego 191,
tel. (0-32) 203-65-59, 203-65-60, 730-25-12, fax: 730-25-13
[email protected]
www.videograf.pl
© Copyright by Videograf Edukacja Sp. z o.o., Katowice 2003
ISBN 83-89232-30-8
2
SPIS TREÂCI
Wst´p .......................................................................................................... 5
ROZDZIA¸ 1. ZAGADNIENIA PROGRAMOWE ......................................... 6
1.1. Podstawa programowa ...................................................................... 6
1.2. Informacje o podr´czniku .................................................................. 7
1.3. Informacje o programie ..................................................................... 8
ROZDZIA¸ 2. ZAGADNIENIA METODYCZNE .......................................... 10
2.1. Metody aktywizujàce w kszta∏ceniu informatycznym i propozycje
ich zastosowania ............................................................................. 10
2.2. Praca z uczniem zdolnym ............................................................... 18
ROZDZIA¸ 3. PROPOZYCJE TEMATÓW LEKCJI ................................... 20
3.1. Przyk∏adowy plan wynikowy z podzia∏em na bloki .......................... 20
ROZDZIA¸ 4. PROPOZYCJE SCENARIUSZY ZAJ¢å ............................ 36
ROZDZIA¸ 5. PROPOZYCJE TEMATÓW PROJEKTÓW ......................... 42
3
4
WST¢P
Niniejszy przewodnik zosta∏ opracowany z myÊlà o nauczycielach informatyki, którzy chcà, aby zaj´cia przez nich organizowane by∏y ciekawe
i efektywne. Informatyka nie jest dziedzinà istniejàcà dla samej siebie. Pe∏ni
ona w szkole funkcj´ pomocniczà w stosunku do innych przedmiotów.
Zak∏ada si´, i˝ kszta∏cenie w przedmiocie informatyka na poziomie szko∏y
ponadgimnazjalnej organizowane jest dla uczniów zainteresowanych wyborem dalszego kszta∏cenia informatycznego po ukoƒczeniu szko∏y.
Wspó∏czesny cz∏owiek nie jest ju˝ w stanie funkcjonowaç bez otaczajàcych go osiàgni´ç techniki i komputeryzacji. Z tego w∏aÊnie wynika du˝e
zainteresowanie m∏odzie˝y informatykà.
TreÊci oraz propozycje ich realizacji zawarte w przewodniku zosta∏y
dostosowane do treÊci zaproponowanych w programie nauczania technologii informacyjnej z informatykà autorstwa Andrzeja Krawczyka, Miros∏awa S∏awika i Doroty WojtuÊ oraz podr´cznika autorstwa Aleksandra
Bremera i Miros∏awa S∏awika „Technologia informacyjna z informatykà.
Podr´cznik dla liceów ogólnokszta∏càcych, liceów profilowanych i techników. Cz´Êç 2”.
Z uwagi na typowo umiej´tnoÊciowy charakter kszta∏cenia w przedmiocie informatyka, autorzy przewodnika zamieÊcili wiele propozycji rozwiàzaƒ metodycznych uwzgl´dniajàcych aktywizacj´ ucznia.
Przewodnik zawiera pi´ç rozdzia∏ów:
1. „Zagadnienia programowe”, w którym zamieszczono informacje o podstawie programowej kszta∏cenia informatycznego — rozszerzonego
w szkole ponadgimnazjalnej.
2. „Zagadnienia metodyczne”, który zawiera opisy wybranych metod aktywizujàcych ucznia z propozycjami ich zastosowania w kszta∏ceniu informatycznym oraz okreÊla mo˝liwoÊci rozwijania zainteresowaƒ uczniów
szczególnie uzdolnionych.
3. „Propozycje tematów lekcji”; w rozdziale tym zamieszczono przyk∏adowy plan wynikowy, w którym bloki tematyczne zosta∏y rozpisane na tematy poszczególnych zaj´ç wraz z propozycjà ich realizacji.
4. „Propozycje scenariuszy zaj´ç”. Scenariusze zaproponowano do wybranych tematów z planu wynikowego i podr´cznika.
5. „Propozycje tematów projektów”. Tematy te sà tak sformu∏owane, aby
nie narzucaç nauczycielowi sposobu jego realizacji oraz nie ograniczaç
zakresu treÊciowego. Inwencja twórcza uczniów pozwoli rozwinàç temat w dowolnym kierunku.
5
Rozdzia∏ 1. Zagadnienia programowe
1.1. Podstawa programowa
Cele edukacyjne i zadania szko∏y
Autorzy podstawy programowej kszta∏cenia ogólnego za∏o˝yli realizacj´ treÊci informatycznych w ramach przedmiotu technologia informacyjna w zakresie rozszerzonym. G∏ównymi celami edukacyjnymi kszta∏cenia
informatycznego sà:
1. Przygotowanie do Êwiadomego wyboru kierunku dalszego kszta∏cenia
informatycznego.
2. ZdolnoÊç do samodzielnego korzystania z komputera dla realizacji cz´Êci zadaƒ edukacyjnych oraz innych celów poznawczych.
Jako g∏ówne zadania szko∏y przyj´to:
1. Stworzenie warunków do poznania wybranych zagadnieƒ, poj´ç i metod informatyki jako dyscypliny naukowej oraz jej najwa˝niejszych zastosowaƒ.
2. Kszta∏cenie samodzielnoÊci intelektualnej, odpowiedzialnoÊci za w∏asny rozwój, gotowoÊci do podejmowania i rozwiàzywania z∏o˝onych zadaƒ, z uwzgl´dnieniem Êrodków i metod informatyki.
3. Rozwijanie umiej´tnoÊci pracy zespo∏owej przez realizacj´ projektów
grupowych.
TreÊci nauczania z podstawy programowej i ich rozwini´cie
Poziom realizacji zadaƒ szko∏y oraz osiàganie celów edukacyjnych jest
ÊciÊle zale˝ny od warunków, w jakich odbywaç si´ b´dzie proces kszta∏cenia. Na warunki te sk∏ada si´ wiele czynników, m. in.:
— baza sprz´towo-programowa szko∏y umo˝liwiajàca realizowanie za∏o˝onych w podstawie programowej treÊci,
— poziom merytorycznego i metodycznego przygotowania nauczycieli,
— w∏aÊciwe dobranie treÊci kszta∏cenia do poziomu umiej´tnoÊci i mo˝liwoÊci uczniów.
Ponadto nadal nie ma okreÊlonych standardów wyposa˝enia pracowni
komputerowej w szkole ponadgimnazjalnej i wcià˝ wiele zale˝y od mo˝liwoÊci finansowych szko∏y. Dlatego te˝ w programie i przewodniku metodycznym proponujemy nauczycielom rozwiàzania alternatywne w stosunku
do komercyjnego oprogramowania.
TreÊci nauczania w podstawie programowej z zakresu informatyki zosta∏y uj´te w cztery bloki:
1. Algorytmika i programowanie:
1) metodyczna analiza i modelowanie umiarkowanie z∏o˝onych problemów i procesów z ró˝nych dziedzin,
6
2) przeglàd algorytmów klasycznych,
3) wybrane techniki projektowania algorytmów i struktur danych: programowanie strukturalne, zst´pujàce, abstrakcja danych, metoda
kolejnych uÊciÊleƒ,
4) elementy analizy algorytmów,
5) indywidualna i zespo∏owa realizacja projektów programistycznych
w wybranym j´zyku wysokiego poziomu.
2. Bazy danych:
1) podstawowe formy organizacji informacji w bazie danych,
2) budowa relacyjnych baz danych,
3) wyszukiwanie informacji w relacyjnych bazach danych z u˝yciem j´zyka zapytaƒ,
4) projektowanie prostych relacyjnych baz danych.
3. Multimedia. Sieci komputerowe:
1) sprawne i Êwiadome korzystanie z multimediów i tworzenie w∏asnych
materia∏ów multimedialnych,
2) przetwarzanie informacji w ró˝nej postaci (w tym wizualnej i dêwi´kowej),
3) budowa i dzia∏anie sieci komputerowych,
4) tworzenie i publikowanie w∏asnych materia∏ów w sieci.
4. Tendencje w rozwoju informatyki i jej zastosowaƒ.
Osiàgni´cia uczniów
Prawid∏owo zorganizowany i przeprowadzony proces kszta∏cenia pozwoli uczniom na ukszta∏towanie okreÊlonych umiej´tnoÊci, okreÊlonych
w podstawie programowej jako osiàgni´cia:
1. Formu∏owanie sytuacji problemowej, jej modelowanie i rozwiàzywanie
z u˝yciem metod informatycznych.
2. Ocenianie poprawnoÊci i efektywnoÊci rozwiàzaƒ i ich testowanie. Tworzenie dokumentów rozwiàzaƒ.
3. Wyszukiwanie informacji w bazach danych i projektowanie prostych baz
danych.
4. Tworzenie opracowaƒ multimedialnych.
5. Sprawne korzystanie z us∏ug sieci komputerowych w pracy z informacjami swoimi i obcymi.
6. Planowanie pracy i nadzór nad przebiegiem wykonywania projektów
realizowanych zespo∏owo z wykorzystaniem programów komputerowych.
1.2. Informacje o podr´czniku
Podr´cznik „Technologia informacyjna z informatykà. Cz´Êç 2”, autorstwa Aleksandra Bremera i Miros∏awa S∏awika, zosta∏ opracowany dla
potrzeb kszta∏cenia informatycznego w liceum ogólnokszta∏càcym, liceum
7
profilowanym i technikum w zakresie rozszerzonym, na bazie programu
nauczania opracowanego przez Andrzeja Krawczyka, Miros∏awa S∏awika
i Dorot´ WojtuÊ.
TreÊci kszta∏cenia uj´to w 8 blokach tematycznych:
— budowa i dzia∏anie komputera PC,
— systemy operacyjne i ochrona danych,
— sieci komputerowe,
— algorytmy i programowanie,
— realizacja projektu programistycznego,
— programowanie stron www,
— j´zyk zapytaƒ w bazie danych,
— wizualizacja zjawisk i procesów.
W ka˝dym z tych bloków znaleêç mo˝na szczegó∏owe informacje umo˝liwiajàce zrozumienie problemu, jak równie˝ szczegó∏owe instrukcje wykonania çwiczeƒ. Zakres treÊci umieszczonych w podr´czniku znacznie
wykracza poza podstaw´ programowà, co umo˝liwia realizacj´ treÊci rozszerzonych nawet dla uczniów szczególnie zdolnych lub zainteresowanych przedmiotem.
Przejrzysta struktura podr´cznika umo˝liwia uczniowi ∏atwe wyszukiwanie potrzebnych informacji, samodzielne wykonywanie przyk∏adowych
çwiczeƒ, do których autorzy zamieÊcili szczegó∏owe instrukcje, powtórzenie nowo wprowadzonych poj´ç; nauczycielowi zaÊ daje bogaty materia∏
teoretyczny, wiele ciekawych przyk∏adów wraz z rozwiàzaniami oraz çwiczenia, które mo˝e wykonywaç wspólnie z uczniami.
1.3. Informacje o programie
Niniejszy przewodnik metodyczny i podr´cznik Technologia informacyjna z informatykà. Cz´Êç 2 zosta∏y opracowane z myÊlà o realizacji programu nauczania autorstwa Andrzeja Krawczyka, Miros∏awa S∏awika i Doroty WojtuÊ pt. Technologia informacyjna z informatykà. Program nauczania dla liceów ogólnokszta∏càcych, liceów profilowanych i techników.
Kszta∏cenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym. Program ten oparty zosta∏ na podstawie programowej informatyki w szkole ponadgimnazjalnej. G∏ównym celem tego przedmiotu jest przygotowanie uczniów do
matury z informatyki oraz Êwiadomego wyboru kierunku dalszego kszta∏cenia informatycznego.
Autorzy programu zaproponowali przejrzystà struktur´ bloków tematycznych, umo˝liwiajàcà osiàgni´cie za∏o˝onych w podstawie programowej celów edukacyjnych.
W szkole ponadgimnazjalnej kszta∏cenie w przedmiocie technologia
informacyjna organizowane jest najcz´Êciej w wymiarze dwóch lub trzech
godzin w cyklu kszta∏cenia. Zwi´kszenie liczby godzin przeznaczonych
8
na technologi´ informacyjnà daje mo˝liwoÊç realizowania treÊci zawartych w podstawie programowej przedmiotu informatyka. W programie zaproponowano podzia∏ treÊci przy dodatkowych dwóch lub trzech godzinach w cyklu kszta∏cenia.
Opracowujàc plany kszta∏cenia na poszczególne lata, nale˝y dokonaç
wyboru treÊci w zale˝noÊci od zaplanowanej liczby godzin. I tak:
1. przy dwóch godzinach TI oraz dodatkowo dwóch godzinach informatyki proponujemy realizacj´ treÊci zawartych w programie z wyjàtkiem tych,
które oznaczono (3);
2. przy dwóch godzinach TI oraz dodatkowo trzech godzinach informatyki
proponujemy realizacj´ wszystkich treÊci zawartych w programie TI,
a z zakresu informatyki tylko te bez oznaczenia (3);
3. przy trzech godzinach TI oraz dodatkowo dwóch godzinach informatyki
post´pujemy jak w punkcie 2;
4. przy trzech godzinach TI i dodatkowo trzech godzinach informatyki
mo˝emy realizowaç wszystkie treÊci zawarte w programie;
5. w przypadku, gdy mamy do dyspozycji jeszcze wi´kszà liczb´ godzin,
mo˝emy przeznaczyç je na rozwiàzywanie bardziej z∏o˝onych problemów lub realizacj´ projektów.
W niniejszym opracowaniu zamieszczono propozycj´ planu wynikowego dla potrzeb organizacji kszta∏cenia w przedmiocie informatyka. Sugerowana w nim liczba godzin potrzebna do realizacji treÊci w ramach poszczególnych bloków tematycznych nie jest oczywiÊcie wià˝àca. W ró˝nych typach szkó∏ ponadgimnazjalnych mamy do czynienia z bardzo
ró˝nym poziomem umiej´tnoÊci i mo˝liwoÊci uczniów. Ró˝nice te mogà
byç znaczne, nawet w ramach jednej grupy. Do osiàgni´cia celów kszta∏cenia potrzebny jest nie tylko szczegó∏owo opracowany plan wynikowy,
ale równie˝ (a mo˝e przede wszystkim) dobrze przygotowana baza technodydaktyczna oraz kompetentny nauczyciel, co wcale nie musi oznaczaç „wszechwiedzàcy”.
9
Rozdzia∏ 2. Zagadnienia metodyczne
2.1. Metody aktywizujàce w kszta∏ceniu informatycznym
i propozycje ich zastosowania
Zawrotne tempo rozwoju technologii informacyjnej mo˝e sprawiç, ˝e
nauczyciel niejednokrotnie b´dzie musia∏ si´ przyznaç, ˝e czegoÊ nie wie.
Nie ma w tym nic z∏ego. Cz´sto zdarza si´, ˝e uczymy si´ od uczniów lub
wspólnie z nimi.
Jednym z podstawowych zadaƒ ka˝dego nauczyciela jest optymalizacja procesu kszta∏cenia uczniów. Polega ona na doborze takich metod
i Êrodków dydaktycznych, które pozwolà w jak najkrótszym czasie osiàgnàç cele kszta∏cenia wynikajàce z planu dydaktycznego szko∏y. Osiàgni´cie sukcesu zawodowego przez nauczyciela jest mo˝liwe tylko przy odpowiednio zorganizowanej pracy uczniów, rodziców, organów nadzoru oraz
innych nauczycieli. Rola nauczyciela w kszta∏towaniu umys∏ów i postaw
m∏odych ludzi uleg∏a przemianom w miar´ rozwoju cywilizacji. Coraz cz´Êciej mo˝na zaobserwowaç próby zastàpienia procesu przekazywania
wiedzy wskazywaniem êróde∏ informacji. Potrzeby klientów (uczniowie,
rodzice, pracodawcy) zmieniajà si´ wraz z rozwojem technologii informacyjnej i mediów. Od nauczycieli oczekuje si´, ˝e przygotujà uczniów do
˝ycia w nowoczesnym, skomputeryzowanym spo∏eczeƒstwie. Dlatego te˝
tak istotna jest operacjonalizacja celów kszta∏cenia, tj. po∏o˝enie wi´kszego nacisku na kszta∏towanie umiej´tnoÊci, a nie na zapami´tywanie informacji. Ró˝norodnoÊç dost´pnych Êrodków przekazu daje nauczycielowi
wiele mo˝liwoÊci urozmaicenia zaj´ç oraz zaktywizowania uczniów.
Dowiedziono, ˝e im wi´ksza iloÊç zmys∏ów jest aktywnych w procesie
przyswajania wiedzy, tym wi´cej informacji zapami´tujemy. I tak zapami´tujemy:
10% z tego, co s∏yszymy;
20% z tego, co widzimy;
40% z tego, o czym rozmawiamy;
90% z tego, co robimy.
Ka˝dy nauczyciel powinien dà˝yç do takiego sposobu pracy z grupà,
aby jak najcz´Êciej uczniowie uczyli si´ poprzez praktyczne dzia∏anie. PrzejÊcie od stanu aktywnoÊci s∏abszej do bardziej intensywnej nazywamy procesem aktywizacji lub aktywizacjà (M. Tyszkowska, AktywnoÊç i dzia∏alnoÊç dzieci i m∏odzie˝y, WSiP, Warszawa 1990). W literaturze mo˝na spotkaç okreÊlenie „metoda aktywna” — z punktu widzenia ucznia lub „metoda
aktywizujàca” — z punktu widzenia nauczyciela.
Na poziom aktywnoÊci ucznia (w sensie pozytywnym lub negatywnym)
mo˝e mieç wp∏yw wiele czynników, mi´dzy innymi stan zdrowia, poczucie
10
bezpieczeƒstwa, zaspokojenie podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych, a nawet pogoda.
Oto niektóre czynniki wp∏ywajàce na aktywnoÊç uczniów:
❒ ZnajomoÊç celu i sensu pracy,
❒ Dostosowanie metod i technik pracy do stylu percepcji, uczenia si´,
❒ Praca w grupach. Praca w mniejszych grupach sprzyja wzajemnej komunikacji i aktywnoÊci, zw∏aszcza uczniów charakteryzujàcych si´ wi´kszà introwertywnoÊcià,
❒ Traktowanie b∏´dów jako informacji zwrotnych,
❒ Dobry kontakt pomi´dzy nauczycielem a uczniami, wyra˝ajàcy si´ w atmosferze zach´ty do pracy, wspierania wysi∏ku i motywowania do dalszych dzia∏aƒ,
❒ Akceptacja w grupie.
Sytuacje blokujàce aktywnoÊç uczniów:
❒ Utrzymywanie uczniów w przekonaniu, ˝e nauka jest czymÊ trudnym,
❒ Brak troski ze strony nauczyciela o stworzenie kreatywnej sytuacji edukacyjnej,
❒ Niewykorzystanie osobistych doÊwiadczeƒ uczniów,
❒ Nieodwo∏ywanie si´ do wyobraêni uczniów, ich wartoÊci i emocji,
❒ Krytykowanie skojarzeƒ uczniów, pytaƒ, brak zachowaƒ oÊmielajàcych
do wypowiadania si´,
❒ Niejednoznaczne formu∏owanie poleceƒ i instrukcji, j´zyk prze∏adowany ˝argonem w∏aÊciwym dla danej dziedziny wiedzy,
❒ Krytyczne ocenianie zamykajàce gotowoÊç do stawiania pytaƒ i udzielania odpowiedzi (z∏oÊliwe komentarze, oÊmieszanie),
❒ Brak akceptacji rówieÊników dla wyra˝ania w∏asnych poglàdów,
❒ Zbyt ma∏a ró˝norodnoÊç metod, technik i narz´dzi pracy.
Stosowanie technik lub metod aktywizujàcych bardzo cz´sto wymaga
podzia∏u zespo∏u na grupy. Mo˝na tego dokonaç na kilka sposobów:
— uczniowie sami dobierajà si´ w grupy,
— nauczyciel narzuca podzia∏,
— dobieramy grupy losowo (odliczanie, kolorowe kartki, cukierki, itp.).
Rozwijanie twórczego myÊlenia uczniów
„Niemàdre pytanie” bywa pierwszym dowodem przeczucia,
˝e powstaje coÊ absolutnie nowego.
Alfred North Withehead
Podczas çwiczeƒ majàcych na celu rozwijanie twórczego myÊlenia
uczniów nauczyciel powinien powa˝nie traktowaç wypowiedzi uczniów oraz
11
konsekwentnie egzekwowaç uzasadnienie proponowanych przez nich
rozwiàzaƒ. Podczas tworzenia przez uczniów w∏asnych teorii czy opisywania skojarzeƒ musimy pami´taç, ˝e nie ma tu dobrych lub z∏ych odpowiedzi, sà tylko mniej lub bardziej u˝yteczne.
1. Kojarzenie s∏ów
Ka˝da grupa dwu- lub trzyosobowa losuje kartk´ z zapisanym jednym
s∏owem i w okreÊlonym przez nauczyciela czasie wypisuje jak najwi´kszà
liczb´ s∏ów — skojarzeƒ.
Przyk∏adowe s∏owa do skojarzeƒ: komputer, u˝ytkownik, sieç, modem,
drukarka itp.
Metod´ t´ mo˝na po∏àczyç z metodà „Ênie˝nej kuli”, która polega na
tym, ˝e ka˝dy uczeƒ wypisuje indywidualnie swoje skojarzenia, a nast´pnie uzupe∏nia je ∏àczàc si´ z innymi uczniami w pary, czwórki itd., a˝ powstanie pe∏na lista skojarzeƒ ca∏ej grupy. Jednak w takiej sytuacji wszyscy
uczniowie otrzymujà to samo has∏o wyjÊciowe. Po odczytaniu skojarzeƒ,
w przypadku mniej oczywistych, ich autorzy uzasadniajà (opisujà) powiàzania pomi´dzy s∏owem wyjÊciowym a skojarzeniem.
2. Powiàzania
Ka˝da grupa losowo wybiera dwa obrazy lub s∏owa i wyjaÊnia, jaki mogà
one mieç ze sobà zwiàzek. Mogà to byç zdj´cia cz´Êci komputera lub
nazwy poszczególnych funkcji programów.
T´ metod´ mo˝na np. zastosowaç przy wykonywaniu polecenia 6
(str. 22) w podr´czniku. Ka˝da grupa opisuje zastosowanie komputera
w innej dziedzinie ˝ycia.
3. KolejnoÊç czynnoÊci
Ka˝da grupa dostaje kartki z opisem pojedynczych czynnoÊci potrzebnych do wykonania pewnego zadania. åwiczenie polega na pouk∏adaniu
kartek (czynnoÊci) w odpowiedniej kolejnoÊci oraz uzasadnieniu decyzji.
Na kartkach mo˝na umieÊciç poszczególne cz´Êci schematu blokowego,
opisy kroków realizacji algorytmu, opisy czynnoÊci potrzebnych do zainstalowania sprz´tu lub oprogramowania, defragmentacji dysku itp.
4. Zakryte obrazy
Uczniowie otrzymujà niekompletne obrazy oraz fragmenty do uzupe∏nienia. SpoÊród nich muszà wybraç w∏aÊciwe. Mo˝na w ten sposób uzupe∏niç algorytm rozwiàzania wybranego zadania. Algorytm ten mo˝e byç
w postaci schematu blokowego, opisu czynnoÊci lub obrazków. Obrazy
mogà przedstawiaç sk∏adowe elementy sieci komputerowej, które nale˝y
u∏o˝yç w dzia∏ajàcà ca∏oÊç.
12
5. Gdyby…, to
åwiczenie to ma wywo∏aç natychmiastowe, spontaniczne reakcje. Przedstawiamy uczniom hipotetyczne twierdzenie typu: gdyby…, to i ograniczamy
im czas na dokoƒczenie historii.
Przyk∏adowe stwierdzenia:
Gdyby komputery umia∏y mówiç, to…
Gdyby superwirus zniszczy∏ w jednej chwili dane na dyskach wszystkich komputerów Êwiata, to…
Gdyby nigdy nie skonstruowano mikroprocesora, to…
6. Skutki uboczne
åwiczenie to jest odmianà çwiczenia Gdyby…, to. Tym razem zastanawiamy si´, jakie mog∏yby byç skutki znikni´cia czegoÊ lub pojawienia si´
zjawiska niemo˝liwego.
7. Gry planszowe
åwiczenie to mo˝e polegaç na modyfikowaniu regu∏ lub uk∏adów plansz
do istniejàcych gier przyniesionych przez uczniów, jak równie˝ do tworzenia w∏asnych gier na dowolnych planszach.
Mo˝emy np. poprosiç uczniów o zaprojektowanie regu∏ gry na nast´pujàcej planszy:
8. Pulpit sterowniczy
Za pomocà programu do grafiki wektorowej projektujemy pulpit sterowniczy dowolnie wybranego urzàdzenia. Przyrzàdy do sterowania mogà
byç w postaci pokr´te∏, suwaków itp. Istotne jest dobranie w∏aÊciwej skali
dla danego urzàdzenia oraz dobór parametrów, którymi mo˝e sterowaç
u˝ytkownik. Urzàdzenie mo˝e byç w ca∏oÊci wymyÊlone przez uczniów.
13
Kszta∏cenie poprzez dzia∏anie
Doszukaj si´ prostoty wÊród przesady.
WÊród niezgody doszukaj si´ harmonii.
W trudnoÊci dopatrz si´ okazji.
Albert Einstein
1. Metoda projektów wed∏ug Andrzeja Brejnaka
Zakres treÊci przeznaczonych do zrealizowania tà metodà powinien byç
skonsultowany z nauczycielami ró˝nych przedmiotów uczàcymi w danej
klasie.
Faza I
Wprowadzenie do tematu z zasugerowaniem problemów do rozwiàzania
Nauczyciel podaje informacje niezb´dne do zapoznania uczniów z zagadnieniami wyst´pujàcymi w zaplanowanej do realizacji partii materia∏u.
Przekazuje tylko tyle wiadomoÊci, ile potrzebnych jest do rozbudzenia
u uczniów ciekawoÊci do dalszego, g∏´bszego poznania tematu i sformu∏owania problemów zwiàzanych z tà dziedzinà. Zapoznaje uczniów pokrótce z literaturà fachowà z danej dziedziny. Podaje te˝ treÊci wykraczajàce poza przedmiot i wskazuje êród∏a informacji.
Uczniowie wiedzà, ˝e na podstawie omawianych zagadnieƒ b´dà wykonywaç projekt. Zadajà pytania, majàc na uwadze wybranie wàskiej dziedziny, która b´dzie treÊcià ich projektu, tworzà zespo∏y i formu∏ujà problemy do rozwiàzania.
Faza II
Sformu∏owanie tematów i ustalenie zakresu projektów
Nauczyciel zawiera „kontrakt” z zespo∏ami uczniowskimi, zapisuje tematy wybrane przez uczniów, ustala zakresy prac projektowych. Po zawarciu wszystkich kontraktów porównuje treÊci zawarte w proponowanych
projektach z treÊciami przewidzianymi do realizacji w programie kszta∏cenia. Nauczyciel planuje terminarz wykonania projektów, ustala terminy
konsultacji i planuje realizacj´ treÊci programowych, które nie znalaz∏y
miejsca w projektach uczniów. JeÊli prace sà interdyscyplinarne i wymagajà konsultacji z nauczycielami innych przedmiotów — uzgadnia terminy
i zakres tych konsultacji.
Uczniowie zbierajà dodatkowe informacje na temat swoich przedsi´wzi´ç w celu ustalenia dok∏adnego zakresu projektu, opracowujà plany
dzia∏ania i zawierajà kontrakty z nauczycielem. W przypadku wykonywania prac praktycznych planujà zapotrzebowanie materia∏owe i przewidywane koszty wykonania. JeÊli projekty wymagajà dost´pu do laboratoriów lub warsztatów szkolnych, uzgadniajà terminy korzystania z pomieszczeƒ i urzàdzeƒ b´dàcych na ich wyposa˝eniu.
14
Faza III
Realizacja projektów
Nauczyciel dzieli czas przewidziany na realizacj´ danej partii materia∏u
na lekcje przeznaczone na uzupe∏nienie materia∏u, który nie zosta∏ obj´ty
projektami i na lekcje przeznaczone na konsultacje. Odpowiada na wszystkie pytania i wàtpliwoÊci uczniów zwiàzane z realizacjà projektów i czuwa
nad jej zaplanowanym przebiegiem. Szczególnie wa˝ne jest przestrzeganie zaplanowanych w kontrakcie terminów wykonania poszczególnych
etapów zadania. Oprócz konsultacji prowadzi proces dydaktyczny w cz´Êci materia∏u nauczania, która nie znalaz∏a miejsca w projektach.
Uczniowie wykonujà czynnoÊci przewidziane w fazie II, studiujà literatur´ fachowà, odwiedzajà zak∏ady pracy (jeÊli wymaga tego projekt), uczestniczà w konsultacjach i lekcjach. W miar´ zbierania danych opracowujà
raport oraz wykonujà cz´Êç praktycznà projektu.
Mo˝e si´ zdarzyç, ˝e czas na wykonanie projektu przekroczy liczb´
godzin przewidzianà w planie kszta∏cenia. Nale˝y jednak pami´taç, ˝e przy
stosowaniu innych metod cz´sto zadawana jest praca domowa, co równie˝ zwi´ksza czas poÊwi´cony przez ucznia na nauk´ danego przedmiotu.
Faza IV
Prezentacja projektów
Nauczyciel ustala kolejnoÊç prezentacji projektów i wyznacza dok∏adne terminy dla poszczególnych zespo∏ów uczniowskich. Po przedstawieniu projektu prowadzi dyskusj´ i sam czynnie w niej uczestniczy, w przypadku ewentualnych b∏´dów — koryguje je. Na koniec ocenia projekt,
uwzgl´dniajàc opinie wypowiedziane podczas dyskusji nad projektem. Po
zaprezentowaniu wszystkich projektów dokonuje podsumowania wykonanych zadaƒ.
Uczniowie prezentujà i uzasadniajà swoje rozwiàzanie problemu. Po
prezentacji odpowiadajà na pytania kolegów. Pozostali czynnie uczestniczà w dyskusji, sporzàdzajà notatki z wa˝niejszych treÊci zawartych w projekcie.
Faza V
Sprawdzian lub egzamin
Po okreÊlonej partii materia∏u nauczyciel powinien przeprowadziç badania poziomu ukszta∏towanych umiej´tnoÊci. Forma sprawdzianu zale˝y
wy∏àcznie od nauczyciela.
2. Burza mózgów
Jest to metoda polegajàca na zgromadzeniu w krótkim czasie du˝ej
liczby pomys∏ów na rozwiàzanie pewnego problemu. Nauczyciel po sformu∏owaniu problemu udziela g∏osu uczniom. Ka˝dy pomys∏ zapisywany
15
jest na tablicy. Po wyczerpaniu pomys∏ów nast´puje analiza i dyskusja,
w wyniku której zostaje wybrany najlepszy, optymalny sposób rozwiàzania zadania. Metoda ta jest przydatna w poczàtkowej fazie opracowywania algorytmu.
3. Mapa poj´ciowa
Metoda wizualnego przedstawienia problemu z wykorzystaniem schematów, rysunków, hase∏, symboli itp. Celem jej jest usystematyzowanie
Êwie˝o zdobytej wiedzy lub wizualizacja posiadanych wiadomoÊci. Uczniowie pracujà w ma∏ych grupach. Mapy powsta∏e w grupach mo˝na po∏àczyç w jeden du˝y plakat obrazujàcy pe∏ne wiadomoÊci z wybranego
zakresu. Na przyk∏ad poszczególne grupy rysujà schematy ró˝nych rodzajów sieci komputerowych, z których nast´pnie „budujemy” sieç rozleg∏à.
4. Poker kryterialny
Praca tà metodà polega na podziale zagadnieƒ rozdanych wczeÊniej
uczniom problemów wed∏ug ustalonych kryteriów. Przy np. 15 zagadnieniach i trzech zadanych kryteriach uczniowie przyporzàdkowujà wylosowane zagadnienia do kryteriów. Problem polega na tym, ˝e do ka˝dego
z kryteriów mo˝na przyporzàdkowaç dok∏adnie pi´ç problemów. Uczeƒ,
który chce przydzielony mu problem przyporzàdkowaç jako szósty, jest
zmuszony przekonaç grup´, ˝e któryÊ z wczeÊniej tam umieszczonych
powinno si´ przesunàç do innego kryterium. Metoda sprawdzona podczas omawiania problemów zwiàzanych z etykà pracy w sieci oraz prawem autorskim. Kryteriami mogà byç zachowania dozwolone, niewskazane lub zabronione.
5. JigSaw (uk∏adanka)
Podczas pracy tà metodà uczniowie majà mo˝liwoÊç dzielenia si´ wiadomoÊciami oraz wymiany poglàdów. Metoda doskona∏a na lekcje powtórzeniowe. Praca przebiega w trzech etapach. W pierwszym etapie
dzielimy uczniów na równej wielkoÊci grupy i ka˝demu z nich przydzielamy numer. Rysunek przedstawia sposób podzia∏u 15-osobowej
grupy.
A1
A2
B1
C1
B3
A3
A4
B2
A5
B4
C2
C3
B5
C4
C5
Ka˝da grupa otrzymuje inny problem do rozwiàzania. W drugim etapie
zmieniamy ustawienie grup jak na rysunku poni˝ej.
16
A1
B1
C1
A2
B2
A3
C2
B3
A4
C3
B4
A5
C4
B5
C5
Przy takim podziale uczniowie dzielà si´ z kolegami tym, co wypracowali w poprzedniej grupie. Ka˝dy przedstawia rozwiàzanie swojego zadania oraz notuje ewentualne uwagi kolegów.
W trzeciej fazie wracajà do pierwszego podzia∏u na grupy i uzupe∏niajà
swoje rozwiàzanie o uwagi odnotowane podczas pracy w fazie drugiej.
A1
A2
B1
C1
B3
A3
A4
B2
A5
B4
C2
C3
B5
C4
C5
Po zakoƒczeniu pracy ka˝da grupa wybiera „lidera”, który zaprezentuje
rozwiàzanie zadania.
Metoda ta doskonale zdaje egzamin przy utrwalaniu wczeÊniej poznanych poj´ç lub wyszukiwaniu znaczenia nowych.
6. Metoda tekstu przewodniego
Uczniowie pracujà indywidualnie nad rozwiàzaniem zadania. Instrukcje
oraz podstawowe informacje potrzebne do jego wykonania otrzymujà w postaci tekstu od nauczyciela. Po up∏ywie czasu przeznaczonego na wykonanie zadania uczniowie oddajà gotowe prace lub prezentujà wyniki.
Instrukcje do przyk∏adowych çwiczeƒ opisanych w podr´czniku stanowià gotowy tekst przewodni dla ucznia. Wykonanie ich krok po kroku pozwoli szybko zobaczyç efekt pracy i utrwaliç kolejnoÊç czynnoÊci.
Godny uwagi jest pomys∏ na przeprowadzenie zaj´ç powtórzeniowych
z zakresu komputerowej edycji tekstu, kiedy to uczniowie otrzymujà do
sformatowania tekst w postaci elektronicznej, który zawiera polecenia
do wykonania (praca na „˝ywym” tekÊcie).
7. Diagram ryby (diagram Ishikawy)
Jest to metoda rozwiàzywania problemów w sposób twórczy. S∏u˝y poszukiwaniu przyczyn postawionego problemu. Pozwala dokonaç podzia∏u przyczyn na grupy i usystematyzowaç je. Umo˝liwia oddzielenie przyczyny od skutków oraz pozwala dostrzec z∏o˝onoÊç rozwiàzywanego problemu. To doskona∏y sposób na grupowà prac´ nad optymalizacjà
rozwiàzania problemu.
Poni˝szy diagram przedstawia prób´ rozwiàzania problemu niedzia∏ajàcego programu. Rysunek taki mo˝e pos∏u˝yç do dyskusji lub wizualizacji rozwiàzania problemu w postaci plakatu.
17
DANE
METODA
êle
zadeklarowane
nieodpowiednia do
danego problemu
nieprawid∏owo
dobrane
nieprawid∏owo
dobrane
Program
nie dzia∏a
struktura
êle dobrany j´zyk
programowania
niespójny
p´tle,
zapytania
ALGORYTM
b∏´dy
w sk∏adni
niekompletnie
odwzorowany algorytm
NARZ¢DZIE
Literatura:
E. Brudnik, A. Moszyƒska, B. Owczarska, Ja i mój uczeƒ pracujemy
aktywnie, Zak∏ad Wydawniczy SFS, Kielce 2000.
K. Rau, E. Zi´tkiewicz, Jak aktywizowaç uczniów, Oficyna Wydawnicza
G&P, Poznaƒ 2000.
S. Bowkett, Wyobraê sobie, ˝e…, WSiP, Warszawa 2000.
2.2. Praca z uczniem zdolnym
Wed∏ug wi´kszoÊci definicji uczniowie zdolni charakteryzujà si´ dwiema cechami: ponadprzeci´tnymi osiàgni´ciami lub/i potencjalnymi zdolnoÊciami do takich osiàgni´ç. Swoje ponadprzeci´tne zdolnoÊci uczeƒ
zdolny przejawia w szkole w kilku obszarach:
— w uczeniu si´ przedmiotów szkolnych odpowiadajàcych ró˝nym dziedzinom wiedzy,
— artystycznym,
— technicznym,
— sportowym,
— spo∏ecznym.
W miar´ up∏ywu lat zdolnoÊci ucznia specjalizujà si´. Im m∏odszy uczeƒ,
tym bardziej ogólny wydaje si´ charakter jego uzdolnieƒ. Ten sam uczeƒ
w szkole podstawowej wydaje si´ zdolny „w ogóle”, w gimnazjalnej uzdolniony w zakresie przedmiotów Êcis∏ych, w liceum informatycznie.
18
W szkole zdolnoÊci ucznia praktycznie ujawniajà si´ w toku pracy nad
materia∏em nauczania. Mo˝na przyjàç, ˝e uczniowie zdolni z regu∏y: opanowujà szerszy zakres materia∏u, uczà si´ szybciej, uczà si´ inaczej, szukajàc zwiàzków przyczynowo-skutkowych, dà˝à do odkryç, si´gajà po
dodatkowe wiadomoÊci, pos∏ugujà si´ j´zykiem danej dyscypliny. Uczà
si´ wytrwalej, jeÊli tylko uznajà sens pracy nad danym materia∏em oraz
majà urozmaicone cele uczenia si´: zaspokojenie ciekawoÊci, zainteresowaƒ i ambicji, realizacj´ odleg∏ych planów ˝yciowych.
W interesie ucznia zdolnego le˝y, by szko∏a i nauczyciel umo˝liwi∏y mu
maksymalny rozwój. Mo˝na dostosowaç kszta∏cenie do potrzeb uczniów
zdolnych poprzez Êrodki radykalne, organizujàc szko∏y dla uczniów zdolnych, ciàgi klas, klasy czy grupy w obr´bie klas. W Polsce w zasadzie nie
podejmuje si´ tego rodzaju dzia∏aƒ; uczeƒ zdolny chodzi do zwyk∏ych klas
i uczy si´ razem z innymi, mniej zdolnymi rówieÊnikami. Zdarzajà si´ jednak wyjàtki, np. Gimnazjum Akademickie w Toruniu — jedyna w Polsce
szko∏a ponadpodstawowa (gimnazjum i liceum) przeznaczona dla uczniów
szczególnie zdolnych. Uczniowie Gimnazjum nie ponoszà op∏at za nauk´,
a ci spoza Torunia majà zagwarantowane zakwaterowanie w internacie
szkolnym.
Mo˝liwoÊci sprostania potrzebom edukacyjnym uczniów zdolnych nale˝y szukaç wi´c w inny sposób.. W pracy z m∏odymi, uzdolnionymi ludêmi mo˝na stosowaç indywidualny program nauczania i indywidualne podejÊcie. W nowym uk∏adzie uczeƒ winien staç si´ podmiotem edukacyjnym samodzielnie zdobywajàcym wiedz´ i przygotowujàcym si´ do
kierowania w∏asnym rozwojem, natomiast nauczyciel powinien z kolei odgrywaç rol´ opiekuna, doradcy, instruktora i kierownika samodzielnej pracy uczniów, a nie „dawcy wiedzy”. Nauczanie staje si´ wobec tego sztukà
kierowania uczeniem si´ innych.
Do uzyskania maksymalnej skutecznoÊci oraz efektywnoÊci kszta∏cenia niezb´dny jest tak˝e odpowiedni wybór aktywizujàcych metod oraz
form organizacyjnych zaj´ç. Aktywizacja zaj´ç spowoduje wówczas:
— samodzielne generowanie problemów do rozwiàzania,
— analiz´ mo˝liwych rozwiàzaƒ,
— twórcze dzia∏anie w zakresie rozwiàzania problemu.
19
Rozdzia∏ 3. Propozycje tematów lekcji
W programie nauczania autorstwa Andrzeja Krawczyka, Miros∏awa S∏awika i Doroty WojtuÊ Technologia informacyjna z informatykà zaproponowano nast´pujàcy przydzia∏ godzin dla poszczególnych bloków w kszta∏ceniu informatycznym w zakresie rozszerzonym:
liczba godzin
Lp.
Nazwa bloku
w cyklu
2-godz.
w cyklu
3-godz.
1.
Budowa i dzia∏anie komputera
9
15
2.
Sieci komputerowe
6
14
3.
Algorytmy i programowanie
22
38
4.
Wizualizacja procesów i zjawisk
9
9
5.
Programowanie stron www
12
20
6.
Projektowanie i wykorzystanie baz danych
18
18
76
114
Razem
3.1. Przyk∏adowy plan wynikowy z podzia∏em na bloki
Plan wynikowy nie jest tzw. rozk∏adem materia∏u. W programie nauczania poszczególnym blokom tematycznym i proponowanym w nich tematom zaj´ç przyporzàdkowano umiej´tnoÊci, jakie uczeƒ powinien ukszta∏towaç. W planie wynikowym umiej´tnoÊci nie powtórzono, lecz zaproponowano sposób osiàgni´cia celów kszta∏cenia. Podczas zaj´ç, jak równie˝
w celu przygotowania si´ ucznia do nich, zalecane jest korzystanie z podr´cznika A. Bremera i M. S∏awika Technologia informacyjna z informatykà. Cz´Êç 2.
20
21
Uczeƒ (nauczyciel) pokazuje przeliczanie w systemach oferowanych przez kalkulator profesjonalny z grupy akcesoria. Omawia sposób zapisywania i przeliczania. Uczniowie wykonujà rachunki i porównujà wyniki.
1
Systemy liczbowe i kodowanie znaków.
4
Mo˝na zaproponowaç przeliczanie liczb w arkuszu kalkulacyjnym lub (oraz) zmian´ kolorów w dokumencie hipertekstowym korzystajàcym z heksadecymalnej notacji koloru.
Nazwy urzàdzeƒ mo˝na notowaç w pliku. Uczniowie
mogà podawaç typowe parametry wymienianych urzàdzeƒ.
Uczniowie wskazujà najpierw urzàdzenia zewn´trzne obecne
w pracowni, nast´pnie wymieniajà inne znane urzàdzenia. Nauczyciel podsumowuje i uzupe∏nia prac´ uczniów; mo˝e zaproponowaç wyszukanie w sieci Internet cenników sprz´tu i uzupe∏nienie listy.
1
Urzàdzenia zewn´trzne i ich
funkcje.
3
Uczniowie otrzymujà zadanie odczytania informacji o sprz´cie Nauczyciel prosi uczniów na
za pomocà narz´dzi systemu operacyjnego i specjalistycznych lekcji 1 o przyniesienie aplikaaplikacji.
cji (CD z czasopisma, adres
strony internetowej) odczytujàcych parametry sprz´tu i na
wszelki wypadek instaluje
jednà aplikacj´ tego typu
(zwracajàc uwag´ na prawo
autorskie).
Uwagi
1
Budowa sprz´tu w pracowni komputerowej.
2
Propozycje realizacji
Nauczyciel przygotowuje dla uczniów aplikacje traktujàce o bu- Dotyczy wiadomoÊci z cz´dowie komputera, na przyk∏ad: PCInside, test multimedialny itp. Êci 1 podr´cznika.
Nauczyciel obserwuje, które zadania sprawiajà uczniom trudnoÊci; wskazuje sposoby umo˝liwiajàce uzupe∏nienie braków.
Przypomnienie regulaminu.
Przypomnienie wiadomoÊci
o budowie sprz´tu.
1
Liczba
godzin
1
Temat
Lp.
Blok 1. Budowa i dzia∏anie komputera
22
1
Programy komputerowe.
NoÊniki danych.
Procesor.
6
7
8
1
1
Magistrale i porty.
5
Liczba
godzin
Temat
Lp.
Uwagi
Analizowanie schematów (z podr´cznika i innych êróde∏) przed- Mo˝na si´gnàç po rozwiàzastawiajàcych procesor i jego powiàzania z systemem. Ucznio- nia z przesz∏oÊci (prostsze)
i plany rozwojowe.
wie rozpoznajà elementy, wymieniajà parametry.
Uczniowie proponujà sposób konserwacji systemu (element,
czas, sposób).
Tworzà kopie plików systemowych, porzàdkujà pliki tymczasowe, sprawdzajà noÊnik i defragmentujà go.
Budujà list´ znanych noÊników i uzupe∏niajà o charakterystyczne parametry. Dyskutujà o zaletach.
Uczniowie wymieniajà programy, z których korzystajà w domu. List´ programów uczniowie
Uzupe∏niajà list´ o informacje o mo˝liwych zastosowaniach oraz mogà przygotowaç w domu.
licencji. Grupujà programy ze wzgl´du na ich funkcje.
Wskazujà program spe∏niajàcy analogiczne funkcje w zbiorach
pracowni.
Uczniowie sprawdzajà informacje w Menad˝erze urzàdzeƒ.
Wskazujà elementy w sprz´cie pracowni. Podajà typowe zastosowania. Wyszukujà informacje w sieci. Budujà tabele porównawcze.
Uczniowie wprowadzajà do dokumentu zlecone przez nauczyciela znaki niewyst´pujàce na klawiaturze (np.: akcenty w j´zykach obcych).
Propozycje realizacji
Temat
Model OSI sieci komputerowej. Projekt „Modernizacja
sieci w pracowni szkolnej”.
Komunikacja i udost´pnianie zasobów.
Sieci rozleg∏e.
Adresowanie i protoko∏y.
Bezpieczeƒstwo w sieci.
Zakoƒczenie projektu.
Lp.
1
2
3
4
5
Blok 2. Sieci komputerowe
Liczba
godzin
Uwagi
Uczniowie udost´pniajà swoje informacje o OSI i pobierajà informacje od innych. Korzystajà z nazw i adresów IP komputerów w sieci lokalnej.
Uczniowie zapoznajà si´ z modelem OSI z podr´cznika, wyszu- Pobrane materia∏y zostanà
kujà informacje o modelu OSI i sieciach rozleg∏ych i zachowu- wykorzystane na kolejnych
jà na noÊniku lokalnym adresy i pobrane materia∏y. Wskazujà lekcjach.
w znanych systemach poszczególne poziomy modelu.
Nauczyciel uzgadnia z uczniami zasady realizacji projektu „Modernizacja sieci w pracowni szkolnej”.
Propozycje realizacji
1
1
1
1
Prezentowanie wyników prac projektowych.
Uczniowie sprawdzajà zasoby za pomocà programu antywiru- Leksykon wirusów wyst´pusowego. Zapoznajà si´ z leksykonem wirusów.
je jako sk∏adnik niektórych
programów antywirusowych,
np. MKS.
Uczniowie omawiajà na podstawie zgromadzonych materia∏ów
sposoby przy∏àczania komputerów do sieci i funkcjonowanie
sieci. Odszukujà informacje o protoko∏ach wykorzystywanych
w pracowni.
Odszukujà i odczytujà konfiguracj´ proxy i inne parametry pracy sieci.
1
23
24
Nauczyciel proponuje burz´ mózgów — Jak szybko i ∏atwo ry- Mo˝na wykorzystaç (przedsowaç i modyfikowaç schemat blokowy.
stawiç) program ELI.
1
Narz´dzia u∏atwiajàce przedstawianie algorytmów.
3
Nale˝y przedstawiç symbole stosowane w budowaniu
schematów blokowych.
Nale˝y zwróciç szczególnà
uwag´ na rozga∏´zienia algorytmów i sposoby ograniczania p´tli (b´dà wykorzystywane przy realizacji projektów programistycznych).
Przyk∏ady dzia∏ajàcych algorytmów obliczania NWD oraz
çwiczenia znajdujà si´ w rozdziale 4 na p∏ycie CD do∏àczonej do przewodnika.
Uczniowie otrzymujà zadanie przedstawienia w postaci algorytmu jednego z zadaƒ: znalezienie pierwiastka równania, NWD,
przybli˝one obliczenie wartoÊci pierwiastka kwadratowego,
dzia∏ania na wektorach, rozwiàzywanie trójkàtów itp.
1
Algorytmy w matematyce.
2
Na lekcjach matematyki,
chemii, biologii i innych mo˝na odnaleêç sposoby realizowania z∏o˝onych zadaƒ.
Nauczyciel mo˝e zaproponowaç wyszukanie w sieci
przepisów kulinarnych i innych.
Uwagi
Uczniowie wymieniajà algorytmy z ró˝nych dziedzin, w tym z ˝ycia szkolnego.
Zapisujà algorytmy s∏ownie. Dyskutujà na temat czytelnoÊci
ró˝nych znanych form przedstawiania algorytmów.
Propozycje realizacji
1
Liczba
godzin
Algorytmy na co dzieƒ.
Temat
1
Lp.
Blok 3. Algorytmy i programowanie
25
Sortowanie danych.
Ârodowisko programistyczne.
Obiekty VB i ich podstawowe w∏aÊciwoÊci.
Podstawowe zdarzenia.
5
6
Temat
4
Lp.
Mo˝na uczniom zasugerowaç przygotowanie modelu
sygnalizatora Êwietlnego,
jednego pytania testowego,
prostego kalkulatora, modelu bankomatu, prostego
s∏ownika itp.
Uczniowie instalujà i rozpoznajà wybrane Êrodowisko programistyczne. OkreÊlajà w∏asne ustawienia.
Uczniowie zg∏aszajà pomys∏y prostych aplikacji. Nauczyciel analizuje realnoÊç ich wykonania.
Uczniowie przygotowujà projekt aplikacji. Umieszczajà na formie niezb´dne elementy i okreÊlajà ich podstawowe w∏asnoÊci
(kolor, rozmiar, po∏o˝enie, widocznoÊç itp.).
Zapisujà projekt.
Uczniowie umieszczajà przycisk koƒczàcy dzia∏anie aplikacji.
Dodajà przyciski zmieniajàce podstawowe w∏asnoÊci obiektów.
OkreÊlajà w∏aÊciwoÊci formy (kolor, po∏o˝enie, zmian´ rozmiaru itp.)
OkreÊlajà zdarzenia zwiàzane z tworzeniem i wyÊwietlaniem
formy.
2
1
WyÊwietlanie formy jest wygodnym momentem okreÊlenia
po∏o˝eƒ i w∏asnoÊci obiektów.
Z obs∏ugà zdarzeƒ uczeƒ
mo˝e si´ zapoznaç w çwiczeniu 4—05 na CD.
Uczeƒ zdolny mo˝e spróbowaç przygotowaç wizualizacj´ sortowania zbioru.
Przyk∏ady dzia∏ajàcych algorytmów sortowania oraz çwiczenia znajdujà si´ na p∏ycie
CD w rozdziale 4—08.
Uwagi
Uczniowie podajà przyk∏ady sortowania danych u∏atwiajàce
realizowanie zadaƒ w ˝yciu codziennym. Wyszukujà w ró˝nych
êród∏ach i poznajà sposoby sortowania liczb.
Sprawdzajà algorytmy sortowania za pomocà wybranego narz´dzia.
W przerwie przedstawia program u∏atwiajàcy rysowanie schematów blokowych, np. Magiczne Bloczki.
Nauczyciel podsumowuje wyniki burzy mózgów.
Uczniowie porównujà wypracowane rezultaty z przedstawionym
narz´dziem.
Propozycje realizacji
1
Liczba
godzin
26
Uczniowie przedstawiajà projekty.
Wypowiedzi uczniów w trakPoznajà sk∏adni´ instrukcji warunkowej i p´tli oraz zasady de- cie przedstawiania projektów
mogà podsunàç innym poklarowania zmiennych i sta∏ych.
mys∏y na uatrakcyjnienie projektu.
Nale˝y zwróciç uwag´ na
przejrzystoÊç kodu êród∏owego (wci´cia, komentarze, nazewnictwo)
Przyk∏ady na CD w rozdziale 4.
Uczniowie dyskutujà znaczenie poj´cia „user friendly”.
Uzupe∏niajà projekt i aplikacj´ o okna informacyjne i dialogowe.
1
2
Rozga∏´zienia w programie.
Dialog z u˝ytkownikiem.
8
9
Rezultatem dyskusji powinny
byç wnioski dotyczàce wyglàdu formy i obs∏ugi zdarzeƒ
nietypowych.
Na kolejnych lekcjach uczniowie b´dà budowaç swoje
aplikacje. Poznajà te˝ nowe
techniki i mo˝liwoÊci. B´dà
testowaç je i ewentualnie do∏àczaç do projektu.
Uczniowie dokoƒczà i rozbudujà projekty w domu na
podstawie wniosków z dyskusji.
Uczniowie przeglàdajà przygotowane prace. Dyskutujà o przydatnoÊci utworzonych aplikacji i napotkanych ograniczeniach
w trakcie ich tworzenia (zwiàzanych z brakiem narz´dzi i technik).
Uczniowie przygotowujà projekt aplikacji rozga∏´zionej w oparciu
o pola wyboru, p´tle, okna dialogowe i inne narz´dzia, które poznali korzystajàc ze Êrodowiska graficznego systemu operacyjnego.
1
Projekt z∏o˝onej aplikacji.
Uwagi
7
Propozycje realizacji
Liczba
godzin
Temat
Lp.
27
Informacje o b∏´dach.
Analizowanie i Êledzenie
dzia∏ania aplikacji.
Tablice.
Funkcje matematyczne.
11
12
13
Temat
10
Lp.
Nauczyciel przedstawia zasady korzystania ze zmiennych ta- Nauczyciel powinien przygoblicowych. Uczniowie zapisujà i odczytujà wartoÊci z tablicy.
towaç czytelny przyk∏ad korzystania z tablic.
Przyk∏ady na CD w rozdziale 4—08.
Uczniowie wymieniajà znane z lekcji matematyki funkcje, które
mogà byç przydatne w realizowaniu ró˝nych aplikacji.
Uczniowie, ewentualnie nauczyciel, przedstawiajà sposoby ich
realizowania za pomocà j´zyka programowania.
1
1
Mo˝na spróbowaç zrealizowaç treÊci na podstawie wiadomoÊci i umiej´tnoÊci uczniów zdolnych, znajàcych
elementy programowania
w poznanym j´zyku.
Nauczyciel przedstawia tryb krokowy realizowania kodu oraz
sposoby podglàdania bie˝àcej wartoÊci zmiennych.
Uczniowie testujà aplikacje, sprawdzajàc ich funkcjonowanie
dla danych krytycznych.
1
Mo˝na spróbowaç generowaç komunikaty, wprowadzajàc w kontrolowany sposób b∏´dy do kodu.
Aplikacja powinna równie˝
zawieraç informacje o autorze
i zarys pomocy — informacje
o korzystaniu z programu.
Uwagi
Uczniowie zapisujà we wspólnym pliku napotkane w trakcie
pracy informacje o b∏´dach (b∏´dy prawdopodobnie by∏y usuwane dotychczas przez nauczyciela).
Uzupe∏niajà list´ o mo˝liwe przyczyny i sposoby rozwiàzywania problemów.
Propozycje realizacji
1
Liczba
godzin
28
Uczniowie wskazujà podobne i powtarzajàce si´ bloki kodu we Liczne przyk∏ady na CD
w∏asnych kodach êród∏owych.
w rozdziale 4.
Nauczyciel przygotowuje kod êród∏owy, w którym fragmenty
kodu mo˝na i warto zastàpiç w∏asnà procedurà. Uczniowie próbujà tworzyç w∏asne proste procedury.
Nauczyciel przygotowuje kod êród∏owy, w którym procedura Uczniowie powinni sprawwymaga podania parametru. Uczniowie tworzà w∏asne proce- dziç wartoÊci zmiennych
dury z parametrami.
w przypadku przekazywania
wartoÊci.
Uczniowie wymieniajà charakterystyczne miejsca w aplikacji,
które nale˝y sprawdziç w czasie jej testowania. Dokonujà sprawdzenia dzia∏ania aplikacji.
Prezentowanie prac.
1
1
1
1
Procedury u˝ytkownika.
Parametry w procedurach.
Testowanie aplikacji.
Podsumowanie bloku tworzenia aplikacji.
15
16
17
18
Uwagi
Uczniowie wymieniajà operacje na dacie i czasie, z których
korzystali w ró˝nych aplikacjach.
Uczniowie, ewentualnie nauczyciel, przedstawiajà sposoby realizowania tych operacji za pomocà j´zyka oprogramowania.
Propozycje realizacji
1
Liczba
godzin
Funkcje daty i czasu.
Temat
14
Lp.
29
Uczniowie tworzà kluczowe klatki. Dobierajà kolory i wype∏nie- Nauczyciel przygotowuje innia.
strukcje, które pozwolà uczniom wykonaç zadanie.
Uczniowie budujà warstwy animacji i umieszczajà na nich obiek- Zadanie mo˝e byç koncepty. OkreÊlajà zdarzenia.
cyjnie zupe∏nie nowe dla
wi´kszoÊci uczniów. Nauczyciel mo˝e zasugerowaç korzystanie z instrukcji krok po
kroku w podr´czniku.
1
2
Klatki animacji.
Warstwy rysunku.
3
4
Nauczyciel przygotowuje
aplikacj´ do wykorzystania
na zaj´ciach dydaktycznych
i demonstruje na przyk∏adach jej mo˝liwoÊci.
Przyk∏ady i çwiczenia na CD
w rozdziale 8.
Uczniowie prezentujà (wymieniajà) krótko znane aplikacje do
tworzenia animacji. Wyliczajà cechy, które ich zdaniem stanowià o wartoÊci aplikacji.
Poznajà mo˝liwoÊci aplikacji sugerowanej przez nauczyciela.
Uczniowie przygotowujà scenariusz wizualizacji. Dzielà si´ pomys∏ami z innymi uczniami.
Poznajà Êrodowisko pracy.
1
Programy do tworzenia animacji. Scenariusz wizualizacji.
2
Po lekcji uczniowie planujà
wizualizacj´, którà wykonajà. Powinni kierowaç si´ zainteresowaniami i preferencjami. Mogà skontaktowaç
si´ z nauczycielem innego
przedmiotu.
Uwagi
Uczniowie wymieniajà wizualizacje, z którymi zetkn´li si´ na
lekcjach ró˝nych przedmiotów i poza szko∏à.
Uczniowie wyszukujà przyk∏ady wizualizacji w ró˝nych êród∏ach.
Dzielà si´ z innymi uczniami znalezionymi przyk∏adami.
Propozycje realizacji
1
Liczba
godzin
Projekt wizualizacji.
Temat
1
Lp.
Blok 4. Wizualizacja procesów i zjawisk
30
Prezentowanie wykonanych
prac.
6
1
1
Liczba
godzin
Uczniowie definiujà w∏asne style na podstawie obejrzanych Przyk∏ady i çwiczenia na CD
kodów êród∏owych.
w rozdziale 6—03.
Nauczyciel przedstawia sposób definiowania stylów w zewn´trznych plikach.
Uczniowie do∏àczajà zewn´trzny arkusz.
1
Arkusze stylów.
2
Nauczyciel powinien przygotowaç adresy stron, które wykorzystujà lokalne definicje
stylów, formularze i skrypty.
Uczniowie wymieniajà narz´dzia do budowania dokumentów
hipertekstowych oraz poznane znaczniki.
Uczniowie wyszukujà w sieci strony zawierajàce formularze oraz
elementy, których nie potrafià zbudowaç. Nauczyciel wskazuje
wÊród nich te, które dzia∏ajà z wykorzystaniem skryptów. Uczniowie przeglàdajà kod êród∏owy i wybierajà elementy j´zyka skryptowego.
1
Przypomnienie wiadomoÊci
o tworzeniu dokumentów
hipertekstowych.
1
Uwagi
Mo˝na zaprosiç nauczycieli
innych przedmiotów, którzy
mogà byç zainteresowani
wykorzystaniem wizualizacji
na swoich lekcjach.
Nauczyciel ocenia systematycznoÊç pracy grupy.
Uwagi
Temat
Propozycje realizacji
Uczniowie ∏àczà elementy wizualizacji i testujà prace.
Propozycje realizacji
Lp.
Liczba
godzin
Blok 5. Programowanie stron www
Budowanie wizualizacji.
Temat
5
Lp.
31
Warto przygotowaç przyk∏ady o nierozbudowanym kodzie, pokazujàce stosowanie
zmiennych.
Zadania polegajàce na tworzeniu kodu o rozga∏´zionej
strukturze powinny byç poprzedzone zbudowaniem algorytmu realizowania zadania.
Uczniowie deklarujà zmienne do obs∏ugi skryptów.
Zapisujà do pól formularzy i odczytujà wartoÊci.
Uczniowie przez analogie do poznanego j´zyka wysokiego
poziomu programujà proste operacje arytmetyczne na zmiennych w skrypcie.
Uczniowie wymieniajà poznane na wczeÊniejszych lekcjach (i innych przedmiotach) operatory logiczne.
Budujà w skryptach wyra˝enia z wykorzystaniem operatorów
logicznych.
Uczniowie wymieniajà zdarzenia programowane wczeÊniej w j´zyku wysokiego poziomu. Nauczyciel wskazuje te z nich, które
w stosunkowo prosty sposób mo˝na zrealizowaç w wybranym
j´zyku skryptowym.
Uczniowie w∏àczajà do skryptów obs∏ug´ zdarzeƒ generowanych przez mysz.
Uczniowie przeglàdajà przyk∏adowe funkcje.
Nauczyciel wskazuje (przyBudujà w∏asne funkcje zawierajàce instrukcje warunkowe i p´- gotowuje) êród∏a informacji
tle.
o sk∏adni instrukcji warunkowej
i p´tli w j´zyku skryptowym.
1
1
1
1
Odczytywanie pól formularza.
Operatory w skryptach.
Obs∏uga zdarzeƒ.
Funkcje u˝ytkownika.
4
5
6
7
Uwagi
Uczniowie budujà proste dokumenty zawierajàce elementy for- Przyk∏ady i çwiczenia na CD
mularzy. Nadajà nazwy obiektom formularzy. Definiujà ich w∏a- w rozdziale 6—03 przy obÊciwoÊci.
s∏udze odnoÊnika „WyÊlij
opini´ o stronie”.
Propozycje realizacji
1
Liczba
godzin
Tworzenie formularzy.
Temat
3
Lp.
32
Prace projektowe.
Prezentowanie prac.
9
10
Uczniowie realizujà projekt z wykorzystaniem j´zyka skryptowego. Testujà prace.
Prezentacja projektów powinna mieç charakter publicznej obrony.
3
1
Projekt bazy danych.
Tabele danych.
2
Temat
1
Lp.
Nauczyciel demonstruje (wskazuje êród∏o) sposób tworzenia
tabeli, okreÊlania typów pól i wprowadzania danych. JednoczeÊnie przedstawia terminologi´ zwiàzanà z bazami danych.
Uczniowie tworzà pierwsze tabele i wprowadzajà dane.
1
Nauczyciel powinien mieç
przygotowanà prostà baz´ danych, której struktur´ uczniowie z ∏atwoÊcià zapami´tajà
i na jej przyk∏adzie b´dà prezentowaç kolejne umiej´tnoÊci.
Uczniowie wymieniajà bazy danych znane z ˝ycia codzienne- Nauczyciel analizuje projekty
go.
pod kàtem mo˝liwoÊci utwoOpracowujà projekt w∏asnej bazy danych.
rzenia bazy za pomocà wybranego narz´dzia.
Uwagi
Powinien przygotowaç nieskomplikowane skrypty realizujàce zadania b´dàce
treÊcià kolejnych zaj´ç.
Uwagi
1
Liczba
godzin
Propozycje realizacji
Uczniowie przeglàdajà przyk∏adowe funkcje operujàce na dacie.
Budujà w∏asne funkcje wykorzystujàce dat´ lub czas.
Propozycje realizacji
1
Liczba
godzin
Blok 6. Projektowanie i wykorzystanie baz danych
Funkcje daty i czasu.
Temat
8
Lp.
33
Uczniowie wymieniajà b∏´dy, jakie zdarzy∏o si´ im pope∏niç przy
wprowadzaniu danych. Dyskutujà mo˝liwoÊci unikania tego typu
b∏´dów.
Nauczyciel wskazuje mo˝liwe rozwiàzania wymienionych problemów za pomocà narz´dzi dostarczanych z aplikacjà bazodanowà (WartoÊç poczàtkowa, regu∏a poprawnoÊci, odnoÊnik
itp.).
Uczniowie wymieniajà dane, które w ich bazie pojawiajà si´ lub
mogà pojawiç si´ w przysz∏oÊci wielokrotnie. Projektujà sposób unikni´cia takiej sytuacji.
Nauczyciel wyjaÊnia na zebranych przyk∏adach rodzaje relacji.
Uczniowie tworzà dodatkowe tabele i budujà relacje pomi´dzy
nimi.
Uczniowie tworzà formularz za pomocà kreatora. Sprawdzajà
jego u˝ytecznoÊç w trakcie wprowadzania danych.
Nauczyciel inicjuje dyskusj´ pytaniem, czy formularze u∏atwiajà wprowadzanie danych; w jakich sytuacjach si´ sprawdzajà.
Uczniowie wymieniajà znane z ˝ycia codziennego sposoby wyszukiwania informacji w du˝ych zbiorach danych.
Zapoznajà si´ z narz´dziem sortowania i filtrowania.
Samodzielnie rozpoznajà filtr zaawansowany.
Tworzà kwerend´ wybierajàcà i stosujà proste kryteria.
Nauczyciel formu∏uje zapytania dotyczàce przyk∏adowej tabeli
bazy danych udost´pnionej uczniom.
1
1
1
1
1
Zabezpieczanie poprawnoÊci danych. OdnoÊniki.
Relacje.
Proste formularze.
Zapytania w bazie danych.
Zapytania z∏o˝one w kwerendach.
4
5
6
7
Propozycje realizacji
3
Liczba
godzin
Temat
Lp.
Do zrealizowania treÊci tej
lekcji wystarczà kwerendy
wybierajàce oparte na pojedynczej tabeli.
Mo˝na wykorzystaç autoformularz, a dzia∏anie kreatora
pokazaç na kolejnych zaj´ciach.
Przyk∏ady i çwiczenia na CD
w rozdziale 6—03 przy obs∏udze odnoÊnika „WyÊlij
opini´ o stronie”.
Uwagi
34
Temat
Wyra˝enia w kwerendach.
Z∏o˝one formularze.
Raporty.
Kwerendy funkcjonalne.
Makra.
Lp.
8
9
10
11
12
Uczniowie tworzà podformularze. Dodajà do formularzy obiekty multimedialne i okreÊlajà ich w∏asnoÊci.
Uczniowie tworzà raport za pomocà kreatora.
Modyfikujà raport wprowadzajàc etykiety, numeracj´ stron i parametr.
Uczniowie przygotowujà kwerend´ wybierajàcà zawierajàcà
wyra˝enie arytmetyczne oparte na dowolnym polu typu liczbowego. Przekszta∏cajà jà w kwerend´ aktualizujàcà.
Sprawdzajà jej dzia∏anie.
Próbujà wykonaç operacje na innych typach pól. Dodajà kryteria.
Budujà analogicznie kwerend´ do∏àczajàcà i usuwajàcà.
Uczniowie wymieniajà operacje, które sà wykonywane na obiektach bazy danych. Nauczyciel wskazuje te z nich, które mo˝na
w∏àczyç do sekwencji czynnoÊci makra.
1
1
2
1
Zadanie mo˝e zmodyfikowaç
dane zgromadzone przez
ucznia. Powinien on przed
jego wykonaniem utworzyç
samodzielnie kopi´ tabeli.
Umiej´tnoÊci ukszta∏towane
w trakcie dotychczasowych
zaj´ç powinny wystarczyç
do samodzielnego wykonania raportu.
Przyk∏ady i çwiczenia na CD
w rozdziale 6—03 przy obs∏udze odnoÊnika „WyÊlij
opini´ o stronie”.
Uczniowie konstruujà zapytania z∏o˝one odpowiadajàce u˝yciu spójników logicznych „I” oraz „LUB” i odpowiadajà na zapytania.
Uczniowie wprowadzajà do kwerendy parametr.
Uczniowie konstruujà kwerendy, których pola sà wyra˝eniami
arytmetycznymi.
Sumujà dane w kwerendach.
Uwagi
Propozycje realizacji
1
Liczba
godzin
35
13
Lp.
SQL.
Temat
2
Liczba
godzin
Uczniowie przeglàdajà obiekty swojej bazy danych w widoku
SQL. Wymieniajà s∏owa kluczowe rozpoznane w kodzie êród∏owym.
Budujà proste i z∏o˝one kryteria w poleceniach sortowania, wybierania i grupowania rekordów.
Uczniowie programujà wykonanie sekwencji czynnoÊci za pomocà makra.
Propozycje realizacji
Uwagi
Rozdzia∏ 4. Propozycje scenariuszy zaj´ç
Uwagi ogólne do scenariuszy
1. Nauczyciel zawsze podsumowuje rezultaty pracy uczniów.
Wypowiedzi uczniów mogà mieç charakter spontaniczny i nieuporzàdkowany. ˚adnej z nich nie nale˝y ignorowaç. Mo˝e si´ bowiem okazaç,
˝e po odpowiednim ukierunkowaniu uczniowie dojdà do bardzo twórczych i odkrywczych wniosków. Nauczyciel powinien pomagaç uczniom
w doborze informacji, gdy˝ mogà oni mieç problem z okreÊleniem informacji wa˝nych i sporzàdzeniem notatek.
2. Nauczyciel powinien uwzgl´dniç zapytania uczniów.
PrzejÊcie do kolejnej fazy zaj´ç powinno nastàpiç po udzieleniu odpowiedzi na pytania uczniów, chyba ˝e nauczyciel przewiduje uzupe∏nienie treÊci poza zaj´ciami edukacyjnymi.
3. Przez êród∏a informacji dost´pne na zaj´ciach informatycznych nale˝y
rozumieç:
a. podr´cznà bibliotek´ wyposa˝onà w podr´czniki i encyklopedie (w tym
multimedialne),
b. elektroniczne bazy danych,
c. Internet.
4. Uczeƒ potrafi wyszukiwaç informacje w ró˝nych êród∏ach.
Uczeƒ na pewno niejednokrotnie wyszukiwa∏ informacje na ró˝nych
zaj´ciach dydaktycznych. Niemniej jednak umiej´tnoÊç t´ mo˝na i nale˝y nieustannie doskonaliç. Jej nieodzownym elementem jest sporzàdzanie informacji bibliograficznych. Nauczyciel powinien sprawdzaç te informacje równie˝ pod kàtem poprawnoÊci i kompletnoÊci
danych.
5. Uczeƒ pracuje z podr´cznikiem w domu, przed lekcjà.
Podr´cznik jest jednym ze êróde∏ informacji. Jest niezastàpiony w domu ucznia, poniewa˝ zosta∏ starannie wybrany przez nauczyciela, wi´c
odzwierciedla tok jego pracy z uczniem i zawiera podstawowe informacje. Powinien byç równie˝ dost´pny w czasie zaj´ç edukacyjnych. Ale
nie ma potrzeby, by ka˝dy uczeƒ nosi∏ kilkaset kartek, z których na lekcji b´dzie mu potrzebnych kilka. Na lekcji wystarczy jeden podr´cznik
obok udost´pnionego Internetu, multimedialnych krà˝ków i innych pomocy dydaktycznych przygotowanych przez nauczyciela. Rozwiàzaniem
korzystnym dla obu stron jest nast´pujàcy schemat pracy:
36
Lp.
Zadanie
KorzyÊci nauczyciela
1
Informowanie (szko∏a)
Nauczyciel poleca zapoznanie si´ w domu z informacjami przydatnymi na nast´pnej
lekcji.
Orientacja o kierunku kszta∏cenia.
2
Przygotowanie (dom)
Bogaty zbiór pomocy
Uczeƒ zapoznaje si´ z teorià dydaktycznych.
podanà w podr´czniku wed∏ug wskazówek nauczyciela.
Nauczyciel selekcjonuje (przygotowuje) Êrodki i materia∏y
dydaktyczne.
nie jedyne zePierwsze i nie
tkni´cie si´ z informacjami.
Mo˝liwoÊç si´gni´cia do innych êróde∏.
3
Realizacja:
Zaj´cia dydaktyczne:
Porzàdkowanie, uzupe∏nianie, dyskutowanie, kszta∏cenie przez dzia∏anie i zabaw´.
Praca w∏asna:
Projekty.
Powtarzanie i uzupe∏nianie
informacji.
Pe∏niejsza mo˝liwoÊç zaprezentowania wiedzy, umiej´tnoÊci, zainteresowaƒ.
L˝ejszy plecak.
4
Utrwalanie wiedzy (dom)
Powtarzanie, çwiczenie, pog∏´bianie.
5
Ewaluacja
Przygotowany uczeƒ.
Szersze mo˝liwoÊci stosowania metod aktywizujàcych.
KorzyÊci ucznia
Krótszy czas wykonywania
pracy domowej.
Trwalsze efekty.
Lepsze wyniki dzi´ki stosowaniu metod aktywizujàcych i powtarzaniu treÊci.
Optymalizacja metod kszta∏cenia.
Temat: Magistrale i porty
Metoda:
Wyszukiwanie informacji, powiàzania
WiadomoÊci ucznia przed lekcjà:
Uczeƒ potrafi wymieniç cechy elementów zestawu
komputerowego oraz przedstawiç ogólnie architektur´ komputera.
Cel:
Uczeƒ potrafi wymieniç elementy komputera odpowiedzialne za komunikacj´, scharakteryzowaç je,
podaç ich typowe cechy, omówiç powiàzania z innymi podzespo∏ami, rozpoznaç w zestawie komputerowym.
Przebieg zaj´ç:
1. Nauczyciel podaje uczniom definicj´ magistrali
i portu.
37
2. Grupy uczniów wyszukujà w dost´pnych êród∏ach
informacje o wybranej magistrali albo porcie.
3. Na planszy (du˝ej ilustracji) zaznaczajà po∏o˝enie opracowywanego obiektu i okreÊlajà jego
przeznaczenie oraz cechy.
4. Uczeƒ losuje jednà z przygotowanych przez nauczyciela kartek i okreÊla, którego obiektu dotyczà przedstawione na nich informacje. Po zaakceptowaniu przez grup´ umieszcza kartk´ na
planszy.
5. Uczniowie wymieniajà te obiekty, które wyst´pujà
w komputerach w pracowni. Uzasadniajà, w jaki
sposób stwierdzili ich wyst´powanie.
CzynnoÊci nauczyciela:
Przygotowanie kart z zapisanymi cechami magistrali
i portów.
Przygotowanie planszy do umieszczania kart.
Szczegó∏owe wyjaÊnienie poj´ç magistrala i port.
Pomoc w wyborze êróde∏ informacji.
Nadzorowanie czasu i sposobu realizowania zadaƒ.
Uzupe∏nienie i usystematyzowanie informacji zebranych przez uczniów.
Ocenianie i ewaluacja:
Nauczyciel zwraca szczególnà uwag´ na:
1. umiej´tnoÊç wyszukiwania i pobierania informacji;
2. umiej´tnoÊç pracy w grupie;
3. poprawnoÊç i sposób przedstawiania wyszukanych informacji;
4. w∏aÊciwe kojarzenie parametrów z obiektami;
5. umiej´tnoÊç zlokalizowania poznawanych obiektów w warunkach rzeczywistych.
Temat: Model OSI sieci komputerowej
Metoda:
Praca w grupach. Wyszukiwanie informacji w ró˝nych êród∏ach. Negocjacja.
WiadomoÊci ucznia przed lekcjà:
Uczeƒ potrafi opisaç budow´ komputera oraz przedstawiç ogólnà koncepcj´ komunikowania si´ komputerów w sieci.
Cel:
Uczeƒ potrafi przedstawiç model OSI, rozpoznaç
warstwy systemu, rozpoznawaç warstwy w realnych
strukturach, omówiç powiàzania pomi´dzy warstwami.
Przebieg zaj´ç:
1. Nauczyciel informuje uczniów o istnieniu modelu
OSI i jego znaczeniu.
38
2. Grupy uczniów wyszukujà w dost´pnych êród∏ach
informacje o modelu OSI ze szczególnym uwzgl´dnieniem wybranej warstwy.
3. Zapisujà wyszukane informacje o modelu OSI oraz
informacje bibliograficzne.
4. Grupy prezentujà zebrane informacje, uzupe∏niajàc je o wskazanie poszczególnych warstw w systemie sieciowym pracowni.
5. Nauczyciel informuje, ˝e na kolejnych lekcjach uczniowie poznajà poszczególne rozwiàzania sieciowe.
6. Nauczyciel zadaje pytanie, czy mo˝liwe jest zmodernizowanie sieci w pracowni. Uzgadnia z uczniami warunki modernizacji, na przyk∏ad niebranie pod
uwag´ czynników ekonomicznych. Proponuje
wst´pnie podpisanie kontraktu na opracowanie
koncepcji modernizacji pracowni. Przygotuje kontrakt na nast´pnà lekcj´.
CzynnoÊci nauczyciela i ucznia:
Przedstawienie celowoÊci wprowadzenia modelu OSI.
Nadzorowanie czasu i sposobu realizowania zadaƒ.
Uzupe∏nienie i usystematyzowanie informacji zebranych przez uczniów.
Poprowadzenie negocjacji dotyczàcych zasad przygotowania i realizowania projektu.
Ocenianie i ewaluacja:
Nauczyciel zwraca szczególnà uwag´ na:
1. Umiej´tnoÊç korzystania przez uczniów z ró˝nych
êróde∏ informacji.
2. Umiej´tnoÊç budowania zapytaƒ w narz´dziach
wyszukujàcych serwerów.
3. Umiej´tnoÊç pracy w grupie (organizowanie, podzia∏ zadaƒ, wspó∏praca itd.).
4. Sposób prezentowania wyszukanych informacji.
5. Korzystanie z umiej´tnoÊci ukszta∏towanych na
poprzednich zaj´ciach.
6. Prawid∏owe stosowanie terminologii w omawianiu
zagadnieƒ sieciowych.
Temat: Narz´dzia u∏atwiajàce budowanie schematów blokowych
Metoda:
Burza mózgów, pokaz.
WiadomoÊci ucznia przed lekcjà:
Uczeƒ potrafi przedstawiç algorytm w postaci schematu
blokowego, stosowaç narz´dzia graficzne edytorów
tekstu. Korzysta z edytora grafiki.
Cel:
Uczeƒ potrafi dobraç narz´dzie do wykonywanego zadania, narysowaç (zbudowaç) algorytm w postaci schematu blokowego, analizowaç i oceniç przydatnoÊç narz´dzia, testowaç algorytmy za pomocà programu Magiczne Bloczki, podaç kilka sposobów rozwiàzania problemu.
39
40
Przebieg zaj´ç:
1. Przedstawienie problemu.
Nauczyciel prosi o pokazanie schematów blokowych algorytmów przygotowanych na poprzednich zaj´ciach. Prosi o opinie na temat zalet tego
sposobu. Wychwytuje uwagi wskazujàce na trudnoÊci w rysowaniu i modyfikowaniu schematów
blokowych. Zadaje pytanie, czy mo˝na tworzyç
schematy w ∏atwy sposób.
2. Przypomnienie zasad burzy mózgów.
3. Wybranie uczniów funkcyjnych (realizacja pkt. 5).
4. Zg∏aszanie i zapisywanie pomys∏ów.
5. Porzàdkowanie pomys∏ów i przedstawienie aplikacji Magiczne Bloczki.
W czasie porzàdkowania pomys∏ów przez wybranych uczniów nauczyciel pokazuje aplikacj´ Magiczne Bloczki, która prawdopodobnie nie jest
uczniom znana. Wystarczy pokazaç sposób ∏àczenia bloków, zach´ciç do przeczytania zwi´z∏ych
informacji pomocy i pokazaç sposób uruchamiania algorytmu. Uczniowie mogà zbudowaç schemat blokowy prostego algorytmu zaproponowanego przez nauczyciela. Mo˝e to byç algorytm, który
Magiczne Bloczki b´dà w stanie zrealizowaç. Nauczyciel podkreÊla t´ dodatkowà funkcj´ aplikacji.
6. Dyskutowanie zg∏oszonych pomys∏ów.
7. Sprawdzenie wybranego rozwiàzania.
Uczniowie mogà zbudowaç schemat blokowy algorytmu zaproponowanego w pkt. 5.
CzynnoÊci nauczyciela:
Sprawdzenie schematów blokowych algorytmów.
Zorganizowanie burzy mózgów.
Przedstawienie programu Magiczne Bloczki.
Uzupe∏nienie i usystematyzowanie informacji zebranych przez uczniów.
Ocenianie i ewaluacja:
Nauczyciel zwraca szczególnà uwag´ na:
1. Zbudowanie schematu blokowego za pomocà
aplikacji Magiczne Bloczki.
2. Elementy pracy z aplikacjà, które stwarzajà problemy.
3. Czy uczniowie zdajà sobie spraw´ z ograniczeƒ
aplikacji.
4. Testowanie algorytmu.
5. Rzeczowe wypowiedzi w dyskusji.
6. W jakim stopniu uczniowie ukszta∏towali umiej´tnoÊci z poprzednich dzia∏ów i wykorzystali je zg∏aszajàc propozycje.
7. Czy uda∏o si´ wytworzyç atmosfer´ sprzyjajàcà
swobodnemu zg∏aszaniu pomys∏ów.
8. Zbudowanie schematu blokowego wyró˝nionà
metodà w czasie burzy mózgów.
Temat: Klatki animacji
Metoda:
Pokaz, kolejnoÊç czynnoÊci, çwiczenia
WiadomoÊci ucznia przed lekcjà:
Uczeƒ potrafi przygotowaç warstw´ rysunku w wybranym programie do tworzenia animacji i narysowaç na niej obiekty. Zna podstawowe terminy stosowane przy tworzeniu animacji (równie˝ w j´zyku
angielskim). Potrafi zaznaczaç obiekty i ich fragmenty, zapisywaç prac´ w ró˝nych formatach.
Cel:
Uczeƒ potrafi: okreÊliç ramy czasowe animacji poprzez ustalenie klatek kluczowych na wybranej warstwie; zabezpieczaç warstwy; zdefiniowaç rodzaj
animacji (kszta∏t, ruch); konwertowaç obiekty na
symbole.
Przebieg zaj´ç:
1. Przed lekcjà nauczyciel przygotowuje kilka kompletów kart z zapisanymi kolejnymi czynnoÊciami prowadzàcymi do utworzenia animacji.
2. Nauczyciel pokazuje sposoby tworzenia animacji.
3. Grupy uczniów uk∏adajà z kart poprawnà sekwencj´ czynnoÊci. Prezentujà i porównujà rezultaty.
4. Uczniowie budujà animacje zgodnie z w∏asnym
scenariuszem.
5. Uczniowie prezentujà wykonane animacje.
6. Krótka dyskusja o sposobach pokonywania trudnoÊci i znalezionych ciekawych rozwiàzaniach.
7. Nauczyciel informuje o mo˝liwoÊci utworzenia
pozosta∏ych animacji na kolejnych lekcjach.
CzynnoÊci nauczyciela:
Zaprezentowanie budowania animacji na uproszczonym modelu.
Sprawdzenie poprawnoÊci wykonania çwiczenia
metodà kolejnych czynnoÊci.
Obserwowanie post´pu prac i konsultowanie wykonania trudnych etapów.
Zaprezentowanie i omówienie rezultatów.
Ocenianie i ewaluacja:
Nauczyciel zwraca szczególnà uwag´ na:
1. zrozumienie sposobu tworzenia animacji;
2. umiej´tnoÊç zastosowania poznanych metod do
w∏asnego projektu;
3. poprawnoÊç demonstrowania i omawiania w∏asnej
pracy ucznia;
4. aktywnoÊç, kultur´ i czytelnoÊç wypowiedzi w czasie dyskusji.
41
Rozdzia∏ 5. Propozycje tematów projektów
Poni˝ej przedstawiamy propozycje tematów, które mo˝na realizowaç
metodà projektów. Podczas pracy nad wybranym projektem uczniowie
korzystajà z wielu êróde∏ informacji. Do realizacji wi´kszoÊci projektów
znajdà szczegó∏owe informacje w podr´czniku, niekiedy w ró˝nych rozdzia∏ach, w zale˝noÊci od z∏o˝onoÊci problemu.
1. Systemy i sieci komputerowe:
— Symulacja dzia∏alnoÊci firmy komputerowej.
— Projektowanie i (lub) rozbudowa sieci lokalnej w pracowni szkolnej.
— System zabezpieczenia szkolnej pracowni komputerowej przed wirusami oraz w∏amaniami.
2. Projekty programistyczne:
— Kalkulator dla gimnazjalisty.
— S∏ownik terminów i poj´ç informatycznych (z mo˝liwoÊcià wyszukiwania).
— S∏ownik gwary polskiej.
— Kurs przygotowujàcy do egzaminu na prawo jazdy.
— Symulator bankomatu.
— Katalog pism urz´dowych.
— Centrala telefoniczna.
3. Bazy danych:
— Systematyka i wyst´powanie wybranej grupy roÊlin.
— Systematyka i wyst´powanie wybranej grupy zwierzàt.
— Baza informacji o wybranej grupie wiekowej lub spo∏ecznej.
— Uniwersalna baza danych zawierajàca informacje o wszystkich
uczniach w szkole (oceny koƒcowe z wszystkich lat, dane osobowe, osiàgni´cia itp.)
— Baza programów u˝ytkowych typu free- lub shareware.
— Baza symboli i objaÊnieƒ Êrodków konserwujàcych.
4. Wizualizacja:
— Animacja dzia∏ania silnika spalinowego (opis w podr´czniku).
— Animacja ∏àczenia si´ czàsteczek w wybranej reakcji chemicznej.
— Animacja dzia∏ania uk∏adu krwionoÊnego.
— Sortowanie bàbelkowe.
— Akcelerator.
— Silnik elektryczny.
— Pompa ssàco-t∏oczàca.
— Zegar s∏oneczny.
42
— Mapa pogody.
— Przek∏adnia planetarna.
— Prawo Archimedesa (przy ró˝nych rodzajach cieczy).
— Symulacja operacji matematycznych w komputerze.
5. Strony www:
— ˚ycie i twórczoÊç wybranego poety, malarza, kompozytora itp.
— Polityka i gospodarka wybranego kraju Unii Europejskiej.
— Przewodnik po najciekawszych zakàtkach regionu.
— Informacje o uczelniach wy˝szych organizujàcych kszta∏cenie na kierunkach informatycznych oraz warunki przyj´cia i zasady studiowania.
— Historia polskiej emigracji.
Planowanie i realizacja prac projektowych wymaga od nauczyciela przestrzegania ram czasowych oraz dobrej organizacji wspó∏pracy nauczycieli i uczniów. Mo˝e w tym pomóc zaproponowana poni˝ej karta projektu.
43
KARTA PROJEKTU
Sk∏ad zespo∏u
1. ...................................................................................................................
2. ....................................................................................................................
3. ....................................................................................................................
4. .....................................................................................................................
5. ....................................................................................................................
Projekt
Temat projektu ...........................................................................................
Blok tematyczny ............................................................................................
Przedmioty pokrewne ..................................................................................
......................................................................................
Czas wykonania (termin ukoƒczenia) ..........................................................
Zak∏adane cele i zadania
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
........................................................................................................................
.......................................................................................................................
Faza I
Termin realizacji .........................................................
Wprowadzenie do tematu z zasugerowaniem problemów do rozwiàzania
(uwagi o realizacji):
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
44
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
........................................................................................................................
Faza II
Termin realizacji .........................................................
Sformu∏owanie tematów i ustalenie zakresu projektów (uwagi o realizacji)
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.......................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
Faza III
Termin zakoƒczenia prac ...........................................
Realizacja projektów (uwagi o przebiegu prac, terminy konsultacji)
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.......................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
Faza IV
Termin .........................................................................
Prezentacja projektów i podsumowanie (uwagi organizacyjne)
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.......................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
45
Faza V
Termin ........................................................................................................
Sprawdzian lub egzamin (zakres treÊci, wymagania, uwagi)
........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.......................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
46
Notatki
47