pobierz - CKP Siedlce

Data publikacji: 25 luty 2004r.
Centrum Kształcenia Praktycznego w Siedlcach
REFERAT - PUBLIKACJA
Aktywizujące metody nauczania
Metoda projektów
Zastosowanie metody projektów w nauczaniu specjalizacji zawodowej technikum
mechanicznego
Zawód: technik mechanik
TEMAT: Montaż, demontaż i naprawa zespołów i
mechanizmów
maszyn na przykładzie wiertarki stołowej WS - 16.
WSTĘP
Zadaniem szkoły każdego szczebla jest kształtowanie u swoich uczniów wartości,
wiadomości i umiejętności. Wartości są zasadniczym źródłem celów edukacji. Cele zaś
stanowią niezbędne ogniwo osiągania wartości. Okres transformacji ustrojowej i
gwałtownych zmian społecznych, które następują w Polsce w ostatnich latach sprzyja
pojawianiu się wielu tematów związanych z coraz bardziej dokładnemu przyjrzeniu się
szkolnictwu zawodowemu w czasie, kiedy zachwianiu ulegają hierarchie zawodów i
poszczególnych jednostek.. Młode pokolenie nie tylko wyraża odczucia i nastroje dni, w
których bytuje, ale i „osądza nas” jak wyraził C. K. Norwid. Upodobania, dążenia i
preferencje młodych ludzi przez wiele nadchodzących lat rzutować będą na ogólny obraz
życia społecznego, na stan kultury społeczeństwa polskiego. Nieustanny rozwój techniczny,
nowoczesne technologie wytwarzania, są problemami nas wszystkich a więc i uczniów.
Młodzież poszukuje swojej wartości i tożsamości w nowych warunkach. Nikogo z nas nie
trzeba przekonywać, że jesteśmy świadkami wchodzenia świata w nowy okres cywilizacyjny
– okres społeczeństwa informacyjnego. Społeczeństwo informacyjne to nowa rzeczywistość,
która obejmuje wszystkie dziedziny życia. Ci, którzy nie będą przygotowani do życia w
nowym środowisku, będą tracili szanse na dialog i współdziałanie z innymi, będą stawać na
zapleczu ślepego zaułku.
W dokonujących się przeobrażeniach, podczas których uczniowie szkół zawodowych tracą
możliwość zatrudniania w dużych fabrykach a na listach urzędów zatrudniania przybywa
absolwentów szkół zawodowych muszą rodzić się nowe psychologiczne wymiary w młodym
zawodowym rozwoju człowieka. Zmiany zachodzące w myśleniu, wiedzy, motywacji,
zainteresowaniach kształtować będą i rozwijać nowe systemy wartości młodzieży.
Należy również wspomnieć o tych, którzy wyznaczają kierunek dróg życiowych młodzieży, o
nauczycielach, którzy są dzielnymi szermierzami we współczesnej rzeczywistości.
Zmieniające się uwarunkowania wytworu wyrobu, nowoczesne techniki i technologie
wytwarzania podparte nie tylko głęboką wiedzą, nie tylko techniczną, ale także
psychologiczną stanowić będzie w pedagogice dla wychowania człowieka, ponieważ stanowi
to o jego wartości. Reforma szkolnictwa zawodowego przewiduje wprowadzenie
modułowych programów nauczania a kształcenie umiejętności praktycznych powinno
odbywać się w odpowiednio wyposażonych pracowniach w Centrach Kształcenia
Praktycznego. Wiedza i umiejętności zdobyte podczas działania są znacznie trwalsze od
wiedzy zdobytych innymi metodami. We współczesnym kształceniu zawodowym szczególnie
powinno się pamiętać o rozwijaniu umiejętności myślenia technicznego i samodzielności
działania.
Wśród wielu praktycznych metod nauczania wymienić można: pokaz z objaśnieniem, pokaz z
instruktażem, ćwiczenia produkcyjne, metodę projektów, metodę testu przewodniego i inne.
Jedną z popularnych metod jest metoda projektów. Zadać należy pytanie czy metoda
projektów przeżywa w Polsce renesans. Obecnie można ją traktować jako nowatorską, jako
jedną z metod aktywizujących nauczanie. Termin projekt używa się najczęściej na określenie
pewnego sposobu realizowania zadań. Na przykład jednego ze sposobów realizacji
określonego fragmentu szkolnego programu nauczania. Metoda projektów jest to metoda
nauczania-uczenia się treści zawodowych. Ma ścisły związek z rzeczywistością. Metoda
projektów zakłada, że proces nauczania jest kompleksowym procesem przyswajania i
przetwarzania rzeczywistych doświadczeń. Proces ten dokonuje się w określonych grupach.
Wysoką jakość procesu uzyskuje się przez przekazywanie uczniom praktycznych
umiejętności potrzebnych w ich późniejszej działalności zawodowej. W metodzie projektów
ważne jest praktyczne działanie ucznia. Metoda ta stwarza uczniowi możliwości samodzielnie
kierowanej i odpowiedzialnej nauki w grupie w trakcie rozwiązywania konkretnych
problemów w warunkach zbliżonych do rzeczywistości. Doświadczenia i działania
dokonywane przez uczniów muszą być możliwe do wykonania. Uczniowie muszą mieć
szansę na odkrycie czegoś nowego.
Metoda projektów wymaga swobodnego dostępu uczniów do wszelkich pomocy
warsztatowych, naukowych i materiałów. Ten sposób odkrywczego nauczania umożliwia
uczniom samodzielne zdobycie doświadczeń, określonych wiadomości i umiejętności.
Aktywne uczenie się, przyjęcie odpowiedzialności za własne działanie, samodzielne
kształtowanie procesu uczenia się są głównymi cechami metody projektów. W metodzie
projektów proces uczenia się odbywa się w różnych sytuacjach. Uczniowie planują, wykonują
pewne działania i dochodzą do konkretnych wyników. Uczniowie w pełni identyfikują się z
realizowanym zadaniem, ponieważ w jego rozwiązanie mogą wnieść swoje pomysły.
W metodzie projektów obowiązują następujące zasady:
•
•
•
•
Problematyka projektów problematyka projektów powinna obejmować zagadnienia z
różnych dziedzin nauki;
w trakcie projektu uczniowie poszukują możliwości rozwiązania problemu
uczniowie tworzą grupy a następnie wykorzystują swoje wiadomości i umiejętności
do rozwiązania problemu
uczniowie muszą mieć świadomość, że ich działania powinny być podobne do
rzeczywistej sytuacji w przyszłej pracy zawodowej
Każdy projekt można podzielić na fazy:
Faza I – Zainicjowanie projektu (wybór zagadnień)
Trzeba znaleźć temat, zadanie do wykonania. Nauczyciel przedstawia ogólny
tematyczny obszar projektu. Wcale nie znaczy, że uczniowie go zaakceptują. Nie
mówi się nic na temat korzyści dydaktycznych. Nie ma tematów
uprzywilejowanych. Uczniowie sami formułują znaczną ilość tematów projektów z
ogólnego obszaru tematycznego przedstawionego przez nauczyciela.
Faza II – Podział na grupy
Uczniowie sami dokonują podziału na grupy. Uczniowie dyskutują nad inicjatywą
projektu. Formułuje się pytania, jakie korzyści przyniesie realizacja projektu.
Forma dyskusji dowolna.
Faza III – Rozważenie propozycji tematu
Opis tematu (alternatywa: przygotowanie banku tematów – wybór tematów z
podziałem na grupy - opis tematu) ustalanie wspólnego działania. Uczniowie mają
świadomość działań, jakie muszą podjąć w celu realizacji projektu. Zaleca się
rozwiązywanie problemów a nie powielanie cudzych. Określenie celu jest
konieczne do kontroli realizacji projektu. Uzyskuje się informacje niezbędne do
osiągnięcia końcowego. Uczniowie ustalają szczegółowy temat projektu jego cel
oraz przewidywana formę realizacji i prezentacji projektu.
Faza IV – Spisanie kontraktu
Nauczyciel zawiera kontrakty z zespołami uczniowskimi. Porównuje tematy
projektów z treściami z programu nauczania. Uczący się zawierają kontrakty z
nauczycielem, opracowują plany działania. W przypadku wykonywania prac
praktycznych planują zapotrzebowanie na materiały oraz dostęp do laboratoriów i
warsztatów szkolnych.
Faza V Realizacja projektu (stymulowana konsultacjami) potwierdzona
stworzeniem pisemnego raportu
Wyniki i doświadczenia zdobyte w trakcie realizacji projektu należy opracować i
przedstawić formie:
- przedstawienia osiągniętych wyników
- porównania stanu początkowego i końcowego projektu
- zakończenia projektu z założeniem, że uczniowie wykorzystują zdobyte w trakcie
realizacji projektu wiadomości i umiejętności w praktyce.
Faza VI – Prezentacja projektu zakończona jego oceną
Uczniowie muszą zaprezentować swoim kolegom własną interpretację tematu.
Temat uprzednio spisany był w kontrakcie. Jest to praktycznie końcowa praca
uczniów. Realizację projektu mogą oceniać sami uczniowie wybrani spośród całej
klasy lub nauczyciela na podstawie wcześniej ustalonego arkusza ocen.
Faza VII – Podsumowania, uzupełnienia, refleksje powykonawcze.
Podsumowania powinny sprawić, że realizacja projektu nie sprowadza się do
wykonywania prostych czynności, lecz staje się procesem dydaktycznym w trakcie,
którego uczniowie zdobywają nową wiedzę i umiejętności.
Przykład zastosowania metody projektów w nauczaniu
praktycznej nauki zawodu
Zajęcia przeprowadzono w Centrum Kształcenia Praktycznego w Siedlcach
Zawód: technik – mechanik
Klasa IV
Przedmiot – Specjalizacja zawodowa
Dział programowy: Montaż, demontaż i naprawa zespołów i mechanizmów maszyn
Zakładane cele: zdobycie wiedzy i umiejętności manualnych w zakresie budowy maszyn.
Zakładany cel zrealizowany zostanie na budowie wiertarki stołowej WS – 16
Realizacja projektu polegać będzie na:
•
•
•
•
•
umiejętności samodzielnej i zespołowej pracy manualnej, (po wcześniejszym
poznaniu elementarnych zasad czytania rysunku technicznego i zawodowego,
szkicowania poszczególnych elementów maszyn ich wykonanie oraz wymiana
uszkodzonych części w maszynach)
zasady stosowania narzędzi, przyrządów i uchwytów w procesie montażu
podzespołów i zespołów maszyn
umiejętności montażu i demontażu podzespołów i zespołów maszyn
zasady naprawy części, zespołów i mechanizmów maszyn
prawidłowe zastosowanie doboru materiałowego na uszkodzone części i elementy
maszyn
•
umiejętność prezentacji poszczególnych tematów
Zajęcia na pracowni montażu precyzyjnego odbywają się przez jedenaście tygodni w
wymiarze 5 godzin tygodniowo.
Nauczyciel zaplanował treści programowe – 55 godz.
Wymiar godzin 5 godz. tygodniowo
Cały cykl: 11 spotkań po 5 godz.
Faza I – planowanie (5 godz.)
Wprowadzenie uczniów do tematu oraz dyskusja nad sformułowaniem tematów projektu,
propozycje tematów do zrealizowania. Zapoznanie uczniów z rolą, jaką spełniają wiertarki w
przemyśle, wytwórczości i rzemiośle, zapoznanie z budową maszyn i naprawą elementów
uszkodzonych, zapoznanie z doborem materiałów potrzebnych na wykonanie uszkodzonych
elementów w wiertarkach, zapoznanie z doborem pracowni, maszyn, urządzeń i narzędzi
potrzebnych do zrealizowania tematów projektu.
Uczniowie przeprowadzili:
•
dyskusję nad sformułowaniem tematu i ustaleniem tematów projektu
Faza II – ustalenie wspólnego działania - spisanie kontraktu zawartego pomiędzy
nauczycielem i zespołami uczniowskimi (5 godz.)
Kontrakt
Klasa………...
Grupa………..
Temat
projektu………………………………………………………………………...
Problem do
rozwiązania……………………………………………………………….
Cel
projektu…………………………………………………………………………….
- uczniowie ustalili wspólne działanie, jakie będą wykonywane w zespołach,
- uczniowie ustalają, kto i jak podejmuje odpowiedzialne zadania przy naprawach
uszkodzonych elementów i części maszyn w maszynach.
- ustalili zakres działania, który przyniesie korzyści,
- uczniowie ustalają wykonanie szkiców i rysunki części,
- nauczyciel odpowiadał na pytania uczniów dotyczących problematyki tematu
oraz kosztów wykonania jak i ich naprawy.
Faza III
Ustalone zostały następujące tematy do realizacji: (5 godz.)
We wszystkich realizowanych tematach nastąpi korelacja wiedzy teoretycznej i praktycznej w
związku z poznaniem elementarnych zasad czytania rysunku technicznego i zawodowego,
szkicowania i rysowania poszczególnych elementów maszyn, montażu czy ich wykonania
przy naprawie oraz wymianie uszkodzonych części w maszynach, zastosowanie właściwych
materiałów oraz technologii wykonania. Umiejętność prezentacji poszczególnych tematów.
Powstały trzy tematy projektu do zrealizowania przez trzy czteroosobowe grupy uczniów:
1. Montaż i demontaż podzespołów i zespołów maszyn
- montaż i demontaż połączeń nieruchomych
- montaż mechanizmów ruch obrotowego
- montaż mechanizmów napędowych
- montaż mechanizmów ruchu posuwowo - zwrotnego
2. Naprawa części, zespołów i mechanizmów maszyn
- rodzaje zużycia części maszyn
- zapobieganie zużyciu maszyn (zastosowanie tradycyjnych technologii oraz technologii
nowej generacji)
- naprawa połączeń spoczynkowych
- naprawa połączeń gwintowych
- naprawa napędów (pasowych, zębatych, ślimakowych)
- naprawa części mechanizmów o ruchu postępowym
- naprawa części mechanizmów o ruchu obrotowym
- naprawa łożysk ślizgowych
- naprawa zespołów maszyn (przekładni stożkowej, ślimakowej, zębatej)
3. Zastosowanie odpowiednich materiałów i technologii wykonania zastosowanych w
budowie maszyn ( na przykładzie wiertarki stołowej)
- poznanie warunków pracy maszyny i jej przeznaczenia (środowisko pracy materiału)
- poznanie materiałów (żeliw, stali, tworzyw sztucznych)
- ustalenie technologii wykonania (obróbki zgrubne i wykańczające części maszyn)
- wpływu obróbki cieplnej na właściwości stali
Faza IV – realizacja projektu (30godz.)
Grupy same realizują pracę, uczniowie przetwarzają informacje niezbędne do realizacji
projektu.
Przebieg realizacji projektu całego hasła programowego:
I Faza – w pierwszym tygodniu – planowanie 5 godz.
II Faza – w drugim tygodniu – ustalenie wspólnego działania – 5 godz.
III Faza – w trzecim tygodniu - ustalenie tematów do realizacji –5 godz.
IV Faza – od czwartego ÷ dziewiątego tygodnia – realizacja projektu– 30 godz.
W tej fazie realizowane są konsultacje i praca na pracowni montażu precyzyjnego oraz na
pomocniczych działach i pracowniach
10 godz. zostało na uzupełnienie materiału, który będzie realizowany poprzez przedstawienie
pisemnego sprawozdania, prezentacje projektów, sprawdzian.
prezentacja 5 godz.
podsumowania, uzupełnienia 5 godz.
Faza V – Sprawozdanie z realizacji projektu uczniowie spisują pisemnym raportem (5 godz)
Raport
- dokładny opis zagadnienia,
- sposób realizacji projektu,
- źródła, z których korzystano,
- zadania, które były przydzielone dla poszczególnych członków
grupy
- problemy wynikłe w trakcie realizacji projektu
- dobór technologii w budowie maszyn
- zastosowanie nowoczesnych technologii w budowie i naprawie
maszyn
- dobór materiałów
Faza VI – Prezentacja projektu zakończona jego oceną (czas prezentacji - 5 godz.)
- nauczyciel ustalił maksymalną ilość punktów za sam projekt, prezentację, przyrost wiedzy i
umiejętności.
Sposób prezentacji:
- poprzez ćwiczenia wykonywania rysunków na pracowni AUTOCAD
- poprzez ćwiczenia wykonywanych operacji na pracowni obrabiarek sterowanych
numerycznie
- umiejętność montażu zespołów maszyn,
- wykonywania napraw oraz doboru materiałowego na części maszyn – prezentacja
wykonywanych prac – pracownia montażu precyzyjnego
Faza VII – Podsumowania, uzupełnienia, refleksje powykonawcze (2 godz.)
Realizowany metodą projektów temat programowy: umożliwił uczniom kształtowanie
umiejętności, które będą przydatne w ich przyszłej pracy zawodowej.
Najważniejsze to:
umiejętności korzystania z różnorodnych źródeł informacji dotyczących budowy i napraw
maszyn
umiejętność pracy zespołowej ( poszczególne grupy uczniów pracowały zgodnie z
założeniami i opracowaniem poszczególnych rodzajów montażu i napraw)
umiejętność prezentacji zadań (poszczególne grupy uczyły się wzajemnie od siebie)
umiejętność zastosowania wiedzy teoretycznej w praktyce (na podstawie przykładu
dotyczącego montażu podzespołów i zespołów części maszyn, uczniowie zademonstrowali
technologię wyrobu, jego naprawę według załączonego rysunku, który wykonała jedna z
grup.
Uczniowie wykonując projekt zdobyli nową wiedzę i umiejętności a prezentując go kolegom
uczestniczyli w procesie nauczania innych.
Arkusz oceny pracy wykonanej metodą projektów
Grupa (nazwisko i imię)…………………………………………………………….
Temat projektu………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
Termin prezentacji…………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………….
Etap realizacji projektu Umiejętności Ilość punktów
Formułowanie tematu wybór tematu, cel projektu 2 pkt
Zbieranie materiałów dobór źródeł informacji 3 pkt
Opracowywanie materiałów przetwarzanie materiałów 3
pkt
Praca w grupie podejmowanie decyzji 3 pkt
Prezentacja przedstawienie zamierzonych celów 4 pkt
Łączna ilość punktów 15 pkt
Ocenianie realizacji projektu
7 – 10 pkt – dst
10 – 13 pkt – db
13 – 15 bdb
powyżej 15 pkt - celujacy
Bibliografia
F. Szlosek – Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Radom 1995
T. Ornatowski, J. Figurski – Praktyczna Nauka Zawodu. Radom 2000
K. Czarnecki - Psychologia zawodowego rozwoju osobowości. Kraków 1998
Opr. Tadeusz Szostek