STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ MGR TOMASZ

STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ
MGR TOMASZ IWANOWICZ
Prognozowanie upadłości przez biegłych rewidentów
przy ocenie założenia o kontynuacji działalności
Rozprawa doktorska została napisana w Akademii Leona Koźmińskiego pod
kierunkiem prof. dr hab. Andrzeja Wieczorkiewicza i nosi tytuł „Prognozowanie upadłości
przez biegłych rewidentów przy ocenie założenia o kontynuacji działalności”.
Koncepcja rozprawy doktorskiej powstała w związku z wykonywaniem przez
autora zawodu audytora finansowego i podjęciem działań w kierunku uzyskania tytułu
biegłego rewidenta. Wzrost znaczenia upadłości sprawia, że coraz częściej staje się ona
głównym punktem analiz i badań empirycznych, a metody wczesnego ostrzegania przed
ryzykiem upadłości zyskują coraz większe znaczenie.
Do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstw często wykorzystywana jest analiza
wskaźnikowa. Niemniej jednak, istnieją także inne metody będące w stanie
zidentyfikować z pewnym wyprzedzeniem oznaki pogarszającej się sytuacji finansowej
przedsiębiorstw. Coraz częściej stosowana jest analiza dyskryminacyjna, jednak
wyestymowane do tej pory modele nie były skierowane do użycia bezpośrednio przez
biegłych rewidentów. Przeprowadzone badania umożliwiły m.in. określenie funkcji
dyskryminacyjnych spełniających postawione przez biegłych wymagania, jak również
sprawdzenie ich użyteczności.
W pierwszym etapie badań zgromadzono 545 sprawozdań finansowych
opublikowanych przez 140 spółek kapitałowych zarejestrowanych w Warszawskich
Sądach Okręgowych i Rejonowych, w tym 80 spółek, które w rzeczywistości upadły. W
wyniku porównania trzynastu modeli określono, które z nich, w przypadku predykcji
na rok do upadłości, są najlepsze dla spółek produkcyjnych, handlowych i usługowych, a
następnie na tej podstawie ustalono listę kluczowych wskaźników finansowych. W
kolejnym etapie przeprowadzono wywiady z dziesięcioma biegłymi rewidentami, którzy w
tym czasie czynnie wykonywali swój zawód i w rezultacie określono wskaźniki finansowe
podlegające analizie przez biegłych rewidentów przy ocenie założenia o kontynuacji
działalności, które jednocześnie nie zostały zidentyfikowane w pierwszym etapie badań.
W
ostatnim
etapie
badań
ustalone
wcześniej
wskaźniki
finansowe
zostały
uporządkowano w grupy oraz określono znak ich wpływu na prawdopodobieństwo
upadłości, a następnie wykorzystując zgromadzone na początku dane finansowe spółek
kapitałowych dla każdej obserwacji obliczono te wskaźniki finansowe. Wartości tych
wskaźników
posłużyły
do wyestymowania
liniowych
oraz
logistycznych
funkcji
dyskryminacyjnych. Oszacowanie tych modeli przeprowadzono osobno dla spółek
produkcyjnych, handlowych i usługowych.
W pracy zostały postawione następujące trzy hipotezy badawcze:
1. Modele dyskryminacyjne stanowią użyteczne narzędzie dla biegłego rewidenta
przy ustalaniu, czy zasada kontynuacji działania jest zachowana;
2. Skuteczność predykcji przy wykorzystaniu modeli dyskryminacyjnych maleje wraz
z wydłużeniem horyzontu predykcji, jednak rośnie w okresie występowania recesji;
3. Skuteczność modelu dyskryminacyjnego różni się w zależności od rodzaju
działalności wykonywanej przez spółkę.
Przeprowadzone badania umożliwiły sformułowanie odpowiedzi na szereg pytań
pomocniczych. W wyniku przeprowadzonych badań potwierdzono hipotezy nr 1 i 3 oraz
częściowo potwierdzono hipotezę nr 2. Ponadto osobno dla spółek produkcyjnych,
handlowych i usługowych wyestymowano liniowe funkcje dyskryminacyjne oraz funkcje
logistyczne, zawierające zestawy wskaźników kluczowych dla oceny kontynuacji
działalności przez biegłych rewidentów.
Cechą wspólną nowoczesnych metod oceny konkurencyjności i stabilności
przedsiębiorstwa jest szerokie spojrzenie na spółkę wykraczające poza analizę danych
finansowych. Metody, takie jak balance scorecard, systemy oceny agencji ratingowych
czy model DNA firmy, zawierają również analizę kultury organizacyjnej, wykształcenia
osób zasiadających w organach zarządzających i nadzorujących spółki, środowiska
kontroli i procesów funkcjonujących w przedsiębiorstwie, sytuacji spółki na tle grupy
kapitałowej oraz zależności pomiędzy spółkami powiązanymi, cech wspólnych
przedsiębiorstw z teorią doboru naturalnego i prawem ewolucji.
Uzasadnia to próbę zbudowania modelu uwzględniającego elementy ekonomii
behawioralnej i ewolucyjnej. W ocenie autora przeprowadzone badania stanowią
pierwszy krok w kierunku zbudowania modelu prognozowania upadłości przez biegłych
rewidentów przy ocenie założenia o kontynuacji działalności.