stratrgia sprawozdanie - Urząd Miejski w Szprotawie

SPRAWOZDANIE
z postępów realizacji Strategii ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy i Miasta
Szprotawa za 2008 r.
Wysoka Rado!
Miniony rok był ósmym i jednocześnie ostatnim w którym realizowana była
Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Miasta i Gminy Szprotawa, przy załoŜonym
piętnastoletnim horyzoncie czasowym jej obowiązywania.
Realizując wizję pod hasłem „Gmina Szprotawa, przyjazna ludziom i
środowisku” określono w niej 4 główne cele:
1. Atrakcyjne i czyste środowisko.
2. Świadomi, wykształceni i zaradni Ŝyciowo mieszkańcy.
3. Ekoprzyjazna gospodarka gminy Szprotawa pozwalająca mieszkańcom Ŝyć
na wysokim poziomie.
4. Sprawne i efektywne zarządzanie gminą z szerokim udziałem mieszkańców.
Strategia nie jest jednak gotową receptą na rozwój gminy, lecz raczej stanowi
ogólny drogowskaz, wskazujący na najwaŜniejsze do rozwiązania problemy, na
których powinna być skoncentrowana uwaga ośrodków decyzyjnych w gminie. To
czy strategia pomoŜe w osiągnięciu sukcesu przez gminę w duŜej mierze zaleŜy
równieŜ od aktywności, skuteczności i innowacyjności organizacji społecznych i
samego społeczeństwa.
Wypełniając obowiązek przedłoŜenia w trakcie sesji absolutoryjnej
sprawozdania z postępów realizacji strategii w roku budŜetowym 2008, niniejszym
przedkładam je Wysokiej Radzie.
I. Atrakcyjne i czyste środowisko
W ramach tego celu głównego zostały wyodrębnione następujące cele
szczegółowe:
•
Wysoka świadomość ekologiczna mieszkańców
Zgodnie z załoŜeniami przyjętymi w strategii w 2008r., na terenie całej gminy
prowadzona była szeroko pojęta edukacja przyrodnicza dzieci i młodzieŜy oraz
dorosłych. Polegała ona m.in. na zorganizowaniu przez pracowników Wydziału
Rolnictwa i Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w Szprotawie prelekcji, zajęć
w terenie o charakterze dydaktyczno-poznawczym oraz akcji proekologicznych
(np. „Ratujmy Kasztanowce”, ,,Wiosenne porządki w Gminie”, „Nie zabijaj zwierząt
podczas koszenia łąk i pól”, ,,III Dzień Czystego Powietrza’’). W ciągu roku
w zajęciach tych wzięło udział przeszło 500 dzieci i młodzieŜy szkolnej.
Zorganizowanych zostało wiele wycieczek pieszych, rowerowych oraz autokarowych
dla dzieci i młodzieŜy w godzinach lekcyjnych. Wycieczki te miały przede wszystkim
charakter dydaktyczno poznawczy ale i równieŜ rekreacyjny. Większość wycieczek
realizowanych było na terenie gminy z wyjątkiem rezerwatu „Annabrzeskie Wąwozy”
oraz Przemkowskiego Parku Krajobrazowego. Poza tym dzieci i młodzieŜ zwiedzały
zabytki Szprotawy, parki połoŜone na terenie miasta Szprotawa, rezerwat „Buczyna
Szprotawska wraz z „Dębem Chrobrym”, teren lotniska oraz ostoję przyrody
„Bunkrowe Wzgórza”.
1
W nowym roku szkolnym 2008/2009 Wydział Rolnictwa i Ochrony Środowiska
rozpoczął realizację nowego programu z edukacji przyrodniczej pt. ,,Cztery pieczęcie
przyrody”. Uczestnicy zajęć mają okazję poznać róŜne formy ochrony przyrody oraz
rozwijać zachowania proekologiczne. Program został skierowany do klas I - III szkół
podstawowych z terenu gminy Szprotawa. Zajęcia w całości odbywają się w terenie.
Uczestnicy mają okazję obserwacji zmian zachodzących w przyrodzie w ciągu całego
roku i dostrzeŜenia róŜnic między poszczególnymi porami roku. Poprzez ten program
uczestnicy wzbudzają w sobie szacunek i miłość do dzikiej przyrody, co moŜliwe jest
tylko dzięki bezpośredniemu z nią kontaktowi, a którego jest coraz mniej w czasach
rozwoju techniki medialnej i komputerowej. Program obejmuje cztery spotkania
podczas z kaŜdej pór roku. Na zakończenie programu, kaŜdy uczestnik otrzyma
symboliczny certyfikat ukończenia programu w postaci „Leśnego Paszportu” oraz
znaczek „Opiekun przyrody”. Do udziału w programie zgłosiły się Szkoła
Podstawowa im. Jana Brzechwy z Leszna Górnego, Szkoła Podstawowa im.
Janusza Korczaka w Szprotawie, Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego
w Wiechlicach oraz Zespół Szkół w Szprotawie.
W Szkole Podstawowej w Długiem przeprowadzono trzecią edycję konkursu
ekologicznego o statuetkę Burmistrza „ZŁOTY LIŚĆ”. Celem konkursu było
praktyczne działanie na rzecz poznawania środowiska gminy Szprotawa, współpraca
instytucji zajmujących się problematyką działań mających na celu promocję regionu
i ochronę środowiska oraz sprawdzenie posiadanych wiadomości w tym zakresie.
Konkurs poprzedzony został wykładem z prezentacją multimedialną pracownika
Wydziału Ochrony Środowiska na temat szkodliwego dla zdrowia spalania śmieci
w piecach. Inicjatorem konkursu była szkoła w Długiem. Nagrody za udział
w konkursie ufundował tut. Urząd oraz Zakłady Usługowe ,,Zachód’’. Statuetkę
Burmistrza zdobyła Szkoła Podstawowa z Nowego Miasteczka.
Szkoła Podstawowa nr 1 w Szprotawie realizowała cele zawarte w Strategii
poprzez m.in. prowadzenie Szkolnego Koła PTTK ,,Chrobry’’, Koła PCK,
prowadzenie zajęć lekcyjnych z zakresu edukacji ekologicznej, we wszystkich
klasach. Często lekcje odbywały się w środowisku naturalnym (współpraca w tym
zakresie z Towarzystwem „Birkut”). Uczniowie uczestniczyli ponadto w akcjach:
,,Sprzątanie Świata”, ,,Dzień Ziemi’’, „Wszystkie Śmieci Nasze Są – Baterie 2008”,
„Wiosna bez płomieni” (współpraca z Nadleśnictwem w Szprotawie). Organizowane
były zajęcia w ramach szkolnych kół zainteresowań. Szkoła zdobyła Zielony
Certyfikat Regionalnego Centrum Edukacji Ekologicznej przy ODN-ie w Zielonej
Górze.
Szeroka edukacja proekologiczna prowadzona była w Zespole Szkół przy ul.
Sobieskiego w Szprotawie. Przeprowadzono pogadanki z uczniami na temat ochrony
wód, powietrza i gleby”, właściwego gromadzenia i segregacji odpadów oraz
zagroŜeń ze strony ,,dzikich wysypisk’’ Na lekcjach przyrody, geografii, techniki
i fizyki omówione zostały sposoby oszczędzania energii cieplnej oraz wykorzystania
alternatywnych źródeł energii. Na temat ochrony wód powierzchniowych
oszczędzania wody pitnej, zagospodarowania ścieków komunalno – gospodarczych
z wykorzystaniem plansz demonstracyjnych i filmów multimedialnych. W szkole
zorganizowano Sejmik Profilaktyczny na temat promowania zdrowego stylu Ŝycia,
konkurs plastyczny oraz konkursy profilaktyczne. Zorganizowano kolejny
międzyszkolny konkurs ekologiczny „Chcesz Ŝyć szanuj nas, wodę, powietrze i las”.
2
Edukacja ekologiczna uczniów Szkoły Podstawowej w Wiechlicach
prowadzona była zarówno na zajęciach przyrody, jak i na zajęciach pozalekcyjnych.
Uczniowie wzięli udział w licznych konkursach i akcjach: „ Ratujmy kasztanowca
białego”, „Sprzątanie świata”, „Wiosna bez płomieni”, „ Dzień Ziemi”, „Wiosenne
porządki w Gminie”, w konkursie geologicznym organizowanym przez Instytut Ziemi
Uniwersytetu Szczecińskiego. Szkoła otrzymała certyfikaty „Szkoły przyjaznej
środowisku” oraz „Szkoły promującej zdrowie”. Edukacja uczniów odbywa się
równieŜ na lekcjach wychowawczych w zakresie zagroŜeń spowodowanych
spalaniem odpadów, oszczędzaniem energii cieplnej oraz wykorzystywania
alternatywnych źródeł energii. Czynnie współpracowano z Nadleśnictwem
Szprotawa, Towarzystwem Borów Dolnośląskich, Szprotawskim Ośrodkiem Edukacji
Przyrodniczej ,,Birkut”. DuŜe znaczenie w edukacji uczniów miały wycieczki i zajęcia
terenowe, pielęgnowanie terenów zielonych wokół szkoły, sadzenie ciekawych
okazów drzew i krzewów, dbanie o estetykę i wygląd Miasteczka Ruchu Drogowego.
Szkoła Podstawowa w Długiem w roku 2008 realizując zapisy Strategii
propagowała zachowania proekologiczne wśród uczniów poprzez działalność
Szkolnego Koła Ligii Ochrony Przyrody, liczne akcje np.: ,,Czyste środowisko”,
,,Sprzątanie świata”, ,,Aleja kas’’, ,,Zielona sala’’, ,,Ptasia stołówka’’, ,,Przyrodnicze
skarby Gminy Szpotawa’’ zorganizowanie imprez integrujących mieszkańców:
,,Święto wsi Długie” oraz ,,Zielone wakacje”. Organizacja pleneru malarskiego
,,Krajobraz Wzgórz Dalkowskich’’, imprezy popularyzujące czytelnictwo ,,Czytamy
dzieciom’’ organizowane wraz z Biblioteką Publiczną. Imprezy kulturalne
i okolicznościowe tj. ,,Dzień Wiosny’’, ,,Dzień Seniora’’, ,,Dzień Kobiet’’, ,,Choinka’’
organizowane wspólnie z SzDK, Radą Sołecką i Radą Rodziców.
Profilaktyczne działanie przeciwpoŜarowe w ramach szkolenia MłodzieŜowych
DruŜyn PoŜarniczych we współpracy z OSP w Długiem, mające na celu ukazanie
istniejących zagroŜeń poŜarowych na wsi, współpraca z komisariatem Policji
w Szprotawie koordynującym akcję bezpieczeństwa wśród dzieci pod nazwą „Lupo”,
rozpoczęcie akcji oznakowania miejscowości Długie w kwestii bezpiecznego
poruszania się mieszkańców, dzieci i młodzieŜy po drogach oraz zagroŜenia
spowodowane brakiem pieszego ciągu komunikacyjnego w
miejscowości.
Przeprowadzono równieŜ drugą edycję konkursu ekologicznego o statuetkę
Burmistrza „ZŁOTY LIŚĆ”.
Realizacja celu szczegółowego ,,Atrakcyjne i czyste środowisko” w Szkole
Podstawowej w Lesznie Górnym odbywała się m.in. poprzez: udział w akcjach
ekologicznych: „Sprzątanie Świata”, „ Ratujmy kasztanowce”, „Dzień Ziemi”, „Wiosna
bez płomieni”, „Dzień bez samochodu” (angaŜowanie rodziców), edukowanie
uczniów na lekcjach przyrody i szkolnym kole przyrodniczo – ekologicznym, udział
w konkursach i turniejach przyrodniczo-ekologicznych szkolnych, międzyszkolnych,
ogólnopolskich, organizowanie wycieczek pieszych i rowerowych z udziałem
rodziców, współpracę z leśnikami i lokalnymi organizacjami przyrodniczymi, jak
równieŜ zbiórkę makulatury, puszek aluminiowych oraz segregowanie śmieci.
W Szkole Podstawowej w Siecieborzycach prowadzone były następujące
działania związane z ochroną środowiska: ,,Wiosenne porządki w Gminie’’ ,,Wiosna
bez płomieni’’, ,,Olbrzymy Ziemi’’, „Sprzątanie świata”, „Ochrona bociana białego”,
„Zbiórka zuŜytych baterii, akcji zadrzewiania terenu wokół szkoły, udział
w happeningu z okazji Dnia Ziemi zorganizowanym na terenie szkoły. Szkolne koło
Ligii Ochrony Przyrody aktywnie współpracowało z Nadleśnictwem Szprotawa
3
i Szprotawskim Ośrodkiem Edukacji Przyrodniczej ,,Birkut”, w ramach zajęć
pozalekcyjnych odbyło się wiele wycieczek i zajęć w terenie.
W Gimnazjum w Wiechlicach obok prowadzenia zajęć lekcyjnych o tematyce
ekologicznej, uczniowie uczestniczyli w akcjach proekologicznych, konkursach
międzyszkolnych oraz organizowanych w szkole np.: „Dzień Ziemi”. W ramach akcji
„Sprzątanie
świata”
uczniowie
posprzątali
teren
osiedla
„Lotnisko”.
Zorganizowano takŜe wycieczki do ,,Annabrzeskich Wąwozów’’ oraz oczyszczalni
ścieków w Wiechlicach.
Gimnazjum nr 1 w Szprotawie kształtowało świadomość proekologiczną
wśród młodzieŜy szkolnej poprzez prowadzone zajęcia z biologii, geografii i wiedzy
o społeczeństwie, na których nauczyciele podkreślali znaczenie ochrony wód,
powietrza i gleby, problem Ŝywności modyfikowanej, proces przywracania do stanu
pierwotnego obszarów biologicznie zdegradowanych. Wiele uwagi ochronie
środowiska poświęcają Członkowie Szkolnego Koła LOP Harcerze. Uczniowie
gimnazjum wzięli udział w akcjach: „Sprzątanie Świata”, „Wiosna bez płomieni”, ,,Dni
Ziemi”.
•
Uporządkowana gospodarka odpadami
W celu wyeliminowania dzikich wysypisk na terenie gminy organizowane były
zbiórki odpadów wielkogabarytowych z terenu miasta i z terenów wsi. Na
składowisko wywieziono odpady za łączną kwotę 10.380 zł. Wywieziono równieŜ na
składowisko odpady zebrane podczas sprzątania terenów zielonych za kwotę 6.763
zł.
Z uchwalonego Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy
Szprotawa wynika obowiązek powszechnego zawierania przez właścicieli umów
na wywóz odpadów stałych. Niestety, wiele osób nie dopełnia tego obowiązku.
Objęcie zorganizowanym systemem zbiórki odpadów komunalnych wszystkich
mieszkańców jest jednak konieczne, by chronić środowisko naturalne np: poprzez
przeciwdziałanie powstawaniu dzikich wysypisk. Dlatego do osób prowadzących
działalność gospodarczą oraz do właścicieli posesji, którzy nie posiadali umów na
wywóz nieczystości stałych oraz w miejscach, gdzie występowały nieprawidłowości
w funkcjonowaniu lub wyglądzie posesji wysyłano pisma, ze wskazaniem terminu
wykonania określonych prac porządkowych lub zawarcia stosownych umów.
W przypadku nie zastosowania się do wysłanego pisma, właściciele nieruchomości
otrzymywali decyzje nakazujące wykonanie określonych obowiązków, w ustalonym
terminie. Egzekwowaniem wykonania decyzji zajmował się Komisariat Policji
w Szprotawie. Podsumowując te działania w roku 2008 zawarto 137 umów na wywóz
odpadów stałych, w tym 19 z firmami oraz 118 z osobami prywatnymi.
Na terenie naszej gminy ustawionych jest obecnie 46 kompletów pojemników
do segregacji odpadów. Z pojemników tych mieszkańcy korzystają bezpłatnie.
W ubiegłym roku wysegregowano: na terenie gminy: papier – 13,7 Mg, szkło – 51,9
Mg, plastik – 4,1 Mg, łącznie : 69,7 Mg odpadów
Zbieraniem zmieszanych odpadów komunalnych i wywozem ich na
składowisko, połoŜone w obrębie wsi Kartowice zajmuje się firma Zakłady Usługowe
„Zachód” Sp. z o.o. Cennik za wykonywane usługi waloryzowany jest corocznie.
Od dnia 1.01.2006r składowisko odpadów komunalnych we wsi
Dziećmiarowice ( pow. 6,24 ha ) jest nieczynne. Zostało zamknięte
na mocy decyzji Starostwa Powiatowego w śaganiu. W czerwcu 2008r.
4
zakończona została rekultywacja terenu. W celu wkomponowania tego terenu
w otaczający krajobraz na zrekultywowanym terenie zasadzone zostały drzewa.
•
Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza
Została podjęta uchwała nr XXIX/271/08 Rady Miejskiej w Szprotawie z dnia
29.X.2008r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy i Miasta Szprotawa dla
terenów parków siłowni wiatrowych w obrębie wsi Dzikowice i Długie.
Ulokowanie farm wiatrowych na terenie Gminy Szprotawa ma szanse
przyczynić się do rozwoju odnawialnych źródeł energii i tym samym wpłynie na
poprawę stanu środowiska naturalnego.
•
Tereny i obiekty przyrodniczo cenne objęte ochroną
ŚcieŜka przyrodniczo – leśna „Park Słowiański” powstała staraniem Nadleśnictwa
Szprotawa i Urzędu Miejskiego w Szprotawie, w celu ukazania walorów
przyrodniczych doliny plejstoceńskiej utworzonej około 10 tyś lat temu przez
pierwotne nurty rzeki Bóbr. Na trasie ścieŜki występują wątki z dziedziny gospodarki
leśnej, łowiectwa, gospodarki wodnej oraz ciekawostki historyczne. Długość ścieŜki
wynosi 6 km. Na trasie ścieŜki znajduje się 21 punktów dydaktycznych, oznaczonych
kamieniami z wyrytymi na nich kolejno numerami. Przebieg ścieŜki oznaczony jest
czerwonym szlakiem. Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy, który leŜy na gruntach
naleŜących do Nadleśnictwa Szprotawa i Gminy Szprotawa o łącznej powierzchni
85,74 ha. Zespół został utworzony Uchwałą Rady Miejskiej Nr XI/70/07 w dniu 31
maja 2007r. aby chronić cenne przyrodniczo siedliska leśne, faunę i florę oraz
wartości kulturowe. Na tak małej przestrzeni znajdują się cenne siedliska leśne takie
jak: olsy typu torfowiskowego i porzeczkowego, grąd środkowoeuropejski oraz
fragmenty borów sosnowych i świerkowych a takŜe buczyny. Obszar ten zamieszkuje
wiele gatunków zwierząt,
•
Uporządkowana gospodarka ściekami
W wyniku przeprowadzonego przetargu nieograniczonego w m-cu styczniu
2007 roku na opracowanie dokumentacji dla zadania pn. Kompleksowe rozwiązanie
gospodarki wodno-ściekowej dla aglomeracji Szprotawa, wyłoniono wykonawcę
jakim zostało Konsorcjum Firm:
1. European Infrastructure Group Sp. z o. o. - Lider konsorcjum z Wrocławia.
2. Przedsiębiorstwo Projektowo-Usługowe „Pozprojekt" - członek konsorcjum.
Niestety wybrane konsorcjum nie wykonało w terminie dokumentacji, a w związku
z groŜącymi karami za spust ścieków do rzek Szprotawa i Bóbr postanowiono
odstąpić od umowy z Wykonawcą i wybrać firmę konsultingową do przygotowania
niezbędnych dokumentów dla celów pozyskania środków z Funduszu Spójności.
W celu dalszej kontynuacji prac nad rozwiązaniem gospodarki wodno-ściekowej
aglomeracji Szprotawa w dniu 12.08.2008 podpisano umowę na zadanie pod
nazwą „Opracowanie dokumentacji dla celów pozyskania środków z Funduszy
Spójności dla planowanej Inwestycji. Wykonawcami zadnia jest konsorcjum firm:
1. Euro - Finans - Marta Stankiewicz z Wrocławia
2. BMT Polska Sp. z o.o. z Wrocławia
Zaawansowanie prac z przygotowaniem dokumentów niezbędnych do
sporządzenia wniosku do Funduszu Spójności dla aglomeracji Szprotawa przebiega
5
zgodnie z załączonym do umowy harmonogramem. W chwili obecnej zakończono
opracowywanie Programu Funkcjonalno-UŜytkowego dla sieci kanalizacyjnej
i opracowano wniosek o ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego. Ponadto
przygotowano analizy i dokumenty do powstania przyszłego operatora oraz
Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) na wyłonienie pomocy
technicznej dla Jednostki Realizującej Projekt.
W trakcie realizacji są między innymi prace związane z opracowaniem nowego
studium wykonalności, oceny oddziaływania na środowisko dla kanalizacji sanitarnej,
przygotowaniem SIWZ na wyłonienie InŜyniera Kontraktu, wykonawcy robót a takŜe
weryfikacja przedmiarów robót na przebudowę oczyszczalni ścieków w Wiechlinach
i rozbudowy stacji uzdatniania wody (SUW) w Szprotawie. Dotychczas wszystkie
prace wykonane są terminowo i zgodnie z postanowieniami zawartymi w umowie.
Planowaną gotowość do złoŜenia wniosku o dotację z Funduszu Spójności
szacuje się na II kwartał 2009r. Zlecono aktualizację dokumentacji technicznej na
budowę sieci kanalizacyjnej w miejscowości Długie. Projekt obejmuje kompleksowe
wykonanie sieci kanalizacyjnej w miejscowości wraz z przyłączami i odprowadzeniem
ścieków do istniejącej oczyszczalni. Wartość dokumentacji – 63 440,00zł. W ramach
wspierania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków Urząd oferuje pomoc
prawną i techniczną przy realizacji inwestycji.
II.
Świadomi, wykształceni i zaradni Ŝyciowo mieszkańcy
Cel główny w sferze społecznej został uzupełniony o cele szczegółowe:
•
Wysoka aktywność społeczna mieszkańców gminy
Ośrodek Pomocy Społecznej w Szprotawie w 2008r. wykonywał swoje zadania
głównie na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U
z 2008r.Nr. 115, poz.728) m.in. poprzez :
- umoŜliwienie osobom i rodzinom przezwycięŜenia trudnych sytuacji Ŝyciowych,
których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, moŜliwości
i uprawnienia,
- zaspokojenie niezbędnych potrzeb Ŝyciowych osób i rodzin, oraz umoŜliwienie
im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka,
- w miarę moŜliwości doprowadzanie do Ŝyciowego usamodzielnienia osób
i rodzin oraz ich integrację ze środowiskiem.
W ramach realizacji powyŜszych celów ośrodek m.in. wypłacał szereg świadczeń
socjalnych pozwalających na zminimalizowanie występujących problemów
społecznych na terenie Gminy Szprotawa. Wypłacane świadczenia obligatoryjne są
jedną z istotniejszych form pomocy w postaci gotówkowej konkretnych świadczeń
takich jak: zasiłki stałe, zasiłki i świadczenia pielęgnacyjne, zasiłki rodzinne wraz z
szeregiem dodatków. Dodatkową formą wsparcia jest równieŜ pomoc fakultatywna
świadczona w formie zasiłków celowych, celowych specjalnych oraz zasiłków
okresowych i doŜywiania.
W roku 2008 wpłynęło do Ośrodka 5593 podań o pomoc społeczną ( w 2007r.
było 4934), wydano 8175 decyzji administracyjnych, pomocą objętych było 2840
rodzin z tego 897 na terenie gminy. Głównymi powodami ubiegania się o pomoc
społeczna było ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność. W zakresie świadczeń
rodzinnych przyjęto 4366 podań i wydano 5090 decyzji administracyjnych, z tego
m.in. 3826 w zakresie zasiłków rodzinnych, 276 z tytułu jednorazowej zapomogi
6
z powodu urodzenia dziecka, 313 na zasiłek pielęgnacyjny, i 294 na zaliczkę
alimentacyjną . Środki finansowe, jakimi dysponowano w 2008r. na realizację zadań
pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych opiewały na łączną kwotę (wykonanie
budŜetu) 12.525.886,27zł.
Przypisane zadania „podniesienia skuteczności opieki społecznej” – tak
naprawdę jest kojarzone dla wielu podopiecznych z wyŜszą wysokością świadczeń,
jest to jedna strona medalu. Z drugiej zaś strony wciąŜ wzrastająca liczba
podopiecznych, powoduje, iŜ system ten jest ograniczony (środki finansowe), dlatego
teŜ oprócz pomocy finansowej, świadczona jest praca socjalna (doradztwo,
załatwianie drobnych spraw w urzędach, pisanie podań, porady, interwencje).
Pomoc społeczna to nie tylko zasiłki pienięŜne, w roku 2008 pomocą w formie
doŜywiania w szkołach i przedszkolach objętych było 1114 dzieci, około 21 dzieci
wyjechało na kolonie letnie, około 100 dzieciom sfinansowano wypoczynek w ramach
„letniej szkoły Ŝywienia”. Świadczone były usługi opiekuńcze dla 35 osób starszych
i schorowanych w miejscu ich zamieszkania, 18 osób skierowano do Domów
Pomocy Społecznej. Wydawane były bezpłatne posiłki dla prawie 254 osób
samotnych i bezdomnych, wydano takŜe za pośrednictwem Caritasu 38 ton Ŝywności
z Zachodniego Banku śywności dla około 4300 osób, przydzielano bezpłatne drewno
opałowe. Dla osób z zaburzeniami psychicznymi i problemem alkoholowym czynny
był Punkt Wsparcia Psychologicznego. W ramach realizacji prac społecznie
uŜytecznych zapewniono prace i aktywizację zawodową dla 67 osób miesięcznie
i przepracowano 24247 godzin.
W zakresie szkoleń pracowników w roku 2008 sytuacja była zadawalająca.
Z uwagi na częste zmiany przepisów, nowelizacji niektórych ustaw pracownicy
ośrodka mieli moŜliwość uczestniczenia w płatnych oraz bezpłatnych szkoleniach.
Z pośród 24 zatrudnionych osób w ośrodku 9 uczestniczyło w róŜnych formach
szkoleń. Oprócz szkoleń pracownicy ośrodka podnoszą kwalifikacje – 4 osoby
kontynuują naukę na studiach zaocznych.
Poradnictwo specjalistyczne jest jednym z elementów pracy socjalnej
wykonywanym przez pracowników socjalnych. Polega to przede wszystkim na
udzielaniu informacji jak i wskazówek w rozwiązywaniu powstałych sytuacji
problemowych. I tak np. pracownicy Ośrodka udzielają:
• Poradnictwa zawodowego
• Poradnictwa psychologicznego
• Poradnictwa w zakresie terapii uzaleŜnień
• Poradnictwa prawnego
• Poradnictwa rodzinnego
W zaleŜności od czasu trwania kontaktu klienta z pracownikiem socjalnym
świadczone są porady długoterminowe i krótkoterminowe. Funkcjonujący przy
ośrodku Punkt Wsparcia Psychologicznego udziela specjalistycznych porad. Ponadto
osoby i rodziny z problemami były kierowane do poradni pedagogiczno psychologicznej. Przedstawiciel Ośrodka jest takŜe członkiem Komisji ds.
Przeciwdziałania Alkoholizmowi. W 2008 roku zarządzeniem Burmistrza Szprotawy
powołano przy Ośrodku Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy
i Pomocy Dziecku i Rodzinie
Badania zagroŜonych grup społecznych na terenie gminy nie są prowadzone
z uwagi na ograniczone środki finansowe oraz brak odpowiednich programów
badawczych. Ośrodek Pomocy Społecznej w swojej codziennej pracy dokonuje
jedynie analizy przyznawanych świadczeń, diagnozy społecznej polegającej na
obserwacji potrzeb postaw i opinii swoich klientów oraz penetracji środowiska. Dobra
współpraca z kuratorami sądowymi oraz pedagogami szkolnymi pozwala takŜe na
7
wymianę poglądów i diagnozowanie środowiska z innego punktu widzenia.
Na podstawie tak zgromadzonego materiału i wiedzy pozwala to skupić się na
grupach, które wymagają szczególnego wsparcia. Zaliczyć do niech trzeba dzieci
oraz osoby w podeszłym wieku, schorowane, samotne. Uchwalona wcześniej
Gminna Strategia Polityki Społecznej na lata 2007-2013 ds. rozwiązywania
problemów społecznych uwzględnia kwestie kompleksowej diagnozy społecznej
gminy Szprotawa na podstawie których następnie będą tworzone kierunkowe
programy
(np. gminny system profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodzina, Gminny program
profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii i przeciwdziałania
przemocy w rodzinie). Na podstawie oceny środowiska lokalnego w 2008r.
sporządzono takŜe bilans potrzeb w zakresie pomocy społecznej dla Lubuskiego
Urzędu Marszałkowskiego.
Profilaktyka jest pojęciem szeroko rozumianym i aby była prawidłowo
realizowana wymaga koordynacji działań wielu instytucji i osób. Ośrodek w swojej
działalności podejmuje te działania doraźnie i zapobiegawczo. Polega to przede
wszystkim na rozmowach pracowników z podopiecznymi. Poprzez uświadamianie,
nauczanie oraz wykorzystywanie własnych umiejętności zawodowych, przyswajanie
osobom idei samopomocy, wzmocnieniu silnych stron klienta, zachęcaniu
do zdrowego i trzeźwego stylu Ŝycia, wpływa się w sposób bezpośredni na klientów
i większe ich zaangaŜowanie w poszukiwaniu pracy lub udział w szkoleniach.
Na terenie ośrodka funkcjonuje takŜe tablica ogłoszeń na której zamieszczane
są wszelkiego rodzaju informacje jak plakaty, ulotki profilaktyczne na temat patologii
alkoholowych, przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”, narkomanii, miejscach pracy
i szkoleniach. W Punkcie Usług Socjalnych w wyznaczone dni i godziny moŜna
korzystać z natrysku, pralki automatycznej. W godzinach pracy ośrodka czynna jest
równieŜ stołówka z której mogą korzystać klienci(szczególnie w zimie). Punkt Usług
Socjalnych zajmuje się takŜe gromadzeniem oraz dystrybucją odzieŜy uŜywanej.
W ramach profilaktyki w miesiącach zimowych tj. październik-grudzień
przeprowadzono wizytację terenów ogródków działkowych oraz informowano osoby
zagroŜone bezdomnością poprzez rozplakatowanie informacji zawierających
nr. telefonów i miejsca noclegowe w noclegowniach i schroniskach z których moŜna
skorzystać po skierowaniu z ośrodka.
Wspieranie działających instytucji i organizacji w 2008r. polegało na współpracy
i wymianie doświadczeń oraz przekazywaniu informacji. Ośrodek w tym przedmiocie
współpracuje z Klubem Pracy, Urzędem Pracy, GCI, Klubem AA Maratończyk,
Polskim Związkiem Emerytów i Rencistów, Polskim Związkiem Niewidomych,
Szprotawskim Stowarzyszeniem Osób Niepełnosprawnych z Dysfunkcją Narządu
Ruchu, Zakładem Opiekuńczo Leczniczym, Szprotawskim Domem Kultury,
Zachodnim Bankiem śywności w Zielonej Górze oraz Caritasem. W 2008r
realizowano takŜe porozumienie o współpracy z Uniwersytetem III wieku
w Szprotawie.
Organizacja imprez, których pomysłodawcą lub współorganizatorem był Ośrodek
w 2008r, to :
• Letni wypoczynek dzieci na koloniach
• Wypoczynek dzieci w ramach „Letniej szkoły Ŝywienia”
• Tydzień Seniora
• Wigilia dla osób samotnych, bezdomnych i starszych
Społeczne integrowanie środowiska następuje przede wszystkim poprzez częste
i bezpośrednie kontakty pracowników socjalnych z podopiecznymi w ich miejscu
8
zamieszkania. Integracja ta polega na wspólnej rozmowie z wszystkimi członkami
rodziny. Innym czynnikiem sprzyjającym integracji społeczności lokalnej jest
np. partnerstwo przy organizacji obchodów Tygodnia Seniora(współpraca z Radą
Sołecką , komitetami osiedlowymi. Kołem Gospodyń Wiejskich, szkołami, sołtysami).
W ramach integracji środowiskowej – współpracy podejmowano działania
(kompleksowe rozwiązywanie problemów rodzin i osób ) w ramach zespołów
interdyscyplinarnych (pedagog, pracownik socjalny, kurator, psycholog, Policja).
Szczególną formą w ramach integracji środowiska była realizacja Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego z Unii Europejskiej – ‘Aktywna
integracja – alternatywą na lepsze jutro’. Dzięki temu programowi udało się
zintegrować oraz podpisać kontrakty socjalne z 60 beneficjentami dając im szansę
w zdobyciu zawodu, udział w turnusie rehabilitacyjnym, kursach dokształcających,
skorzystanie z poradnictwa psychologa, doradcy zawodowego, trenera pracy.
W ramach integracji społecznej zorganizowano równieŜ 3 wyjazdy szkoleniowe poza
miejsce zamieszkania z moŜliwością wsparcia indywidualnego przez trenerów
zawodowych.
Wszelkie informacje o działalności i zamierzeniach Ośrodka Pomocy Społecznej
w Szprotawie, w sprawach dotyczących funkcjonowania, posiadanych środków
finansowych, przetargach, zamierzeniach oraz problemach przekazywane były
do biuletynu wydawanego przez Urząd Miejski w Szprotawie, na stronę internetową
Urzędu, do prasy lokalnej i regionalnej oraz umieszczane były na tablicach ogłoszeń
w Ośrodku jak i na terenie Gminy Szprotawa. Sporządzane są takŜe sprawozdania
budŜetowe i informacje dla radnych
Urząd Miejski w Szprotawie organizował szkolenia dla lokalnych
przedsiębiorców oraz szkolenia dla organizacji pozarządowych, w zakresie
moŜliwości pozyskiwania środków unijnych. Ponadto w Gminnym Centrum Informacji
zajmowano się aktywizowaniem osób bezrobotnych i poszukujących pracy, poprzez
udostępnianie informacji z zakresu rynku pracy, ofert pracy, prowadzenie szkoleń
dotyczących efektywnego poszukiwania pracy w kraju i za granicą, szkoleń
w zakresie podstawowej obsługi komputera itp.
W Szkole Podstawowej w Wiechlicach nauczyciele prowadzili zajęcia
z uczniami klas VI, dotyczące wyboru profilu kształcenia po ukończeniu gimnazjum
w odniesieniu do potrzeb rynku pracy. W tym celu szkoła stale współpracowała
z Powiatowym Urzędem Pracy w śaganiu Oddział w Szprotawie, lokalnymi
przedsiębiorcami, szkołami średnimi - typu zawodowego kończącego się maturą.
Realizacja tego celu w Szkole Podstawowej w Lesznie Górnym odbywała się
poprzez: prowadzenie pogadanek z uczniami i ich rodzicami na temat wyboru profilu
dalszego kształcenia, w odniesieniu do potrzeba na rynku pracy, organizowanie
imprez róŜnego typu z udziałem rodziców, propagowanie profilaktyki zdrowotnej,
przyznawanie stypendiów dla zdolnych uczniów, pomoc materialną i rzeczową dla
najbardziej potrzebujących, zorganizowanie wypoczynku letniego „letnia szkoła
Ŝywienia” i zimowiska oraz prowadzenie świetlicy środowiskowej.
W ramach podejmowania działań integrujących mieszkańców z samorządem
i wzmacniających poczucie lokalnej toŜsamości w Szkole Podstawowej
w Siecieborzycach zorganizowano m.in.: ,,uroczyste obchody świąt państwowych
(Rocznica Uchwalenia Konstytucji 3 Maja, Wieczornica z okazji Dnia Niepodległości,
obchody rocznicy zakończenia II wojny światowej), biesiadę śpiewaczą z okazji
9
Lubuskiego Tygodnia Seniora, zabawę choinkową dla dzieci, organizacja V edycji
powiatowego konkursu ,,Piosenka budzi się Wiosną’’.
•
Oferta i baza kulturalno-sportowa dostosowana do potrzeb mieszkańców
oprócz Urzędu Miejskiego w Szprotawie realizacją zadań własnych gminy,
w zakresie kultury, kultury fizycznej i turystyki w 2008 roku zajmowały się
następujące podmioty: Szprotawski Domu Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna,
sołectwa i komitety osiedlowe, jak równieŜ lokalne kluby sportowe.
W maju 2008r. dokonano odbioru prac remontowych Stadionu Miejskiego
w Szprotawie. W ramach prac wykonano trybuny, roboty ziemne i podbudowy pod
nawierzchnię bieŜni i kortów, oświetlenie i ogrodzenie kortów, drogi dojazdowe,
termomodernizację pawilonu. Wykonawcą tej części zadania było: PHU „DUBIEL” ze
Szprotawy. Wykonano teŜ nawierzchnię poliuretanową bieŜni okólnej wokół głównej
płyty boiska oraz nawierzchnię kortów z trawy syntetycznej.
Wykonawcami
nawierzchni była Firma WielobranŜowa POLCOURT – Marek Piotrowicz
z Gostynina. Wartość całkowita zadania: 1.680.253,73zł z czego 1.063.754,41
pochodziło ze: środków Unii Europejskiej w ramach Programu INTERREG III A
Polska (województwo lubuskie) – Kraj Związkowy Brandenburgia oraz środków
z budŜetu państwa z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej
Przy Szkole Podstawowej w Siecieborzycach wybudowano boisko
wielofunkcyjne o nawierzchni z trawy syntetycznej. W ramach inwestycji powstało
boisko o wymiarach 43x25m wraz z wyposaŜeniem. Boisko wielofunkcyjne posiada
boisko do piłki ręcznej (mini piłki noŜnej), boisko do siatkówki, kort tenisowy oraz
2 boiska do koszykówki. Wykonawcą prac było PHU DUBIEL Władysław Dubiel
ze Szprotawy. Wartość zadania – 261 523,03zł z czego 128 474,01zł pochodziło ze
środków z budŜetu państwa z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej
Wykonano II etap przebudowy Przedszkola nr 2 przy ul. Parkowej w Szprotawie,
który obejmował adaptację pomieszczenia na salkę gimnastyczną oraz remont
posadzki w kuchni. Wykonawcą prac była Firma Ogólnobudowlana Marianna
Cerkowniak ze Szprotawy. Wartość prac wynosi 54 495,81zł.
Zwiększenie dostępności do obiektów sportowych – upowszechnianie sportu
i organizacja współzawodnictwa wśród mieszkańców.
Po
kompleksowej
modernizacji
stadionu
miejskiego
zainteresowanie
społeczne wykorzystaniem go do celów szkolno-rekreacyjnych znacznie wzrosło.
Z obiektu w godzinach dopołudniowych korzystają szkoły podstawowe,
gimnazjalne oraz szkoły średnie z miasta i gminy. Stadion jest udostępniony druŜynie
„Sprotavi” do rozgrywek oraz jako obiekt treningowy. W godzinach
przedpołudniowych z boiska wielofunkcyjnego, korzystają mieszkańcy gminy
(druŜyna oldboi – piłka noŜna , grupa miłośników gry w tenisa ziemnego).
DuŜym zainteresowanie społecznym cieszą się obiekty sportowe przyszkolne
(sale gimnastyczne) gdzie zajęcia odbywają się od rana (młodzieŜ szkolna),
do późnych godzin wieczornych (zajęcia grup sportowych, stowarzyszeń
sportowych, osoby indywidualne), Szczególnie w okresie jesienno –
zimowym wykorzystanie sal gimnastycznych przy Gimnazjum nr 1, Zespole Szkół
oraz w sali Szkole Podstawowej nr 1 jest 100%. W 2008 roku do bazy sportowej
10
w
gminie
dołączyło
boisko
wielofunkcyjne
w
miejscowości
Siecieborzyce.
W ramach rokrocznie odbywanych na terenie gminy zawodów sportowych
w ubiegły roku zorganizowane zostały, min:
- „Mistrzostwa Polski Radnych i Pracowników Samorządowych w Tenisie
Stołowym”. Była to VIII edycja zawodów, rozgrywanych w kategoriach kobiet
i męŜczyzn. Impreza ta cieszy się bardzo duŜym powodzeniem wśród
samorządowców w całym kraju i jest stałym elementem w ogólnopolskim kalendarzu
imprez samorządowych.
- „Bieg Dziadoszan”, reaktywowany po latach nieobecności w kalendarzu
imprez biegowych. W 2008 roku miała miejsce jego III edycja (XVII od początku
istnienia). Impreza zaliczana do biegów ulicznych ma charakter masowy której
towarzyszą biegi uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i średnich. Dystanse
zostały dopasowane do moŜliwości wiekowych uczestników. Bieg główny rozgrywany
jest na dystansie 8,5km, po ulicach miasta. Wydarzenie ujęte zostało w wojewódzkim
kalendarzu imprez biegowych.
- „Mityng im. B. Chrobrego” . w którym wzięli udział uczniowie szkół i klubów
sportowych z województw lubuskiego i dolnośląskiego. Majowy mityng zgromadził
na starcie ponad 450 zawodników z 30 klubów
-„Lubuska Olimpiada MłodzieŜy”. W rozgrywkach, które wynikają z kalendarza
imprez sportowych uczestniczyły szkoły podstawowe i gimnazjalne.
Szprotawski Dom Kultury, w okresie sprawozdawczym, zorganizował szereg
imprez integrujących mieszkańców z samorządem i wzmacniających poczucie
lokalnej toŜsamości. SzDK przygotował uroczyste obchody świąt państwowych:
rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, rocznicy Święta Odzyskania Niepodległości,
upamiętnienia Dnia Zwycięstwa oraz imprezy lokalne Festiwal ,,Ziemi i Pieśń”, ,,Dni
Szprotawy”, ,,Biesiada Śpiewaków‘’. Wspólnie z sołectwami oraz komitetami
osiedlowymi zorganizowano festyny plenerowe np. ,,Dzień Dziecka’’, ,,Święto
Ziemniaka’’, ,,Dzień Samorządowca’’, ,,Święto Wsi’’. Organizowano koncerty,
spektakle teatralne, programy estradowe wystawy fotograficzne, malarskie, rajdy
rowerowe.
W ramach współpracy z miastami partnerskimi zorganizowano:
- wyjazdy zespołów z terenu naszej gminy na koncerty do Niemiec,
- wystawy w SzDK prac malarskich i fotograficznych artystów ze Sprembergu
i Gevelsbergu,
Miejska Biblioteka Publiczna w Szprotawie realizowała cele zawarte
w strategii poprzez upowszechnienie czytelnictwa i kultury, zwłaszcza wśród dzieci
i młodzieŜy. Promowano czytelnictwo i udostępniano księgozbiór, organizowano
imprezy kulturalne, konkursy, spotkania, wspierano aktywność kulturalną środowisk
lokalnych, głównie dzieci i młodzieŜy; organizowano zajęcia w czasie ferii zimowych
i wakacji. Organizowano spotkania z autorami ksiąŜek, przybliŜające warsztat
literacki pisarzy ( Dyskusyjne Kluby KsiąŜek).
Biblioteka i jej filie otwarte były w godzinach popołudniowych, co ułatwiło moŜliwość
dostępu do jej usług osobom pracującym. Systematyczne dokonywano zakupu
nowości czytelniczych, zwiększono równieŜ ilość stanowisk komputerowych dla
czytelników, z dostępem do internetu.
11
•
Zapewnienie naleŜytej opieki medycznej
W zakresie podstawowej opieki zdrowotnej usługi na terenie Gminy Szprotawa
zapewnia 7 lekarzy rodzinnych prywatnej praktyki lekarskiej. Na terenach wiejskich
funkcjonuje 1 gabinet lekarza rodzinnego w miejscowości Leszno Górne, a takŜe
2 punkty lekarskie czynne raz w tygodniu we wsiach Długie i Siecieborzyce. Lekarzy
wszystkich specjalizacji jest w gminie 30, w tym 3 ginekologów, laryngolog, okulista,
urolog, psychiatra, dermatolog, 9 stomatologów oraz 3 pediatrów. Usługi
stomatologiczne świadczone są jedynie na terenie miasta Szprotawa. Ze względu na
niską opłacalność lekarze stomatolodzy nie są zainteresowani uruchomieniem
gabinetów na wsi, tak więc mieszkańcy z terenów wiejskich zmuszeni są korzystać
z w/w usług poza miejscem swojego zamieszkania.
Lecznictwo specjalistyczne i stacjonarne zapewnia MSP ZOZ w Szprotawie.
Szpital ma charakter wielooddziałowy. W ramach jego struktury funkcjonują równieŜ
poradnie przyszpitalne, specjalistyczne pracownie, gabinety medycyny szkolnej, izba
przyjęć zapewniająca ambulatoryjną i wyjazdową opiekę lekarską i pielęgniarską
w godzinach nocnych i dniach świątecznych oraz zespół wyjazdowy podstawowy –
ratownictwo medyczne. Komórką organizacyjną MSP ZOZ jest równieŜ Zakład
Opiekuńczo-Leczniczy w Szprotawie na ul. Niepodległości 10.
W 2008 r. przyznano MSP ZOZ dotację celową z budŜetu gminy w wysokości
300.000 zł na dofinansowanie kosztów realizacji remontów i zakupów inwestycyjnych
w szpitalu – doposaŜenie szpitala.
Jednym z podstawowych zadań gminy jest przeciwdziałanie patologiom
społecznym. W 2008r. na realizację gminnego programu z zakresu przeciwdziałania
alkoholizmowi, narkomanii oraz przemocy w rodzinie przeznaczono 330.000 zł,
wykorzystano 266.187,15 zł, co stanowi 81 % planu. Istotniejsze punkty tego
programu to:
- prowadzenie świetlic opiekuńczo - profilaktycznych oraz organizacja wypoczynku
wakacyjnego, których beneficjentami były dzieci z rodzin ubogich oraz dotkniętych
i zagroŜonych patologiami – 200 000 zł
- wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń osób realizujących program profilaktyki
uzaleŜnień (psycholog, psychiatra, radca prawny, członkowie komisji, gospodarz
klubu „AA”)- 60 000 zł
- realizacja programów oraz kampanii profilaktycznych – 27 000 zł
- funkcjonowanie klubu „AA” – 17 000 zł
- wsparcie materialne dla miejscowego komisariatu policji – 4 000 zł
WaŜnym ogniwem w walce z patologiami społecznymi jest Ośrodek Pomocy
Społecznej w Szprotawie, który m.in. prowadzi akcję doŜywiania dzieci i młodzieŜy
z rodzin dotkniętych i zagroŜonych patologia społeczną.
•
Podniesienie jakości Ŝycia mieszkańców
W ramach realizacji tego celu w okresie sprawozdawczym zrealizowano m.in.
następujące zadania inwestycyjne na terenie gminy:
,,Poprawa infrastruktury sportowej na Stadionie Miejskim w Szprotawie” – Wartość
inwestycji ogółem (w tym opracowanie dokumentacji)- 1.680.253,73zł. z czego
1.063.754,41 pochodziło ze: środków Unii Europejskiej w ramach Programu
INTERREG III A Polska (województwo lubuskie) – Kraj Związkowy Brandenburgia,
środków z budŜetu państwa z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej
- Zlecono opracowanie dokumentacji technicznej na wykonanie sieci wodociągowej
12
wraz z przyłączami do granicy posesji dla miejscowości Biernatów- wartość
dokumentacji wraz z mapami do celów projektowych : 63 150,00zł
- Zlecono opracowanie dokumentacji technicznej na wykonanie sieci wodociągowej
wraz z przyłączami do granicy posesji dla miejscowości Szprotawka- wartość
dokumentacji:22 997,00zł
- W ramach wymiany odcinków sieci wodociągowej będącej w złym stanie
technicznym opracowano dokumentację techniczną na budowę sieci tranzytowej
ze Szprotawy do miejscowości Kartowice. Pozwoli to na odłączenie istniejącej
hydroforni i zasilenie miejscowości z sieci miejskiej - wartość dokumentacji:
30 500,00zł.
- Zlecono aktualizację dokumentacji technicznej na budowę sieci kanalizacyjnej
w miejscowości Długie. Projekt obejmuje kompleksowe wykonanie sieci
kanalizacyjnej w miejscowości wraz z przyłączami i odprowadzeniem ścieków
do
istniejącej
oczyszczalniwartość
dokumentacji
–
63
440,00zł
Dbając o podniesienie jakości Ŝycia mieszkańców, a zwłaszcza dzieci
uczęszczających do gminnych szkół wykonano równieŜ szereg prac remontowych
w podległych jednostkach oświatowych. Łączna kwota wydatkowana na te działania
wyniosła 426 084,65 zł.
Łączna długość dróg gminnych wynosi 145,42 km, przy czym większość
dróg
o
nawierzchni
bitumicznej
jest
w
złym
stanie
technicznym
i wymaga modernizacji. W roku 2008 wydatkowano ogółem na drogi
kwotę 1.973.535,76 zł z czego m.in. wykonano takie zadania jak:
• pierwszy etap budowy nawierzchni ulic Kolonia, Lipowa i Wąska
w Lesznie Górnym wraz z odwodnieniem, który zawierał wykonanie nawierzchni ulicy
i chodników Lipowej i Wąskiej oraz budowę odwodnienia ulicy Wąskiej i Kolonia
wartość zadania – 692.495,54 zł.,
• przebudowano nawierzchnię chodników przy ul. Niepodległości w Szprotawie
za kwotę – 565.211,93 zł.,
• nawierzchnię alejek przy ul. Niepodległości za kwotę 18.700 zł,
• wjazd od ul. Katedralnej do ul. Ogrodowej z kostki Pol-bruk za kwotę 33.140,21 zł.
• nawierzchnię chodnika od ul. Niepodległości do ul. śagańskiej (przy samolocie)
za kwotę – 70.714,27 zł.
• nową nawierzchnię chodników przy ul. Mickiewicza za kwotę 76.612,74 zł.
(koło Domu Kultury),
• nową nawierzchnię wjazdu do budynków mieszkalnych przy ul. Krasińskiego
za kwotę – 15.727,94 zł.,
• utwardzono nawierzchnię ulicy Porzeczkowej tłuczniem za kwotę – 41.853,28 zł.
• wykonano dokumentację techniczną na budowę drogi do cmentarza w Długim
za kwotę – 7.991,00 zł.
Potrzeby w zakresie utrzymania bieŜącego dróg jak i budowy nowych dróg
są znacznie większe. Ograniczone środki finansowe nie pozwalają na ich wykonanie.
Na większości dróg gminnych gruntowych stanowiących dojazdy do nowo
wybudowanych budynków brak jest pełnej infrastruktury technicznej, co dodatkowo
wydłuŜa w czasie przystąpienie do ich budowy.
Na terenie całej gminy, przy drogach wszystkich kategorii zlokalizowanych jest
1.622 opraw oświetleniowych, z czego 635 to oprawy energooszczędne. W celu
poprawy warunków oświetlenia drogowego w roku bieŜącym planowane jest
opracowanie dokumentacji technicznej na budowę oświetlenia na Oś. Piastowskim
wraz z rozpoczęciem budowy tego oświetlenia na co zaplanowano kwotę – 231.520
13
zł. Większość sieci w naszej gminie jest własnością ENEA S.A. Rejon Dystrybucji
w Nowej Soli pozostała, część jest własnością naszej gminy. Eksploatację
oświetlenia ulicznego prowadzi ENEA S.A. Rejon Nowa Sól zgodnie z podpisaną
w 2008 roku umową. Koszty utrzymania i eksploatacji oświetlenia ulicznego
w ubiegłym roku wyniosły ok. 650.000 zł.
W roku 2000 w drodze publicznego przetargu została wybrana firma na
prowadzenie usług w zakresie oczyszczania miasta i prowadzenie akcji zimowej.
Usługi te wykonują Zakłady Usługowe „ZACHÓD” z Poznania z filią w Szprotawie.
Umowa podpisana została na okres 10 lat tj. do 7 maja 2010 r. Gmina za w/w usługi
zapłaciła w roku 2008 kwotę 384,6 tys. zł.
W ramach tej kwoty prowadzona była akcja zimowa oraz oczyszczanie ręczne
i mechaniczne ulic i chodników na drogach gminnych na terenie Gminy Szprotawa.
•
Zmniejszona migracja ludzi młodych
Pomoc materialna jest udzielana uczniom w celu zmniejszenia róŜnic
w dostępie do edukacji, umoŜliwienia pokonywania barier dostępu do edukacji
wynikających z trudnej sytuacji materialnej ucznia, a takŜe wspierania uczniów
zdolnych. Stypendium szkolne otrzymuje uczeń znajdujący się w trudnej sytuacji
materialnej wynikającej z niskich dochodów w rodzinie, w szczególności, gdy
w rodzinie występuje: bezrobocie, niepełnosprawność, cięŜka lub długotrwała
choroba, wielodzietność, brak umiejętności wypełniania funkcji opiekuńczo
wychowawczych, alkoholizm lub narkomania, a takŜe gdy rodzina jest niepełna lub
wystąpiło zdarzenie losowe. Stypendium moŜe być udzielone w formie: całkowitego
lub częściowego pokrycia kosztów udziału w zajęciach edukacyjnych,
w tym wyrównawczych, wykraczających poza zajęcia realizowane w szkole
w ramach planu nauczania, a takŜe udziału w zajęciach edukacyjnych realizowanych
poza szkołą, pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym, w tym w szczególności
zakupu podręczników. Na stypendia socjalne w 2008 roku przeznaczono
875 431,58zł. z czego 874 883,43zł to stypendia socjalne, natomiast 548,15zł
to zasiłki socjalne. Pomocą materialną objęto 648 osób.
We współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w Szprotawie Szkoła
Podstawowa w Siecieborzycach
umoŜliwiła podpisywanie list bezrobotnym
mieszkańcom wsi, w okresie sprawozdawczym umoŜliwiono 3 absolwentom szkół
odbycie staŜu zawodowego oraz 3 osoby skierowano do prac społecznie
uŜytecznych na terenie szkoły. Dwóm studentom umoŜliwiono odbycie praktyk
zawodowych.
III.
•
Ekoprzyjazna gospodarka gminy Szprotawa pozwalająca
mieszkańcom Ŝyć na wysokim poziomie
RóŜnorodna oferta turystyczna
W 2008r. podjęte zostały dalsze działania zmierzające do rozwoju lokalnej
turystyki. Prowadzono intensywną promocję zabytków architektonicznych,
przyrodniczych, szlaków wędrownych oraz bazy noclegowej i gastronomicznej
dostępnej na terenie Gminy Szprotawa.
14
Na terenie wiejskim gminy Szprotawa istnieje baza noclegowa z 61 miejscami,
w tym 2 gospodarstwa agroturystyczne w miejscowościach Sieraków i Bobrowice.
Pozwala ona wypocząć turystom z daleka od przemysłu i głównych dróg.
MoŜliwości agroturystyczne w Gminie Szprotawa są więc bardzo duŜe,
lecz nie w pełni wykorzystane. Aby w pełni je wykorzystać naleŜy w gminie poprawić
infrastrukturę drogową, wodno-kanalizacyjną oraz organizować większą ilość szkoleń
dla rolników w zakresie zakładania i prowadzenia gospodarstw agroturystycznych,
prowadzonych przez wyszkolonych w tym zakresie pracowników Lubuskiego
Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Kalsku.
•
DąŜenie do osiągnięcia niskiego poziomu bezrobocia
Realizując ten cel zawarty w strategii okresie sprawozdawczym na bieŜąco
kontynuowano gminna politykę przeciwdziałania skutkom długotrwałego bezrobocia.
Urząd Miejski w Szprotawie jako organizator
robót publicznych, prac
interwencyjnych i społecznie uŜytecznych na złagodzenie skutków bezrobocia
wydatkował kwotę 630 372,00 zł, z tego na wynagrodzenie kwotę 478 289,00,
zatrudniając ze środków własnych średnio 24 osoby miesięcznie.
Ponadto zawarto 9 umów z Powiatowym Urzędem Pracy w śaganiu na kwotę
383 717 zł w sprawie zorganizowania robót publicznych i prac interwencyjnych oraz
jedno porozumienie na kwotę 103 194 zł na zorganizowanie prac społecznie
uŜytecznych wg. umów jak niŜej :
1) Umowa nr 5/2008 z dn. 23.01.2008r. w sprawie zorganizowania prac
interwencyjnych na zatrudnienie 40 osób bezrobotnych w okresie 01.02 –
30.04. 2008r
2) Umowa nr 8/2008 z dn.11.01.2008r. w sprawie zorganizowania robót
publicznych na zatrudnienie 2 osób w okresie01.04 – 30.04.2008r., 11 osób
w okresie 01.04 – 31.05.2008r. oraz 9 osób w okresie 01.04 – 30.09.2008r.
3) Umowa nr 1/2008 z dn. 14.05.2008r. w sprawie zorganizowania prac
interwencyjnych w ramach programu regionalnego ,,Szansa dla
bezrobotnych’’ na zatrudnienie 40 osób bezrobotnych w okresie 19.05 –
18.08.2008r.
4) Umowa nr 10/08 z dn.13.05.2008r. w sprawie realizacji porozumienia
dotyczącego programu ,,Bezrobotni dla gospodarki wodnej 2008’’ na
zatrudnienie 5 osób bezrobotnych w okresie 14.05 – 14.10.2008r
5) Umowa nr 1pn/2008 z dn.21.05.2008r. w sprawie zorganizowania robót
publicznych w ramach projektu z Rezerwy Ministra pn. ,,Powiat Ŝagański
naszą nadzieją’’ na zatrudnienie 12 osób bezrobotnych w okresie 15.07 –
14.12.2008r.
6) Umowa nr 13/2008 z dn.27.06.2008r. w sprawie zorganizowania robót
publicznych na zatrudnienie 1 osoby bezrobotnej w okresie 04.07 –
31.12.2008r.
7) Umowa nr 46/2008 z dn. 14.08.2008r. w sprawie zorganizowania prac
interwencyjnych na zatrudnienie 10 osób bezrobotnych w okresie 19.08 –
18.10.2008r.
8) Umowa nr 26S/08 z dn.05.09.2008r. w sprawie zorganizowania prac
interwencyjnych w ramach programu regionalnego ,,Szansa dla
bezrobotnych’’ na zatrudnienie 10 osób bezrobotnych’’ na zatrudnienie 10
osób bezrobotnych w okresie 15.09 – 14.12.2008r.
9) Umowa nr 34s/2008 z dn. 29.09.2008r. w sprawie zorganizowania prac
interwencyjnych w ramach programu regionalnego ,, Szansa dla
15
bezrobotnych’’ na zatrudnienie 6 osób bezrobotnych w okresie 01.10 –
28.11.2008r
10)Porozumienie nr 3/08 w sprawie zorganizowania prac społecznie uŜytecznych
w okresie:
• 01.02 – 30.04.2008r. - 65 osób
• 01.05 – 31.07.2008r. – 65 osób
• 01.08 – 31.10.2008r. – 65 osób
• 02.11 – 12.12.2008r. – 65 osób
Ogółem na zorganizowanie robót publicznych, prac interwencyjnych i
społecznie uŜytecznych wydatkowano kwotę 1 117 283, 00 zł, a średnie
zatrudnienie przedstawiało się następująco:
- środki własne – 24 osoby
- roboty publiczne – 14 osób
- prace interwencyjne – 12 osób
- prace społecznie – uŜyteczne – 62 osoby
IV. Sprawnie i efektywnie
mieszkańców.
•
zarządzana
gmina
z
szerokim
udziałem
Zwiększona aktywność społeczna w rozwiązywaniu problemów gminy
Aby zwiększyć aktywność społeczną w rozwiązywaniu gminnych problemów
niezbędna jest współpraca władz gminy z organizacjami pozarządowymi. Z myślą
o tej współpracy uchwalony został program współpracy Gminy Szprotawa w 2007
roku z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami, o których mowa
w art. 3 ust. 3 ustawy z 24 kwietnia 2003r. o działalności poŜytku publicznego
i wolontariacie.
W oparciu o ten program przyznawane były w okresie sprawozdawczym
dotacje z budŜetu gminy na realizację zadań publicznych z zakresu profilaktyki
i rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii i przeciwdziałania przemocy
w rodzinie (prowadzenie świetlic środowiskowych, letni wypoczynek). Wysokość
środków przeznaczonych na ten cel: 200.000zł. Środki te pochodziły z opłat za
zezwolenie na sprzedaŜ napojów alkoholowych.
Zorganizowane zostały równieŜ szkolenia dla lokalnych przedsiębiorców oraz
szkolenia dla organizacji pozarządowych, w zakresie moŜliwości pozyskiwania
środków unijnych
•
Wysoka sprawność komunikacji między władzą a społeczeństwem
Misja i cele załoŜone w strategii stanowią priorytety przy planowaniu, a później
realizacji merytorycznych zadań, z uwzględnieniem wzrastającego zapotrzebowania,
zmian w prawie, procedurach, wymagań specjalistycznych, podnoszenia na coraz
wyŜszy poziom jakości obsługi interesantów przez gminną administrację
samorządową.
Priorytetem
jest
rozszerzanie
i
modernizacja
istniejącej
infrastruktury informatycznej, dostosowanej do wprowadzanych standardów, przy
jednoczesnym podnoszeniu na wyŜszy poziom obsługi interesanta i usprawnień przy
załatwianiu spraw.
W marcu został zakupiony i wprowadzony program do wymiany sprawozdań
budŜetowych i bilansów podległych jednostek organizacyjnych z urzędem (3.660 zł),
16
zakupiono usługę certyfikacyjną (4.038 zł) dla dziewięciu urzędników (burmistrzowie
i kierownicy wydziałów) zgodnie z wymogami ustawy o podpisie elektronicznym.
W drugim półroczu wymieniono oprogramowanie w zintegrowanym systemie
wszystkich podatków, księgowości budŜetowej, budŜetu, obsługi kasy, uŜytkowania
i dzierŜawy (55.253 zł).
Pod koniec roku została przygotowana baza w postaci zakupu i instalacji
programu oraz przeszkolenia pracowników, po to, aby od stycznia br. wprowadzić
elektroniczny obieg dokumentów, tworzący spójną bazę wszystkich dokumentów
w urzędzie, od rejestracji poczynając, na załatwieniu kończąc. Realizowane były
równieŜ zadania związane z wprowadzeniem usługi El-Urzędu w zakresie
uruchomienia Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP), które będzie słuŜyć
obsłudze interesantów w systemie informatycznym (łącznie 41.600 zł).
Ponadto gmina złoŜyła akces uczestnictwa w projekcie prowadzonym przez
Urząd Marszałkowski pod nazwą „Lubuski e-Urząd” skupiającym gminy województwa
lubuskiego w zakresie zintegrowanego systemu usług informatycznych. Projekt
będzie finansowany ze środków Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego,
przy wsparciu gmin uczestniczących w projekcie.
Mając na uwadze podnoszenie poziomu i jakości obsługi interesanta,
a jednocześnie sprostanie ciągłym zmianom prawa, pracownicy urzędu uczestniczyli
w szkoleniach poświęconych głównie nowym regulacjom prawnym. W trakcie roku
pracownicy uczestniczyli w 59 resortowych szkoleniach z róŜnych dziedzin.
Poza uczestnictwem w szkoleniach zawodowych, sześciu urzędników
kontynuowało we własnym zakresie studia o kierunkach głównie administracyjnych
i ekonomicznych. Docelowo więc zostanie podniesiony nie tylko wskaźnik
pracowników posiadających wyŜsze wykształcenie (obecnie stanowi on 60%), ale
przede wszystkim poziom wiedzy i profesjonalizm obsługi. UmoŜliwiono takŜe 36
osobom odbycie staŜów i praktyk zawodowych.
Kontynuujemy otwartą politykę informacyjną poprzez Biuletyn Informacji
Publicznej, w Biuletynach Urzędu Miejskiego wydawanych raz na kwartał, publikację
sprawozdań z działalności burmistrza, w czasie spotkań z mieszkańcami, poprzez
komunikaty i ogłoszenia, a takŜe powołanie rzecznika prasowego do kontaktów
z mediami.
• Dobra promocja gminy
W ramach załoŜeń w/w celu szczegółowego w 2008 r. zrealizowano szereg
róŜnorodnych działań:
• Prowadzenie internetowego serwisu informacyjnego gminy wraz z Biuletynem
Informacji Publicznej, na którym zamieszczano m.in. informacje dotyczące
inwestycji gminnych, obchodzonych uroczystości, odbywających się imprez,
przetargów i ogłoszeń.
• Cykliczne wydawanie Biuletynu Urzędu Miejskiego oraz współpraca z mediami
– jako realizacja gminnej polityki informacyjnej.
• Współorganizowanie
Targów Edukacyjnych, podczas których szkoły
ponadgimnazjalne zaprezentowały ofertę edukacyjną absolwentom gimnazjów.
• Współorganizowanie Ogólnopolskiego Festiwalu „Ziemia i Pieśń”, wspólnie
ze Szprotawskim Domem Kultury.
• Współorganizacja „Biegu Dziadoszan” – imprezy o zasięgu regionalnym. Trasa
biegu obejmowała ulice Szprotawy, na dystansie od 800 do 6000km.
• Promocja medialna –w wydawnictwie albumowym „Perły Województwa
Lubuskiego” , „Od rzemiosła do przemysłu’’, na portalu „Ziemia Lubuska’’,
Przewodniku zimowym po Polsce’’ itp
17
•
•
Wykonaniu materiałów i gadŜetów promocyjnych gminy
Wykonaniu zdjęć lotniczych Szprotawy i miejscowości ościennych gminy.
•
Uzbrojenie terenu pod inwestycje
Gmina Szprotawa posiada rozległy, płaski teren nadający się pod kaŜdą
zabudowę z dostępem do pełnej infrastruktury technicznej: sieci wodnokanalizacyjnej, gazowej, energetycznej (200 KW – do 7MW) i telekomunikacyjnej
( ISDN, DSL). Teren objęty jest aktualnym planem zagospodarowania
przestrzennego, co w znacznym stopniu upraszcza procedury związane
z lokowaniem inwestycji.
W gminie obowiązuje uchwała Rady Miejskiej w Szprotawie z dnia 29 lipca 2007 roku
o pomocy de minimis udzielanej w formie ulg w podatku od nieruchomości dla
przedsiębiorców na terenie Gminy Szprotawa (Nr XIV/104/07). Reguluje ona tryb,
zasady, warunki oraz stanowią podstawę prawną do udzielania pomocy publicznej
w formie zwolnień od podatków od nieruchomości, inwestorom zainteresowanym
prowadzeniem działalności w Gminie Szprotawie. Program uzyskał pozytywną opinię
Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie.
Skuteczna promocja terenów inwestycyjnych wiąŜe się z długookresowymi
działaniami proinwestycyjnymi, w ramach których w ubiegłym roku m.in.:
- Opracowano nowe materiały promocji gospodarczej. Wydany został folder
inwestycyjny, zawierający ofertę gminnych terenów, w trzech wersjach językowych,
- Teren inwestycyjny w Szprotawie w obrębie Wiechlice – lotnisko o powierzchni 200
ha otrzymał tytuł laureata III edycji ogólnopolskiego konkursu ‘’Grunt na medal 2008’’,
Konkurs ma na celu promocję terenów kompleksowo przygotowanych pod
inwestycje produkcyjne. Konkurs jest organizowany przez Polską Agencję Informacji
i Inwestycji Zagranicznych, w ścisłej współpracy z Marszałkami Województw.
Patronat nad nim objął Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Gospodarki Pan
Waldemar Pawlak. Medialny patronat nad imprezą sprawuje "Puls Biznesu".
Jako Laureat Konkursu nasza gmina otrzymuje niepowtarzalną szansę
promocji jako najlepszego miejsca lokalizacji dla inwestycji produkcyjnych,
a wyróŜniona w konkursie działka będzie rekomendowana w pierwszej kolejności
inwestorom zagranicznym. Ponadto mamy moŜliwość uŜywania logo „Grunt
na medal” we wszystkich materiałach promocyjnych.
- Gmina Szprotawa uczestniczyła w międzynarodowych Targach CEPIF 2008, które
odbyły się w Warszawie w dniach od 14 do 15 maja 2008r. Central Europe Property
& Investment Fair to największa w Europie Środkowo-Wschodniej impreza
poświęcona rynkowi nieruchomości i inwestycji. Tradycyjnie juŜ jest to znakomite
miejsce na nawiązanie nowych kontaktów, szansa udziału w dyskusjach oraz
moŜliwość wysłuchania największych ekspertów, podczas licznych konferencji.
Szprotawa zaprezentowała gminną ofertę inwestycyjną na stoisku województwa
lubuskiego, zorganizowanym wspólnie z Urzędem Marszałkowskim Województwa
Lubuskiego w Zielonej Górze, Lubuskim Centrum Obsługi Inwestora w Zielonej
Górze oraz z gminami: Zielona Góra, Nowa Sól, Sulechów, Kostrzyn n. Odrą
i Gorzów Wielkopolski. Podczas dwudniowych targów pracownicy tut. urzędu szeroko
promowali gminę Szprotawę i jej ofertę inwestycyjną – w tym celu wykorzystano m.in.
nowy folder z ofertami inwestycyjnymi, opracowany w wersji polsko-angielskiej
Wykorzystano równieŜ film – prezentację multimedialną oraz promowano lokalnych
przedsiębiorców, którzy dostarczyli do urzędu swoje materiały reklamowe. Targi dały
18
moŜliwość bezpośredniego kontaktu i przedstawienia oferty inwestycyjnej naszej
gminy przedstawicielom największych firm z branŜy, szukającym nowych moŜliwości
biznesowych. Przeprowadzono m.in. interesujące rozmowy z firmami z Hiszpanii,
Rosji i Ukrainy. Ustalono przy tym moŜliwość przesłania po targach szczegółowej
oferty. Dla promocji szprotawskiej oferty inwestycyjnej wykorzystano równieŜ
katalog, rozdawany wszystkim zwiedzającym podczas targów.
- Przedstawiano szczegółowe oferty inwestycyjne zainteresowanym inwestorom.
- Zamieszczano oferty w specjalistycznych magazynach (IV Edycja Folderu Ofert
Inwestycyjnych Województwa Lubuskiego, Polish Businnes Magazine, ‘’Aktualności
Targowe’’ Invest City 2008) .
•
Zmiana form zarządzania gospodarka komunalną
W II kwartale roku 2009 Gmina Szprotawa zamierza złoŜyć wniosek o
dofinansowanie do Funduszu Spójności w celu uzyskania środków na realizację
projektu „Kompleksowe rozwiązanie gospodarki wodno-ściekowej dla aglomeracji
Szprotawa”. W związku z powyŜszym rozpoczęto prace mające na celu
przygotowanie zaplecza instytucjonalnego.
Jednym z warunków uzyskania środków unijnych jest właściwy operator
obsługujący sieć wodociągowo-kanalizacyjną oraz całą infrastrukturę wod-kan. W
związku z tym, Ŝe gminny zakład budŜetowy – Zakład Gospodarki Komunalnej- nie
jest zakładem jednobranŜowym naleŜało rozpocząć prace nad utworzeniem
operatora, który obsługiwałby tylko infrastrukturę wod-kan i tym samym spełnił
podstawowy warunek ubiegania się o środki z Funduszu Spójności czyli
przejrzystość prowadzonej działalności. Dlatego koniecznym było podjęcie w roku
2008 przez Radnych Szprotawy uchwały Nr XXXI/285/08 Rady Miejskiej w
Szprotawie z dnia 28 listopada 2008 roku w sprawie likwidacji zakładu budŜetowegoZakład Gospodarki Komunalnej w Szprotawie w celu zawiązania jednoosobowej
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Gminy Szprotawa, która to stawiała w stan
likwidacji z dniem 1 stycznia 2009 roku ZGK i tym samym rozpoczęła proces zmian w
szprotawskiej gospodarce komunalnej.
***
W 2008 r. Gmina Szprotawa, realizując cele określone w ,,Strategii
ZrównowaŜonego Rozwoju Gminy i Miasta Szprotawa” działała w kierunku rozwoju
społecznego i gospodarczego, przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska
naturalnego.
Realizacja celów postawionych w Strategii jest jednak procesem ciągłym,
wymagającym kontynuacji w kolejnych latach, by zapewnić harmonijny rozwój
Szprotawy, we wszystkich obszarach naleŜących do samorządu gminnego.
Opracowała:
Paulina Krysińska –młodszy referent
ds. kompleksowej obsługi inwestora
Szprotawa, 6 kwietnia 2009r.
19