jedyność : jedynność RejPs (1 : 2).

Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: JEDYNOŚĆ (stan na dzień: 09-08-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 1/2
JEDYNOŚĆ (31) sb f
jedyność (26), jedynność (5); jedynność RejAp (3); jedyność : jedynność RejPs (1 : 2).
e oraz o jasne.
sg N jedyność (3). ◊ G jedyności (3). ◊ A jedyność (1). ◊ I jedynnością (2). ◊ L jedyności (22).
Sł stp, Cn brak, Linde XVI — XVII w.
1. Wspólnota ludzi, jednomyślność, zgoda; tu o kościele chrześcijańskim (2) :
Zwrot: »w jedyności żyć« (1): Aby [wszyscy] w miłośći y w iedynośći żyli/ iednę wolą wſzyſcy
mieli/ bráterſką miłość záchowáli/ dobrotliwi/ rozmowni byli. KrowObr 62.
Wyrażenie: »jedyność wiary« (1): abychmyſie nigdy nieobłądzili od onego zebranego miaſta:
[kościoła]: do ktorego ſie ciſną wiedynnoſci wiary wſſyſcy przełozeni y krolowie tego ſwiata RejPs 72.
Szereg: »miłość i jedyność« (1): KrowObr 62 cf »w jedyności żyć«.
2. teol. O osobach Trójcy Świętej: wspólność natury; w odniesieniu do Chrystusa: unia hipostatyczna
(25) :
jedyność czego (17): RejPs 195; Co nam rácż dáć náſz wiecżny á wſzechmogący Boże á Pánie
náſz iedyny/ ktory żywieſz y kroluieſz z Oycem y z Duchem ſwiętym w iedynośći Máyeſtatu twego
ſwiętego/ Amen. RejPos 83; SiebRozmyśl E2v. Cf »jedyność bostwa«, »jedyność Trojce Świętej«.
jedyność z kim (7): GDyześ ty ieſt naſz mily panie ſlowo oycowskie: przed wſzemi wieki w
iedynnoſci ſnim będące RejPs 68v; RejPos 13 [2 r.], 83v, 136, 150 [2 r.].
jedyność w czym (1): ArtKanc I7 cf W przeciwstawieniu.
W przeciwstawieniu: »rożność ... jedyność« (1): ACżći ieſt w oſobách rozność/ ále w iſtnośći ich
ná wſzem iedyność. ArtKanc I7.
W formule modlitewnej (2): RejPos 83; [racz] nád námi ſie ſmiłowáć/ przez mękę tegóż namilſzégo
ſyná twégo/ który z tobą żywie y króluie w iedynośći Duchá świętégo ná wieki wiekóm. Amen.
SiebRozmyśl E2v.
W połączeniach z wyrazami: trojakość (3), trzech (1) (4): tu iáſnie wyſławił Oycá y Syná y Duchá
ſwiętego/ á przedſię iedynnoſcią tą ſwiętą troiákość krociuchno záwiązał RejAp 7, 7, BB7v; RejPos
149v.
Wyrażenia: »jedyność bostwa« (12): [naukę swoją Syn Boży] z Bogiem Oycem y z Duchem ſwiętym
od wiekow w iedynośći Boſtwá ſwoiego poſtánowić racżył. RejPos 121v, A6v, 13 [2 r.], 148v, 149
[2 r.], 149v (11); RejZwierc 8v.
»jedyność społeczna« (1): GDyz to ieſt kochanie twoie: aby lud ſwoi zgromadzal wiedynoſcy
ſpoleczney ſwiętey voley ſwoiey. RejPs 195.
»jedyność Trojce Świętey« (2): RejPos 304; ACh moy niebieſki Pánie/ Boże wſzechmogący/ w
iedynośći Troyce świętey wiecżnie kroluiący. ArtKanc L4v.
3. Jednostka; liczba jeden (4) : Bowiem iedinoſć wſzędy chcze mieć cżęſć/ ſama też ieſt wſzytko
zupełne/ á w każdej rzecżi ieſt rzecż wiecżna KłosAlg Av; Wſzakże tha iednoſć/ z cżymkolwie ſie
złącży dwoie cżyni/ ktoraż to dwoicza pocżątek wſzelkiego mnożenia ieſt wezwana/ bowiem ona
zależy w złącżeniu dwoiey iedinoſći. KłosAlg A2; Ieden Swiat. Iedno Słończe. Ieden Kxiężycz/
y wſzytki rzecżi ſtworzone z iedney rzecży poſzły/ w ktorą (by to było podobno żeby ſie miały
Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: JEDYNOŚĆ (stan na dzień: 09-08-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 2/2
pokazić) zaſięby muſiały przyſć. Przeto tę iedinoſć niektorzy mędrczy zwali zgodą/ drudzy przijaznią
á miłoſćią/ bowiem ona tak ſie złącża: iż ſama w ſobie żadney cżęſći ani rozdziału (bez ſwego vrazu)
nie dopuſzcża. KłosAlg A2; Monas, Latine unitas, Iediność/ yedina yedność. Mącz 230c.
Synonimy: 1. jednomyślność, zgoda.
Cf JEDNOĆ, JEDNOŚĆ,JEDNOTA, [JEDYNOSTWO]
LW