pdf-Datei [Download, *, 521,25 KB]

Foće: Tomaš Šołta
Za perspektiwami pytać
1. fachowy dźeń 2plus
22. oktobra 2016 , cyłodnjowske zarjadowanje
w Chrósćicach, wjacezaměrowa hala „Jednota“
Program1
08:00 hodź.
přijězd
09:00 hodź.
přednoškaj w forumje
prof. Josef Leisen, Koblenz
Za rěč sensibelna wučba – što drje to je?*
Kristian Raum, Drježdźany
Korjenje w domiznje, křidła za swět2 – impulsy za
bilingualnu wučbu*
11:30 - 12:30 hodź. wobjedowa přestawka
1
Nadrobny časowy plan poda so w dalšich wozjewjenjach k fachowemu dnjej.
Z hwěžku woznamjenjene programowe dypki su němskorěčne.
2
moto Friedricha Schilleroweho gymnazija Pirna
12:30 - 16:00 hodź. Dźěłarnički z kofejowej přestawku
Daniela Knoblichowa
Wuknjeński wobłuk rěčeć a připosłuchać efektiwnje
planować
Silke Huge | Antje Meißner
Na kompetency orientowane a diferencowane wuwučowanje
w zakładnej šuli*
Diana Šołćina | Kristian Raum
Bilingualnu wučbu organizować a wuhotować (předmjet
stawizny)*
Wanda Wokowa
Mylenja rěčneho wuwića a jich wuskutki na přiswojenje
pisomneje rěče w dwurěčnej wokolinje
Bärbel Czornack-Menzzer
Wo matematice rěčeć?
Jadwiga Dyrlichowa
DIGITAL krok po kroku - serbski prawopis interaktiwnje
wuknyć a zwučować
Manuela Smolina
Serbskorěčne znajomosće certifikować - přihot na
pruwowanje
Bosćij Handrik
Staršiska rěčna hodźina ke konceptej 2plus
16:00 hodź.
zakónčenje w forumje
16:30 hodź.
wotjězd
2
referent:
prof. Josef Leisen
Johannesa Gutenbergowa uniwersita Mainz / Statny studijny seminar Koblenz
Profesor Josef Leisen je nawoda Statneho studijneho seminara za wučerstwo na
gymnazijach w Koblenzu a profesor za didaktiku fyziki při uniwersiće w Mainzu. Z jeho
nazhonjenjow jako fachowy wučer za matematiku a fyziku na bilingualnej Němskej šuli w
Španiskej je didaktika a metodika za rěč sensibelneje fachoweje wučby nastała.
Znaty bu wón jako wudawaćel metodoweje přiručki DFU, kotraž njeje jenož němskorěčnu
fachowu wučbu na šulach we wukraju skutkownje wowliwowała, ale so tež we wobłuku
němčiny jako druheje rěče za šulerki a šulerjow z připućowanskim pozadkom wužiwała.
Nowa publikacija Josefa Leisena "Sprachförderung im Fach" chce narokam tuteje skupiny
šulerjow hišće lěpje wotpowědować a koncepty a praktiske přikłady za rěčspěchowacu
wučbu w zmysle za rěč sensibelneje fachoweje wučby předstajić.
referent:
Kristian Raum
Centrum za wučerske kubłanje, šulsko- a powołanskokubłanske slědźenje,
TU Drježdźany
Kristian Raum je gymnazialny wučer za francošćinu a stawizny z dołholětnymi nazhonjenjemi
w bilingualnej wěcnej wučbje stawiznow. Wón dźěłaše na Romaina Rollandowym gymnaziju
w Drježdźanach, hdźež je mjez druhim němsko-francoske šulerske wuměny přewjedł, do
kotrychž je tež elementy serbskeje kultury sobu zapřijał. Je sobu zawjedł němsko-francosku
dwójnu maturu „Abibac“. K jeho nadawkam słušeše nimo toho dźěło jako fachowy
poradźowar za francošćinu na gymnazijach we wobłuku regionalneje wotnožki Drježdźany.
Wot awgusta 2015 skutkuje wón jako powołany wučer při Centrumje za wučerske kubłanje,
šulske a powołanskokubłanske slědźenje TU Drježdźany we wobłuku fachoweje didaktiki
francošćiny. Wosebje wěnuje so diferencowanej wučbje a interkulturelnemu wuknjenju. W
tutymaj wobłukomaj je hižo dalekubłanja koncipował a přewjedł, mj. dr. schadźowanje k
bilingualnym a mjezydisciplinarnym modulam a kóždolětnje so wotměwace dny wučerjow
francošćiny w Drježdźanach.
referentka:
Silke Huge, referatna nawodnica, Sakski kubłanski institut
Silke Huge ma wjace hač dwacećilětne nazhonjenja jako nawodnica zakładneje šule. Wona
skutkowaše jako referentka na polu kwalifikacije šulskich nawodnicow a nawodow w
Sakskej. Tučasnje dźěła wona jako nawodnica referata „Wuwiwanje kwality w kubłanju“ při
Sakskim kubłanskim instituće.
referentka:
Antje Meißner, 47. zakładna šula w Drježdźanach
Antje Meißner je wučerka na 47. zakładnej šuli w Drježdźanach a za nowe ideje jara
wotewrjena.
Swoju wysoku kompetencu při indiwidualnym spěchowanju šulerkow a šulerjow w zakładnej
šuli zasadźuje wona w nadawku Sakskeho kubłanskeho instituta we wobłuku dalekubłanjow
wučerkow a wučerjow w ramiku projekta „Lětniki přesahowace wuwučowanje na małych
zakładnych šulach na wjesce“. K jeje aktualnym nadawkam słuša nimo toho dźěło jako
zamołwita za šulskozachodnu fazu kaž tež jako mentorka při wukubłanju referendarow.
3
referentka:
Diana Šołćina, Serbska wyša šula „Michał Hórnik“ Worklecy
Diana Šołćina je fachowa wučerka za stawizny a sport. Referendariat wukonješe wot 2003
hač do 2005 w Lipsku. Wot lěta 2005 sem wuwučuje na Serbskej wyšej šuli „Michał Hórnik“
we Worklecach a je zdobom mentorka.
Tuchwilu kubła so na poradźowansku wučerku. Wona ma wobšěrne nazhonjenja w
dwurěčnym wuwučowanju, teamteachingu a w organizaciji wšelakich prezentaciskich
formow, kotrež diferencowane dwurěčne wuwučowanje podpěraja.
referentka:
Wanda Wokowa, rěčnoterapeutiska praksa w Budyšinje
Wanda Wokowa studowaše na Martina Lutherowej uniwersiće w Halle rěčne wědomosće a
fonetiku. Po postgraduaciji ke kliniskej rěčnej wědomostnicy dźěłaše někotre lěta w praksach
za logopediju, doniž so 2002 w Budyšinje na tutym polu njezesamostatni. Dźěła jako
akademiska rěčna terapeutka z klientami wšěch starobnych skupin, kotřiž ćerpja pod
rěčnymi, rěčenskimi a hłósnymi mylenjemi. Terapija přewjedźe so w sylnej rěči klienta –
serbsce abo němsce. Wosebite ćežišćo jeje dźěła je přewod wuwića dźěći hladojo na jich
rěčne wuwiće kaž tež poradźowanje a terapija šulskich dźěći, kotřiž maja deficity při
přiswojenju pisomneje rěče. Wona poradźuje tež staršich, wučerjow a kubłarjow w
pěstowarnjach.
referentka:
Bärbel Czornack-Menzzer, zakładna šula Reichenberg
Bärbel Czornack-Menzzer skutkuje wot 1992 jako wjednica we wobłuku zakładnych šulow
a wuwučuje hłownje matematiku. Wona ma dołholětne nazhonjenja na polu dalekubłanja a je
w fachowym časopisu „Matematika w zakładnej šuli“ (Friedrichowe nakładnistwo)
publikowała.
referentka:
Daniela Knoblichowa, Serbska zakładna šula „Michał Hórnik“ Worklecy
Daniela Knoblichowa je wučerka za delni schodźenk a ma dołholětne powołanske
nazhonjenja. Wona skutkuje na Serbskej zakładnej šuli „Michał Hórnik“ we Worklecach.
Nimo toho dźěła jako powołana poradźowanska wučerka a je fachowa poradźowarka za
serbšćinu na zakładnych šulach we wobłuku regionalneje wotnožki Budyšin kaž tež
wuwučowarka we wukubłanju studentow wučerstwa (Lehrbeauftragte). Wosebje wěnuje so
wona diferencowanemu a na kompetency wusměrjenemu wuwučowanju. Na tutym polu ma
mnoholětne nazhonjenja w dalekubłanju wučerjow.
referentka:
Manuela Smolina, Rěčny centrum WITAJ
Manuela Smolina je wědomostna sobudźěłaćerka a wotrjadnica w Rěčnym centrumje
WITAJ.
Do toho wuwučowaše jako wučerka za němčinu a serbšćinu na wyšej šuli w PančicachKukowje a na Serbskim gymnaziju Budyšin.
Wona je mjez druhim zamołwita za spřistupnjenje zakładow serbskeje gramatiki a ortografije
za šulsku potrjebu a za nowowudaća maćeršćinow. Dalše ćežišćo jeje dźěła je koncipowanje
a nadźěłanje zakładow za certifikowanje serbskorěčnych kmanosćow po Europskim
referencnym ramiku za rěče. K tomu wuwiwa so wosebita webstrona za zajimcow, kotřiž
wuknu hornjo- abo delnjoserbšćinu.
4
referentka:
Jadwiga Dyrlichowa, Rěčny centrum WITAJ
Jadwiga Dyrlichowa je diplomowa přełožowarka za jendźelšćinu a čěšćinu. Wot lěta 2015
sem dźěła w Rěčnym centrumje WITAJ jako projektowa koordinatorka za digitalne wučbne
srědki. Při tym skutkuje tež jako awtorka při wuwiwanju interaktiwnych nadawkow.
referent:
Bosćij Handrik, Sakska kubłanska agentura, regionalna wotnožka Budyšin
Bosćij Handrik dźěła z lěta 2001 mjez druhim jako šulski referent w mjenowanym zarjedźe.
Aktualnje skutkuje jako wosobinski referent nawody zarjada a jako koordinator za serbske
naležnosće. Wón je wučer za chemiju, biologiju a astronomiju. Wot 1990 bě šulski nawoda
PWŠ “Dr. Marija Grólmusec” w Radworju a wot 1992 do 2001 nawoda tamnišeje srjedźneje
šule.
Zjeća
přednošk prof. J. Leisena
Za rěč sensibelna wučba – što drje to je?
Spěchowanje rěče je nadawk wšěch předmjetow. Metodiske graty su instrumenty k
zmištrowanju rěčnych standardnych situacijow fachoweje wučby. Su to rěčne situacije,
kotrež ma kóždy šuler prawidłownje a w nimale kóždej hodźinje fachoweje wučby
zmištrować. Metodiske graty su postupowanja, materialije, pomocne srědki, kotrež podpěraja
wuwučowanske a wuknjenske procesy w rěčnych standardnych situacijach. Rozeznawamy
mjez gratami, při kotrychž wučer sylnje wodźi, a tajkimi, při kotrychž šulerjo aktiwnje dźěłaja.
W přednošku předstajeja so metodiske graty a podawaja a diskutuja so praktiske pokiwy k
zasadźenju tutych. Praksy blisko wobjednawaja so slědowace prašenja:
• Kotre metodiske graty eksistuja a što móžu z metodiskimi gratami docpěć?
• Za kotru standardnu situaciju hodźi so kotry grat?
• Kotre přednazhonjenja trjebaja wuknjacy z gratom?
• Kotry narokowy niwow maja metodiske graty?
• Kak zasadźuju metodiske graty časowje ekonomisce?
přednošk K. Rauma
Korjenje w domiznje, křidła za swět - impulsy za bilingualnu wučbu
Naš swět je zjaty do rěče - wona je skład našich dopomnjenkow, srědk našeje komunikacije,
forma zwuraznjenja našich začućow a stejišćow. Kajka šansa to za tych, kotřiž dwě rěči
wěsće wobknježa, wotewrětej so jim tola hnydom dwaj swětaj! Aktualne přikłady kaž
wobchadźenje Francoskeje ze swojimi regionalnymi resp. šulskimi cuzymi rěčemi pokazuja
porno tomu, zo so tež w 21. lětstotku rěčna mnohotnosć přeco jako bohatosć njezapřimnje.
Tež my stejimy před wužadanjom, staršim, šulerkam a šulerjam, ale tež zamołwitym w
politice a zarjadnistwje přeco zaso na prašenje za zmysłom z poměrnje wulkim nałožkom
zwjazaneje bilingualneje wučby wotmołwić dyrbjeć. Přednošk ma pozbudźić, so tutomu
wužadanju stajić a tuž zaměrnje wotewrjene prašenja narěčeć: W čim wobsteji nadhódnota
bilingualneje wučby a kak móžemy ju hišće lěpje zwužitkować? Kotre temy a kotre metody
resp. wuknjenske formy měli wosebje w fokusu stać?
5
Poćahujo so na nazhonjenja w bilingualnej francoskej wěcnofachowej wučbje a konkretne
šulerske projekty w němsko-francosko-serbskim konteksće spyta so, impulsy za dalše dźěło
a tež za rěče přesahowacu kooperaciju mjez koleginami a kolegami wuwiwać.
dźěłarnička S. Huge, A. Meißner
Na kompetency orientowane a diferencowane wuwučowanje w zakładnej šuli
Heterogenita w zakładnej šuli je wot spočatka sem jara wulka. Dźěći přińdu z wuknjenskimi
wuměnjenjemi do šule, kotrež wotpowěduja wuwićowemu rozdźělej hač do třoch lět.
Naša wučba ma nětko kóžde dźěćo indiwidualnje spěchować, diferencowana być, kubłać, na
kompetency orientowana wužadować a po móžnosći pola kóždeho šulerja stopnjowanje jeho
wukonow docpěć.
Wotewrjene wuwučowanske metody zmóžnjeja dźěćom aktiwne, samostatne a kooperatiwne
wuknjenje - wot spočatka sem.
dźěłarnička D. Knoblichowa
Wuknjeński wobłuk rěčeć a připosłuchać efektiwnje planować a na aktiwne wužiwanje
rěče kóždeho šulerja wusměrić
Kotre didaktiske metody zmóžnjeja šulerjam wuspěšne wužiwanje rěče?
W dźěłarničce so rozjimuje, kak móže wučer w zakładnej šuli z pisanej nitku a rěčnymi
mustrami krok po kroku aktiwne nałožowanje rěče kóždeho šulerja docpěć.
Předstaji so planowanje efektiwneho wuknjenskeho a „rěčneho“ časa na zakładźe
partnerskeho eksperimentowanja ze słownym materialom. Dale poskića so lóštne
zwučowanja, kotrež su na rozšěrjenje słowneho składa rjadowniskeho cyłka wusměrjene.
dźěłarnička D. Šołćina, K. Raum
Bilingualnu wučbu organizować a wuhotować (předmjet stawizny)
Koncept 2plus je so přez lěta w našich šulach zadomił. Přeco zaso pytamy za přiměrjenymi
metodami wuwučowanja. Dwurěčnosć we wučbje je wužadanje za kóždu wučerku a kóždeho
wučerja, přetož su předznajomosće a zakłady šulerkow a šulerjow jara rozdźělne. Kak
spěchujemy dźěći němskeho pochada, a kak runočasnje dalewuwiće maćernorěčnych
dźěći? Kotre metody su móžne, kotre wašnja wuwučowanja wunošne?
Zhromadnje chcemy so z wšelakimi móžnosćemi dwurěčneho wuwučowanja rozestajić a so
z metodami bilingualneje wučby, mj. dr. na přikładźe francosko-němskeje wučby
Drježdźanskeho Romain Rolland gymnazija, zeznajomić. Při tym su najwšelakoriše
nazhonjenja wšitkich koleginow a kolegow pohon a nastork za nowe ideje žiweje
dwurěčnosće w našej wučbje.
dźěłarnička W. Wokowa
Mylenja rěčneho wuwića a jich wuskutki na přiswojenje pisomneje rěče w dwurěčnej
wokolinje
Mnoho dźěći wotrosće dwurěčnje. Přiswojenje rěče wotběži na zakładźe wšelakich rěčnych
biografijow jara indiwidualnje. To rěka, zo su wažne parametry rěče kaž zrozumliwosć,
słowoskład a gramatika jara wšelako wuwite. Přez zaměrne nałožowanje
6
wobkedźbowanskich instrumentow móže so zwěsćić, što šuler derje wobknježi a hdźe ma so
zapřimnyć. Dźěći z deficitami při přiswojenju pisomneje rěče su husto přežadani. Zo by so
dołhodobnym wuskutkam a negatiwnym wuwićam zadźěwało, ma so sčasom jednać – ma so
wo šulskich a eksternych formach podpěry přemyslować, ale tež jich hranicy maja so
spóznać.
dźěłarnička B. Czornack-Menzzer
Wo matematice rěčeć?
Rozmołwy w předmjeće matematika wjesć rěka zhromadnje a jedyn wot druheho wuknyć,
wot idejow a myslow druhich dźěći profitować a sam jasnosć wo swójskich předstawach
dóstać.
Kak maja so tajke rozmołwy wjesć? Kotre metody a nadawki so za to hodźa? Kotre rěčne
kompetency maja so za to wuwić?
Na wšitke tute prašenja ma dźěłarnička wotmołwy dać.
dźěłarnička M. Smolina, J. Dyrlichowa
DIGITAL krok po kroku – serbski prawopis interaktiwnje wuknyć a zwučować
W dźěłarničce prezentuje so digitalny wučbny srědk k zwučowanju a skrućenju gramatiskich
a prawopisnych kmanosćow šulerjow rěčneju skupinow 1 a 2, kotřiž po koncepće 2plus
serbsce wuknu. Wučbny srědk ma indiwidualnemu spěchowanju šulerjow słužić a
diferencowane wuwučowanje podpěrać.
Zhromadnje z agenturu za młode medije KIDS interactive wujasni so funkcionalita webstrony
a skići so móžnosć, kwalitu prěnich zwučowanskich jednotkow posudźować.
Dźěłarnička słuži zhromadnemu kritiskemu rozestajenju z digitalnymi medijemi we wšědnej
šulskej wučbje.
Serbske rěčne znajomosće šulerjow certifikować – přihot na pruwowanje
Dale předstaji so certifikowanje serbskorěčnych kmanosćow po zasadach Zhromadneho
referencneho ramika za rěče (ZER), kotrež zmóžni rěčne kmanosće w mjezynarodnje
přirunajomnej formje přepruwować. Certifikacija měri so w prěnim rjedźe na dorosćenych,
kotřiž w rěčnych kursach abo awtodidaktisce serbsce wuknu. Tola tež wotchadnikam 10.
lětnika doporuča so rěčne pruwowanje na niwowje B2 a wotchadnikam 12. lětnika na
niwowje C1.
Nimo toho prezentuje so internetowy poskitk za testowe pruwowanje. Wobdźělnicy informuja
so wo wobsahu, natwarje a hódnoćenju certifikata kaž tež wo rěčnych niwowach a
wobdźělenskich wuměnjenjach za pruwowanje RĚČNY CERTIFIKAT HORNJOSERBŠĆINY.
dźěłarnička B. Handrik
Rěčna hodźina za staršich ke konceptej 2plus
Starši su wažny dźěl kubłanskeho procesa. To je w Sakskim šulskim zakonju runje tak
zakótwjene kaž w koncepće 2plus. Woni dožiwja dźeń wote dnja wuspěchi swojich dźěći w
rěčnym wuwiću a so z prawom nad tym raduja. Runje tak pak registruja starši tež ćeže a
dožiwja snadź rezignaciju. Rěči so wo tym? Hdyž haj, štó to organizuje a kak móhli so dobre
nazhonjenja šěrić? Hdyž nic, kak móhło so to w přichodźe zeskutkownić? Rěčna hodźina
7
njech so jako móžnosć wuměny nazhonjenjow wuwije. Wobdźěleni přindu do rozmołwy a
pytaja zhromadnje za nowymi pućemi a perspektiwami – cyle w zmysle hesła zarjadowanja.
Fachowy dźeń 2plus wuhotujetej Sakske statne ministerstwo za kultus a Sakska kubłanska
agentura Budyšin w kooperaciji z Rěčnym centrumom WITAJ.
Maće-li prašenja wobroćće so prošu na Bosćija Handrika (telefon 03591 621328, e-mejlka
[email protected]).
Wučerki a wučerjo přizjewja so prošu hač do 23.09.2016 w jich šuli a wotedadźa po
słužbnym puću próstwu wo słužbnu jězbu. Za nich je fachowy dźeń jako słužbne
zarjadowanje z přewažnje dalekubłanskim charakterom připoznate. Jězbne wudawki hodźa
so na zakładźe dowolnosće za słužbnu jězbu narunać. Přeća za wobdźělenje na dźěłarničkach
hromadźa so w šulach.
Wobdźělnicy, kotřiž njesteja w słužbnym poměrje ze Swobodnym krajom Sakska, přizjewja
so prošu z mejlku hač do 30.09.2016 direktnje pola Bosćija Handrika. Za nich njeje narunje
kóštow přez Saksku kubłansku agenturu móžne.
Městna w dźěłarničkach su wobmjezowane. Jeli njemóže so wulkemu zajimej
wotpowědować, wospjetuje so dźěłarnička jako dalekubłanje w běhu šulskeho lěta.
8