Sposoby usuwania.qxd

Polski Instalator 10/2005
2
INSTALACJE GRZEWCZE
W³odzimierz Bielski
Co i jak myæ po stronie wodnej i ogniowej
Sposoby usuwania zanieczyszczeñ
z kot³owych wymienników ciep³a
Sercem ka¿dego uk³adu centralnego
ogrzewania jest kocio³. Z biegiem lat
konstrukcja tych urz¹dzeñ ulega³a przeobra¿eniom: od ciê¿kich kot³ów z wymiennikami ¿eliwnymi lub stalowymi
o du¿ej pojemnoœci wodnej (przeznaczonych do pracy w uk³adach grawitacyjnych) do kot³ów obecnie oferowanych na
rynku – charakteryzuj¹cych siê wysok¹
wydajnoœci¹ wymiennika ciep³a oraz niewielkimi jego wymiarami. W rezultacie,
wymagane iloœci ciep³a przenikaj¹ przez
mniejsz¹ powierzchniê metalu ni¿ w kot³ach produkowanych kilka lat temu.
Jednak¿e nowe wymienniki s¹ czêsto
nara¿one na osadzanie zanieczyszczeñ,
które mog¹ mieæ znacz¹cy wp³yw na
sprawnoœæ urz¹dzeñ oraz ich ¿ywotnoœæ.
Oczywiœcie w takiej sytuacji prewencja
jest bardziej skuteczna i mniej kosztowna ni¿ usuwanie ewentualnych awarii.
Wysoka wydajnoœæ wymiennika ciep³a
równa siê wiêkszej powierzchni metalu
w kontakcie z gor¹cymi gazami, co najczêœciej konstrukcyjnie osi¹ga siê poprzez zwiêkszanie liczby kana³ów spalinowych przy jednoczesnym zmniejszaniu
ich œrednicy.
Zasada dzia³ania wymiennika ciep³a jest
prosta: gor¹ce gazy ogrzewaj¹ metal wymiennika (czyli materia³ bardzo dobrze
przewodz¹cy ciep³o). Nastêpnie ciep³o
z metalu jest przekazywane wodzie. Niestety zasada ta obowi¹zuje tylko i wy³¹cznie w nowym kotle.
Kiedy pieni¹dze
„uciekaj¹” kominem
W trakcie u¿ytkowania niezabezpieczonej i niekonserwowanej instalacji w wymienniku kot³a od strony ogniowej
i wodnej pojawiaj¹ siê bariery o niskiej
przewodnoœci cieplnej. Z jednej strony
Rys. Wymiana ciep³a w wymienniku czystym i zanieczyszczonym
s¹ to osady wapnia i magnezu czyli tzw.
kamieñ kot³owy oraz osady powsta³e
z korozji a z drugiej strony sadza, nagar
i osady powsta³e z niepe³nego spalania,
a tak¿e osady kurzu itp. (o osadach mineralnych pisaliœmy szerzej w artykule
„Wp³yw inhibitorów na sprawne dzia³anie instalacji c.o.” w numerze 9/2004
„Polskiego Instalatora”).
W takiej sytuacji w przekroju wymiennik
ciep³a wygl¹da nastêpuj¹co: Ÿród³o ciep³a
(ogieñ) – bariera termiczna – metal – baTabela 1
riera termiczna – odbiorca ciep³a (woda).
W ten sposób zmieniaj¹ siê diametralnie
zaprojektowane parametry kot³a. Ciep³e
gazy napotykaj¹c na barierê termiczn¹,
nie oddaj¹ zadanej iloœci ciep³a do wymiennika i ulatuj¹c przez komin, wraz
z sob¹ „zabieraj¹” ciep³o.
O tym, jak dobrymi izolatorami s¹ osady
pokrywaj¹ce wymienniki, œwiadcz¹ badania przeprowadzone przez FERNOX
(tabela 1).
Powstawaniu osadów mineralnych (wêglanu wapnia i magnezu) sprzyjaj¹ czynniki, takie jak: wysoka pocz¹tkowa twardoœæ wody, nieszczelna instalacja i koniecznoœæ ci¹g³ego uzupe³niania wody.
Produkty korozji (tlenek ¿elazowy, magnetyt) powstaj¹ w sytuacji, gdy woda
nie jest zabezpieczona inhibitorem, wystêpuje przenikanie tlenu do instalacji
lub w jednej instalacji po³¹czone s¹ metale o ró¿nych potencja³ach elektrycznych
(aluminium-miedŸ-stal). Natomiast sadzê i nagar powoduj¹: z³y ci¹g kominowy,
niepe³ne lub nieprawid³owe spalanie, zanieczyszczone paliwo (np. z du¿¹ zawartoœci¹ siarki), paliwa sta³e, brak konserwacji kot³a.
www.polskiinstalator.com.pl
Czyszczenie powierzchni wymienników ciep³a (c.o. i c.w.u.) w kot³ach
U¿yliœmy tutaj liczby mnogiej, albowiem kot³y dwufunkcyjne sta³y siê coraz bardziej popularne i problem
dotycz¹cy osadów mineralnych wystêpuje w obu wymiennikach ciep³a.
Po stronie wodnej
Obecnie dostêpnych jest wiele preparatów usuwaj¹cych omawiane wczeœniej zanieczyszczenia.
Uwagi dotycz¹ce czyszczenia strony wodnej:
• najwygodniejszym sposobem czyszczenia wymiennika kot³a lub strony c.o. wymiennika ciep³a jest czyszczenie w trakcie pracy systemu; Uwaga: po u¿yciu REKO-FIX nie trzeba spuszczaæ wody z systemu;
• gdy nie jest to wskazane lub mo¿liwe, nale¿y od³¹czyæ urz¹dzenie od instalacji i wymusiæ obieg ciep³ej
k¹pieli czyszcz¹cej (za pomoc¹ pompy PowerFlush), aby ca³kowicie usun¹æ wszystkie osady z wymiennika;
• czyszczenie strony c.w.u. wymiennika ciep³a nale¿y przeprowadziæ z u¿yciem k¹pieli czyszcz¹cej i pompy
PowerFlush. W celu dok³adnego wyczyszczenia wskazane jest zmienianie kierunku przep³ywu (rewers);
• po czyszczeniu instalacjê lub urz¹dzenie nale¿y kilkakrotnie przep³ukaæ wod¹ wodoci¹gow¹;
• po ka¿dym czyszczeniu chemicznym instalacji lub urz¹dzenia przed ponownym uruchomieniem nale¿y u¿yæ
preparatu zabezpieczaj¹cego np. COPAL lub MB1. Ods³oniête, czyste powierzchnie metalu s¹ bardzo podatne na korozjê, a osady zawarte w wodzie natychmiast osadz¹ siê z powrotem na wymienniku ciep³a.
Po stronie ogniowej
(FIRE WS16 oferowany jest w opakowaniach-tubach 125 g przeznaczonych do jednorazowego czyszczenie kot³ów domowych, pozosta³e preparaty dostêpne s¹ w opakowaniach zbiorczych.)
Uwagi dotycz¹ce czyszczenia strony ogniowej:
• nale¿y dobraæ w³aœciwy preparat do czyszczenia kot³a i stosowaæ siê do instrukcji zawartych na opakowaniu;
• wskazane jest czyszczenie kot³ów olejowych i na paliwa sta³e przed ka¿dym sezonem grzewczym;
• po u¿yciu preparatów nale¿y mechanicznie (np. za pomoc¹ odkurzacza) usun¹æ pozosta³oœci zanieczyszczeñ
z komory spalania;
• u¿ywaj¹c œrodków chemicznych, trzeba zachowaæ nale¿n¹ ostro¿noœæ.
Uszkodzenie wymiennika ciep³a
Spowodowane jest osadami powstaj¹cymi po stronie wodnej. Poniewa¿ metale,
wêglan wapnia i magnezu, tlenki ¿elazowe maj¹ ró¿ne wspó³czynniki rozprê¿enia
i kurczenia, pow³oki osadów pod wp³ywem zmian temperatury roz³amuj¹ siê
i krusz¹. W wyniku tego nastêpuje zetkniêcie bardzo rozgrzanej powierzchni
metalu z wod¹ – s³yszane jako odg³osy
[email protected]
bulgotania a czasem wybuchów. Te nag³e, miejscowe zmiany temperatury metalu prowadz¹ do jego os³abienia a nastêpnie mog¹ byæ przyczyn¹ uszkodzenia. Proces ten mo¿e zatrzymaæ jedynie
chemiczne oczyszczenie wymiennika.
Podstawowe warunki, które nale¿y spe³niæ
w celu ochrony kot³a, unikniêcia ha³asów
i ze wzglêdu na oszczêdnoœæ paliwa to:
• ca³kowity brak nawet najmniejszych
osadów jakiegokolwiek rodzaju;
Fot. Przyk³adowe œrodki czyszcz¹ce do wymienników ciep³a w kot³ach
• du¿a prêdkoœæ wody przep³ywaj¹cej
przez wymiennik ciep³a;
• ca³kowite unikanie przechodzenia pêcherzyków powietrza przez wymiennik
ciep³a.
Kot³y ¿eliwne s¹ zazwyczaj mniej wra¿liwe ni¿ kot³y rurowe i mog¹ tolerowaæ
pewne odchylenia od stanu idealnego.
Chropowata powierzchnia ¿eliwa jest pocz¹tkowo pokryta œciœle przylegaj¹c¹ pow³ok¹ czarnego tlenku ¿elaza. Pow³oka
odlewnicza jest zazwyczaj bardzo cienka
i tym samym ma minimalne w³aœciwoœci
izolacyjne, ale kiedy zostanie usuniêta
przez póŸniejsze odkamienianie, kocio³
mo¿e staæ siê bardziej wydajny, ni¿ kiedy
by³ zupe³nie nowy.
Przeciwdzia³anie tañsze
ni¿ czyszczenie
Niestety najczêœciej nie mamy ca³kowitego wp³ywu na osadzanie siê sadzy, siarki i nagaru na wymienniku w kot³ach na
paliwa sta³e czy olej. Natomiast mo¿emy
praktycznie ca³kowicie zapobiec osadzaniu siê kamienia kot³owego. Nawet w sytuacji, gdy nie ma mo¿liwoœci pe³nej prewencji (np. komory spalania), powinniœmy zadbaæ o dobry ci¹g kominowy, prawid³owe spalanie oraz zapobiec zasysaniu
zanieczyszczeñ z pomieszczenia (w tym
wypadku mo¿na porównaæ kocio³ do odkurzacza!).
Koszt w³aœciwego zabezpieczenia kot³a
i instalacji to tylko oko³o 1-5% jej wartoœci.
(Fot., rys. Fernox-Britex)
3
Polski Instalator 10/2005
INSTALACJE GRZEWCZE