11_XVII AmE 113.11 w_An

sygn. akt XVII AmE 113/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 grudnia 2011 r.
Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVII Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:
Przewodnicząca: Sędzia SO Małgorzata Perdion-Kalicka
Protokolant: asystent sędziego Arkadiusz Radecki
po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2011 r. w Warszawie na rozprawie
sprawy z odwołania Operatora Gazociągów Przesyłowych (...) S.A. z siedzibą w W.
przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki
o nałożenie kary pieniężnej
na skutek odwołania E.S.A. z siedzibą w G. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki
z dnia 16 grudnia 2010 r. nr DPK- (...)
I.
zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że w punkcie 2. odstępuje od wymierzenia kary
pieniężnej za działanie opisane w punkcie 1.;
II.
w pozostałym zakresie oddala odwołanie;
III.
zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz Operatora Gazociągów
Przesyłowych (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 247 zł (dwieście czterdzieści siedem złotych)
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
/-/ SSO Małgorzata Perdion-Kalicka
sygn. akt XVII AmE 113/11
UZASADNIENIE
W dniu 16 grudnia 2010r Prezes Urzędu Regulacji Energetyki po przeprowadzeniu
postępowania administracyjnego wydał decyzję, w której orzekł, że przedsiębiorca (...) S.A.
w W. nie dopełnił obowiązku, o którym mowa w art. 9g ust 7 ustawy Prawo Energetyczne,
przedłożenia w terminie wyznaczonym przez art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 2010 r. o
zmianie ustawy Prawo Energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr.21,
poz. 104) instrukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej wraz z informacją o zgłoszonych
przez użytkowników systemów uwagach oraz sposobie ich uwzględnienia. Za tak określone
zaniechanie Prezes Urzędu wymierzył (...) S.A.w W. karę pieniężną w kwocie 249.797,63 zł,
co stanowiło (...) przychodu spółki w 2009r z działalności koncesjonowanej w zakresie
przesyłania paliw gazowych.
(...) S.A. w W. złożył odwołanie od powyższej decyzji, zaskarżając ją w całości i wniósł o jej
uchylenie oraz o umorzenie postępowania a także o zasądzenie kosztów procesu. Decyzji
zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie normy art. 14 ust 1 ustawy z dnia 8 stycznia 2010r o zmianie ustawy Prawo
energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw w związku z art. 9g ust 1 oraz w
związku z art. 9g ust 7 i 8 ustawy Prawo energetyczne, poprzez niewłaściwe przyjęcie, że w
terminie wskazanym w art. 14 ust 1 ustawy zmieniającej operator systemu przesyłowego jest
zobowiązany do przedłożenia instrukcji w celu zatwierdzenia wraz z informacją o
zgłoszonych przez użytkowników systemu uwagach oraz sposobie ich uwzględnienia, który
to obowiązek wynika z art. 9 ust 7 prawa energetycznego, nie zaś spełnienia obowiązku, który
wynika z art. 9g ust 1 prawa energetycznego.
Odwołujący się zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu także naruszenie prawa materialnego
poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie normy art. 56 ust 1 pkt 1b prawa
energetycznego poprzez przyjęcie, iż pozwany nie przedłożył Prezesowi Urzędu Regulacji
Energetyki do zatwierdzenia instrukcji o której mowa w art. 9g ust 7 i 8, lub mimo wezwania
przedkłada instrukcję niespełniającą wymagań określonych w ustawie, w sytuacji gdy
przepisy przejściowe ustawy zmieniającej zobowiązują operatora systemu przesyłowego do
złożenia instrukcji, o której mowa w art. 9 ust 1 ustawy prawo energetyczne.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.
Operator Gazociągów Przesyłowych (...)S.A. z siedzibą w W.(zwany dalej „Przedsiębiorcą")
posiada koncesję na wykonywanie działalności gospodarczej polegającej na przesyłaniu paliw
gazowych udzieloną decyzją Prezesa URE oraz jest wyznaczony decyzją Prezesa URE na
Operatora Systemu Przesyłowego (OSP) do dnia 31 grudnia 2030 r.
W związku z wejściem w życie w dniu 11 marca 2010 r. ustawy z dnia 8 stycznia 2010 r. o
zmianie ustawy - Prawo Energetyczne, w kontekście nowego brzmienia art. 9g ust 7 ustawy
prawo energetyczne Prezes URE pismem z dnia 15 marca 2010 URE ((...)-1(1)/2010/KK)
zwrócił powodowi uwagę na obowiązek przedłożenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki
do zatwierdzenia, w drodze decyzji całej Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej
(dalej jako IRiESP) (w tym niezatwierdzanej w myśl dotychczasowych przepisów części
ogólnej) wraz z informacją o zgłoszonych przez użytkowników systemu uwagach oraz
sposobie ich uwzględnienia, w ustawowym terminie.
W dniu 17 maja 2010r Prezes URE zatwierdził ustaloną prze (...) S.A. taryfę dla usług
przesyłania paliw gazowych (k.132 akt administracyjnych)
W dniu 11 czerwca 2010 r. (...) S.A. przesłał do Prezesa URE pismo wraz z załączonym
projektem IRIESP. W piśmie tym członek zarządu (...) S.A.- W. K.- poinformował, o
prowadzonych konsultacjach z użytkownikami sieci, które miały zakończyć się 31 lipca
2010r.
Wobec niedopełnienia, w przekonaniu Prezesa URE, ustawowego obowiązku przez (...) S.A.,
Prezes URE w dniu 30 czerwca 2010 r. podjął decyzję o wszczęciu z urzędu postępowania
administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 2 pkt 1
ustawy - Prawo energetyczne o czym zawiadomił przedsiębiorcę (zawiadomienie k.134 akt
administracyjnych).
W odpowiedzi (...)wyjaśnił, że nieprzedłożenie przez niego instrukcji wraz z informacją o
zgłoszonych przez użytkowników systemu uwagach oraz sposobie ich uwzględnienia było
spowodowane trwającym do 17 maja 2010 r. procesem zatwierdzania zasad świadczenia
nowych usług zawartych w Taryfie Przedsiębiorcy oraz oczekiwaniem na wejście w życie
rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania
systemu gazowego (pismo z dnia 11 czerwca 2010 r akt administracyjnych). Ponadto zdaniem
powoda proces konsultacji obejmujący całość IRIESP wymaga dłuższego czasu w celu
zapewnienia użytkownikom systemu możliwości wnikliwej analizy całej treści dokumentu.
Jednocześnie (...) S.A. zwrócił się o wyrażenie zgody na przedłożenie wyników procesu
konsultacji, w tym zgłoszonych uwagach i sposobie ich uwzględnienia lub odrzucenia do dnia
31 października 2010. Przy piśmie przedłożył ponownie projekt IRIESP.
Ostatecznie Prezes URE w dniu 27 września 2011 r. zatwierdził instrukcję przedłożoną mu
pismem z dnia 2 czerwca 2011 r. (decyzja o zatwierdzeniu – k. 54-59).
Powyższy stan faktyczny był bezsporny między stronami i został ustalony przez Sąd w
oparciu o dokumenty zgromadzone przez Prezesa URE w toku postępowania
administracyjnego, których wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu, a nadto żadna ze
stron nie podnosiła zarzutów w tym zakresie.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje.
Odwołanie jest częściowo zasadne w zakresie nałożonej kary pieniężnej.
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r., nr 89, poz. 65 ze
zm., zwana dalej ustawą p.e.) przewiduje w art. 9g ust. 1, że operator systemu przesyłowego
jest obowiązany do opracowania instrukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej (zwanej
dalej IRiESP). Instrukcja opracowywana dla sieci gazowych powinna określać szczegółowe
warunki korzystania z tych sieci przez użytkowników systemu oraz warunki i sposób
prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju tych sieci, a także zawierać
wyodrębnioną część dotyczącą bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami
systemowymi (art. 9g ust. 3 i 6 ustawy p.e.).
Zgodnie z art. 9g ust. 7 ustawy prawo energetyczne w brzmieniu obowiązującym od dnia 11
marca 2010 r. (zmienionym ustawą z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo
Energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz. U z 2010 r., nr 21, poz. 104),
operator systemu przesyłowego przedkłada Prezesowi URE do zatwierdzenia, w drodze
decyzji, instrukcję wraz z informacją o zgłoszonych przez użytkowników systemu uwagach
oraz sposobie ich uwzględnienia. Przepis ten w brzmieniu obowiązującym przed zmianą
ustawy prawo energetyczne wymagał od operatora systemu przesyłowego przedłożenia
jedynie tej części instrukcji, która dotyczy bilansowania systemu przesyłowego i zarządzania
ograniczeniami systemowymi.
Ustawa o zmianie ustawy prawo energetyczne z 2010 r. zakreśliła operatorom sieci
przesyłowych termin trzech miesięcy od dnia jej wejścia w życie na przedłożenie Prezesowi
URE instrukcji, o której mowa w art. 9g ust. 1 ustawy prawo energetyczne, dostosowanej do
wymagań przepisów w nowym brzmieniu – tj. do dnia 11 czerwca 2010 r.
W razie nieprzedłożenia Prezesowi URE do zatwierdzenia instrukcji, o której mowa w art. 9g
ust. 7 ustawy prawo energetyczne, lub przedłożenia mimo wezwania instrukcji niespełniającej
wymagań określonych w ustawie, przedsiębiorca energetyczny podlega karze na podstawie
art. 56 ust. 1 pkt 1b ustawy prawo energetyczne.
Należy zwrócić uwagę, że na treść instrukcji wpływ ma treść rozporządzenia wykonawczego
wydawanego na podstawie art. 9 ust. 1 i 2 ustawy prawo energetyczne. Do dnia 5 sierpnia
2010 r. obowiązywało rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy I Polityki Społecznej z
dnia 6 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia podmiotów do
sieci gazowych, ruchu i eksploatacji tych sieci (Dz. U. z 2004 r., nr 105, poz. 1113) wydane
na podstawie art. 9 ustawy prawo energetyczne w brzmieniu z dnia 19 marca 2004 r. Ustawą
z dnia 4 marca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy – Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 552) zmieniono treść art. 9 ust. 1 i 2 ustawy prawo
energetyczne, jednakże przepisy wykonawcze wydane przed dniem wejścia w życie zmian w
ustawie prawo energetyczne na mocy upoważnień, które uległy zmianie, zachowały moc do
czasu wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie upoważnień w
nowym brzmieniu (tak art. 21 ustawy z dnia 8 stycznia 2010r zmieniającej ustawę prawo
energetyczne). Nowe rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych
warunków funkcjonowania systemu gazowego zostało podpisane w dniu 2 lipca 2010 r. i
weszło w życie z dniem 6 sierpnia 2010 r., uchylając rozporządzenie z 2004 r. Projekt
rozporządzenia jako zawierający przepisy techniczne podlegał notyfikacji Komisji
Europejskiej na podstawie § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w
sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz.
U. nr 239, poz. 2039 ze zm.), które zostało dokonane w dniu 1 lutego 2010 r. Notyfikacja
odroczyła przyjęcie rozporządzenia na trzy miesiące – do dnia 3 maja 2010 r. – lecz
ostatecznie rozporządzenie podpisane zostało dopiero w dniu 2 lipca 2010 r.
Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego
określa (§ 1 rozporządzenia):
1. kryteria podziału na grupy podmiotów ubiegających się o przyłączenie do sieci;
2. warunki przyłączenia do sieci, w tym wymagania techniczne w zakresie przyłączania do
sieci instalacji skroplonego gazu ziemnego, instalacji magazynowych, sieci przesyłowych lub
dystrybucyjnych oraz gazociągów bezpośrednich;
3. sposób prowadzenia obrotu paliwami gazowymi;
4. warunki świadczenia usług przesyłania, dystrybucji, magazynowania paliw gazowych i
skraplania gazu ziemnego, prowadzenia ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz korzystania
z systemu gazowego i połączeń międzysystemowych;
5. zakres, warunki i sposób bilansowania systemu gazowego oraz prowadzenia z
użytkownikami tego systemu rozliczeń wynikających z niezbilansowania paliw gazowych
dostarczonych i pobranych z systemu;
6. zakres, warunki i sposób zarządzania ograniczeniami w systemie gazowym;
7. warunki współpracy pomiędzy operatorami systemów gazowych, w tym z innymi
przedsiębiorstwami energetycznymi, w zakresie prowadzenia ruchu sieciowego oraz
postępowania w sytuacjach awaryjnych;
8. parametry jakościowe paliw gazowych i standardy jakościowe obsługi odbiorców;
9. sposób załatwiania reklamacji.
Z kolei ustawa prawo energetyczne wymaga, aby w instrukcji określone zostały warunki
korzystania z sieci gazowych w szczególności dotyczące (art. 9g ust. 3 i 6 ustawy p.e.):
1. przyłączania sieci dystrybucyjnych, urządzeń odbiorców końcowych, połączeń
międzysystemowych oraz gazociągów bezpośrednich;
2. wymagań technicznych dla urządzeń, instalacji i sieci wraz z niezbędną infrastrukturą
pomocniczą;
3. kryteriów bezpieczeństwa funkcjonowania systemu gazowego;
4.
współpracy pomiędzy operatorami systemów gazowych;
5. przekazywania informacji pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi oraz pomiędzy
przedsiębiorstwami energetycznymi a odbiorcami;
6. parametrów jakościowych paliw gazowych i standardów jakościowych obsługi
użytkowników systemu,
natomiast w zakresie bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami bilansowymi:
1. warunki, jakie muszą być spełnione w zakresie bilansowania systemu i zarządzania
ograniczeniami systemowymi;
2. procedury:
a) zgłaszania i przyjmowania przez operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego
do realizacji umów sprzedaży oraz programów dostarczania i odbioru energii elektrycznej,
b) zgłaszania do operatora systemu przesyłowego umów o świadczenie usług przesyłania
paliw gazowych lub energii elektrycznej,
c) bilansowania systemu, w tym sposób rozliczania kosztów jego bilansowania,
d) zarządzania ograniczeniami systemowymi, w tym sposób rozliczania kosztów tych
ograniczeń,
e) awaryjne;
3.sposób postępowania w stanach zagrożenia bezpieczeństwa zaopatrzenia w paliwa gazowe
lub energię elektryczną;
4. procedury i zakres wymiany informacji niezbędnej do bilansowania systemu i zarządzania
ograniczeniami systemowymi;
5. kryteria dysponowania mocą jednostek wytwórczych energii elektrycznej, uwzględniające,
w przypadku elektrowni jądrowych, wymagania w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i
ochrony radiologicznej określone przepisami ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo
atomowe, oraz kryteria zarządzania połączeniami systemów gazowych albo systemów
elektroenergetycznych;
6. sposób przekazywania użytkownikom systemu informacji o warunkach świadczenia usług
przesyłania energii elektrycznej oraz pracy krajowego systemu elektroenergetycznego.
Z porównania wymagań ustawowych dotyczących treści instrukcji oraz zakresu regulacji
rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego
jasno wynika, że pokrywają się one w znacznym zakresie, przy czym dopiero rozporządzenie
reguluje niektóre kwestie w sposób umożliwiający wykonywanie przepisów ustawy.
Odnosząc powyżej przywołane przepisy do stanu faktycznego sprawy, należy w pierwszej
kolejności stwierdzić, że powódka nie zrealizowała nałożonego na nią w art. 9g ust. 7 ustawy
p.e. obowiązku przedłożenia Prezesowi URE instrukcji do zatwierdzenia do dnia 11 czerwca
2010 r. Odpowiedzialność za naruszenie norm administracyjnych ma charakter obiektywny,
co oznacza, że jej poniesienie jest niezależne od zawinienia. Dla możliwości zastosowania
sankcji pieniężnej istotne jest jedynie istnienie obowiązku prawnego zabezpieczonego sankcją
pieniężną z art. 56 ustawy p.e. oraz stwierdzenie faktu jego naruszenia przez podmiot
zobowiązany. Samo naruszenie normy sankcjonowanej uzasadnia postawienie zarzutu
niezachowania należytej ostrożności wymaganej w stosunkach danego rodzaju (por. wyrok
SN z 1 czerwca 2010 r., III SK 5/10, wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 stycznia
2006 r., sygn. akt SK 52/04, Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego-A nr 2006/1/6).
Wprawdzie, aktualne orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje na konieczność
uwzględniania pozostających poza kontrolą przedsiębiorcy okoliczności o charakterze
zewnętrznym, jednakże nie odwołuje się do pojęcia winy, a określa je jako okoliczności nie
pozwalające na zbudowanie rozsądnego łańcucha przyczynowo-skutkowego między
zachowaniem przedsiębiorstwa energetycznego, a stwierdzeniem stanu odpowiadającego
hipotezie normy sankcjonowanej karą pieniężną (wyrok SN z dnia 4 listopada 2010 r., III
CSK 21/10).
W okolicznościach niniejszej sprawy powódka miała możliwość dostosowania swojego
zachowania do wymogów ustawy, które polegałoby na terminowym przedłożeniu Prezesowi
URE instrukcji wymaganej przepisami z tym, że musiałaby się oprzeć na obowiązującym
stanie prawnym w tym na rozporządzeniu wykonawczym Ministra Gospodarki z 2004 r.
którego normy prawne nie odpowiadały jednak aktualnemu brzmieniu ustawy prawo
energetyczne.
Jednocześnie, za nieprawidłowe należy uznać sugestie Prezesa URE zawarte w decyzji, że
powódka powinna była w wykonaniu obowiązku przygotowania i konsultacji instrukcji
antycypować przyszły stan prawny mając na uwadze „otoczenie regulacyjne”. Takie
stanowisko jest sprzeczne z fundamentalną konstytucyjną zasadą państwa prawa, w którym
organy władzy działają na podstawie i w granicach prawa (art. 2 i 7 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej). Nie można wymagać od uczestników obrotu prawnego
zachowania, którego nie wymagają przepisy prawa. Wszak, projekty aktów prawnych mogą
podlegać zasadniczym zmianom, a zatwierdzenie przez Prezesa URE taryfy dla usług
przesyłania paliw gazowych dokonane w dniu 27 maja 2010 r. mogło nie wydawać się
oczywiste, skoro organ badał ją niemal cztery miesiące (wniosek złożono w dniu 28 stycznia
2010 r.). Skoro więc nie obowiązywały jeszcze przepisy zmienionego rozporządzenia
wykonawczego to nie można stawiać powódce zarzutu, niezastosowania tych regulacji w
rozporządzeniu. Dodatkowo należy podkreślić, że byłoby także nieracjonalne z punktu
wiedzenia ekonomi jeśli powódka przedstawiłaby instrukcję po przeprowadzeniu konsultacji
społecznych odnoszącą się do aktualnych uregulowań prawa energetycznego a więc
uwzględniającą w zasadzie nieaktualne przepisy wykonawczych w sytuacji, gdy wiadomym
było, że nastąpi zmiana przepisów wykonawczych właśnie w celu ich dostosowania do
nowych rozwiązań prawa energetycznego.
Nie zasługiwał natomiast na uwzględnienie zarzut powódki, że art. 14 ust. 1 ustawy
zmieniającej ustawę prawo energetyczne z 2010 r. odnosi się wyłącznie do obowiązku
przewidzianego w art. 9g ust. 1, a już nie art. 9g ust. 7 ustawy prawo energetyczne. Zdaniem
Sądu, z powołanych przepisów należy, opierając się zasadach logiki i wiedzy z zakresu
techniki legislacyjnej skonstruować normę prawną określającą całościowo instytucję IRiESP
a więc taką, która w paragrafie 1 określa generalny obowiązek opracowania i przedłożenia
instrukcji a w kolejnych paragrafach tego samego przepisu uszczegóławia to unormowanie,
określając jakie kolejne czynności powinny poprzedzić przedstawienie instrukcji Prezesowi
do zatwierdzenia, w tym miedzy innymi w jaki sposób ma być udostępniony projekt instrukcji
użytkownikom i jakie muszą znajdować się dla nich pouczenia a także określa szczegółowo
elementy instrukcji i wreszcie precyzuje, że instrukcję należy przedłożyć wraz uwagami
użytkowników do projektu i sposobem ich uwzględnienia.
Nie sposób zatem przyjąć, zakładając racjonalność działania ustawodawcy i zasadę spójności
systemu prawa, żeby ustawodawca w treści art. 14 ust. 1 ustawy zmieniającej przewidywał
odrębny obowiązek przedkładania instrukcji Prezesowi URE z pominięciem trybu
określonego generalnie w przepisie art. 9 g prawa energetycznego. Wymóg przedłożenia
instrukcji Prezesowi URE służy bowiem konkretnemu celowi, a to możliwości dokonania jej
kontroli pod kątem zgodności z obowiązującymi przepisami. Ze względu na istotność
uregulowanej materii oraz znaczenie dla użytkowników systemu gazowego, Prezes URE w
tym zakresie został wyposażony w kompetencję do zatwierdzenia instrukcji w drodze decyzji.
Instrukcja niezatwierdzona nie może stać się obowiązująca dla użytkowników systemu.
Powódka przekonywała, że art. 14 ust. 1 ustawy zmieniającej miałby stanowić odrębny
wymóg przedłożenia Prezesowi URE instrukcji, wyłączający konieczność jej zatwierdzenia
przez ten organ. Sąd nie dostrzega jednak celu, któremu miałaby służyć taka konstrukcja.
Ponadto, powódka pomija o czym była mowa wyżej, że art. 14 ust.1 ustawy zmieniającej
odsyła do art. 9g ust. 1 ustawy prawo energetyczne, ponieważ jest to przepis o charakterze
materialnym – ustanawiający określony obowiązek. Artykuł 9g ust. 7 ustawy p.e. jest z kolei
przepisem o charakterze formalnym – określającym procedurę realizacji tego obowiązku.
Ustawodawca nakazał dostosowanie się do normy materialnej, natomiast nie było konieczne
wskazywanie przez niego procedury, w jakiej realizacja miała nastąpić. Należy zatem uznać,
że ustanowiony termin trzymiesięczny odnosił się do obowiązku przedłożenia Prezesowi
URE instrukcji do zatwierdzenia w sposób określony w art. 9g ust. 7 ustawy prawo
energetyczne, zabezpieczony sankcją z art. 56 ust. pkt 1b ustawy p.e.
Podobnie, chybiony był zarzut powódki, że Prezes URE nie miał podstaw do nałożenia kary
pieniężnej, bowiem nie wezwał jej do przedłożenia instrukcji spełniającej wymagania
ustawowe. Zdaniem Sądu, z brzmienia art. 56 ust. 1 pkt 1b ustawy prawo energetyczne
istotnie wynika, że w razie przedłożenia przez operatora systemu instrukcji niespełniającej
wymagań, należy go wezwać do jej uzupełnienia, natomiast dopiero po wezwaniu bądź w
braku przedłożenia instrukcji w ogóle Prezes URE może nałożyć karę pieniężną. Powódka w
dniu 11 czerwca 2010 r. złożyła wprawdzie pismo, do którego dołączono projekt instrukcji
(Sąd uznał późniejsze oświadczenia prawidłowo umocowanych reprezentantów powódki za
sanujące pierwotny brak formalny w postaci braku pełnomocnictwa do złożenia pisma z dnia
11 czerwca 2010 r.), lecz nie można uznać tej czynności za prawidłową. Z treści pisma
wynikało bowiem, że do projektu nie dołączono koniecznego elementu w postaci informacji o
zgłoszonych przez użytkowników systemu uwagach oraz sposobie ich uwzględnienia oraz że
dopiero został wyznaczony termin do składania uwag na dzień 31 lipca 2010 r. Przedłożony
projekt obarczony takim brakiem nie mógł zostać uzupełniony nawet po wezwaniu, wobec
czego należało uznać, że instrukcja nie została w istocie złożona.
W tej sytuacji powódka w świetle art. 56 ust. 1 pkt 1b ustawy prawo energetyczne podlegała
karze pieniężnej. Jednakże, zgodnie z art. 56 ust. 6a, Prezes URE może odstąpić od
wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał
naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Sąd doszedł do przekonania, że w niniejszej
sprawie należało odstąpić od wymierzenia kary.
Fakt realizacji przez powódkę obowiązku jest niewątpliwy.
Zdaniem Sądu, stopień szkodliwości czynu powódki był znikomy. Przede wszystkim zważyć
należy, że realizacja przez powódkę obowiązku w terminie 11 czerwca 2010 r. byłaby
osadzona w rzeczywistości normatywnej, której zasadnicza zmiana nastąpiła w dniu 6
sierpnia 2010 r. Niedługo po zrealizowaniu obowiązku okazałoby się zatem, że opracowana
instrukcja nie przystaje do wymogów nowo wydanego rozporządzenia w sprawie
szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego. Zwłoka powódki
spowodowana była oczekiwaniem na wejście w życie nowych przepisów, czego dowodzi
zresztą fakt, że dołączony do pisma z dnia 11 czerwca 2010 r. projekt instrukcji został
opracowany na podstawie projektu rozporządzenia. Podkreślenia wymaga, że opracowanie
projektu i przeprowadzenie konsultacji z użytkownikami systemu jest czasochłonne, a sam
ustawodawca dał na to operatorom systemu termin trzech miesięcy. Już z tej przyczyny, że
wymagające poświęcenia czasu i środków działanie było niecelowe ze względu na
przewidywane zmiany prawne, świadczy o znikomej szkodliwości społecznej czynu.
Niezależnie od tego warto dodać, że jeżeli ustawodawca zakreśla trzymiesięczny termin na
wypełnienie określonego obowiązku, to należałoby oczekiwać, że będzie to termin realny i
zapewniający przedsiębiorcom efektywną możliwość realizacji tego obowiązku. Należy
również domniemywać, że w niniejszej sprawie intencją ustawodawcy było równoczesne
wprowadzenie zmiany w ustawie prawo energetyczne oraz wprowadzenie nowego
rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego tak,
aby w terminie trzech miesięcy oznaczone podmioty dostosowały swoje zasady
funkcjonowania do nowych przepisów. Najwyraźniej ustawodawcy nie wyszła koordynacja
tych działań w wyniku czego rozporządzenie wykonawcze weszło w życie pięć miesięcy po
wejściu w życie zmian w ustawie prawo energetyczne. Wobec zachodzących zmian w prawie
przedsiębiorcy zostali postawieni w sytuacji, w której nie mogli dostosować się do nowych
regulacji, których przecież jeszcze nie było, a jednocześnie dostosowywanie się do
obowiązujących przepisów niweczyłoby sens przeprowadzanych nowelizacji. Okoliczności te
Prezes URE powinien był wziąć pod uwagę.
Sąd uznał w konsekwencji, że co do zasady powódka uchybiła ciążącemu na niej
obowiązkowi przedłożenia Prezesowi URE instrukcji, jednakże stopień szkodliwości czynu i
fakt realizacji obowiązku już w oparciu o nowe przepisy uzasadniają odstąpienie od nałożenia
kary pieniężnej. Sąd Okręgowy na podstawie art. 47953 § 2 k.p.c. orzekł o zmianie decyzji w
części poprzez odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej za działanie opisane w punkcie 1.
decyzji.
W pozostałym zakresie odwołanie nie jest zasadne.
O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 108 § 1 k.p.c., rozdzielając je
stosunkowo między stronami wedle treści art. 100 k.p.c. Na podstawie art. 98 § 3 w zw. z art.
99 k.p.c. do kosztów tych zaliczono koszty zastępstwa procesowego powódki w wysokości
360 zł określonej w § 14 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu
(Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349 z późn. zm.), opłatę sądową w wysokości 100 zł oraz
opłaty skarbowe od pełnomocnictwa po stronie powodowej w łącznej kwocie 34 zł. Ponieważ
odstąpiono wobec powódki od wymierzenia kary, ale jednocześnie co do zasady uznano
bezprawność jej zachowania, Sąd postanowił rozdzielić koszty sądowe po połowie, wobec
czego zasądził na rzecz powódki kwotę 247 zł (koszty poniesione przez powódkę wyniosły
360 zł + 100 zł + 34 zł = 494 zł, z których należał jej się zwrot połowy).
/-/ SSO Małgorzata Perdion-Kalicka