Z adania - Edupress

biologia w gimnazjum
Z a d a n i a
do powtórzenia materia∏u
Dwugodzinna lekcja pomo˝e podsumowaç i utrwaliç wiadomoÊci
na temat uk∏adów krwionoÊnego, limfatycznego i oddechowego
oraz ich wspó∏dzia∏ania.
JOANNA JEDYNAK-DÑBEK
Cele zaj´ç:
wykazanie przez uczniów wspó∏dzia∏ania
uk∏adu krwionoÊnego, limfatycznego
i oddechowego,
doskonalenie przez uczniów organizacji
pracy w grupie,
kszta∏towanie umiej´tnoÊci prezentacji
wykonanych zadaƒ.
Ârodki dydaktyczne:
zadania dla grup (wersja A i B),
plansze z budowà uk∏adów (krwionoÊnego, limfatycznego, oddechowego),
plansza „Budowa serca cz∏owieka – przekrój” (z oznaczeniami literowymi poszczególnych cz´Êci serca).
PRZEBIEG LEKCJI
1. Podzia∏ uczniów na cztery grupy w taki
sposób, aby w ka˝dej znaleêli si´ uczniowie o ró˝nym poziomie wiedzy (o podziale decyduje nauczyciel).
2. Przypomnienie ogólnych zasad pracy
w grupie oraz dodatkowych obowiàzujàcych na dzisiejszych zaj´ciach:
uczniowie rozwiàzujà zadania w grupach, mogà si´ nimi dzieliç zale˝nie od
swoich umiej´tnoÊci,
wszyscy uczniowie z grupy mogà si´ ze
44
44
sobà konsultowaç przy rozwiàzywaniu
zadaƒ,
uczniowie majà 20 minut na rozwiàzanie zadaƒ i zapis odpowiedzi na kartkach,
– ka˝dy z cz∏onków grupy prezentuje odpowiedzi na swoje pytania, wykorzystujàc
przy tym (w razie potrzeby) plansze z budowà odpowiedniego uk∏adu,
oceniana jest praca ca∏ego zespo∏u wed∏ug skali:
Liczba prawid∏owych odpowiedzi
Ocena
4–5
dop.
6–7
dst.
8–9
db.
10 – 11
bdb.
12
cel.
3. Przydzielenie zadaƒ grupom:
– dwie grupy dostajà takie same zadania
(np. grupy I i II zadania oznaczone literà
A, a grupy III i IV zadania oznaczone literà B).
4. Rozwiàzywanie zadaƒ przez uczniów.
5. Prezentacja odpowiedzi i ich ocena przez
uczniów oraz nauczyciela.
Grupy rozwiàzujàce takie same zadania,
prezentujà odpowiedzi na pytania na zmian´, np. zadanie 1– grupa I, zadanie 2 – grupa
II, itd. Prawid∏owoÊç udzielanych odpowiedzi najpierw ocenia grupa rozwiàzujàca takie
same zadania, potem uczniowie z innych
grup i na koƒcu nauczyciel.
biologia w szkole
biologia w gimnazjum
Zestaw zadaƒ A
1. Uzupe∏nij schemat: Sk∏adniki krwi i ich
funkcje. (dst.)
Krew
sk∏adniki morfotyczne - krwinki
cz´Êç p∏ynna
czerwone
osocze
bia∏e
.............
.............
.............
WyjaÊnij, dlaczego wartoÊç ciÊnienia ulega na przemian zmianie (wzrasta – spada)? (db.)
5. Wyt∏umacz, dlaczego:
a) prawy przedsionek jest wi´kszy od lewego przedsionka,
b) Êciany lewej komory sà grubsze, bardziej umi´Ênione ni˝ prawej. (bdb.)
6. Wykres przedstawia zapis zmian t´tna
cz∏owieka, które mierzono od soboty do
piàtku o sta∏ej porze.
odpowiedzialne
za krzepliwoÊç
2. Asia z grupà krwi B mia∏a wypadek, w wyniku którego straci∏a du˝o krwi. Konieczna okaza∏a si´ transfuzja. Obecna przy
niej mama ma grup´ krwi AB. Korzystajàc z tabeli okreÊl, czy krew mamy mog∏a
zostaç jej przetoczona. (dop.)
Odczytaj najwy˝szà wartoÊç t´tna. W którym dniu zosta∏a ona osiàgni´ta? (dop.)
Grupa krwi dawcy
Grupa
krwi
biorcy
0
A
B
AB
0
A
B
AB
+
+
+
+
–
+
–
+
–
–
+
+
–
–
–
+
+ mo˝na przetaczaç (krwinki si´ nie zlepiajà)
– nie mo˝na przetaczaç (krwinki si´ zlepiajà)
7. W zale˝noÊci od ró˝nych czynników wartoÊç t´tna mo˝e ulegaç zmianie w ciàgu
doby.
WyjaÊnij:
a) dlaczego serce bije szybciej, gdy çwiczymy?
b) kiedy t´tno cz∏owieka jest najni˝sze
i dlaczego? (dst.)
3. Korzystajàc z planszy „Budowa serca
cz∏owieka – przekrój” wypisz litery, jakimi oznaczono zastawki i przegrod´ serca,
oraz podaj funkcje, jakie pe∏nià wymienione cz´Êci serca. (db.)
8. W czasie biegu wi´cej krwi dop∏ywa do
mi´Êni nóg ni˝ do jelita. Czy w czasie biegu równie˝ mniej krwi mo˝e dop∏ywaç do
mózgu ni˝ w czasie spoczynku? Odpowiedê uzasadnij. (dst.)
4. Wykres obrazuje zapis zmian ciÊnienia
krwi cz∏owieka w jednej z t´tnic.
9. Jednym z zadaƒ uk∏ad limfatycznego jest
obrona organizmu przed zarazkami. Do
narzàdów limfatycznych zaliczamy m.in.
w´z∏y ch∏onne znajdujàce si´ w szyi, pod
pachami i w pachwinach oraz migda∏ki.
Adam rozcià∏ sobie rami´ na ostrej kraw´dzi kamienia i rana uleg∏a zaka˝eniu.
Po trzech dniach zaczà∏ odczuwaç ból pod
pachà, przy ka˝dym gwa∏towniejszym ruchu. Podaj przyczyn´ tego bólu. (db.)
1/2005
45
45
biologia w gimnazjum
10. Uporzàdkuj we w∏aÊciwej kolejnoÊci odcinki uk∏adu oddechowego: tchawica,
gard∏o, jama nosowa, krtaƒ, p´cherzyki
p∏ucne, oskrzela, oskrzeliki. (dop.)
b) dokàd oraz w jakim celu jest pompowana krew z aorty i t´tnicy p∏ucnej. (db.)
4. Wykres obrazuje zapis zmian ciÊnienia
krwi cz∏owieka w jednej z t´tnic.
11. WyjaÊnij, co przedstawia schemat? (bdb.)
a) Podpisz odpowiednio rysunek.
b) Przedstaw uproszczonym równaniem
chemicznym procesy zachodzàce w komórce (na podstawie schematu).
Podaj czynniki mogàce spowodowaç podwy˝szenie wartoÊci ciÊnienia. (dst.)
5. Wyt∏umacz, dlaczego:
a) t´tnice majà grubszà warstw´ mi´Êniowà swoich Êcian ni˝ ˝y∏y,
b) Êciany naczyƒ w∏osowatych sà bardzo
cienkie,
c) w ˝y∏ach wyst´pujà zastawki. (bdb.)
12. WyjaÊnij dzia∏anie krtani, jako narzàdu
g∏osotwórczego. (cel.)
Zestaw zadaƒ B
6. Wykres przedstawia zapis zmian t´tna
cz∏owieka, które mierzono od soboty do
piàtku o sta∏ej porze. (dop.)
Odczytaj najni˝szà wartoÊç t´tna. W którym dniu zosta∏a ona osiàgni´ta? (dop.)
1. Dokonaj analizy wyników badania krwi.
Wynik badania krwi:
Imi´ i nazwisko:
Wiek:
p∏eç:
RBC (erytrocyty - krwinki czerwone)
WBC (leukocyty - krwinki bia∏e)
PLT (trombocyty - p∏ytki krwi)
OB. (odczyn Biernackiego)
Andrzej Kowalski
12 lat
M
4,9 mln/mm3
4 tys./mm3
300 tys./mm3
25 mm/h
Oceƒ, czy wszystkie wyniki sà prawid∏owe? Odpowiedê uzasadnij. (dst.)
2. Anemia jest chorobà spowodowanà zbyt
ma∏à liczbà erytrocytów. WyjaÊnij, dlaczego osoby majàce anemi´ sà cz´sto zm´czone?
Zbyt ma∏a liczba leukocytów we krwi nie
jest korzystna dla organizmu. WyjaÊnij,
dlaczego. (db.)
3. Korzystajàc z planszy „Budowa serca
cz∏owieka – przekrój”, podaj:
a) jakimi literami oznaczono lewy przedsionek, prawy przedsionek, lewà komor´, prawà komor´, aort´, t´tnic´ p∏ucnà,
46
46
7. Arek i Darek chodzà do jednej klasy.
Arek od dwóch lat uprawia sport, a Darek nie, bardzo du˝o wolnego czasu sp´dza przed komputerem.
WyjaÊnij, który z ch∏opców b´dzie mia∏
wy˝szà wartoÊç t´tna po przebiegni´ciu
800 m i dlaczego? (dop.)
8. W czasie biegu wi´cej krwi dop∏ywa do
mi´Êni nóg ni˝ do jelita.
Czy jest to zjawisko korzystne? Odpowiedê uzasadnij. (dst.)
biologia w szkole
biologia w gimnazjum
9. Jednym z zadaƒ uk∏adu limfatycznego jest
obrona organizmu przed zarazkami. Do
narzàdów limfatycznych nale˝à m.in. w´z∏y ch∏onne znajdujàce si´ w szyi, pod pachami i w pachwinach oraz migda∏ki.
Jakie korzyÊci dla organizmu wynikajà
z faktu obecnoÊci narzàdów limfatycznych w okolicy szyjnej? (db.)
BIBLIOTECZKA DOBREGO NAUCZYCIELA
Magdalena Maziƒska
Polityka edukacyjna Unii Europejskiej
10. Korzystajàc z danych zawartych w tabeli
narysuj dwa diagramy ilustrujàce ró˝nice
w sk∏adzie powietrza wydychanego i wdychanego. (dop.)
Sk∏ad
Azot
Tlen
Dwutlenek
w´gla
Para wodna
Inne gazy
Powietrze
wdychane (%)
Powietrze
wydychane (%)
78
21
78
16
0,03
Bardzo ma∏o
< 0,9
4
Nasycenie parà wodnà
< 0,9
11. WyjaÊnij, co przedstawia schemat.
a) podpisz odpowiednio rysunek,
du˝o CO2
ma∏o O
2
b) uzupe∏nij schemat o brakujàcy element. (bdb.)
12. WyjaÊnij dzia∏anie krtani jako narzàdu
g∏osotwórczego. (cel.) mgr JOANNA JEDYNAK-DÑBEK
jest nauczycielem dyplomowanym w Szkole
Podstawowej w Czy˝ówce.
Ukoƒczy∏a studia podyplomowe z ochrony
Êrodowiska oraz z wychowania fizycznego
1/2005
Autorka przedstawia etapy kszta∏towania si´
polityki edukacyjnej Unii Europejskiej – od najwa˝niejszych dzia∏aƒ i dokumentów przyjmowanych od po∏owy lat dziewi´çdziesiàtych XX
wieku po traktat z Maastricht z 1993 roku i postanowienia Strategii Lizboƒskiej. Omawia kluczowe kompetencje i ich znaczenie w kontekÊcie
Strategii Lizboƒskiej. Du˝à cz´Êç pracy poÊwi´ca
przedstawieniu zbie˝noÊci i ró˝nic w organizacji
systemów edukacji w krajach europejskich,
umo˝liwiajàc Czytelnikowi porównanie rozwiàzaƒ stosowanych w innych krajach z w∏asnà
wiedzà i doÊwiadczeniem, a tak˝e ocen´ i refleksj´ na temat miejsca polskiej oÊwiaty w rodzinie
europejskiej. Przypomina wspólnotowe programy wspó∏pracy jako g∏ówne instrumenty realizacji wspólnotowej polityki edukacyjnej. W podsumowaniu ukazuje polityk´ edukacyjnà Unii na
szerszym, europejskim i Êwiatowym tle, omawiajàc dzia∏alnoÊç (w sferze oÊwiaty) organizacji
mi´dzynarodowych o europejskim i ponadeuropejskim zasi´gu – Rady Europy, OECD, UNESCO.
WSiP 2005, cena 9 z∏.
47
47