Orientowanie mapy

one bardzo duży obszar, ale z konieczności ilość szczegółów
będzie mała (tylko główne drogi, schematycznie zaznaczone
pasma górskie itd.). Dobrym kompromisem pomiędzy obszarem a szczegółowością są mapy w skalach 1:100 000 1:200 000. Na takich mapach najlepiej planuje się 100200 km trasy szosowe. Dla kolarzy MTB polecamy klasyczne
turystyczne mapy w skalach 1:50 000 - 1:75 000. Na takich
mapach znajdziemy bogatą treść kartograficzną: informacje
o ukształtowaniu terenu, szczyty, przełęcze, szlaki, drogi,
ścieżki, oznaczone są też obiekty infrastruktury turystycznej:
schroniska, parkingi, restauracje, a także muzea czy zabytki.
Ważne, że ilość różnorakich szczegółów pozwala na odnalezienie się w terenie w razie zgubienia drogi. Mapy w takiej
skali zawierają najczęściej jedno pasmo górskie lub np. park
krajobrazowy. Są więc doskonałym pretekstem do jego zeksplorowania podczas jednej wycieczki. Mapy wielkoskalowe,
czyli powyżej 1:30 000, mają podstawowy feler dla kolarstwa
- za szybko się przejeżdża ich obszar (przeciętnie od krawędzi
do krawędzi mają 20-30 km). Przy skali 1:50 000 odległość
1 cm na mapie odpowiada 500 metrom w terenie, a na mapie
o skali 1:100 000 odpowiednio 1 cm
= 1 km. Tę samą informację graficznie
przedstawia linijka z podziałką.
Drugą niepozorną, a bardzo ważną
informacją jest gęstość rozmieszczenia
poziomic. Poziomice to te esowato
wijące się (najczęściej brązowe) linie.
Obrazują one pionowe ukształtowanie
terenu, czyli pokazują gdzie na mapie
znajduje się góra a gdzie dolina i jak bardzo nastromiony jest teren. W legendzie
w metrach podana jest różnica wysokości pomiędzy dwiema sąsiednimi poziomicami. Dodatkowo z reguły na mapie
co piąta poziomica jest pogrubiona i opisana, a podana przy niej wartość oznacza wysokość nad poziomem morza.
Przy skali 1:50 000 odległość dwóch
sąsiednich poziomic to najczęściej 10 m.
Oznacza to, że jadąc w terenie od jednej
do drugiej poziomicy musimy podjechać
10 m w górę (lub zjechać tyleż). Jeżeli
np. na odcinku kilometra musimy przeciąć 20 poziomic to czeka nas bardzo
stroma wspinaczka (w praktyce częste
pchanie roweru) i przebycie takiego
odcinka może zająć nawet godzinę!
Przy planowaniu trasy bierzemy pod
uwagę tylko wysokość względną, czyli
np. różnicę wysokości od podstawy
góry do jej szczytu. Ukształtowanie
terenu uplastycznia cieniowanie, czyli
wprowadzenie umownego światłocienia uwypuklającego zbocza gór i dolin.
Cieniowanie wraz z poziomicami dają
informacje, które są nie do przecenienia
przy planowaniu trasy przejazdu.
Najczęściej cały obszar mapy podzielony
jest na szereg kwadratów liniami biegnącymi w poziomie i pionie. Jest to siatka
mapy, dzięki której możemy odczytać
nasze położenie geograficzne. Dla nas
najprzydatniejsza jest siatka UTM (Uniwersal Transverse Mercator), gdyż jej linie
oddalone są od siebie zawsze o 1 km.
Dzięki temu łatwo możemy policzyć, ile
jeszcze pozostało nam do przejechania.
I na koniec najobszerniejsza część
legendy, czyli piktogramy (to te kolorowe znaczki z podpisami). Dzięki nim
w umowny sposób na mapach oznaczane są konkretne obiekty z terenu. Mimo że
każde wydawnictwo stosuje własny zestaw znaczków, to większość jest uniwersalna (podobnie wyglądający piktogram dla tego samego typu obiektu) i łatwo zrozumiała dla wszystkich czytających mapy. Tak, mapy właśnie się czyta! Np. szosa
to dwie równoległe, ciągłe kreski, strumyk to wijąca się kreska niebieska, a hotel
to obrys domku z literką H. Także stosowana kolorystyka jest zunifikowana i tak
np. las to obszar zaznaczony kolorem ciemnozielonym, miasto ma kolor brązowopomarańczowy, a morze oczywiście niebieski. Po wzięciu mapy do ręki warto poświęcić chwilkę na zapoznanie się z zestawem piktogramów z legendy. Potem przy
czytaniu treści mapy łatwiej zorientować się, co na niej zostało przedstawione.
Oczywiście, jeżeli trafimy na nieznany znaczek na mapie w każdej chwili możemy
go znaleźć w legendzie i sprawdzić co oznacza.
Orientowanie mapy
Aby mieć w terenie z mapy pożytek musimy wiedzieć, gdzie w danej chwili
jesteśmy. Najbardziej podstawowa informacja to kierunki świata. Rano słońce
jest na niebie na wschodzie, w godzinach południowych na południu (północ
jest po przeciwnej stronie, a wieczorem słońce „zachodzi” na zachodzie. Każda
mapa turystyczna ma zawsze północ u góry arkusza. Po pierwsze więc trzeba się
bi ke B o a r d # 7 li p i ec 2 0 0 9
45