popularyzatorski opis rezultatów projektu

Nr wniosku: 165419, nr raportu: 13391. Kierownik (z rap.): mgr Katarzyna Anna Górecka
Wielkoformatowe obrazy o nietypowym wygiętym kształcie stanowią fenomen malarstwa barokowego i są niezwykle
istotnym elementem dziedzictwa kultury europejskiej. Ze względu na ogromne wymiary i nietypowy kształt konserwacja
takich obiektów jest zadaniem wyjątkowo skomplikowanym, wymagającym często nowatorskich rozwiązań
technicznych. Celem projektu było rozwiązanie kluczowego dla obrazów o dużym formacie problemu, związanego z
deformacjami podłoża. Głównym zadaniem było opracowanie spójnego kompleksowego systemu zdalnych, optycznych
badań deformacji malowideł na płótnie, które uzupełniłby tradycyjne analizy fizyko-chemiczne i mikrobiologiczne. W
ramach projektu zrealizowano prace badawcze i eksperymentalne przy krzywoliniowym obrazie Mauritiusa Heinricha
Lodera "Pokłon Trzech Króli" o wym. 4.50 x 3.70 m z katedry Saint - Aubain w Namur (Belgia). Wykonano trzy cykle badań pomiarowych za pomocą skanerów laserowych i technik fotogrametrycznych:
1. Pomiar otwierający projekt, dokumentujący stan obrazu przed konserwacją
2. Pomiar tuż po wykonaniu konserwacji, rejestrujący zmianę kształtu.
3. Pomiar po roku od wykonanych prac weryfikujący stabilność obrazu.
Do badań wykorzystano wytworzoną w ramach projektu aparaturę: prototypowy model skanera laserowego 3D,
wyposażony w głowicę laserową o wysokiej dokładności pomiaru rzędu 7µm. Wykonane pomiary umożliwiły pełną
ocenę stanu zachowania obiektu przed konserwacją. Przeprowadzono analizę metryczną lokalnych odkształceń i podjęto
próbę zdefiniowania pierwotnego kształtu obrazu. Głównym założeniem konserwacji stało się zachowanie oryginalnej
krzywizny obiektu na każdym etapie prac konserwatorskich. W tym celu na postawie uzyskanych wyników skanowania
zaprojektowano dwie platformy robocze: wklęsłą (do prac od strony lica) i wypukłą (do prac na odwrociu). Opracowano
również innowacyjny system obracania obrazu, który całkowicie wyeliminował konieczność rolowania malowidła na
wałku. Zdobyta wiedza pozwoliła na zoptymalizowanie rozwiązań technicznych w zakresie wzmocnienia oryginalnego
podłoża (dublażu) i modyfikacji konstrukcji naprężającej (krosna). Po konserwacji podjęto próbę
monitorowania ewentualnych zmian powierzchni obrazu.
Rezultatem projektu jest:
• wszechstronne przetestowanie dostępnych optycznych metod pomiarowych
• opracowanie nowych metod badawczych dla całej grupy wielkoformatowych malowideł o nietypowym kształcie
• poznanie przyczyn i natury anizotropowych odkształceń obrazów o dużym formacie
• opracowanie metodyki konserwacji krzywoliniowych obrazów
• optymalizacja rozwiązań konserwatorskich w zakresie dublażu i naprężenia wielkoformatowych malowideł
Projekt przyczynił się do:
• poszerzenia zakresu zastosowania bezdotykowych metod optycznej digitalizacji
• wdrożenia nowych technologii badawczych do konserwacji wielkoformatowych obrazów na podłożu płóciennym
• wyznaczenia nowych standardów konserwatorskich
• inicjowania prac konserwatorskich przy obiektach o nietypowym kształcie i wymiarach • międzynarodowej wymiany myśli i upowszechnienia narodowych osiągnięć badawczych poza granicami Polski