Prawa pozbawionych wolności - Program Spraw Precedensowych

Prawa pozbawionych wolności - Program Spraw Precedensowych
wtorek, 24 lipca 2007 11:01
Prawa pozbawionych wolności
A.M.
Prawo więźniów do równej ochrony zdrowotnej
A.M. odbywała karę pozbawienia wolności. W marcu 2004 r. w wyniku ewidentnych zaniedbań
położnej (znaczne opóźnienie w wezwaniu lekarza specjalisty, opóźnienie w przewozie do
szpitala specjalistycznego) A.M. urodziła martwe dziecko. Ciąża była prawidłowa a dziecko, do
momentu porodu, według badań całkowicie zdrowe. W sprawie toczy się obecnie proces karny,
w którym oskarżonymi są położna oraz lekarz. A.M. jest oskarżycielem posiłkowym,
reprezentowanym pro bono przez adw. Monikę Gąsiorowską oraz adw. Maritę
Dybowską-Dubois. W sprawie zostało złożone przez Fundację zawiadomienie o popełnieniu
przestępstwa przez osoby organizujące konwój lekarski dla A.M. (opóźnienie o godzinę co
mogło być jedną z przyczyn śmierci dziecka), które doprowadziło do podjęcia dochodzenia
przez Prokuraturę Okręgową w Toruniu. Fundacja złożyła do sądu rozpatrującego sprawę
opinię w sprawie odpowiedzialności etycznej lekarzy. Planowane jest złożenie powództwa
cywilnego o odszkodowanie przeciwko Zakładowi Karnemu w Grudziądzu (Skarbowi Państwa).
- Prawomocny wyrok w sprawie A.M. - potwierdzenie prawa więźniów do równej ochrony
zdrowotnej
- Wyrok w sprawie pokrzywdzonej Anety M. - ukaranie winnej położnej i lekarza
- Rozprawa w sprawie A.M. - prawa więźniów do ochrony zdrowia
Adam D.
Przeludnienie w więzieniach Sąd Najwyższy uznał, że przebywanie w przeludnionej celi może naruszać dobra osobiste i być
podstawą roszczenia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Sprawa Adama D. była
pierwszą sprawą o odszkodowanie za pobyt w przeludnionej celi rozpoznawaną przed Sąd
Najwyższy (SN). Dnia 28 lutego 2007 r. SN uwzględnił kasację Adam D. w części dotyczącej
odszkodowania za pobyt w przeludnionych celach i przekazał sprawę do ponownego
rozpoznania. Problem przeludnienia dotyczy ogromnej ilości osób a wyrok SN może wpłynąć na
orzeczenia w wielu innych sprawach. Adam D. twierdził, że odbywał karę w nieludzkich
warunkach, gdyż nie miał zagwarantowanej powierzchni 3 m2 na jednego osadzonego. W
celach wieloosobowych, w których przebywał występowało stałe przeludnienie. Wystąpił z
powództwem przeciwko Skarbowi Państwa – Okręgowemu Inspektoratowi Służby Więziennej
we Wrocławiu o zapłatę na jego rzecz renty inwalidzkiej oraz zadośćuczynienie w wysokości
1/7
Prawa pozbawionych wolności - Program Spraw Precedensowych
wtorek, 24 lipca 2007 11:01
150.000 zł z tytułu utraty zdrowia na skutek błędów i zaniechań lekarzy Służby Więziennej oraz
za poniżające traktowanie w jednostkach penitencjarnych. W sprawie Adama D. sądy w obu
instancjach przyjęły za podstawę rozstrzygnięcia przepisy o odpowiedzialności cywilnej z
czynów niedozwolonych (art. 417 i następne k.c.). W szczególności Sąd Apelacyjny za
podstawę przyjął art. 445, 445 i 448 k.c. uznając, iż na poszkodowanym spoczywa ciężar
dowodzenia zaistnienia ustawowych przesłanek zadośćuczynienia. Adam D., zdaniem sądu, nie
wykazał związku przyczynowego między wystąpieniem wypadku a przebywaniem w
przeludnionej celi. W
opinii
przyjaciela sądu
prawnicy Fundacji argumentowali, że materialnoprawną podstawą odpowiedzialności Skarbu
Państwa w odniesieniu do osób długotrwale pozbawionych wolności i przebywających w celach,
gdzie zostały przekroczone normy z art. 110§2 k.k.w. powinny być stosowane przepisy o
ochronie dóbr osobistych oraz art. 77 Konstytucji. W przypadku naruszenia prawa więźnia do
bycia humanitarnie traktowanym poprzez umieszczenie go w przeludnionej celi powinno mu
przysługiwać zadośćuczynienie za wynikłe z tego powodu cierpienie i straty moralne.
SN podzielił zdanie wyrażone w opinii Fundacji, że przebywanie w warunkach przeludnienia
może naruszać dobra osobiste, takie jak godność człowieka oraz jego prywatność.
Nie miały zatem racji sądy obydwu instancji argumentując, że panujący w więzieniach
dyskomfort jest elementem odbywania kary, z którym popełniający przestępstwo musi się liczyć.
Mimo, że powód nie wskazał podstaw prawnych swojego roszczenia, to sądy niższych instancji
powinny były rozważyć zastosowanie przepisów o ochronie dóbr osobistych, jako
materialnoprawnej podstawy odpowiedzialności Skarbu Państwa. To jest bowiem rola sądu.
Sąd Apelacyjny bezpodstawnie uznał, że powód nie sprostał regule z art. 6 k.c. w związku z
nieudowodnieniem, że w celach, w których przebywał panowało przeludnienie. Zdaniem SN
skoro strona pozwana utrudniała udowodnienie pewnego faktu (tak jak to miało miejsce w tej
sprawie, gdy zakłady karne na wniosek sądu o informację o warunkach panujących w celach
odpowiedziały, że nie są zobowiązane do prowadzenia takiej dokumentacji) to ciężar dowodu
przechodzi na stronę przeciwną. To wynika z nie tylko ze standardów strasburskich, ale również
z orzecznictwa SN.
Sprawa Adama D. oznacza, że więźniowie posiadają obecnie rzeczywisty instrument prawny
dochodzenia zadośćuczynienia za naruszenie ich praw konstytucyjnych. W związku z tym
wyrokiem należy spodziewać się lawiny pozwów przeciwko Skarbowi Państwa, które być może
skłonią Ministerstwo Sprawiedliwości do szybkiego rozwiązania problemu przeludnienia w
więzieniach.
- TK o przeludnieniu więzień
- Czy przeludnienie w celi narusza godność więźnia?
Przeludnienie w więzieniach - sprawa Adama D.
- Przeludnienie w więzieniach - wyrok Sądu Najwyższego w sprawie Adama D. z
uzasadnieniem
- Amicus curiae brief w Sądzie Najwyższym?
2/7
Prawa pozbawionych wolności - Program Spraw Precedensowych
wtorek, 24 lipca 2007 11:01
Anna P.
Prawo do opieki zdrowotnej osób osadzonych
Sprawa W.T. dotyczy śmierci Anny P. podczas pobytu w areszcie. Anna P., trafiając do aresztu
poinformowała przełożonych o chorowaniu na wrzody żołądka. Podczas aresztu odmawiano
jednak przekazywania jej leków. Przez 2 dni dr W.T., kierownik ambulatorium śledczego
odmawiał jej pomocy, pomimo, że stan zdrowia pacjentki znacznie się pogarszał. Dnia 21
grudnia 2003 r. Anna P. trafiła do szpitala w stanie ciężkim, po perforacji przewodu
pokarmowego. U chorej wykryto krwiaka w mózgu, którego zoperowano. W wyniku opóźnionej
interwencji chirurgicznej pokrzywdzona zmarła. Zachodziło istotne podejrzenie, że Anna P. była
w areszcie bita, czego efektem był krwiak i zgon. Informując matkę Anny P. o zgonie córki dr
W.T. powiedział, że „ta i tak by umarła ze względu na raka żołądka". Na wniosek matki
poszkodowanej prokuratura wszczęła śledztwo w sprawie. W wyniku przeprowadzonego
śledztwa zostało skierowany do sądu akt oskarżenia przeciwko dr W.T. o spowodowanie
zagrożenia dla życia lub zdrowia przez osobę na której ciążył obowiązek opieki nad
poszkodowaną, tj. o czyn z art. 160 kk. Sprawa czeka na rozpoznanie przez sąd. Helsińska
Fundacja Praw Człowieka przystąpiła do sprawy w charakterze przedstawiciela społecznego.
Analiza akt sprawy wzbudziła nasze wątpliwości co do przestrzegania przez administrację
Aresztu Śledczego Warszawa-Grochów podstawowych praw człowieka gwarantowanych przez
Konstytucję RP, zwłaszcza prawa do opieki zdrowotnej i równego traktowania przez władze
publiczne osób tymczasowo aresztowanych. Konstytucja RP gwarantuje każdemu człowiekowi
prawną ochronę życia (art. 38), ochronę zdrowia (art. 68). Zakres prawa do ochrony zdrowia
obejmuje w szczególności
„r
ówny dost
ęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych"
jak również zobowiązanie ze strony władz publicznych
„do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej"
m. in. osobom tymczasowo aresztowanym. W związku z powyższymi przepisami nie jest
dopuszczalna sytuacja, w której osoby te traktowane są gorzej, czy też nie mają takiego
samego dostępu do opieki zdrowotnej, co osoby pozostające na wolności. Niniejsza sprawa
wskazuje, iż nie zagwarantowanie odpowiednich warunków medycznych, jak również brak
należytej staranności lekarzy zatrudnionych w więziennictwie, prowadzić może do
dramatycznych konsekwencji nie tylko w stosunku do osoby tymczasowo aresztowanej, ale
również jej rodziny. Trzeba bowiem nadmienić, że kilka miesięcy po śmierci Anny P. jej córka
popełniła samobójstwo.
W dniu 29 maja 2009 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy uniewinnił W.T. od stawianych ma
zarzutów. Apelację w dniu 10 lutego 2010 r. rozpatrzył Sąd Okręgowy w Warszawie. W wyroku
uchylił wyrok Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy i przekazał sprawę do ponownego
rozpoznania/
3/7
Prawa pozbawionych wolności - Program Spraw Precedensowych
wtorek, 24 lipca 2007 11:01
-
Rozprawa w sprawie W.T. odroczona
Rozprawa w sprawie Anny P. - standardy opieki lekarskiej w areszcie
Przystąpienie do sprawy W.T. - prawa więźniów do ochrony zdrowia
Artur L.
Przeludnienie w więzieniach
Artur L. odbywa karę pozbawienia wolności w AŚ we Wrocławiu oraz w ZK we Wrocławiu. Klient
skarżył się na bardzo złe warunki socjalno-bytowe, które w konsekwencji doprowadzają do
pogorszenia stanu zdrowia fizycznego i psychicznego. Przeludnienie jednostek prowadzi do
agresywnych zachowań funkcjonariuszy. Rodzi też problemy z widzeniami, ponieważ salka
widzeń jest mała i nie wszyscy mogą się pomieścić. Nieszczelne okna w zimie prowadzą do
dużych spadków temperatury, co skutkuje przeziębieniami. Panujący brud prowadzi do różnych
chorób zakaźnych. Artur L. złożył pozew do Sądu Okręgowego we Wrocławiu o odszkodowanie
w kwocie 100 tys. zł.. W grudniu 2005 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu wydał wyrok, w którym
oddalił powództwo Artura L. Fundacja przygotowała kompleksowe uzupełnienie apelacji. Sąd
Apelacyjny jednak również oddalił pozew, w związku z czym złożono skargę konstytucyjną w
sprawie, która jednak została przez TK odrzucona.
L.
-
TK o przeludnieniu więzień
Maciej Bernatt o przeludnieniu na łamach "Rzeczpospolitej"
Artykuł Ewy Siedleckiej w Gazecie Wyborczej pt. “Przeludnienie więzień w Trybunale”
Złożenie skargi konstytucyjnej na przeludnienie w polskich więzieniach w sprawie Artura
Sprawa R. F. i P. Jaremowicz
Odmowa zawarcia związku małżeńskiego podczas pobytu w zakładzie karnym W 2000 roku R. F. został zatrzymany pod zarzutem dokonania gwałtu na I.K. Wcześniej ofiara i
R. F. pozostawali przez okres około czterech lat w związku, która to znajomość zakończyła się
kilka miesięcy przed rzekomym gwałtem. Zatrzymany przyznał się do bicia I.K podczas
stosunku, co miało być reakcją na przyznanie się I.K do stosunków z innym mężczyzną,
4/7
Prawa pozbawionych wolności - Program Spraw Precedensowych
wtorek, 24 lipca 2007 11:01
twierdził jednak, że nie był to gwałt. Od momentu rozpoczęcia procesu oskarżony i ofiara
kilkakrotnie wnioskowali do sądu o pozwolenie na zawarcie związku małżeńskiego w więzieniu.
Sąd odpowiedział w liście, że areszt śledczy i więzienie nie jest odpowiednim miejscem dla
przeprowadzenia ceremonii ślubnej. Stwierdzono także, że znajomość pomiędzy oskarżonym a
poszkodowaną nie ma charakteru bliskości, a została wymyślona jedynie na potrzeby
postępowania karnego. Poszkodowana odmówiła składania zeznań, powołując się na art. 182 §
1 kodeksu postępowania karnego, pozwalający osobie najbliższej dla oskarżonego na odmowę
zeznań w jego sprawie. Sąd odrzucił wniosek argumentując, że prośba ta wynikała raczej ze
strachu przed oskarżonym (ustalono, że R. F. groził I.K. zemstą po wyjściu z więzienia) niż z
łączącego ich uczucia, ponieważ brakuje w ich związku koniecznych więzi fizycznej,
psychicznej i materialnej. Jako, że poszkodowana nadal odmawiała zeznań, nałożono na nią
karę grzywny. Ostatecznie zeznała, że przebaczyła oskarżonemu i już nie uważa, by została
zgwałcona. Mimo to Sąd Rejonowy skazał R.F. na karę 5 lat pozbawienia wolności. Sąd
Okręgowy zmniejszył karę do 3 lat pozbawienia wolności. Sąd Najwyższy nie uznał apelacji za
zasadną, stwierdził jednak, że odmowa zezwolenia na zawarcie małżeństwa jest niezgodna z
art. 12 Konwencji Praw Człowieka.
W 2003 roku, skazany P.Jaremowicz, w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności w
zakładzie karnym, poznał i rozwinął znajomość ze skazaną M.H. odbywającą karę w tym
samym zakładzie. Kiedy przeniesiono go do innego zakładu karnego, Jaremowicz wnioskował
do władz więziennych o zezwolenie na widywanie M.H. Kiedy mu jej odmówiono, twierdząc, że
M.H. nie jest osobą bliską wnioskodawcy, Jaremowicz wraz ze skazaną, złożyli do Ministra
Sprawiedliwości wniosek o zezwolenie na zawarcie małżeństwa w więzieniu. Na wniosek ten
odpowiedział odmownie Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej. W odpowiedzi na skargę do
Rzecznika Praw Obywatelskich została wydana opinia, że związek pana Jaremowicza rozwijał
się w sposób nielegalny, poprzez przesyłanie „grypsów” i z punktu widzenia społecznej
rehabilitacji skazanych nie jest godzien ochrony prawnej. Wnioski skazanego rozpatrywane były
zawsze tylko w ramach służb więziennictwa, bez możliwości zaskarżenia decyzji do organów
zewnętrznych. Obecnie sprawy R.F. i P.Jaremowicza toczą się przed Trybunałem w
Strasburgu. PSP przedłożył Trybunałowi w obu sprawach opinie przyjaciela sądu.
- Rząd RP przedstawił obserwacje w sprawie F. i J.
- Wyrok w sprawie Jaremowicz przeciwko Polsce (24023/03) - prawo do zawarcia
małżeństwa także w zakładzie karnym
- Trybunał w Strasburgu określi czy więźniowie mogą zawierać związki małżeńskie
Złożenie opinii przyjaciela sądu do ETPC w sprawie odnoszącej się do praw osób
niepełnosprawnych w więzieniu
Adam Z. wniósł skargę do Trybunału w Strasburgu podnosząc, że warunki panujące w
5/7
Prawa pozbawionych wolności - Program Spraw Precedensowych
wtorek, 24 lipca 2007 11:01
aresztach śledczych, w których był umieszczony – w Olsztynie i Szczytnie skutkowały
naruszeniem art. 3 Konwencji – prawa do humanitarnego traktowania. W ocenie skarżącego
miało to miejsce ze względu na nieprzystosowanie aresztów do jego niepełnosprawności i
niepodejmowaniu żadnych działań przez władze aresztów. W efekcie Adam Z. był uzależniony
od pomocy współwięźniów - podnosi, że było to dla niego poniżające.
Adam Z. przebywał w areszcie od czerwca 2006 r. Oskarżenie dotyczy wyłudzania pieniędzy od
nieletnich oraz nakłaniania do składania fałszywych zeznań.We wrześniu 2003 r. Adam Z.
został uznany winnym zarzucanych mu czynów przez Sąd Rejonowy w Szczytnie. Wyrok został
podtrzymany przez Sąd Okręgowy w Olsztynie.
We współpracy z Kancelarią Clifford Chance przygotowane zostały pro bono przez Katarzynę
Szymielewicz przy udziale Macieja Bernatta
obserwacje HFPCz
w sprawie Adama Z. Wskazywaliśmy w nich m.in. na brak szczegółowej regulacji w polskim
prawie odnośnie praw więźniów niepełnosprawnych oraz nieprzystosowaniu polskich więzień do
ich potrzeb.
Dostosowanie polskich więzień do potrzeb osób niepełnosprawnych stanowi w ocenie
Fundacji problem systemowy. Brak regulacji na poziomie ogólnopolskim w tej materii. Sytuacja
Adama Z. jest podobna do innej sprawie objętej PSP – Rafała N. W jego sprawie interwencja
Fundacji przyniosła pozytywne rezultaty w AŚ Warszawa-Mokotów przy ul. Rakowieckiej.
Sprawa Władysława Szczeklika
Zadośćuczynienie za niesłuszny areszt komendanta Policji
W dniu 10 czerwca 2009 r. Władysław Szczeklik złożył w Sądzie Okręgowym w Lublinie
wniosek o odszkodowanie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie. Sprawa
stanowi przykład nadużycia władzy przez prokuratorów i daleko posuniętych błędów
procesowych. W. Szczeklik dochodzi również zadośćuczynienia za straty moralne m.in. za
naruszenie godności, dobrego imienia i prawa do życia rodzinnego.
W. Szczeklik pełnił funkcję Komendanta Miejskiego Policji w Białej Podlaskiej. Prokuratura
opierając się na zeznaniach dwóch pracowników lombardu, podejrzewała W. Szczeklika o to, iż
jako naczelnik Wydziału ds. Przestępczości Gospodarczej w Komendzie Miejskiej Policji w
Lublinie przyjmował łapówki od pracowników lombardu, w zamian za informacje dotyczące
planowanych działań Policji.
W. Szczeklik został aresztowany na początku grudnia 2001 r. W areszcie przesiedział ponad 4
miesiące. W grudniu 2002 r. oskarżono go o korupcję, ujawnienie tajemnicy zawodowej oraz
paserstwo. Wyrokiem z dnia 25 października 2007 r. Sąd Rejonowy w Lublinie unieSwinnił W.
Szczeklika od popełnienia zarzucanych mu czynów. 17 czerwca 2008 r. Sąd Okręgowy w
Lublinie utrzymał w mocy wyrok sądu I instancji.
Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, że prokuratura dopuściła się w przedmiotowej sprawie
wielu błędów. Sprawa objęta jest Programem Spraw Precedensowych Helsińskiej Fundacji
Praw Człowieka. Władysława Szczeklika reprezentuje pro bono adw. Andrzej Michałowski i
6/7
Prawa pozbawionych wolności - Program Spraw Precedensowych
wtorek, 24 lipca 2007 11:01
adw. Jacek Stefański z kancelarii Michałowski Stefański Adwokaci (w przygotowaniu pozwu
brała również udział apl. Alicja Świczewska).
- PAP: Były komendant Szczeklik chce odszkodowania za niesłuszny areszt
- Gazeta Wyborcza: 913 tys. zł za niesłuszny areszt - już jest pozew
- Dziennik Wschodni: Szczeklik wystawił rachunek za krzywdy
- Kolejna rozprawa w sprawie Władysława Szczeklika
- LEX: Adwokat Andrzej Michałowski-sprawa Szczeklika to wielki błąd wymiaru
sprawiedliwości
Joomla SEF URLs by Artio
7/7