IB_02-2008 [PL_2]_paginy.qxd

medycyna fizykalna / physical medicine
IB_02-2008 [PL_2]_paginy.qxd
2008-06-24
14:20
Page 116
Czynność mięśni tułowia u dziewcząt z bocznym
idiopatycznym skrzywieniem kręgosłupa I°
Trunk muscles function in girls with idiopathic scoliosis I°
Małgorzata Stefańska, Anna Skrzek, Joanna Anwajler, Iwona Malicka, Dominika Zawadzka,
Wioletta Dziubek-Rogowska
Wydział Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, al. I. J. Paderewskiego 35, 51-612 Wrocław,
tel. +48 (0) 71 347 30 46, e-mail: [email protected]
Streszczenie
Cel pracy: Analiza parametrów siłowo-prędkościowych mięśni tułowia u dziewcząt z bocznym idiopatycznym skrzywieniem kręgosłupa I°, usprawnianych dwiema metodami.
Pierwszą z nich były zabiegi kinezyterapeutyczne prowadzone na sali gimnastycznej w ośrodku rehabilitacyjnym, drugą
­ ambulatoryjny proces korekcyjny w postaci ćwiczeń w wodzie na krytej pływalni.
Materiał i metoda: W badaniach uczestniczyło 31 dziewcząt
w wieku 10-14 lat, z bocznym idiopatycznym skrzywieniem
kręgosłupa I°. Spośród uczestników badań wyodrębniono
dwie grupy badawcze. Pierwszą stanowiły dzieci usprawniane zabiegami kinezyterapeutycznymi podczas pobytu w Specjalistycznym Rehabilitacyjno-Ortopedycznym ZOZ we
Wrocławiu przy ul. Poświęckiej, drugą ­ dzieci uczestniczące w ambulatoryjnym procesie korekcyjnym w postaci ćwiczeń w wodzie, prowadzonych na krytej pływalni AWF we
Wrocławiu. U wszystkich uczestników badań dokonano oceny parametrów prędkościowo-siłowych mięśni zginaczy
i prostowników kręgosłupa w warunkach izokinetycznych
przy prędkości 60°/s i 120°/s. Przy każdym z obciążeń badany
wykonywał 5 naprzemiennych ruchów zginania i prostowania kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej. Przy każdym pomiarze obowiązywał imperatyw wyzwolenia maksymalnej siły w jak najkrótszym czasie.
Wyniki: W badaniach wykazano, że wartości szczytowego
momentu siły, siły względnej, całkowitej pracy i średniej mocy mięśni zginaczy i prostowników kręgosłupa są w większości wyższe u dziewcząt usprawnianych podczas pobytu
w ośrodku rehabilitacyjnym. Natomiast u dzieci uczestniczących w zajęciach na pływalni zaobserwowano korzystniejszy
stosunek siły mięśni zginaczy kręgosłupa do prostowników.
Wnioski: Wzbogacenie tradycyjnych modeli usprawniania
o zajęcia prowadzone w środowisku wodnym spotęguje niewątpliwie efektywność działań korekcyjnych, a także pozwoli na poszerzenie programu usprawniania o zajęcia ogólnorozwojowe, umożliwiające lepszą kontrolę bilansu siły mięśniowej grup przeciwdziałających.
Słowa kluczowe: boczne skrzywienie kręgosłupa, zabiegi fizjoterapeutyczne, mięśnie tułowia, moment siły, praca, moc średnia
Abstract
Purpose: The muscular force-velocity parameters in girls
with idiopathic scoliosis I° subjected to two methods of rehabilitation were evaluated. The first method ­ kinesitherapy
procedures were carried out in a gym room of rehabilitation
centre. The second one ­ the corrective process was performed in a swimming pool.
Basic procedures: 31 girls with idiopathic scoliosis I°, aged
10-14, were involved in the research project. The subjects
were divided into two groups that performed exercises in a
gym room and in a swimming-pool. Assessment of F-v parameters of trunk flexors and extensors in isokinetic conditions (in 60°/s and 120°/s loads) were conducted. Each subject
116
had to perform 5 times flexion and extension movements in
the trunk in the sagittal plane. It was necessary for the subject to develop the peak torque within the shortest possible
time, for each movement.
Main findings: The research showed that children rehabilitated in the gym room achieved the higher values of peak torque, total work and average power in comparison with another group of children. However, better ratio of force flexion
and extension muscles was observed in a group of children
performing exercises in water.
Conclusions: Adjunctive methods of rehabilitation ­ water
exercises, as well as kinesitherapy will surely improve the effectiveness of the corrective processes and allow to broaden
the rehabilitation programme by general fitness exercises
that lead to better control of antagonist muscles' force ratio.
Key words: scoliosis, trunk muscles, physiotherapy methods,
peak torque, total work, average power
Wprowadzenie
Poznanie możliwości funkcjonalnych mięśni w przypadku dzieci z bocznymi skrzywieniami kręgosłupa jest bardzo istotnym
elementem diagnostycznym. W przypadku skomplikowanych
i często kontrowersyjnych metod leczenia konieczne jest precyzyjne i obiektywne szacowanie siły mięśniowej. Testy izokinetyczne są bardzo wiarygodnymi narzędziami diagnostycznymi,
które pozwalają na precyzyjną kontrolę badanych parametrów
i ich kliniczną interpretację, w warunkach dynamicznej pracy
mięśniowej [1, 2, 3].
Boczne skrzywienia kręgosłupa związane są z wieloma niekorzystnymi zmianami pierwotnymi i wtórnymi nie tylko w układzie kostnym i więzadłowym, ale również nerwowo-mięśniowym [4, 5]. Zniekształcenia kręgosłupa i klatki piersiowej
w skoliozach charakteryzują się zmianami anatomopatologicznymi we wszystkich trzech płaszczyznach, które wpływają na
kierunek przebiegu włókien mięśni grzbietu. Główna masa
mięśnia prostownika grzbietu leży w kanale kostnym, utworzonym przez wyrostki kolczyste, wyrostki poprzeczne oraz przykręgosłupowe odcinki żeber. Odmienny kształt kanału, po wypukłej i wklęsłej stronie skrzywienia, wpływa na różny układ
mięśni po obu jego stronach. Konsekwencją tej zmiany przebiegu włókien mięśniowych może być zaburzenie równowagi statyczno-dynamiczną tułowia i pogorszenie warunków pracy mięśniowej [6, 3].
Leczenie skolioz, szczególnie idiopatycznych, jest jednym
z najtrudniejszych problemów ortopedycznych. Podstawowym
celem postępowania zachowawczego jest powstrzymanie lub
spowolnienie progresji skrzywienia, poprawa stanu zrównoważenia ciała, ogólnej sprawności fizycznej oraz wydolności organizmu. Przeplatają się tu dwa zasadnicze kierunki: rozciąganie
i zabezpieczanie przed pogłębianiem się skrzywienia w sposób
bierny oraz stosowanie ćwiczeń czynnych, które w zamyśle jednych autorów mają powstrzymać progresję skrzywienia i doprowadzić do jego zmniejszenia, a zdaniem innych mają wzmocnić
mięśnie, poprawić wydolność układu krążeniowo-oddechowego, wyrobić nawyk korygowania postawy, a w niektórych przypadkach zwiększyć ruchomość kręgosłupa. Sposób zastosowanego leczenia zależy od etiologii i wielkości skoliozy, wieku pa-
Acta Bio-Optica et Informatica Medica 2/2008, vol. 14