List do Hebrajczyków - Wprowadzenie – czesc 1

Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
List do Hebrajczyków
Wprowadzenie – część 1
Mariusz Grabowski
9 kwietnia 2014
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Cel wykładu
1
Określić tło historyczne listu
2
Zapoznać z problematyką autorstwa listu
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Uwagi wstępne
Najbardziej kontrowersyjny spośród wszystkich ksiąg biblijnych
Nowego Testamentu (obok Ewangelii św. Jana, Listu św.
Jakuba, Listu św. Judy, Drugiego Listu św. Piotra i Objawienia
św. Jana). Nie ma powszechnej zgodności odnośnie do:
autorstwa
czasu i miejsca powstania adresata
a nawet ... rodzaju literackiego księgi
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Uwagi wstępne
Doniosłość Listu
Wymienione problemy w niczym nie umniejszają mocy
duchowej i doskonałości intelektualnej listu
List do Hebrajczyków , podobnie jak Ewangelia św. Jana,
lecz w sposób bardziej zwięzły i skondensowany maluje obraz
Chrystusa jako Boga, Króla i Arcykapłana
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Tło historyczne
1 Kor. 1, 20–25 (BW)
Gdzie jest mądry? Gdzie uczony? Gdzie badacz wieku tego?
Czyż Bóg nie obrócił w głupstwo mądrości świata? Skoro bowiem
świat przez mądrość swoją nie poznał Boga w jego Bożej
mądrości, przeto upodobało się Bogu zbawić wierzących przez
głupie zwiastowanie. Podczas gdy Żydzi znaków się domagają, a
Grecy mądrości poszukują, My zwiastujemy Chrystusa
ukrzyżowanego, dla Żydów wprawdzie zgorszenie, a dla pogan
głupstwo, Natomiast dla powołanych - i Żydów, i Greków,
zwiastujemy Chrystusa, który jest mocą Bożą i mądrością Bożą.
Bo głupstwo Boże jest mędrsze niż ludzie, a słabość Boża
mocniejsza niż ludzie.
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Nurty wypaczające chrześcijaństwo
Już w czasach współczesnych apostołom zarysowały się dwa
nurty zagrażające rozwojowi chrześcijaństwa:
Filozoficzny (przede wszystkim gnostycyzm) mający swe
źródło w filozofii greckiej
Religijny (oparty na zakonie) czerpiący obficie z judaizmu
Apostoł Paweł wyraźnie dostrzegał te zagrożenia
Problem gnostycyzmu poruszał m.in. w Liście do Kolosan,
(również Ap. Jan w swym 1 Liście)
Z drugim zagrożeniem walczył przede wszystkim w Liście do
Galacjan oraz Listach do Rzymian i 1 i 2 do Koryntian
Wymienione nurty zasadniczo istnieją do dzisiaj
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Tło historyczne
1 Kol. 2,20–23 (EIB)
Skoro z Chrystusem umarliście dla zasad rządzących światem,
to dlaczego — tak, jak żyjący w tym świecie — dobrowolnie
poddajecie się nakazom: Nie dotykaj, nie próbuj, nie ruszaj? Te
przepisy i nauki ludzkie dotyczą tego, co i tak przeznaczone do
zużycia. Jest w nich tyle mądrości, ile może być w dewocji,
poniżaniu się i umartwianiu ciała, jednak poza poprawianiem
samopoczucia nie mają one żadnej wartości.
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Nurty wypaczające chrześcijaństwo
Konflikt pomiędzy Żydami a poganami oraz pomiędzy
judeizującymi a pogańskimi chrześcijanami we wczesnym
Kościele jest opisany w Dz. 5,34–39; Rz. 9,3; Dz. 28,28; Dz.
11,1–18
Żydzi widząc, że chrześcijanie rosną w liczbie używają wielu
argumentów aby odwieść swych braci od wiary w Chrystusa
Żydzi próbowali wykazywać doskonałość zakonu Mojżesza
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Inne zagrożenia chrześcijaństwa
Prześladowania chrześcijan
Z jednej strony umacniały wiarę, z drugiej powodowały jej
osłabienie
List do Hebrajczyków jest pisany najprawdopodobniej w
czasie prześladowań Nerona
Te prześladowania jednak nie miały tak powszechnego
charakteru jak za czasów Decjusza (250), Waleriana (257) i
Dioklecjana (303-304)
Oziębnięcie wiary wśród członków wspólnoty – Hbr. 10,25
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Autorastwo listu
Brak zgodności co do autorstwa Listu do Hebrajczyków
istniała już we wczesnym Kościele
List do Hebrajczyków nie zawiera jak inne księgi a zwłaszcza
listy Nowego Testamentu imienia autora w pierwszych wersach
księgi
Również styl księgi odbiega nieco od pism
nowotestamentowych. Odmienności języka (znacznie bliższego
klasycznej niż grece koine) – niektórzy tłumaczą to faktem, że
List do Hebrajczyków został napisany pierwotnie po
hebrajsku a później przetłumaczony na grecki
Pogląd taki utrzymywali Klemens Aleksandryjski i Orygenes
Jednak Orygenes, cytowany przez Euzebiusza, stwierdza: Kto
naprawdę napisał List do Hebrajczyków wie jedynie sam
Bóg
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Autorastwo listu
Euzebiusz również uważał, że List do Hebrajczyków został
napisany początkowo po hebrajsku niekoniecznie przez Pawła,
a następnie przetłumaczony przez Klemensa Rzymskiego na
grecki
Hipolit negował Pawłowe autorstwo listu
Kanon Muratoriego nie wymieniał listu
Tertulian w Afryce Północnej nie wiedział nic o liście Pawła
do Hebrajczyków, ale mówił o liście Barnaby do Hebrajczyków
W czasach renesansu wątpliwości co do listu rościł Erazm z
Rotterdamu, Luter odmawiając natchnienia przypisywał go
Apollosowi. Kalwin również odmawiał autorstwa św. Pawłowi
W czasach współczesnych sugerowano, że autorem listu mogła
być Pryscylla, ale czasownik „opisującemu” występujący w
rodzaju męskim w Hbr. 11,32, sprzeciwia się tej teorii
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Pawłowe autorstwo listu
Tradycja przypisuje je Ap. Pawłowi, jednak brak tutaj
powszechnej zgodności, gdyż list ten znacząco różni się od
pozostałych 13 listów Ap. Pawła
Niektóre z późniejszych kopii i przekładów nosiły jednak imię
Ap. Pawła w tytule m in. wersje arabskie i Wulgata
W początkach chrześcijaństwa kościoły wschodnie
przypisywały autorstwo Pawłowi, a zachodnie innym autorom
W kościołach zachodnich Pawłowe autorstwo listu zostało
przyjęte dopiero w V w. pod wpływem autorytetu Hieronima i
Augustyna. Uważali oni, że przyjęcie Pawłowego autorstwa
zapewni uznanie kanoniczności tej księgi
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Inni potencjalni autorzy
Apollos (Dz. 18,24) – hellenista i Aleksandryjczyk,
wyróżniający się erudycją i znajomością Zakonu
Mojżeszowego. Przez niektórych chrześcijan uznawany był za
autorytet (1 Kor. 3,4–6, 3,22, 4:6)
Barnaba (Dz. 4,34–37)– Syna Pocieszenia, lewita rodem z
Cypru, bliski towarzysz Ap. Pawła – styl listu i sposób
wyrażania myśli odpowiada gorliwemu, autorytatywnemu
Barnabie. Ojcowie wczesnego kościoła cytowali bowiem
fragmenty tego listu jako słowa Barnaby.
Łukasz, Klemens Rzymski, Pryscylla, Sylas, Epafras
(wzmiankowany w Flp. i Kol.), Tymoteusza
a nawet ... Najświętsza Dziewica Maryja
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Argumenty za autorstwem Ap. Pawła
Zagadnienie
Listy Pawłowe
Hebrajczyków
Wyższość chrześcijaństwa nad judaizmem
2 Kor. 3,6–18; Gal. 3,23–25; Gal 4:1-9, Gal.
4.21–31
8,10–11
Jezus Chrystus prawdziwym Bogiem
Flp. 2,6, Kol. 1,15–20
1,2–14
Użycie cytatów ze ST za pośrednictwem
I znowu
Rz 15,9–12
1,5 2,12–13
Dary Ducha Świętego są udziałem wierzących
1 Kor 12,4
2,4
Ostateczne wywyższenie Chrystusa
1 Kor. 15,25,27; Flp. 2,9-10
2,8; 10,13; 12,2
Użycie tych samych cytatów ze ST
1 Kor. 15,27; Ef. 1,22; Rz. 12,19
2,8; 10,13
Uniże się Jezusa dla człowieka
2 Kor. 8,9 Flp. 2,7–8
2,9
Pojecie niewoli
Gal. 5,1
2,15
Słowo Boże jest mieczem Ducha Świętego
Ef. 6,17
4,12
Problem braku wzrostu duchowego u niektórych wierzących. Porównanie związane
z pokarmem duchowym: mleko – pokarm
stały
1 Kor 3,1–2, 1 Kor 14,20
5,12–13
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Argumenty za autorstwem Ap. Pawła
Zagadnienie
Listy Pawłowe
Hebrajczyków
Śmierć Chrystusa ofiara za grzech. Jest ona
wypełnieniem ofiara starotestamentowych
Rz. 3,22–26; 1 Kor. 5,7
7,1–10,39
Użycie terminu Pośrednik
Gal 3,19–20
8,6
Zakon jako służba
Rz 9:4
9,1; 9,6
Zbawienie to odważne i ufne przystąpienie
do Boga przez Chrystusa
Rz. 5,2; Ef. 2,18; Ef. 3,12
10,19
Przeciwności są bojem
Flp. 1,30; Kol. 2,1
10,32
Usprawiedliwienie, lub sprawiedliwość przez
wiarę
Rz. 1,17; Rz .4,22; Rz. 5,1; Gal. 3,11, Flp.
3,9
10,38; 11,7
Koncepcja biegu chrześcijańskiego
1 Kor. 9,24; Flp. 3,12–14
12,1
Chrześcijanie nie powinni dawać wiary powiewom nauki
Ef. 4,14
13,9
Autor nie ma sobie nic do zarzucenia co do
jakości swojego życia chrześcijańskiego
2 Kor. 1,12
13,18
Użycie charakterystycznej Pawłowi frazy
Bóg pokoju
Rz. 15,33; 1 Tes. 5,23
13,20
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Argumenty za autorstwem Ap. Pawła
Żadne bezpośrednie dowody nie przemawiają za czyimkolwiek
autorstwem
Paweł jest wymieniany jako autor przez ojców kościoła z II
wieku – uczniów ludzi, którzy bezpośrednio znali apostołów
List był napisany za życia Ap. Pawła, przyjaciela Tymoteusza,
z Italii, więźnia
Drugi List św. Piotra, list bez wątpienia napisany do Żydów,
zawiera stwierdzenie o Ap. Pawle, 2 P 3:15–16
Powszechnym Pawłowym zwyczajem było rozpoczynanie od
zagadnień doktrynalnych a kończenie na zaleceniach
praktycznych i pozdrowieniach
Pozdrowienie końcowe jest bardzo jest bardzo podobne do
tych z pozostałych 13 listów Pawłowych. Podobnego
pozdrowienia nie ma w żadnej innej księdze NT. Zakończenie
(Heb 13,25) jest typowo Pawłowe
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła
List nie nosi jego imienia – być może Paweł, z różnych powodów
autor nie chciał ujawniać swego imienia, lub też początkowa część
listu zaginęła
Różnorodność stylu i rytmu – Styl i rytm – listy Pawłowe pełne są
nieregularności, List do Hebrajczyków jest bardzo elegancki o
niezwykle symetrycznej budowie. Jednak różne problemy i adresaci
mogą wymagać różnych stylów
Autor wydaje się nie być apostołem ale uczniem apostołów Hbr. 2,3.
– Można to jednak tłumaczyć figuratywnoscią stylu, faktem, ze Ap.
Paweł otrzymał wiarę z rąk Annaniasza będącego prawdopodobnie
bezpośrednim uczniem Chrystusa (choć Paweł otrzymał objawienie
bezpośrednio od Chrystusa). List został napisany przed zburzeniem
Jerozolimy, gdy żyło jeszcze wielu apostołów (trudno więc tu mówić
o kolejnym pokoleniu).
Paweł nigdzie nie porusza kwestii arcykapłaństwa Chrystusa
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła
Metody nauczania i punkt widzenia
Autor Listu do Hebrajczyków dochodzi do tych samych konkluzji
stosując inny tryb rozumowania niż Ap. Paweł. Akcenty kładzione
są na inne rzeczy (pierwszoplanowe z innych listów są raczej tłem
w Liście do Hebrajczyków )
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła
Koncepcja wiary
W listach Ap. Pawła oparta jest na Jezusie Chrystusie jako
drodze usprawiedliwienia włączając silna opozycje wobec
uczynków jako środka zbawienia.
W Liście do Hebrajczyków nacisk kładziony jest na wiarę w
obietnice (argument trudny do utrzymania np. (Rz. 4))
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła
Sposób prezentowania kontrastu pomiędzy zakonem
uczynków a łaską
Ap. Paweł postrzega jednak zakon jako prawo, które ma być
wypełniane przez ludzi
Autor Listu do Hebrajczyków postrzega zakon jako system
instytucji powołanych by reprezentować społeczność pomiędzy
Bogiem a czcicielami
Paweł wykazuje że prawo nie może postawić człowieka we
właściwej relacji z Bogiem, gdyż człowiek nie jest w stanie go
wypełnić
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków
Uwagi wstępne
Tło historyczne
Autorstwo listu
Argumenty przeciwko autorstwu Ap. Pawła
Sposób prezentowania kontrastu pomiędzy zakonem
uczynków a łaską
Autor Listu do Hebrajczyków pokazuje, że instytucje starego
przymierza nie są w stanie z powodu niedoskonałości ustanowić
prawdziwej społeczności z Bogiem
Paweł uważa, że powodem słabości starego przymierza nie było
samo prawo, które jest święte i dobre, ale fakt, że człowiek nie
jest w stanie go wypełnić
Autor Listu do Hebrajczyków problem widzi w fakcie, że
instytucje starotestamentowe nie są w stanie prawdziwie
oczyścić z grzechu (argument trudny do utrzymania (Rz. 8,3))
Mariusz Grabowski
List do Hebrajczyków