Wymagania na poszczególne oceny. Klasa III ELEKTROSTATYKA

Wymagania na poszczególne oceny. Klasa III
ELEKTROSTATYKA
Stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który:
• Potrafi rozpoznać kontekst, w którym pojęcia „ładunek” używa się jako wielkości fizycznej
• Wie, że ładunek elektryczny wyrażamy w kulombach
• Wie, jak oznaczamy ciało naelektryzowane ujemnie, a jak ciało naelektryzowane dodatnio
• Wie, że ciała naelektryzowane jednoimiennie odpychają się, a różnoimiennie – przyciągają się wzajemnie
• Zna składniki atomu: protony, neutrony i elektrony
• Zna sposoby elektryzowania ciał i potrafi je zademonstrować
• Potrafi rozpoznać kontekst, w którym pojęcia napięcie używa się w znaczeniu elektrycznej wielkości fizyczne
• Zna niebezpieczeństwa związane z występowaniem w przyrodzie zjawisk elektrostatycznych
Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na stopień dopuszczający
i dodatkowo:
• Rozumie, że możliwość przemieszczania się w ciałach stałych mają tylko elektrony
• Rozumie na czym polega uziemienie
• Potrafi wytłumaczyć zjawisko pioruna
• Wie, jak zbudowany jest atom
• Wie, co to jest jon dodatni i ujemny
• Wie, od czego zależy wartość siły wzajemnego oddziaływania naelektryzowanych kulek
• Potrafi wskazać wokół siebie przewodniki i izolatory
• Wie, że w przewodnikach są swobodne elektrony
• Rozumie, dlaczego przy pocieraniu ciała elektryzują się różnoimiennie, a przy zetknięciu jednoimiennie
• Rozumie, że jeśli w jakimś obszarze istnieje pole elektrostatyczne, to w tym obszarze na każde ciało naładowane działa siła elektryczna
• Potrafi zastosować elementarne prawa ruchu do ciał naelektryzowanych w polu elektrostatycznym
• Wie, że jednostką napięcia jest 1 wolt
Stopień dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na stopień dostateczny i
dodatkowo:
• Potrafi korzystać z zasady zachowania ładunku przy rozwiązywaniu prostych problemów
• Rozumie prawo Coulomba, potrafi z niego korzystać i zna zakres jego stosowalności
• Rozumie, na czym polega elektryzowanie przez indukcję
• Potrafi formułować samodzielne odpowiedzi na proste pytania związane ze zjawiskami elektrostatycznymi
• Potrafi przedstawiać różne pola elektrostatyczne za pomocą linii pola (pole jednorodne, centralne, układ dwóch ładunków jednoimiennych i
różnoimiennych)
• Wie, od czego zależy wartość siły działającej na ciało naładowane umieszczone w polu elektrostatycznym
• Wie, co nazywamy napięciem i rozumie sens fizyczny tej wielkości
• Potrafi obliczyć dowolną wielkość fizyczną ze wzoru ܷ஺஻ =
ௐ
௤
• Potrafi przekształcać wzory w celu obliczenia szukanej wielkości
Stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na niższe stopnie oraz:
• Potrafi rozwiązywać problemy ilościowe wykorzystując
-znajomość i rozumienie pojęcia ładunku elementarnego
- znajomość prawa Coulomba
-prawa mechaniki (w tym wzorów i wykresów)
-zasadę zachowania ładunku
•
Rozumie różnicę w budowie i mechanizmie elektryzowania przewodników i izolatorów
•
Rozumie, co to znaczy, że pole elektryczne jest „silne” lub „słabe” i wie, od czego to zależy
1
•
Wie, od czego zależy napięcie między dwoma dowolnie wybranymi punktami, leżącymi na jednej linii pola elektrostatycznego
•
Potrafi formułować samodzielnie wypowiedzi w jakościowych zadaniach problemowych
PRĄD ELEKTRYCZNY
Stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który:
• Zna zasady bezpiecznego posługiwania się urządzeniami elektrycznymi, np. rozumie warunki, w których może nastąpić porażenie prądem i
wie, jak go unikać
• Odróżnia dobre i złe przewodniki prądu
• Potrafi dobrać odpowiednią baterię, zamontować w latarce elektrycznej i uruchomić
• Zna niektóre korzyści związane z używaniem prądu elektrycznego
• Potrafi wymienić przykłady odbiorników używanych, np. w gospodarstwie domowym
• Wie, że natężenie prądu wyrażamy w amperach
• Wie, że do pomiaru natężenia prądu służą amperomierze
• Wie, że napięcie wyrażamy w woltach
• Wie, że do pomiaru napięcia służą woltomierze
• Wie, że warunkiem przepływu prądu w przewodniku jest istnienie napięcia między jego końcami
• Wie, że większe napięcie powoduje w danym odbiorniku przepływ prądu o większym natężeniu
• Wie, w jakim celu używa się bezpieczników i że w miejscu, gdzie przewidziano np. bezpiecznik 5-amperowy, nie wolno montować np. 20amperowego
• Rozumie, co to znaczy że odbiorniki różnią się mocą
• Wie, że moc wyrażamy w watach i kilowatach
• Potrafi odnaleźć na odbiorniku jego dane znamionowe i prawidłowo zinterpretować
• Wie, że liczniki elektryczne mierzą zużytą energię elektryczną w kilowatogodzinach
• Potrafi na podstawie znajomości danych znamionowych określić, który z odbiorników jest kosztowniejszy ze względu na zużycie energii
elektrycznej
Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na stopień dopuszczający
i dodatkowo:
•
Rozumie, że przepływ prądu w przewodniku polega na uporządkowanym ruchu elektronów w wyniku przyłożenia napięcia między końce
przewodnika
•
Rozumie, że obwód elektryczny musi być zamknięty, by płynął w nim prąd
•
Wie, jaki jest prawdziwy kierunek ruchu elektronów, a jaki umowny kierunek prądu
•
Wie, że natężenie prądu określa się mierząc ładunek przepływający przez poprzeczny przekrój przewodnika w jednostce czasu
•
Potrafi wymienić niektóre skutki przepływu prądu elektrycznego
•
Potrafi narysować schemat prostego obwodu elektrycznego, zawierającego źródło napięcia, wyłącznik i żarówkę
•
Wie, że natężenie prądu jest wprost proporcjonalne do przyłożonego napięcia (zna prawo Ohma)
•
Wie, że każdy odbiornik stawia prądowi pewien opór
•
Wie, że opór wyrażamy w omach
•
Potrafi obliczyć opór ze wzoru ܴ =
•
Wie, że w określonej temperaturze opór odbiornika jest stały
•
Potrafi narysować schemat obwodu z kilkoma odbiornikami połączonymi szeregowo i równolegle
•
Rozumie istotę łączenia szeregowego i równoległego odbiorników
•
Wie, że praca w odbiorniku jest wykonywana kosztem energii elektrycznej
•
Potrafi odczytać na liczniku zużytą energię elektryczną
•
Potrafi obliczyć pracę prądu elektrycznego ze wzoru ܹ = ܷ ∙ ‫ݐ ∙ ܫ‬
•
Potrafi obliczyć moc odbiornika ze wzorów P=U*I i ܲ =
•
Potrafi określić zakres amperomierza i woltomierza
௎
ூ
ௐ
௧
2
Stopień dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na stopień dostateczny i
dodatkowo:
• Potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących we wzorze u ܷ஺஻ =
• Potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących we wzorze ‫= ܫ‬
ௐ
௤
௤
௧
•
Wie, że ładunek elektryczny można wyrazić w amperosekundach i amperogodzinach oraz potrafi podać związek tych jednostek z 1
kulombem
•
Potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących we wzorze ܴ =
•
Rozumie zasadę działania opornicy suwakowej
•
Potrafi uzasadnić I prawo Kirchhoffa, posługując się zasadą zachowania ładunku i korzystać z tego prawa
•
Potrafi zbudować prosty obwód elektryczny według schematu
•
Rozumie, na czym polega zwarcie w obwodzie elektrycznym
௎
ூ
•
Potrafi obliczyć opór zastępczy odbiorników połączonych szeregowo i równolegle
•
Rozumie związki między napięciami i natężeniami prądów w łączeniu szeregowym i równoległym
•
Potrafi dokonać pomiaru natężenia prądu (włączyć amperomierz szeregowo odpowiednimi zaciskami)
•
Potrafi dokonać pomiaru napięcia między dwoma punktami obwodu elektrycznego (włączyć woltomierz równolegle odpowiednimi
zaciskami)
•
Potrafi przekształcić wyrażenie na pracę prądu ܹ = ܷ ∙ ‫ ݐ ∙ ܫ‬do postaci ܹ =
•
Potrafi wykonywać dzialania z uwzględnieniem wszystkich jednostek
•
Potrafi przekształcić wyrażenie na moc ܲ = ܷ ∙ ‫ ܫ‬do postaci ܲ =
•
Potrafi obliczyć koszt zużytej energii elektrycznej
•
Potrafi odczytać dokładność amperomierza i woltomierza
•
Potrafi obliczać wielkości fizyczne na podstawie wykresów w prostych przypadkach
•
Potrafi wykorzystać prawa prądu elektrycznego w praktycznych sytuacjach
௎మ
ோ
௎మ
ோ
∙ ‫ ݐ‬oraz ܹ = ‫ܫ‬ଶ ∙ ܴ ∙ ‫ ݐ‬i wyliczyć pracę z każdego wzoru
oraz ܲ = ‫ܫ‬ଶ ∙ ܴ i obliczyć moc z każdego wzoru
Stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na niższe stopnie oraz:
• Potrafi rozwiązywać problemy ilościowe wykorzystując poznane prawa i zależności
• Potrafi wyjaśnić, jakie przemiany energii zachodzą w odbiorniku podczas przepływu prądu
• Potrafi obliczać wielkości fizyczne na podstawie wykresów
• Potrafi sporządzić wykres na podstawie znajomości zależności wyrażonej wzorem
• Zna i rozumie zależność oporu elektrycznego przewodnika od jego długości i pola przekroju poprzecznego
• Potrafi rozwiązywać zadania dotyczące przemiany energii elektrycznej w energię wewnętrzną i energię mechaniczną
• Potrafi formułować samodzielnie wypowiedzi w jakościowych zadaniach problemowych
MAGNETYZM
Stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który:
• Wie, że nie wszystkie substancje posiadają właściwości magnetyczne
• Wie, że każdy magnes ma dwa bieguny
• Wie, że bieguny jednoimienne odpychają się, a różnoimienne przyciągają się
• Wie, że nie można otrzymać pojedynczego bieguna magnetycznego
• Wie, że pole magnetyczne przenika przez niektóre substancje
• Wie, że wokół Ziemi istnieje pole magnetyczne i zna położenia biegunów N i S
• Umie posługiwać się kompasem
• Potrafi wymienić przykłady zastosowania elektromagnesu
• Wie, do czego służy prądnica
• Wie, do czego służy silnik
Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na stopień dopuszczający
i dodatkowo:
3
•
Wie, że w pobliżu magnesu istnieje pole magnetyczne, w którym przedmioty żelazne i stalowe magnesują się
•
Wie, że pole magnetyczne graficznie przedstawiamy za pomocą linii pola magnetycznego
•
Wie, jak układają się opiłki w pobliżu magnesu sztabkowego i układu dwóch magnesów
•
Wie, że najsilniejsze oddziaływanie magnetyczne występuje przy biegunach
•
Zna zasadę działania elektromagnesu
•
Potrafi wymienić przynajmniej jedną miejscowość w Polsce, np. najbliżej jego miejsca zamieszkania, w której produkuje się prąd
elektryczny
•
Wie, że na przewodnik z prądem w polu magnetycznym działa siła elektrodynamiczna
•
Wie, że występowanie siły elektrodynamicznej wykorzystuje się w budowie silnika
•
Wie, że zmiana pola magnetycznego wewnątrz zwojnicy powoduje przepływ prądu, a zjawisko nazywa się indukcją elektromagnetyczną
•
Wie, że indukcję elektromagnetyczną wykorzystano przy budowie prądnicy
•
Wie, że transformator nie może spełniać swojego zadania, jeśli jest zasilany prądem stałym
•
Zna niektóre właściwości fal elektromagnetycznych
Stopień dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na stopień dostateczny i
dodatkowo:
• Potrafi określić zwrot linii pola magnetycznego wokół przewodnika z prądem
• Potrafi podać położenia biegunów N i S zwojnicy, przez którą płynie prąd elektryczny
• Wie, że pole magnetyczne elektromagnesu zależy od liczby zwojów zwojnicy i natężenia prądu
• Potrafi opisać różnice i podobieństwa między polem magnetycznym i elektrostatycznym
• Potrafi posługiwać się regułą lewej dłoni do określenia kierunku i zwrotu siły elektrodynamicznej
• Wie, że prąd indukcyjny powstaje w zamkniętym obwodzie na skutek zmiany pola magnetycznego
• Potrafi podać położenie biegunów N i S zwojnicy, w której wytworzono prąd indukcyjny przez zbliżanie magnesu sztabkowego
• Wie, jak zbudowana jest prądnica
• Wie, że transformator służy do zmiany napięcia prądu przemiennego
• Zna związek
௭భ
௭మ
=
௎భ
௎మ
dla transformatora
• Zna rodzaje fal elektromagnetycznych
• Wie, że fala elektromagnetyczna rozchodzi się w próżni z szybkością c=300000km/s
• Zna związek między długością fali i częstotliwością fali: ߣ =
௖
௙
Stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na niższe stopnie oraz:
• Potrafi wyjaśnić zasadę działania transformatora
• Zna praktyczne zastosowanie transformatora
• Wie, że między spoczywającym magnesem i spoczywającym ciałem naelektryzowanym istnieje oddziaływanie elektrostatyczne (żelazo i stal
elektryzują się przez indukcję), a oddziaływanie magnetyczne istnieje między ruchomymi ładunkami (prąd elektryczny) i magnesem
• Potrafi rozwiązywać różne problemy związane ze zjawiskami magnetycznymi i elektromagnetycznymi
• Potrafi wyjaśnić zasadę działania prądnicy
• Wie, że własności i zastosowanie fal elektromagnetycznych zależą od ich częstotliwości
• Wie, co to jest widmo fal elektromagnetycznych
• Potrafi czytać tekst naukowy i wyciągać z niego wnioski
• Potrafi samodzielnie formułować dłuższe wypowiedzi
OPTYKA
Stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który:
• Potrafi podać przykłady naturalnych i wtórnych źródeł światła
• Wie, że światło rozchodzi się w próżni z szybkością 300000km/s, a w innych ośrodkach przezroczystych z mniejszą szybkością
• Wie, że światło odbija się od powierzchni wypolerowanych
• Wie, jak wykorzystuje się w praktyce zjawisko odbicia światła od zwierciadeł
• Wie, jak biegną promienie równoległe do głównej osi optycznej po odbiciu od zwierciadła i przejściu przez soczewkę
• Wie, że im krótsza ogniskowa, tym większa zdolność skupiająca soczewki
4
• Wie, że obrazy rzeczywiste powstają na ekranach, a pozorne wewnątrz zwierciadeł i soczewek
• Wie, że nadmierne opalanie się jest szkodliwe dla zdrowia
Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na stopień dopuszczający
i dodatkowo:
•
Zna prawo odbicia
•
Wie, jak jest zbudowany i do czego służy peryskop
•
Potrafi przeprowadzić konstrukcję obrazu w zwierciadle wklęsłym i soczewce skupiającej
•
Wie, kiedy powstają obrazy pozorne, powiększone, proste
•
Wie, że zwierciadła wypukłe i soczewki wklęsłe rozpraszają światło
•
Zna niektóre zastosowania soczewek
•
Wie, że przy przejściu z jednego do drugiego ośrodka promienie świetlne ulegają załamaniu
•
Wie, że załamaniu światła białego (słonecznego, ze zwykłej żarówki) towarzyszy rozszczepienie
•
Wie, że szkodliwe skutki opalania się powoduje promieniowanie ultrafioletowe
•
Wie, że częstotliwość światła fioletowego jest największa, a czerwonego najmniejsza
•
Wie, że przedmioty białe odbijają energię świetlną, a czarne pochłaniają ją
•
Wie, na czym polega zjawisko fotoelektryczne i zna jego niektóre zastosowania
Stopień dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na stopień dostateczny i
dodatkowo:
• Potrafi zastosować prawo odbicia w różnych sytuacjach praktycznych
• Rozróżnia zjawiska odbicia, rozproszenia, pochłaniania światła
• Zna i potrafi wykorzystać prawo załamania (jakościowe)
• Wie, które zjawiska świadczą o korpuskularnej, a które o falowej naturze światła
• Potrafi nazwać soczewkę na podstawie jej kształtu
• Potrafi na podstawie znajomości położenia przedmiotu względem zwierciadła(soczewki), przewidzieć cechy obrazu i na podstawie cech
obrazu określić położenie przedmiotu względem zwierciadła (soczewki)
• Potrafi obliczyć zdolność skupiającą soczewki na podstawie znajomości jej ogniskowej
• Zna kolejność barw światła powstających w zjawisku rozszczepienia i ich cechy
• Wie, że barwne płytki (filtry)przepuszczają tylko światło o określonej barwie
Stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na niższe stopnie oraz:
• Potrafi wykorzystać w trudniejszych zadaniach jakościową znajomość prawa załamania
• Potrafi rozwiązywać problemy związane ze zjawiskami optycznymi
• Wie, jak powstają barwy różnych przedmiotów nieprzezroczystych
• Potrafi jakościowo opisać sposób korygowania wad krótko- i dalekowzroczności
• Rozumie zjawisko fotoelektryczne
• Zna warunki, w których zachodzi całkowite wewnętrzne odbicie i zna zastosowanie tego zjawiska
• Potrafi formułować samodzielne wypowiedzi dotyczące zjawisk optycznych
TAJEMNICZY ŚWIAT ATOMÓW
Stopień dopuszczający otrzymuje uczeń, który:
• Wie, że promieniowanie jądrowe wysyłają różne substancje promieniotwórcze zawarte w skorupie ziemskiej
• Wie, że promieniowanie jądrowe dociera do nas z kosmosu jako tzw. Promieniowanie kosmiczne
• Wie, że istnieją trzy rodzaje promieniowania jądrowego α β γ
• Wie, że promieniowanie jądrowe wykorzystuje się w medycynie i technice
• Potrafi podać przykład wykorzystania substancji promieniotwórczych
• Wie, że każdy atom składa się z jądra i powłok elektronowych
5
• Wie, że w skład jądra wchodzą protony i neutrony
• Rozumie, że w reakcjach chemicznych atomy łączą się w różny sposób, ale ich jądra nie ulegają zmianie, a w przemianach jądrowych ulegają
zmianie
• Wie, że przemiany jądrowe zachodzące w Słońcu i gwiazdach są źródłem energii
• Wie, że źródłem energii są przemiany jądrowe zachodzące w reaktorach jądrowych
• Wie, że energia jądrowa może być wykorzystana do wytwarzania prądu elektrycznego (elektrownie jądrowe), do napędzania silników (okręty
z napędem atomowym), jako potężna broń (bomby atomowe i wodorowe)
• Uczeń wie, że wykorzystanie energii jądrowej ma zalety i wady-potrafi je wymienić
Stopień dostateczny otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na stopień dopuszczający
i dodatkowo:
•
Wie, że wspólną nazwą „nukleony” określamy składniki jądra –protony i neutrony
•
Wie, że synteza(fuzja) jądrowa to łączenie się nukleonów lub lekkich jąder (jąder o małej liczbie atomowej) związane z emisją wielkiej
energii -zachodzi w Słońcu i gwiazdach
•
Wie, że w reakcji rozszczepienia ciężkiego jądra na dwa jądra średniej wielkości zostaje uwolniona energia jądrowa. Takie reakcje w
sposób kontrolowany przeprowadza się w reaktorach jądrowych
•
Wie, jakie reakcje rozszczepienia i syntezy wykorzystano do budowy bomby atomowej i wodorowej
•
Potrafi rozpoznać schematy reakcji rozszczepienia i syntezy jąder atomowych
•
Wie, że cząstka α to jądro helu, składające się z dwóch protonów i dwóch neutronów
•
Zna ładunki cząstek α i β oraz wie, że γ to promieniowanie elektromagnetyczne
•
Wie, że jądra tego samego pierwiastka mają taką samą liczbę protonów, ale mogą się różnić liczbą neutronów (izotopy)
•
Wie, że Maria Skłodowska Curie odkryła dwa pierwiastki promieniotwórcze – rad i polon
Stopień dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na stopień dostateczny i
dodatkowo:
• Wie, w jaki sposób została odkryta promieniotwórczość przez H.Bequerela
• Rozumie, co to znaczy, że substancje są „promieniotwórcze”
• Rozumie, na czym polega reakcja syntezy
• Wie, że reakcje syntezy mogą zachodzić tylko w bardzo wysokich temperaturach
• Rozumie, na czym polega reakcja łańcuchowa
• Ma własny pogląd na temat wykorzystania energii jądrowej
• Potrafi opisać symbolicznie jądro pierwiastka
• Wie, że między składnikami jądra działają krótkozasięgowe siły jądrowe
• Potrafi rozpoznać izotopy tego samego pierwiastka
• Potrafi rozpoznać zapis rozpadu α i β jądra izotopu promieniotwórczego
• Wie, że po wysłaniu cząstki α lub β jądro staje się jądrem innego pierwiastka
• Potrafi sformułować prostą poprawną wypowiedz
Stopień bardzo dobry otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na niższe stopnie oraz:
• Potrafi się posługiwać wzorem ‫ ܿ ∙ ݉∆ = ܧ‬ଶ w zadaniach obliczeniowych
• Wie, że energia wiązania nukleonu w jadrach średniej wielkości jest większa niż w jądrach ciężkich i to pozwala uzyskać energię w procesach
rozszczepienia
• Potrafi skorzystać z prawa zachowania liczby nukleonów i liczby protonów w zapisie rozpadu α
• Potrafi skorzystać z prawa zachowania liczby atomowej (porządkowej) i masowej w zapisie rozpadu β
• Potrafi posługiwać się swobodnie pojęciem czasu połowicznego rozpadu w zadaniach obliczeniowych
• Potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekst i na jego podstawie wykonać polecenia
• Potrafi sporządzić zwięzłą, poprawną merytorycznie notatkę
6