Kamienio³om wapieni triasowych w Piekoszowie

Kamienio³om wapieni triasowych
w Piekoszowie
£opuszno
Lokalizacja:
województwo œwiêtokrzyskie
powiat kielecki
gmina Piekoszów
miejscowoœæ Piekoszów
Rejon geograficzny:
Wy¿yna Ma³opolska
Wy¿yna Kielecka
Góry Œwiêtokrzyskie
1
Nieczynny kamienio³om w Piekoszowie znajduje siê
oko³o 300 m na pó³noc od stacji kolejowej Piekoszów,
oko³o 50 m na wschód od lokalnej drogi, która odchodzi
na po³udnie od szosy Piekoszów – £opuszno.
Kamienio³om usytuowany jest w po³udniowym skrzydle
synkliny piekoszowskiej, stanowi¹cej zachodni¹ os³onê
mezozoiczn¹ paleozoicznego coko³u Gór Œwiêtokrzyskich.
We wschodniej œcianie kamienio³omu o d³ugoœci oko³o 80
m ods³ania siê profil osadów wêglanowych triasu (dolnego
retu).
W najni¿szej czêœci œciany, czêœciowo zape³zniêtej
i zaroœniêtej, widoczne s¹ fragmenty profilu, który tworz¹
2 szare wapienie krystaliczne, miejscami zawieraj¹ce gruz³y
¿ó³tych wapieni marglistych. Ponad nimi wystêpuj¹ wapienie margliste rdzawo-¿ó³te, silnie porowate, komorowe.
Widoczne w nich pustki i kawerny s¹ efektem zmian diagenetycznych. Wapienie komorowe przechodz¹ ku górze
w brunatno-rdzawe wapienie grubokrystaliczne z
wpryœniêciami bia³ego kalcytu. Wy¿ej wystêpuj¹ szare wapienie drobnokrystaliczne ponownie z poziomami komorowymi. W najwy¿szej czêœci profilu znajduj¹ siê cienko³awicowe,
jasnoszare wapienie przek³adane marglami i i³owcami marglistymi.
W ca³ym profilu obficie wystêpuj¹ szcz¹tki organiczne.
Najczêœciej zgromadzone s¹ na powierzchniach warstw
i lamin, przewa¿nie w cienkop³ytkowych wapieniach mar3 glistych lub w obrêbie cienkiej warstewki wapienia o charakterze muszlowca (ska³y zbudowanej niemal wy³¹cznie
z muszli i ich fragmentów). Wœród skamienia³oœci dominuj¹
skorupki i odciski ma³¿ów, ramienionogów, skorupiaków,
amonitów oraz okruchy koœci i zêby ryb; widoczne s¹
tak¿e odciski zwêglonej flory. Do najczêœciej spotykanych
skamienia³oœci nale¿¹ ma³¿e Lingula i Myophoria costata.
Fauna ta wskazuje na triasowy (ret) wiek tych osadów, a
wiêc powstawa³y one oko³o 245 mln lat temu.
216
Kielce
Jednostka geologiczna:
Góry Œwiêtokrzyskie
zachodnie obrze¿enie mezozoiczne
synklina piekoszowska
5638
4460
4462
Zbiornik, w którym gromadzone by³y ods³oniete w
kamienio³omie osady, mia³ charakter wyraŸnie morski.
Œwiadczy o tym nie tylko typ osadów (wapienie i margle),
lecz równie¿ zespó³ fauny, w której obok form brakicznych
wystêpuj¹ równie¿ amonity ¿yj¹ce w otwartych zbiornikach
morskich.
Ods³oniêcie triasowych osadów wêglanowych w Piekoszowie z bogatym zespo³em skamienia³oœci sprzed 245
mln lat stanowi doskona³y punkt dydaktyczny. Kamienio³om
znajduje siê w bliskim s¹siedztwie otuliny Chêciñsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego, którego teren jest od dawna
wykorzystywany w edukacji i popularyzacji nauk o Ziemi.
W granicach Parku istnieje 8 rezerwatów oraz 11 pomników przyrody nieo¿ywionej. Kamienio³om w Piekoszowie,
prezentuj¹cy wêglanowe utwory retu, doskonale uzupe³nia
geologiczne walory tego regionu.
Po³o¿enie kamienio³omu w pobli¿u szlaku turystycznego (oko³o 300 m na po³udnie przechodzi czarny szlak
prowadz¹cy przez Pasmo Zagórskie) stwarza mo¿liwoœæ
³atwej popularyzacji i edukacji w zakresie przyrody
nieo¿ywionej regionu œwiêtokrzyskiego.
The Triassic limestones quarry
in Piekoszów
The quarry in Piekoszów is located about 300 meters
north of railway station. It was cut in rocks forming the
southern limb of the Piekoszów Syncline, a direct, western
cover of Paleozoic core of the Holy-Cross Mts. In the
eastern wall the Triassic (Roethian) carbonate succession
is exposed along some 80 meters.
Lithology includes grey, crystalline limestones with pellets
of yellow, marly limestones and highly porous (cavernous),
brownish-yellow, marly limestones which grade up the sequence into brownish-rusty, coarse-crystalline limestones
followed by grey, fine-crystalline limestones. In the upper-
Piekoszów
most part of the sequence light-grey, thin-bedded limestones
intercalated with marls and marly claystones are visible.
The exposed rocks contain numerous fossils, usually accumulated at the bedding and lamination planes of
thin-bedded marly limestones or in a thin coquina layer.
Observations revealed the presence of shells and moulds
of bivalves, brachiopods as well as crustaceans, ammonites
fish bones and teeth, and carbonified plants remains. The
most common fossih are Lingula and Myophoria costata.
The fossil assemblage documents the Triassic (Roethian)
age of sediments (i.e. about 245 Ma ago). The sediments
were deposited in a shallow marine basin.
The exposure of carbonate rocks with abundant fossil
assemblage in Piekoszów is an excellent educational site.
The quarry is located close to the envelope of the ChêcinyKielce Landscape Park, where education in and spreading of
the Earth sciences has been run since many years. The park
includes 8 nature conservation reserves and 11 monuments
of inanimated nature. The Piekoszów quarry provides an
important contribution to this activity.
2
1
3
Wybrana literatura: 126, 360, 364, 376,
377, 462, 463
Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:
M. Kuleta, M. Nowak (2005)
217