Treść apelu do NIK wystosowanego przez Polski Alarm Smogowy

07.04.2015
Prezes Najwyższej Izby Kontroli
Sz.P. Krzysztof Kwiatkowski
Warszawa, ul. Filtrowa 57
Niniejszym zwracamy się do Najwyższej Izby Kontroli o podjęcie działań kontrolnych w
zakresie przyjęcia odpowiednich norm jakości węgla przez Ministerstwo Gospodarki.
W opublikowanym niedawno raporcie NIK dotyczącym kontroli jakości powietrza w Polsce
stwierdza się, że ze względu na bardzo wysoki stopień zanieczyszczenia powietrza w naszym
kraju należy określić minimalne wymagania jakościowe dla paliw stałych (w tym węgla).
Obecnie Ministerstwo Gospodarki kończy prace nad rozporządzeniem wprowadzającym
normy dla węgla kamiennego – niestety w zaproponowanej formie nie dają one żadnej
nadziei na poprawę jakości powietrza w Polsce1.
Wyrażamy głębokie zaniepokojenie faktem, że wymagania zawarte w propozycji
rozporządzenia są zbyt niskie, przez co nie wykluczają z obrotu praktycznie żadnego z
produktów oferowanych przez górnictwo węgla kamiennego – nawet tak szkodliwych dla
jakości powietrza produktów jak flotokoncentraty czy miały. Przykładowo: rozporządzenie
dopuszcza do sprzedaży gospodarstwom domowym muły oraz flotokoncentraty o
maksymalnej zawartości popiołu 50%, siarki 1,2% oraz minimalnej wartości opałowej 7
MJ/kg, czy też miały o maksymalnej zawartości popiołu 35%, siarki 1,8% oraz minimalnej
wartości opałowej 17 MJ/kg. Produkty te nie powinny być dostępne dla gospodarstw
domowych. Ich spalanie w piecach domowych (które nie posiadają instalacji oczyszczania
spalin) powoduje bardzo wysoką emisję pyłów, rakotwórczych i mutagennych
wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, a także silnie toksycznych dioksyn i
furanów.
Dla porównania, organizacje eksperckie takie jak: Polska Izba Ekologii czy Instytut
Chemicznej Przeróbki Węgla proponowały maksymalną zawartość popiołu na poziomie 810% i siarki 0,6%2 - spełnienie tych wymogów przez produkty węglowe oferowane na rynku
gospodarstw domowych przełożyłoby się na poprawę jakości powietrza w naszym kraju. W
projekcie rozporządzenia Ministerstwo Gospodarki nawet nie nawiązało do tych propozycji.
1
Projekt rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych przedłożony
do konsultacji społecznych: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12268453
2
Propozycja wymagań jakościowych dla węgla jako paliwa dla sektora komunalno-bytowego; Polska Izba Ekologii, Katowice,
15 styczeń 2013
Organizacje te postulują również całkowite wyłączenie ze sprzedaży na rynku gospodarstw
domowych miałów o wysokiej zawartości popiołu, mułów oraz flotokoncentratów.
Podczas konsultacji międzyresortowych zaproponowane normy zostały ostro skrytykowane
przez Ministerstwo Środowiska, które stwierdza: „przyjęcie rozporządzenia w obecnej
wersji nie przyczyni się do poprawy stanu środowiska, ograniczenia tzw. niskiej emisji i
ochrony zdrowia”3.
Do rozporządzenia krytycznie odniosło się szereg innych instytucji4, w tym Urząd
Marszałkowski Województwa Małopolskiego, pisząc: „Parametry [...] zaproponowane w
projekcie rozporządzenia Ministra Gospodarki są kuriozalne i zupełnie nieuzasadnione pod
względem środowiskowym, zdrowotnym, a także ekonomicznym [...]. Sytuacja, gdy za
paliwa węglowe spełniające standardy jakościowe uznaje się muł [...], świadczy o kpiącym
podejściu do problemów środowiskowych i zdrowotnych [...]”5. Uwagi w podobnym tonie
zgłosił również Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego: „[…] dopuszczenie do obrotu
handlowego paliw stałych o niskiej wartości opałowej, wysokiej zawartości popiołu i wilgoci
bez wskazania w jakich instalacjach mogą być spalane nie będzie służyło ani poprawie jakości
powietrza, ani ochronie zdrowia ludzi i zamiast ułatwić, wręcz utrudni realizację programów
ochrony powietrza i wywiązanie się Polski z obowiązków wynikających z dyrektywy CAFE.” 6
Nawet Izba Gospodarcza Sprzedawców Polskiego Węgla postuluje wyłączenie mułów i
flotokoncentratów z obrotu na rynku gospodarstw domowych, właśnie z powodu bardzo
negatywnego wpływu na zanieczyszczenie powietrza7.
Ponadto, kierując się wytycznymi Polskiej Izby Ekologii oraz Instytutu Chemicznej Przeróbki
Węgla, uważamy, że wymagania jakościowe powinny bezwzględnie odnosić się także do
zawartości rtęci oraz chloru. Przy spalaniu paliw o wysokiej zawartości chloru dochodzi do
emisji silnie toksycznych dioksyn – tak jak przy spalaniu odpadów.
Należy również zwrócić uwagę, że rozporządzenie jest dziurawe – odnosi się jedynie do
produktów zwierających ponad 90% węgla kamiennego. Nie odnosi się do innych paliw
stałych: węgla brunatnego oraz drewna. Mieszanki węgla kamiennego oraz innych paliw
stałych nie są objęte rozporządzeniem.
Biorąc powyższe pod uwagę, apelujemy do Najwyższej Izby Kontroli o podjęcie pilnych
działań kontrolnych w Ministerstwie Gospodarki, tak aby normy wprowadzały rzeczywiste,
a nie pozorne wymagania jakościowe dla węgla oraz aby docelowo zostały opracowane dla
wszystkich paliw stałych. Przyjęcie norm w proponowanym obecnie kształcie nie będzie
miało żadnego wpływu na poprawę jakości powietrza w Polsce, a tym samym będzie
3
4
https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//503/12268453/12272275/12272278/dokument151229.pdf
Uwagi Polskiej Izby Ekologii dostępne pod adresem: http://www.pie.pl/aktualnosci/opinia-pie-do-projekturozporzadzenia-mg-w-sprawie-wymagan-jakosciowych-dla-pali.html
5
Stanowisko Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego w sprawie rozporządzenia Ministerstwa Gospodarki
w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych
6
7
https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//503/12268453/12272281/12272284/dokument151251.pdf
http://www.polski-wegiel.pl/component/k2/item/488-koniec-konsultacji-ws-jakosci.html
sprzeczne z zaleceniami Najwyższej Izby Kontroli. Konieczne jest również stworzenie
systemu monitorowania i kontrolowania rzeczywistej jakości paliw stałych – bez takiego
systemu nawet najlepsze rozporządzenie zostanie martwym zapisem.
W załączniku przesyłamy także uwagi złożone przez Polski Alarm Smogowy w ramach
konsultacji rozporządzenia Ministra Gospodarki dotyczącego wymagań jakościowych dla
paliw stałych.
Inicjatywa Polski Alarm Smogowy
W imieniu Stowarzyszenia Krakowski Alarm Smogowy
Andrzej Guła
W imieniu Dolnośląskiego Alarmu Smogowego
Radosław Gawlik
W imieniu Podhalańskiego Alarmu Smogowego
Piotr Manowiecki
Kontakt:
www. polskialarmsmogowy.pl
[email protected]
telefon: 607 94 00 47