ROK C Wielki Post 5 niedziela

C – Wlk. Post 05. niedz. – J 8,1-11
Nie wspominajcie wydarzeń minionych,
nie roztrząsajcie w myśli dawnych rzeczy.
Oto Ja dokonuję rzeczy nowej: pojawia się właśnie. ”
z I czyt. Iz 43,16-21
Tekst J 8,1-11 traktuje się jako nienależący pierwotnie do Ew. Janowej – brak go w większości
najstarszych rękopisów greckich. Dlatego w niektórych wydaniach Biblii, przede wszystkim
w komentarzach do Ew. Jana, fragment ten umieszczony jest na końcu jako „dodatek nieJanowy” (w żadnym razie nie kwestionuje się natchnienia tekstu ani jego kanoniczności).
O tym fakcie przesądza styl różniący się od stylu Janowego, m.in.:
1.
terminologia, określenia: uczeni w Piśmie, faryzeusze, Góra Oliwna, cudzołóstwo – których
Jan nie używa, czy
2.
tytuł Nauczyciel - u św. Jana Rabbi;
3.
szczegóły: JX naucza na siedząco co występuje u synoptyków oraz
4.
usytuowanie sceny – rozdz. 7 i 8 dzieją się w świątyni a tu wtręt z Góry Oliwnej
- prawdopodobnie tekst pochodzi z tradycji Łukaszowej
- być może ta historia to zobrazowanie stwierdzenia JX J8,15 „zły wydajecie sąd według
zasad tylko ludzkich: „Ja nie sądzę nikogo” oraz 8,46 „Kto z was udowodni mi grzech?”
Nikt, od początku pojawienia się tego fragmentu w Ew. Jana, nie podważa jego autentyczności
i nikt nie ma wątpliwości, że autorem jest JX.
- przyjąć fragment było bardzo trudno, bo JX jest tutaj zbyt pobłażliwy dla cudzołożnicy
(w kontekście obowiązującego prawa żydowskiego i surowej dyscypliny pokutnej wśród
pierwszych chrześcijan 1 Kor 6,9n – chodziło o złe rozumienie: że cudzołóstwo nie jest aż tak
ciężkim grzechem)
- w sytuacji wprowadzania praktyki spowiedzi pozwalającej na nowo włączanie publicznych
grzeszników do wspólnoty Kościoła łatwiej było wprowadzić to wydarzenie do dzieła św. Jana)
w. 1-2 okoliczności wydarzenia
- JX często odłączał się od tłumów i szedł na miejsce odosobnione, aby się modlić
- w tle jest świątynia i gromadzący się tam tłum jednak nie wiadomo, co JX im mówił
w naukach, tekst nie zajmuje się tłumem
- nauczyciele często nauczali w krużgankach świątyni
- JX nauczał na siedząco – to obraz JX z Ew. synoptyków
w. 3-5
* przyłapaną κατειλημμένην – czas teraźniejszy dokonany „przyłapana jest” – tzn. stan
przestępstwa trwa
- w ST cudzołóstwem nzw.:
1.
złe prowadzenie się kobiety związanej węzłem małżeńskim
2.
pozamałżeńskie współżycie mężczyzny z kobietą zamężną
(cudzołóstwo = rozpusta… - podczas, gdy zamężna zawsze cudzołożyła to mężczyzna
współżyjący z niezamężną był jedynie rozpustnikiem, a z zamężną cudzołożnikiem)
→ ten grzech godzi w dobro bliźniego
* eksperci prawa: - uczeni w Piśmie – poświęcają się studiowaniu Tory
- faryzeusze – usiłują najdrobniejsze przepisy Tory praktykować
w codzienności
! JX nie kwestionuje wyroku
→ kamienowanie ma charakter kolektywny – nikt nie czuje się odpowiedzialny za śmierć
wymóg? - jednomyślność tłumu, który chce eliminować spośród siebie zło (Pwt 22)
* postawiono po środku – Prawo ze swoimi nakazami i zakazami zło stawia w centrum
aby je oświetlić i wymierzyć karę. Prawo jest jak drzewo poznania dobra i zła (Rdz 2,9)
! w tej scenie nie pojawia się współwinny cudzołóstwa – przecież Prawo domagało się
śmierci obojga (Kpł 20,10; Pwt 22,22nn, Ez 16,38-40) - kobieta sama ma zapłacić za
grzech, nie pojawia się też mąż kobiety…
→ sądzącym nie idzie więc o zadośćuczynienie sprawiedliwości ale o oskarżenie JX!
→ kobieta jest tu jedynie pionkiem w grze
→ konfrontacja autorytetów: Mojżesz nakazał… a Ty co mówisz?
w. 6
Żydzi wiedzą, że Bóg przemawiał do Mojżesza (9,29) ale czy do JX? Stawiają JX
w konfrontacji wobec Mojżesza i Prawa oraz Boga (por. Mk 10,2)
wymiary/poziomy prowokacji:
1.
przeciwko przymiotom JX jako Mesjasza
św. Augustyn mówi o 3 przymiotach Mesjasza:
- przyniósł prawdę jako nauczyciel
- łagodność – oswobodziciel
- sprawiedliwość – sędzia
→ jeżeli opowie się za ukamienowaniem tzn. brak łagodności;
→ jeżeli zostawi ją przy życiu – brak sprawiedliwości
antynomia: prawo albo życie
→ sytuacja skierowana jest przeciw Temu, który jest w centrum Prawa i Proroków,
a który jest źródłem życia
2.
dotyczy uznawania prawnego porządku w narodzie żydowskim
- prawo czy polityka…
→ jeśli uzna wyrok trybunału żydowskiego – narazi się Rzymianom (wyroki śmierci
były im zastrzeżone)
→ jeśli odrzuci wyrok śmierci trybunału – wystąpi przeciwko swojemu ludowi (por. Mk
12,13)
3.
dotyczy pochodzenia – JX pochodził z Galilei
→ jeśli potępi cudzołożnicę to okaże się prowokatorem wobec Heroda Antypasa i jego
żony Herodiady
→ jeśli nie potępi podważy wiarygodność Jana Chrzciciela
4.
wobec nauk głoszonych przez JX – chodzi o nierozerwalność małżeństwa (Mk 10,1-12)
- tu jest kobieta bez mężczyzny tzn. że jego, mężczyznę nie traktują jako
cudzołożnika a skoro JX głosi, że ten związek jest grzeszny:
→ jeśli więc JX uznaje nierozerwalność małżeństwa to powinien ja skazać
→ jeśli zostawi tzn., że odwołuje swoją naukę i zgadza się z faryzeuszami, którzy
mówią o prawie do rozwodu (Pwt 24,1 – prawo do rozwodu)
- JX powstrzymuje się od bezpośredniej odpowiedzi – pisze „palcem po ziemi” (wiele
interpretacji – m.in. chodzi o czas do namysłu)
- ‘pisze’… - w świątyni była przecież kamienna posadzka
pisanie w kulturze biblijnej oznacza akt komunikacji z bliźnim → cała
Biblia
jest
komunikacją Boga z człowiekiem
- gest pochylenia się JX do ziemi przywołuje gest obmycia uczniom nóg
- dwukrotne pisanie → to jak przykazanie miłości Boga i bliźniego
→ intencja JX?! – ocalić!
Prawo jest dane dla życia a nie dla śmierci!
Ez 36,26 Bóg usunie serce kamienne i da serce z ciała i wypisze prawo nie palcem na
kamieniu ale Duchem w sercu człowieka Jr 31,34
w. 7
oskarżyciele trwają w pytaniu – JX podnosi się…
→ oni wpatrzeni w pismo → JX podnosi się, by Go ujrzeli, tego który to pismo napisał
1.
→ wypowiedź JX dotyczy:
prawa sądzenia
2.
symboliki kamienia
→ JX odwołuje się do ich sumienia i osobistej odpowiedzialności
→ rzucić kamień ma prawo świadek (Pwt 17,7 - inni idą jego śladem Pwt 13,10;17,7)
→ kamień wzięty do ręki to symbol prawdy
! JX ‘wydobywa’ kamień z anonimowego tłumu zwalniającego się z odpowiedzialności
i indywidualizuje go… w ten sposób kamień = narzędzie śmierci staje się narzędziem
prawdy o kobiecie, o oskarżycielach ale i o Jezusie
→ to JX rzuca symboliczny kamień - słowo prawdy (Łk 2, 34) - w pisarzy, faryzeuszów
i kobietę, w ten sposób potępia grzech ale grzesznikowi daruje życie, wolność i godność
w. 8-9a
* powtórnie się nachyla – gest delikatności JX – nie patrzy im w twarz i nie formułuje
oskarżenia
* starszych πρεσβυτέρων – aluzja do historii Zuzanny (Dn 13,5nn)
→ nzw. ich starszymi, aby uwydatnić doświadczenie życiowe → zdają się być
doświadczeni w mądrości jak i w grzeszności
→ warunek rzucenia = bezgrzeszność
! JX każdemu ze słuchaczy, z osobna, zostawia swobodę decyzji wg sumienia
→ JX nie potępia uczonych i faryzeuszy ale uświadamia im, że tym który może sądzić jest
Bóg – dawca prawa
w. 9b-11
- na scenie pozostaje tylko JX i kobieta – JX podnosi się rozpoczyna rozmowę
→ wcześniej przed uczonymi i faryzeuszami wstał jako dawca Prawa, teraz stoi przed
kobietą jako Ten, który przynosi łaskę i prawdę
* kobieto γύναι, niewiasto – JX zwraca się do niej jak do:
1.
swej matki (2,4; 19,29)
2.
Samarytanki (4,21)
3.
Marii Magdaleny (20,15)
→ jej prawdziwe imię to Oblubienica – ale dotychczas nie znalazła Oblubieńca
! JX zapytuje kobietę – przywraca jej prawo głosu, dotąd milczała
- widoczna jest tu analogia między wyrokiem Salomona a wyrokiem JX – pierwszy wyrok
ujawnia, odsłania oskarżycieli, drugi to konsekwencja pierwszego
* grzech ἁμαρτάνω dosł. chybić celu, zabłądzić, zagubić się
- grzesznik to owca, która się zgubiła i drachma i marnotrawni synowie Łk 15,1-32
* gra słów:
nikt (οὐδείς) -
ani Ja (οὐδὲ ἐγώ)
* Panie κύριε - zwraca się inaczej niż uczeni (oni sarkastycznie: Nauczycielu)
→ zwróciła się do Niego z wiarą
! kobieta może odejść ale nie po to by dalej grzeszyć