Rachunki finansowe i FFA I rok AG 2014/2015

Rachunki finansowe i FFA
I rok AG 2014/2015
1
W systemie rachunków narodowych rachunek finansowy otwiera
pozycja bilansująca rachunek kapitałowy, to jest zadłużenie lub
wierzytelności netto (o czym była mowa na poprzednim wykładzie).
Na przychody na rachunku finansowym składają się transakcje
finansowe dokonywane między krajowymi sektorami instytucjonalnymi
oraz zaciągnięcie netto zobowiązań zewnętrznych, to jest zobowiązań
finansowych krajowych sektorów względem zagranicy.
Z kolei, rozchody zawierają transakcje finansowe między krajowymi
sektorami instytucjonalnymi oraz nabycie netto aktywów finansowych
zewnętrznych.
2
Na rachunku finansowym można wyróżnić rodzaje aktywów finansowych nabywanych
przez poszczególne sektory instytucjonalne.
W
macierzy
rachunkowości
społecznej
aktywa
finansowe
znajdują
się
w zdezagregowanej części zawierającej wierzytelności netto (w SAM prezentowanej
na poprzednim wykładzie), natomiast pasywa finansowe znajdują się w części
zawierającej zadłużenie netto.
Zatem, zmiany poziomu aktywów oznaczają przyrost wierzytelności netto danego
sektora instytucjonalnego, zaś zmiany pasywów – przyrost zadłużenia netto.
Transakcje te tworzą tzw. flow of funds.
3
SAM 2008 (mała) – wydruk z excela
rachunek
S A M 2008
produktu
rachunek produktu
P
476 010
630 833
czynniki
nadw.operacyjna
Z
produkcji
podatki od produc.
Y
C
podatki od prod.
dochody
podatki
z tyt.
instyt.
gospod.
instyt.fin.
przedsię-
instyt.rząd.
pracy
operacyjna
od produc
od prod.
własności
non-prof.
domowe
i ubezp.
biorstwa
i samorz.
11 293
rachunki
D
bieżące
Y
przedsię-
instyt.rząd.
non-prof.
domowe
i ubezp.
biorstwa
i samorz.
492
70 784
7 138
169 005
zagranica
zadłużenie
SUMA
netto
57 429
3 362 048
489 549
9 633
158 956
125
485 616
935
4 396
313 219
53 575
2 626
49 083
instyt.fin.i ubezp.
38 056
77 275
przedsiębiorstwa
240 286
16 409
33 840
559 521
18 853
5 432
3 933
16 252
156 353
17 531
-6 619
2 603
52 073
217 585
1 630
72 884
25 204
84 801
28 362
12 773
2 422
2 352
15 537
5 970
186 865
26 777
1 099 852
400
1 829
265 378
1 882
492 448
725
2 391
4 138
2 716
4 874
32 792
5 824
11 339
217 798
167 930
9 887
628 852
2 489
gosp.dom.
82
265
27 663
instyt.fin.i ubezp.
2 836
4 564
38 984
71 210
7 712
24 585
169 005
46 779
69 970
60 105
przedsiębiorstwa
60 105
136 708
instyt.rząd.i sam.
17 070
zagranica
344
929
4 848
60 813
wierzyteln/zadł.netto
SUMA
instyt.fin.
9 633
instyt.non-profit
kapitałowe
508 887
gospod.
630 833
instyt.rząd.i sam.
rachunki
236 103
wierzytelności
instyt.
158 956
gosp.dom.
zagranica
773 822
zagranica
13 539
instyt.non-profit
O
rachunki kapitałowe
podatki
doch.z tyt.własności
H
rachunki bieżące
nadwyżka
1 527 095
koszty pracy
R
czynniki produkcji
koszty
1
2 344
3 362 048
489 549
630 833
9 633
158 956
217 798
15 537
1 099 852
167 930
265 378
492 448
628 852
2 836
52 038
71 210
60 105
60 814
55 967
169 005
69 970
60 814
110 348
110 348
4
Rachunki flow of funds (FFA) konstruowane są jako rachunki sektorowe, ze
szczególnym
uwzględnieniem
sektora
instytucji
finansowych
i ubezpieczeniowych ze względu na jego rolę pośrednika większości transakcji
finansowych. Flow of funds dla Stanów Zjednoczonych publikowane są
w formie zwartego opracowania Flow of Funds Accounts of the United
States… od 1945 roku (roczne) i 1952 (kwartalne), kwartalne flow of funds dla
Japonii budowane są począwszy do 1958 roku dla lat 1954-1957. Pierwotnie,
w krajach tych istniał odrębny system statystyczny poświęcony tworzeniu
FFA. Obecnie jest on połączony z niefinansową sferą gospodarki poprzez
oszczędności i akumulację rzeczową.
5
Forma rachunków flow of funds może być różna w zależności od celu
prowadzonych na ich podstawie analiz, wymagań dotyczących złożoności
i szczegółowości
prezentowanych
w
FFA
danych.
Najprostsze
FFA
przedstawiają tylko zagregowane wartości transakcji finansowych między
sektorami w gospodarce (wektory przedstawiające nabycie netto aktywów
finansowych i zaciągnięcie netto zobowiązań). Z kolei, najbardziej złożone
FFA zapisywane są w macierzy przedstawiającej relacje między sektorami
pożyczającymi od innych sektorów (dłużnikami) i pożyczającymi innym
sektorom
(wierzycielami)
z
wyszczególnieniem
finansowych będących przedmiotem tych transakcji.
rodzajów
aktywów
Struktura i poziom
dezagregacji FFA zależy również od tego, jakie zbilansowane wzajemnie dane
statystyczne są dostępne w danym kraju.
6
Sub-macierze przedstawiające zmiany aktywów i pasywów finansowe mogą
być skonstruowane na dwa sposoby.
Pierwszy z nich polega bezpośrednim wykorzystaniu i odpowiednim zapisaniu
danych z Rachunków finansowych, pokazuje wyraźnie, strumienie których
rodzajów aktywów finansowych w danym okresie były ujemne, co oznacza
zmniejszenie zasobu danego aktywa.
7
SAM 2008 – wydruk z Excela – arkusz „z rach.fin.”
rachunek
S A M 2008
P
R
Z
Y
C
H
O
D
Y
produktu
rachunek produktu
koszty pracy
czynniki
nadw.operacyjna
produkcji
podatki od produc.
podatki od prod.
doch.z tyt.własności
instyt.non-profit
rachunki
gosp.dom.
bieżące
instyt.fin.i ubezp.
przedsiębiorstwa
instyt.rząd.i sam.
zagranica
czynniki produkcji
dochody
koszty
nadwyżka
podatki
pracy
operacyjna
od produc
podatki
z tyt.
od prod. własności non-prof.
1 527 095
11 293
kapitałowe
gospod.
instyt.fin.
przedsię-
instyt.rząd.
domowe
i ubezp.
biorstwa
i samorz.
773 822
236 103
476 010
zagranica
508 887
gospod.
instyt.fin.
przedsię-
instyt.rząd.
non-prof.
domowe
i ubezp.
biorstwa
i samorz.
492
70 784
7 138
169 005
zagranica
złoto mon. gotówka depozyty pap.wart.inne pożyczki akcje i inne rezerwy
poz.kwoty
i SDR-y
niż akcje
udziały kap.techn.-ubezp.do otrz./zapł.
9 633
158 956
125
485 616
935
4 396
53 575
2 626
38 056
77 275
240 286
33 840
559 521
18 853
5 432
313 219
3 933
49 083
16 409
16 252
156 353
17 531
-6 619
2 603
52 073
217 585
1 630
72 884
84 801
28 362
2 422
2 352
25 204
5 970
186 865
26 777
725
2 391
4 138
2 716
4 874
32 792
5 824
12 773
400
1 829
11 339
1 882
9 887
2 489
gosp.dom.
82
265
27 663
instyt.fin.i ubezp.
4 564
16 019 106 383
60 105
136 708
instyt.rząd.i sam.
7 712
17 070
zagranica
344
929
60 813
złoto mon. i SDR-y
gotówka
rachunki depozyty
finansowe pap.wart.inne niż akcje
pożyczki
akcje i inne udziały kap.
rezerwy techn.-ubezp.
poz.kwoty do otrz./zapł.
1 127
2 090
-1
-237
3 362 048
489 549
630 833
9 633
158 956
217 798
15 537
1 099 852
167 930
265 378
492 448
628 852
4 848
-182 -29 536
1
-14
3 457
12 692
70 048
1 327
2 971
-18 719
-511
6 656
145 674
1
4 180 -2 048
-24 420 12 142
87 283
766
166 573
6 231
-31 557 -33 996
186
826
18 129 32 813
228 442 185 739
SUMA
3 362 048
489 549
630 833
9 633
158 956
217 798
15 537
1 099 852
167 930
265 378
492 448
628 852
57 429
13 539
przedsiębiorstwa
SUMA
instyt.
630 833
instyt.non-profit
rachunki
rachunki finansowe
rachunki kapitałowe
rachunki bieżące
instyt.
42 223
-4 795
39 063
22 343
621
111 503
52 004
85 421
9 542
-14 254
3 457
-46 855
-92 818
1 945
-1 152
53 510
6 913
-2 081
-284
2 054
145 674
228 442
185 739
78 709
39 158
-1
0
-114
5 842 11 147
1 192
8 266
1 358 67 705
-1 756 -51 354
34
-819
2 184
-632
78 709 39 158
15 837
76 847
98 834
244 837
-137 620
-284
59 135
0
15 837
76 847
98 834 244 837 -137 620
-284
59 135
8
Drugi sposób polega na tym, że w sub-macierzach tych znajdują się tylko
wartości dodatnie, a jeśli obserwowany jest ujemny strumień określonego
rodzaju aktywów to zostaje on zapisany z przeciwnym znakiem na rachunku
pasywów i odwrotnie – zmniejszenie stanu pasywów może zostać zapisane na
rachunku analogicznego rodzaju aktywów ze znakiem dodatnim. Takie
rozwiązanie zaciera część informacji związanych z faktycznymi zmianami
aktywów i pasywów poszczególnych sektorów instytucjonalnych, ale jest
konieczne, jeśli SAM ma być narzędziem analiz symulacyjnych.
9
SAM 2008 – druk z Excela, arkusz „drugi sposób”
rachunek
produktu
czynniki produkcji
koszty
pracy
nadwyżka
dochody
podatki
operacyjna od produc
rachunki kapitałowe
rachunki bieżące
podatki
z tyt.
instyt.
gospod.
instyt.fin. przedsię- instyt.rząd. zagranica
od prod.
własności
non-prof.
domowe
i ubezp.
1 527 095
11 293
biorstwa i samorz.
773 822
236 103
476 010
508 887
rachunki finansowe
instyt.
gospod.
instyt.fin.
przedsię-
instyt.rząd.
non-prof.
domowe
i ubezp.
biorstwa
i samorz.
492
70 784
7 138
169 005
zagranica
złoto mon.
gotówka
depozyty
i SDR-y
pap.wart.inne
pożyczki
niż akcje
akcje i inne
rezerwy
poz.kwoty
3 362 048
489 549
630 833
9 633
158 956
217 798
15 537
1 099 852
167 930
265 378
492 448
628 852
57 429
13 539
630 833
9 633
158 956
125
485 616
935
4 396
313 219
53 575
2 626
38 056
77 275
49 083
240 286
16 409
33 840
559 521
18 853
5 432
3 933
16 252
156 353
17 531
-6 619
2 603
52 073
217 585
1 630
72 884
84 801
28 362
2 352
26 777
25 204
5 970
186 865
400
725
2 391
4 138
2 716
4 874
32 792
5 824
12 773
2 422
1 829
11 339
1 882
9 887
82
2 489
265
4 564
27 663
60 105
7 712
136 708
344
17 070
929
1 127
2 090
0
0
.
.
3 362 048
489 549
630 833
9 633
158 956
217 798
15 537
1 099 852
167 930 265 378
492 448
628 852
4 848
1
60 813
0
3 709
12 692
70 048
1 327
2 971
0
0
6 656
164 904
1
4 180
0
0 12 142
87 283
5 561
166 573
6 231
15 298 58 822
470
826
19 281 32 813
301 153 285 399
0
5 842
1 192
1 358
0
34
2 184
80 580
SUMA
udziały kap. techn.-ubezp. do otrz./zapł.
0
182
40 682
8 266
81 959
0
0
1 449
137 386
16 019 130 803
2 048
114
1
0
0
42 223
0
39 063
22 343
622
111 503
52 004
85 421
9 542
0
237
18 719
0
0
1 756
53 408
511
0
819
14
1 945
0
53 510
6 913
0
3 709
164 904
301 153
285 399
80 580
137 386
1
18 182
130 803
103 629
259 092
74 120
1 330
62 383
1 18 182 130 803 103 629 259 092
74 120
1 330
62 383
10
System rachunków FFA może zostać zapisany w postaci równań odpowiadających
koncepcji modelu input-output:
L = DW,
W = CL + K ,
gdzie:
L m×1
Wn×1
– wektor wartości poszczególnych kategorii zobowiązań,
– wektor wartości netto poszczególnych sektorów (aktywa finansowe
i niefinansowe),
K n×1 – wektor przedstawiający majątek niefinansowy będący w posiadaniu
poszczególnych sektorów instytucjonalnych,
D m×n – macierz udziałów poszczególnych kategorii zobowiązań w wartości netto
poszczególnych sektorów,
C n×m – macierz zawierająca relacje wielkości poszczególnych kategorii aktywów
sektorów do sumy poszczególnych kategorii zobowiązań,
W − K = CL = A n×1 – wektor aktywów finansowych poszczególnych sektorów,
n – liczba wyróżnionych w systemie sektorów,
m – liczba wyróżnionych kategorii aktywów i pasywów finansowych.
11
Po przekształceniu układu równań można wyznaczyć W, L lub A jako
funkcję K:
−1
W = (I − CD ) K ,
−1
L = (I − DC ) DK ,
[
A = (I − CD )
−1
]
− I K.
Jeśli wektor W i macierze D i C są znane, możliwe jest oszacowanie popytu
(wektor L) na instrumenty finansowe wyróżnione w systemie, a także podaży
(wektor A) tych instrumentów na poszczególnych rynkach finansowych.
12
FFA mogą zatem znaleźć zastosowanie m.in. jako narzędzie analiz
obrazujących wpływ sytuacji na rynkach finansowych, zależnej m.in. od
formy prowadzonej polityki monetarnej, na indywidualne decyzje
dotyczące sposobów wydatkowania dochodów i innych zachowań
podmiotów w gospodarce (instytucji finansowych oraz sektorów
niefinansowych). FFA mogą być wykorzystywane również do
prognozowania finansowego, zapewniając jednocześnie wewnętrzną
zgodność prognoz finansowych oraz ich zgodność z prognozami
sporządzanymi dla rachunków narodowych.
13
Sub-macierz przedstawiająca zobowiązania (lji):
złoto
pap.wart.inne
mon.
gotówka depozyty
pożyczki
niż akcje
i SDR-y
instyt.non-profit
gosp.dom.
instyt.fin.i ubezp.
przedsiębiorstwa
instyt.rząd.i sam.
zagranica
1
16 019 130 803
2 048
114
0
0
42 223
0
39 063
22 343
622
111 503
52 004
85 421
9 542
0
akcje i inne
rezerwy
udziały kap. techn.-bezp.
237
18 719
0
0
1 756
53 408
poz. kwoty
do otrz./zapł
819
14
1 945
0
53 510
6 913
0
1 330
62 383
511
0
0 oznacza, że w rzeczywistości jest ujemny strumień zobowiązań
Wartość pisana kursywą oznacza, że jest ona powiększona o ujemny strumień wierzytelności
LT =
L=
1
18 182
130 803
103 629
259 092
74 120
1
18182
130803
103629
259092
74120
1330
62383
14
WT =
W=
KT =
K=
3 709 164 904 301 153 285 399 80 580 137 386
sumy wydatków na rachunku kapitałowym
3709
164904
301153
285399
80580
137386
492
492
71210
8067,3
169005
69970
4847,5
71 210
8 067 169 005 69 970
A=
4 848
akumulacja plus transfery kapitałowe
3217
93694
293086
116394
10610
132539
15
DT =
D=
0,000
0,000
0,000
0,000
0,000
0,000
0,000
0,000
0,053
0,007
0,001
0,000
0,000
0,000
0,434
0,000
0,000
0,000
0,000
0,000
0,140
0,000
0,485
0,163
0,168
0,676
0,173
0,299
0,118
0,000
0,064
0,114
0,000
0,000
0,022
0,389
0,000
0,000
0,000
0,000
0,168
0,064
0,000
0,004
0,000
0,000
0,000
0,000
0,676
0,114
0,003
0,012
0,000
0,053*
0,434
0,140
0,173
0,000
0,000
0,000
0,000
0,007
0,000
0,000
0,299
0,000
0,000
0,187
0,000
0,001
0,000
0,485
0,118
0,022
0,000
0,086
0,000
0,000
0,000
0,163
0,000
0,389
0,006
0,000
0,000
0,003
0,000
0,000
0,000
0,006
0,004
0,012
0,000
0,187
0,086
0,000
*16019/301153 – strumień gotówki jako pasywa instytucji fin. i ubezp. w relacji do wartości netto tego sektora
16
CT =
C=
0,000
0,062
0,016
0,000
0,000
0,000
0,000
0,000
0,000
0,698
0,536
0,013
0,011
0,000
0,000
0,107
0,000
0,000
1,000
0,000
0,000
0,000
0,062
0,698*
0,230
0,000
0,000
0,010
1,000
0,230
0,000
0,842
0,643
0,206
0,354
0,309
0,016
0,536
0,000
0,093
0,045
0,311
0,000
0,000
0,093
0,054
0,024
0,794
0,621
0,526
0,000
0,013
0,842
0,054
0,012
0,080
0,000
0,000
0,045
0,012
0,005
0,000
0,026
0,035
0,000
0,011
0,643
0,024
0,005
0,316
0,000
0,010
0,311
0,080
0,316
0,000
0,000
0,023
0,000
0,000
0,206
0,794
0,000
0,000
0,000
0,000
0,354
0,621
0,026
0,000
0,000
0,107
0,309
0,526
0,035
0,023
*12692/18182 – udział strumienia gotówki gospodarstw domowych w sumie gotówki zapisanej na rachunku
zmian pasywów
17
1,003 0,012
(I-CD)-1= 0,096 1,345
0,323 1,165
0,152 0,452
0,010 0,036
0,157 0,579
0,021
0,566
2,002
0,403
0,051
0,577
0,008
0,228
0,687
1,307
0,028
0,324
0,012
0,356
1,180
0,379
1,041
0,439
0,007
0,204
0,673
0,516
0,023
1,249
Elementy tej macierzy pokazują jak wzrośnie wartość netto i-tego sektora (i- numer wiersza
macierzy) na skutek wzrostu aktywów niefinansowych j-tego sektora (j-numer kolumny
w macierzy); wzrostem aktywów niefinansowych może być np. wzrost nakładów
inwestycyjnych.
Np.: Wzrost inwestycji w sektorze gospodarstw domowych (np. zakup nieruchomości) o 1 mln
PLN spowoduje zwiększenie wartości netto tego sektora o 1,345 mln PLN (efekt bezpośrednie),
a także o 1,165 mln PLN zwiększy się wartość netto sektora instytucji finansowych i
ubezpieczeniowych (zaciągnięte kredyty na zakup nieruchomości zwiększają aktywa tego
sektora), itd.
18
(I-DC)-1D =
0,000
0,018
0,140
0,076
0,336
0,136
0,001
0,034
0,000
0,065
0,506
0,275
1,253
0,379
0,008
0,104
0,000
0,109
0,870
0,399
0,859
0,291
0,005
0,087
0,000
0,046
0,298
0,162
0,669
0,153
0,003
0,250
0,000
0,067
0,512
0,741
0,683
0,235
0,004
0,165
0,000
0,040
0,292
0,308
0,412
0,509
0,008
0,101
Elementy tej macierzy pokazują wzrost i-tej kategorii zobowiązań na skutek wzrostu aktywów
niefinansowych j-tego sektora.
Np.: Wzrost inwestycji w sektorze gospodarstw domowych (np. zakup nieruchomości) o 1 mln
PLN spowoduje zwiększenie sumy zobowiązań (wszystkich sektorów): gotówki o 65 tys. PLN,
depozytów o 506 tys. PLN, papierów wartościowych innych niż akcje o 275 tys. PLN, pożyczek
o 1,253 mln PLN, akcji i innych udziałów kapitałowych o 379 tys. PLN, rezerw technicznoubezpieczeniowych o 8 tys. PLN, pozostałych kwot do otrzymania/zapłacenia o 104 tys. PLN.
19
0,003
0,096
(I-CD)-1-I = 0,323
0,152
0,010
0,157
0,012
0,345
1,165
0,452
0,036
0,579
0,021
0,566
1,002
0,403
0,051
0,577
0,008
0,228
0,687
0,307
0,028
0,324
0,012
0,356
1,180
0,379
0,041
0,439
0,007
0,204
0,673
0,516
0,023
0,249
Elementy tej macierzy pokazują wzrost aktywów finansowych i-tego sektora na skutek wzrostu
aktywów niefinansowych j-tego sektora.
20