Motywowanie usługodawców opieki zdrowotnej do efektywnego
Transkrypt
Motywowanie usługodawców opieki zdrowotnej do efektywnego
MOTYWOWANIE USŁUGODAWCÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ DO EFEKTYWNEGO DZIAŁANIA – SPOJRZENIE MAKROEKONOMICZNE IGA RUDAWSKA Streszczenie Zagadnienie podnoszenia efektywnoĞci funkcjonowania opieki zdrowotnej, zarówno w skali makro, jak i mikro do lat stanowi przedmiot zainteresowania ekonomiki zdrowia. Nurt ten jest zasługuje na wyeksponowanie w krajach przechodzących transformacjĊ społeczno-gospodarczą, gdzie ujmowanie ochrony zdrowia w kategoriach ekonomicznych ma relatywnie krótką historiĊ. Niniejszy artykuł poddaje dyskusji kwestiĊ bodĨców efektywnoĞciowych skierowanych do podaĪowej strony opieki zdrowotnej. Autorka polemicznie odnosi siĊ do mechanizmu konkurencji i pokazuje bodĨce ukryte w metodach finansowania usług zdrowotnych. Słowa kluczowe: efektywno, konkurencja, usługodawcy, finansowanie 1. Wstp Od czasów A. Enthoven’a mechanizm rynku wewntrznego poddawany był szeregu adaptacjom i „testowaniom” na gruncie rónych systemów opieki zdrowotnej. W Polsce odejcie od modelu centralnie zintegrowanego typu sowieckiego ku rozwizaniu odseparowujcemu wiadczeniodawc usług opieki zdrowotnej od ich płatnika nastpiło faktycznie w 1999 roku. W zamierzeniu pomysłodawców rynku wewntrznego miał on sprzyja osiganiu efektywnoci poprzez wyzwolenie mechanizmu konkurencji. Tymczasem nawet pobieny przegld pimiennictwa wskazuje na panujcy wród ekonomistów zdrowia brak konsensusu, co do jednoznacznego zwizku pomidzy konkurencj i efektywnoci w opiece zdrowotnej1. ródeł dylematów zwizanych z tym podejciem naleałoby upatrywa w strukturalnych cechach sektora opieki zdrowotnej, jak i w zewntrznych uwarunkowaniach, przy których uruchamiany zostaje mechanizm konkurencji. Zatem główny celem niniejszego artykułu jest dyskusja na temat bodców pobudzajcych usługodawców opieki zdrowotnej do efektywnego działania. 2. Bodce generowane przez mechanizm konkurencji W sektorze opieki zdrowotnej istotn barier dla wywołania efektywnociowej presji ze strony mechanizmu konkurencji s oportunistyczne zachowania strony podaowej, jak i popytowej. wiadczeniodawcy s zorientowani na maksymalizacj zarówno wolumenu, jak i cen wiadczonych przez siebie usług. Z kolei brak realnego, budetowego ograniczenia popytu prowadzi do naduywania wiadcze przez samych pacjentów, którzy zwykle nie maj moliwoci weryfikacji 1 Por. H. Mruk, M. Michalik, Sposoby zwiĊkszania skutecznoĞci działania podmiotów w opiece zdrowotnej, [w:] Publiczna czy niepubliczna opieka zdrowotna, red. K. Ryü, A. Sobczak, Oficyna w Wolters Kluwer business, Warszawa, 2010, s. 175. 192 Iga Rudawska Motywowanie usługodawców opieki zdrowotnej do efektywnego działania – spojrzenie makroekonomiczne zasadnoci konsumpcji rekomendowanych im usług i s zainteresowani korzystaniem z usług wysoce zaawansowanych technologiczne. W tak sformułowanych warunkach podane byłoby wprowadzenie trzech rozwiza: odpowiedniego systemu płatnoci za wiadczenia, bodców do racjonalnego zachowania si płatnika trzeciej strony oraz finansowej partycypacji pacjentów. Jednak i w takich okolicznociach istnieje ryzyko, e – głównie ze wzgldu ma wysokie koszty transakcyjne i pozyskiwania informacji –, mechanizm konkurencji tylko w ograniczonym stopniu sprzyja bdzie osiganiu efektywnoci. Czynnikiem, który mógłby przyczynia si do redukcji kosztów transakcji towarzyszcych kontraktowaniu wiadcze jest zawieranie umów na długie okresy i na due pakiety usług. Takie rozwizanie ograniczyłoby czstotliwo renegocjowania kontraktów, a take zniwelowało ich rozdrobnienie, a poprzez to pozytywnie wpłynło na koszty. Z perspektywy finalnych beneficjentów usług zdrowotnych zagwarantowałoby ono lepsze dopasowanie do potrzeb i preferencji pacjentów (cigło opieki) i stworzyło warunki do budowania relacji opartych na zaufaniu i zaangaowaniu. Społeczn konsekwencj przyjcia takiej opcji w kontraktach byłoby natomiast zmniejszenie napicia w makro-relacji społeczestwo – ochrona zdrowia, jak i ewentualnych konfliktów budowanych na jego podstawie. W opiece zdrowotnej jednoznacznie pozytywna ocena mechanizmu konkurencji biorc pod uwag kryterium efektywnoci nie wydaje si moliwa. Konkurencja jakociowa pozytywnie wpływa na satysfakcj pacjentów. O ile jednak pozamedyczne wymiary jakoci jak miła obsługa, czy udogodnienia hotelowe z łatwoci poddaj si ocenie pacjentów, to medyczne komponenty jakoci takiej bezporedniej ewaluacji ju nie podlegaj. W zwizku z czym zwikszona liczba procedur medycznych niekoniecznie uzasadnionych z klinicznego punktu widzenia jakich dowiadcza dany pacjent moe budzi u niego zadowolenie. Efektem takich działa jest jednak wzrost kosztów. Z kolei konkurencja cenowa umoliwia bardziej realistyczne podejcie do sposobów kształtowania ceny. Konkurowane o pacjenta cen wywołuje bowiem nacisk na kalkulacj poszczególnych procedur i poszukiwanie moliwych obszarów redukcji kosztów, głównie w droszym podsektorze szpitalnym. Ku temu niezbdne jest jednak wyodrbnienie koszyka wiadcze gwarantowanych (czego jestemy obecnie wiadkami) oraz zdefiniowanie innych ni powszechne ubezpieczenie zdrowotne ródeł finansowania usług tym koszykiem nieobjtych. Podobnie niejednoznaczne efekty daje uruchomienie mechanizmu konkurencji pozacenowej2. Rywalizacja opierajca si na takich atrybutach jak wysoce zaawansowana technologia czy dywersyfikacja usług moe zdobywa przychylno zarówno pacjentów, jak i pracowników (głownie lekarzy), ale w makroskali sprzyja eskalacji kosztów. Jej efektem jest bowiem opór usługodawców przed konsolidacjami i wspólnym podejmowaniem kapitałochłonnych inwestycji. Ponadto pozacenowa konkurencja w opiece zdrowotnej moe zachca wiadczeniodawców do oferowania zbdnych usług i tworzenia bazy, której moliwoci nie bd w pełni wykorzystane3. Podanym działaniem w tej perspektywie powinna by koncentracja oparta na współpracy, a nie na konkurencji midzy zakładami opieki zdrowotnej. Umoliwiłoby to lokalizacj wyspecjalizowanej, drogiej aparatury medycznej w wybranych orodkach referencyjnych, gdzie efektywno ich wykorzystania, jak i produktywno wyspecjalizowanej kadry medycznej moe by najwysza. Z kolei orodki terenowe (powiatowe) mogłyby w tym układzie koncentrowa si na procedurach mniej kosztochłonnych. Dodatkowo, rozwój informatyzacji, głownie telemedycyny, pozwoliłby na 2 3 Por. W. Haggins, Myths of competitive reform, “Health Care Management Review” 1991, Vol. 16 (1), s. 69. Por. H. Luft et. al., The role of specialized serviced in competition among hospitals, “Inquiry” 1986, Issue 23, s. 83. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 38, 2011 193 szybk, a w długiej perspektywie, mniej kosztown konsultacj pacjentów w wybranych orodkach4. 3. Bodce wynikajce z systemu płatnoci za usługi Istotnym elementem wpływajcym na efektywno alokacyjn i produkcyjn usługodawców s ekonomiczne bodce zawarte w kontraktach z płatnikiem trzeciej strony. Motywacje finansowe, pod warunkiem włczenia odpowiednich wskaników w mechanizm kontraktowania, mog przyczynia si do wzrostu efektywnoci wykorzystania rzadkich zasobów ochrony zdrowia i do bardziej powszechnego uwzgldniania preferencji pacjentów w procesie dostarczania usług. Tymczasem polski system opłacania wiadcze w podsekotrze szpitalnym jest przykładem na to, jak bodce ukryte w kontraktach mog motywowa do wzrostu nie zawsze uzasadnionych medycznie liczby przyj. W ujciu historycznym, przykładem tego typu działa były stosowane przez niektóre kasy chorych zasady zawierania kontraktów (szpitale finansowane były według opłat za hospitalizacje), które w latach 1998–2002 przyczyniły si do wzrostu liczby hospitalizacji o 25%5. Dlatego te naley dy do wypracowania takiego systemu płatnoci, który uwzgldnia bdzie udział strony podaowej w kosztach usług oraz zapobiegnie negatywnym praktykom jak chociaby ograniczanie poday usług czy dyskryminacja pacjentów o duym ryzyku chorobowym i znacznej uciliwoci medycznej, a preferowanie w to miejsce osób młodych i zdrowych. Redukcja zagroe tego typu wymagałaby powizania cen wiadcze z ryzykiem chorobowym, jakie reprezentuj poszczególni pacjenci oraz wprowadzenia regulacji zobowizujcej usługodawców do obsługi wszystkich członków populacji objtej opiek zgodnie z ustalonymi wczeniej standardami postpowania. Niewtpliwe takie opcje rozwiza wymagaj precyzyjnego monitorowania wykonywanych usług i towarzyszcych im kosztów, co uwypukla rol informacji, jej gromadzenia, przetwarzania i dystrybucji. W wietle załoonego celu, jakim jest poprawa efektywnoci, naleałoby opowiedzie si za kapitacyjn metod finansowania usług, z tym jednak zastrzeeniem, e towarzyszy jej bdzie dostosowywanie ryzyka pod wzgldem wieku, płci i statusu zdrowotnego pacjentów. W ten sposób płatnoci bd lepiej odzwierciedla koszty i zapobiega bd – przynajmniej czciowo – oportunistycznym zachowaniom wiadczeniodawców. Dowiadczenia amerykaskie6 stanowi jednak pouczajc lekcj tego, e absolutyzacja kontroli kosztów przez stron podaow w praktyce oznaczajca obnianie kosztów za wszelk cen, prowadzi moe do erozji jakoci i dyskryminacji pacjentów eskalujcych finansowe ryzyko działania podmiotu (chorych o duej uciliwoci medycznej). Dlatego te niezbdne wydaje si połczenie metody kapitacyjnej (płatno ex ante) z płatnoci ex post za okrelone usługi, która uwzgldniałaby ryzyko ponoszone przez usługodawc. Właciwa proporcja midzy dwoma powyszymi podejciami do płatnoci moliwa jest do wypracowania na drodze praktyki i cigłego eksperymentowania. Na obecnym etapie rozwoju 4 Szerzej na ten temat zob. I. Rudawska, Telemedizin – elektronische Kommunikation im Gesundheitswesen, Fachbereich Wirtschaft, Hochschule Wismar, Wismar 2004. 5 Liczba hospitalizacji w szpitalach ogólnych wzrosła z 5 339 tys. w 1998 roku do 6 698 tys. w 2002 roku. Dla porównania w 1991 roku podobnych hospitalizacji było 4 680 tys., a wiĊc wzrost wobec 1998 roku wyniósł 14%. Zob. M. Kautsch, Zarządzanie zakładami opieki zdrowotnej, „Zeszyty Naukowe Ochrony Zdrowia. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie” 2004, nr 2, tom II, s. 65. 6 J. Zwanzinger, G. Melnick, The effect of hospital competition and the Medicare PPS Program on hospital cost behavior in California, “Journal of Health Economics” 1988, No. 7, s. 301–320. 194 Iga Rudawska Motywowanie usługodawców opieki zdrowotnej do efektywnego działania – spojrzenie makroekonomiczne rynku wewntrznego w Polsce metoda DRG wprowadzona w szpitalnictwie polskim w 2009 roku jest godna promowania i rozwoju, równie w innych podsektorach opieki zdrowotnej. Podstawowym warunkiem dla jej sprawnej implementacji jest dysponowanie doskonał informacj, a to – bez kompleksowej komputeryzacji systemu – wydaje si trudne do osignicia7. Ponadto, w perspektywie rozwoju medycyny opartej na faktach oraz wytycznych dobrej praktyki medycznej, zasadne wydaje si uruchomienie takich mechanizmów, które uwzgldniałyby trend w postaci reorientacji z leczenia chorób ku kształtowaniu potencjału zdrowotnego człowieka. Wie si to z postulatem ponoszenia współodpowiedzialnoci, zarówno przez usługobiorc, jak i przez płatnika za popraw statusu zdrowotnego obsługiwanej populacji, tak by wyeliminowa płatnoci za działania nieefektywne. Takie podejcie do kontraktowania powinno sprzyja konsolidacji i tworzeniu silnych kapitałowo placówek, które bd w stanie sprosta wyzwaniom zwizanym z zarzdzaniem ryzykiem zdrowotnym pacjentów objtych opiek. Oznacza ono zarazem konieczno zmiany dotychczasowych profilów działalnoci niektórych zakładów opieki zdrowotnej nawet wbrew interesom zatrudnionych w nich pracowników. Z perspektywy strony popytowej natomiast sieci wiadczeniodawców oferujce klientom kompleksow opiek zwikszaj poczucie bezpieczestwa zdrowotnego pacjentów. Sprzyja temu równie gwarantowanie cigłoci opieki, co jest moliwe do uzyskania poprzez zawieranie długoterminowych umów midzy stronami promujcymi partnerskie stosunki w zaspokajaniu potrzeb zdrowotnych pacjentów. Taki warunek nie moe by jednak spełniony w przypadku monopolistycznej pozycji jednej ze stron kontraktu. Wprowadzenie sztywnych ogranicze budetowych (w postaci kaptiacji czy modelu DRG) stanowi motywacj dla wiadczeniodawców do cigłego monitorowania kosztów własnej działalnoci i poszukiwania sposobów ich racjonalizacji. Precyzyjna kalkulacja kosztów poszczególnych procedur medycznych, szczególnie tych wysoce kosztochłonnych, jest zarazem warunkiem koniecznym dla standaryzacji postpowania medycznego. Chodzi tu o kalkulacj kosztów opart o dane ródłowe obrazujce zuycie zasobów poszczególnych wiadczeniodawców w celu wytworzenia okrelonych procedur, tak by moliwe było prowadzenie analiz ekonomicznych w ramach oceny technologii medycznych. Aktualna sytuacja tj. całkowita dowolno postpowania sprzyja marnotrawstwu, a okrelanie własnych standardów przez poszczególne zakłady uniemoliwia porównywanie kosztów. Wypracowanie ogólnie obowizujcych standardów jako narzdzia racjonalizacji kosztów i zapewniania pacjentom odpowiedniej jakoci usług powinno uczyni system bardziej przejrzystym i przewidywalnym. Porównania midzynarodowe wskazuj na due znaczenie funkcji lekarza pierwszego kontaktu w kształtowaniu kosztów systemu. Nieodzowne w tym aspekcie wydaje si szersze uruchomienie mechanizmów włczajcych lekarzy tego szczebla w wiadome podejmowanie decyzji finansowych, przy równoczesnej ochronie interesów pacjentów. By lekarze rodzinni mogli t funkcj skutecznie sprawowa niezbdne s nakłady na permanentne doskonalenie ich umiejtnoci zawodowych. W efekcie wzrostu jakoci opieki ambulatoryjnej, w tym podstawowej, mona by ograniczy liczb hospitalizacji, a to sprzyjałoby efektywnoci. Nie bez znaczenia jest w tej perspektywie zmiana społecznego wizerunku instytucji lekarza pierwszego kontaktu. Kampania marketingu społecznego powinna by zatem zorientowana na podniesienie prestiu i budow zaufania społe7 Por. J. Suchecka, K. Owczarek, Jednorodne grupy diagnostyczne narzĊdziem finansowania ĞwiadczeĔ zdrowotnych w wybranych krajach UE- analiza porównawcza, Studia i Materiały Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą, Nr 25, Bydgoszcz 2010, s. 290–298. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 38, 2011 195 czestwa do tej formy opieki zdrowotnej. Pierwszoplanowe znaczenie podstawowej opieki zdrowotnej w sytuacji gdy celem jest kontrola kosztów w skali całego systemu naley wiza równie z moliwoci realizacji na tym szczeblu opieki mniej kosztochłonnej – w stosunku do medycyny naprawczej – promocji i profilaktyki zdrowia. Jeli doda do tego, e czynniki ryzyka sprzyjajce chorobom cywilizacyjnym (jak nowotwory, choroby układu krenia, cukrzyca, choroby tytoniozalene, nerwice) lokowane s przede wszystkim w osobniczym stylu ycia, to niemoliwe jest ich opanowanie bez wzmocnienia roli podstawowej opieki zdrowotnej, w tym opieki rodowiskowej. W długiej perspektywie taki rozkład akcentów sprzyja bdzie redukcji kosztów w skali całego systemu. 4. Bodce generowane przez płatnika Konkurencja jest jednym, a nie jedynym czynnikiem oddziałujcym na motywacje dostawców usług opieki zdrowotnej. Ze wzgldu na jej niedoskonało, racjonalnych zachowa naleałoby oczekiwa ze strony płatnika. Racjonalne działania tego uczestnika sektora opieki zdrowotnej warunkowane s posiadaniem szeregu informacji jak te o strukturze demograficznej i epidemiologicznej obsługiwanej populacji i wynikajcych z nich jej potrzebach zdrowotnych, o zasobach pozostajcych w dyspozycji wiadczeniodawców, o jakoci oferowanych przez nich wiadcze czy o produktywnoci poszczególnych usługodawców8. W szczególnoci jednak zdolno do negocjowania rozsdnych (zapewniajcych wydajne kosztowo wiadczenie usług o okrelonym standardzie jakociowym) cen wymaga doskonałej informacji o kosztach, która z kolei umoliwi wycen procedur. Ujednolicenie zasad kontraktowania oraz ich standaryzacja, – co obecnie budzi znaczny opór wród wiadczeniodawców – słuy powinno komparatywnej analizie efektywnoci gospodarowania rodkami finansowymi oddanymi do dyspozycji usługodawcom. O ile powierzenie jednemu publicznemu płatnikowi zadania kontaktowania opieki w jej podstawowym zakresie wydaje si mie umocowanie ze wzgldu na efekt selekcji ryzyka, to utrzymywanie monopsonicznej jego pozycji w przypadku opieki uzupełniajcej (o zakresie wyłczonym z „koszyka pozytywnego” wiadcze gwarantowanych) godzi w zasad konkurencji i wyboru, i co za tym idzie nie dostarcza bodców do wydajnoci. Uruchomienie mechanizmu konkurencji pomidzy publicznymi, jak i prywatnymi płatnikami umoliwia bowiem wykorzystanie ich zdolnoci do swobodnej alokacji rodków na zdefiniowane usługi, a poprzez to stanowi silny bodziec dla usługodawców do poszukiwania rozwiza sprzyjajcych podnoszeniu jakoci, efektywnoci działania i satysfakcji finalnych beneficjentów usług. Warunkiem koniecznym powstania zalenoci pomidzy wynikami działania placówki (w aspekcie technicznym i funkcjonalnym) a strumieniem finansowym jest obecno wymienionych elementów motywacyjnych w kontrakcie zawieranym midzy płatnikiem a dostawc usług. Pytaniem, które nasuwa si przy okazji rozwaa nad kontraktowym systemem organizowania stosunków midzy uczestnikami sektora opieki zdrowotnej jest sprawne rozwizanie problemów generowanych przez relacj agencyjn midzy płatnikiem a pacjentem. Jak wskazuj dowiadczenia niektórych pastw Europy Zachodniej konkurencja po stronie płatników moe by mechanizmem stymulujcym rol płatnika trzeciej strony jako rzecznika interesów pacjentów. Mimo tych zalet naley bra pod uwag równie to, e utrzymanie konkurencyjnego rynku ubez8 Por. M. Hass-Symotiuk, I. Nawrolska, Kontraktowanie usług medycznych jako baza zarządzania finansami samodzielnych publicznych ZOZ, Materiały konferencyjne, PoznaĔ 1998, s. 21. 196 Iga Rudawska Motywowanie usługodawców opieki zdrowotnej do efektywnego działania – spojrzenie makroekonomiczne piecze generuje wysokie koszty transakcyjne oraz wymaga kompleksowego systemu rozkładania ryzyka9. 5. Podsumowanie Mechanizm kontraktowania usług zdrowotnych oparty na zasadzie konkurencji sprzyja efektywnoci w znaczeniu alokacyjnym i technicznym, jeli spełnione s warunki w postaci: przejrzystoci informacyjnej rynku (dostpu płatnika do informacji o cenach, jakoci i efektywnoci usług oferowanych przez alternatywne podmioty, jak i o potrzebach zdrowotnych pacjentów), odpowiednich bodców motywacyjnych skierowanych do usługodawców oraz istnienia rzeczywicie konkurencyjnej ich struktury. W praktyce szczególnie ten pierwszy warunek okazuje si trudny do spełnienia. Istotn rol w motywowaniu usługodawców do okrelonych zachowa sprzyjajcych efektywnoci odgrywaj formuły płatnoci. Z drugiej strony kontraktowanie poprzez rywalizacj moe prowadzi do wzrostu całkowitych kosztów systemu, głównie na skutek rosncych kosztów transakcji i tzw. kosztów jakoci, a take do problemów natury społecznej jak negatywna selekcja usługobiorców. %LEOLRJUDILD 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 9 Chojnicki, M., Społeczne nastpstwa konkurencji w ubezpieczeniach. Wyniki badania porównawczego w RFN i USA, „Ruch Prawniczy, Ekonomicznym i Społeczny” 1994, Zeszyt 1. Haggins W., Myths of competitive reform, “Health Care Management Review” 1991, Vol. 16 (1). Hass-Symotiuk M., Nawrolska I., Kontraktowanie usług medycznych jako baza zarzdzania finansami samodzielnych publicznych ZOZ, Materiały konferencyjne, Pozna 1998. Jednorodne Grupy Pacjentów Kautsch, M. Zarzdzanie zakładami opieki zdrowotnej, „Zeszyty Naukowe Ochrony Zdrowia. Zdrowie Publiczne i Zarzdzanie” 2004, nr 2, tom II. Luft H. et. al., The role of specialized serviced in competition among hospitals, “Inquiry” 1986, Issue 23. Mruk H., M. Michalik, Sposoby zwikszania skutecznoci działania podmiotów w opiece zdrowotnej, [w:] Publiczna czy niepubliczna opieka zdrowotna, red. K. Ry, A. Sobczak, Oficyna w Wolters Kluwer business, Warszawa, 2010. Rudawska, I. Telemedizin – elektronische Kommunikation im Gesundheitswesen, Fachbereich Wirtschaft, Hochschule Wismar, Wismar 2004. Suchecka J., Owczarek K., Jednorodne grupy diagnostyczne narzĊdziem finansowania ĞwiadczeĔ zdrowotnych w wybranych krajach UE- analiza porównawcza, Studia i Materiały Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą, Nr 25, Bydgoszcz 2010. Zwanzinger, J., Melnick, G. The effect of hospital competition and the Medicare PPS Program on hospital cost behavior in California, “Journal of Health Economics” 1988, No. 7. Por. M. Chojnicki, Społeczne nastĊpstwa konkurencji w ubezpieczeniach. Wyniki badania porównawczego w RFN i USA, „Ruch Prawniczy, Ekonomicznym i Społeczny” 1994, Zeszyt 1, s. 115. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 38, 2011 197 STIMULATION HEALTHCARE PROVIDERS TOWARDS EFFICIENCY – MACROECONOMIC APPROACH Summary From years health economics has been focused on improving healthcare efficiency. It is especially worth highlighting in the post-communist countries where economic evaluation of healthcare is relatively fresh. This paper discusses the incentives stimulating healthcare providers towards efficiency. The author presents the polemic view regarding the mechanism of competition and shows the incentives derived from methods of financing healthcare. Keywords: efficiency, competition, healthcare providers, financing Iga Rudawska Zakład Ekonomiki Ochrony Zdrowia Katedra Analizy i Strategii Przedsibiorstw Wydział Nauk Komicznych i Zarzdzania Uniwersytet Szczeciski [email protected]