Roz wi ja nie oso bo wo ści dziec ka

pedagogiczne inspiracje
Rozwijanie
osobowości dziecka
przez aktywność teatralną
Zabawa w teatr jest dla dziecka w młodszym wieku szkolnym źródłem
wielostronnego rozwoju.
Aneta Chebdowska
P
oszukiwanie coraz ciekawszych form pracy
z uczniem poprzez przygotowywanie inscenizacji, przedstawień teatralnych, umożliwia
prawidłowy rozwój psychiki dzieci, wyzwala
pozytywne emocje, uczy integracji w grupie,
patriotyzmu lokalnego, umiejętności wzajemnego okazywania uczuć.
Uatrakcyjnianie zajęć
Inscenizacje są środkiem ułatwiającym realizację celów wychowawczo-dydaktycznych,
ponieważ uatrakcyjniają zajęcia dzieci, podsycają zainteresowanie nauką, wywołują pożądane przeżycia emocjonalne. Właściwie organizowane i wykorzystywane w pracy szkolnej
inscenizacje są silnym bodźcem do osiągania
przez dzieci lepszych wyników w zakresie czytania, pięknego mówienia, a nawet poprawnego pisania. Działalność dzieci skupiona wokół
inscenizacji kształci wyobraźnię plastyczną,
rozwija zdolności konstrukcyjne, pobudza
twórczą aktywność, wzbogaca sferę ich przeżyć – jest więc jedną z wielu form wszechstronnego uaktywniania.
Dzięki inscenizacjom możemy osiągnąć
lepsze wyniki w następujących dziedzinach
wychowania:
l kształcenie uczuć i przyswajanie właściwych postaw,
22
l
l
l
l
l
l
kształcenie wrażliwości estetycznej,
kształcenie świadomej dyscypliny,
rozwijanie mowy,
ćwiczenie pamięci,
rozwijanie wyobraźni i fantazji,
rozwijanie zainteresowań czytelniczych
i teatralnych.
Potrzeby wyrażania osobowości
W odniesieniu do dzieci młodszych można
mówić o potrzebach wyrażania osobowości
w sposób dramatyczny, teatralny, czego przejawem są zabawy naśladowcze i twórcze, np.
zabawa w dom, w szkołę, w lekarza, w sklep.
„Teatralność” jest środkiem wyżycia się i wypowiadania dziecka za pomocą ruchu, gestu
i słowa. W inscenizacji dziecko wypowiada się
w najwłaściwszy mu sposób: przez ruch, który
jest podstawą rozwoju.
Uczniów można zainteresować każdą sytuacją przedstawioną w tekście lub na obrazku.
Wystarczy podsunąć myśl zainscenizowania
wybranych sytuacji, a podchwycą ją z zapałem.
Pierwszą czynnością będzie zazwyczaj ustalenie
osób występujących w utworze czy na obrazku,
ich czynności, następnie ustalą plan inscenizacji, elementy dekoracji itp. Przeprowadzona
w ten sposób analiza tekstu koncentruje uwagę,
pozwala plastyczniej widzieć zawartość tekstu.
W samej inscenizacji każde dziecko bierze aktywny udział jako aktor lub jako widz. Każde
dziecko przeżywa wypowiadany tekst, wzbogacając jednocześnie sposoby własnej ekspresji.
Ż y c i e S z ko ły n r 1 1 / 2 0 1 1
Przy odpowiedniej analizie tekstu zagadnienie kształtowania uczuć odgrywa dominującą
rolę. Zapoznając się z tekstem inscenizacji
i analizując go, uczniowie oceniają postępowanie bohaterów, zajmują określone stanowisko
wobec przedstawionej sytuacji lub wobec postaw bohaterów: jedne z nich są aprobowane,
inne potępiane, a jeszcze inne spotykają się
z obojętnością. Każdy z utworów daje okazję
do pochwały tego, co dobre, do ukazania zalet
umysłu i charakteru postaci. W ten sposób
dziecko uczy się wrażliwości emocjonalnej
– tego, żeby nie przechodzić obojętnie wobec
różnych wartości w życiu codziennym.
Uwrażliwia na piękno
Inscenizowanie jako jedna z form działalności uczniów stwarza także okazję do realizacji przez nauczyciela zadań wychowania estetycznego. Projektowanie i wykonywanie
przez uczniów prostych, nieskomplikowanych
dekoracji, projektów lalek, sylwetek – cieni
oraz innych akcesoriów „teatralnych” kształci
ich smak estetyczny, uwrażliwia na piękno,
harmonię barw i kształtów.
Oglądanie i udział w inscenizacji dostarczają przeżyć, które uczniowie chętnie uzewnętrzniają poprzez różne formy wypowiedzi
plastycznej. Nauczyciel może podsunąć dzieciom myśl, aby podzieliły się wrażeniami z inscenizacji z rodzeństwem czy rodzicami, przy-
23
 Organizacja przedstawienia to nie tylko
praca z tekstem, ale również
projektowanie i wykonanie dekoracji,
kostiumów dla żywego aktora lub lalek.
Te wszystkie czynności sprzyjają
kształceniu oraz rozwijaniu wyobraźni
i fantazji.
gotowując dla nich obrazek przedstawiający
najciekawszą lub najpiękniejszą scenę.
Inscenizowanie daje nauczycielowi duże
możliwości w zakresie kształcenia u wychowanków świadomej dyscypliny, poczucia odpowiedzialności zbiorowej i indywidualnej. Jest
doskonałym środkiem wytwarzającym więź koleżeńską i grupową. Dzięki współpracy w grupie
dzieci nieśmiałe, zalęknione, małomówne, ze
złą wymową mogą obudzić wiarę we własne siły i stać się bardziej swobodne – przez zachęcanie ich do wystąpienia, serdeczne rady, udział
w próbach inscenizacyjnych.
Inscenizacje dają możliwość rozwijania motywacji społecznej: trzeba zachować porządek i ciszę w klasie podczas prób. Jednym z chwytów
wychowawczych zapewniających zdyscyplinowanie całej grupy uczniowskiej w czasie prób inscenizacji jest powierzanie określonych obowiązŻ y c i e S z ko ły n r 1 1 / 2 0 1 1
pedagogiczne inspiracje
ków niesfornym uczniom, np. w roli asystenta,
zastępcy reżysera czy kierownika widowni zabawiającego widownię w czasie przerw.
Praca nad tekstem inscenizacji przyczynia
się także do rozwoju mowy ucznia, szczególnie w zakresie:
l ćwiczeń w czytaniu,
l uczenia się na pamięć,
l ćwiczeń w mówieniu z uwzględnieniem
ćwiczeń słownikowych.
Praca nad żywym słowem
Inscenizacje stwarzają okazję do kształcenia
dłuższych wypowiedzi. Poprzez uczenie się ról
na pamięć w celu dokładnego odtworzenia treści
utworu uczniowie przyswajają sobie i zapamiętują fragmenty ładnej, poprawnej polszczyzny oraz
określone zwroty frazeologiczne, bogacąc w ten
sposób swój czynny i bierny słownik.
 Inscenizacje są środkiem
ułatwiającym realizację celów
wychowawczo-dydaktycznych, ponieważ
uatrakcyjniają zajęcia dzieci, podsycają
zainteresowanie nauką, wywołują
pożądane przeżycia emocjonalne.
czy fragment dekoracji odznacza się ogromną
indywidualnością i oryginalnością.
Inscenizacje wpływają też na rozwój zainteresowań czytelniczych. Kształtują bliski,
uczuciowy stosunek do książek i czasopism
dziecięcych. Umiejętność analizowania tekstu
pod kątem przydatności do inscenizacji sprawia, że uczniowie stają się prawdziwymi poszukiwaczami odpowiedniej lektury. Z własnej
inicjatywy wyszukują i przynoszą czasopisma
dziecięce oraz książki, których treść nadaje się
do zainscenizowania.
Uczenie się przez przeżywanie
Istotnym momentem w rozwijaniu mowy
uczniów poprzez inscenizacje jest praca
nad żywym słowem, nad doskonaleniem wymowy pod względem wyrazistości, barwy i siły głosu. Nieocenioną rolę odgrywa magnetofon z dobrym nagraniem tekstu wygłoszonego
przez nauczyciela lub zdolnego ucznia, kasety
z bajkami lub innymi utworami w wykonaniu
artystów. Piękne recytacje są wzorem poprawnego mówienia i mogą być wykorzystane
do ćwiczeń poprawiających wymowę.
Organizacja przedstawienia to nie tylko
praca z tekstem, ale również projektowanie
i wykonanie dekoracji, kostiumów dla żywego
aktora lub lalek. Te wszystkie czynności sprzyjają kształceniu i rozwijaniu wyobraźni i fantazji. Każda zaprojektowana przez uczniów lalka
24
Inscenizacja jako bezpośrednia forma pracy
nauczyciela wychowawcy z dzieckiem w wieku
wczesnoszkolnym jest nie tylko atrakcyjnym
i motywacyjnie uzasadnionym sposobem oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych, lecz
także jednym z wielu czynników mających
wpływ na wzbogacenie osobowości dziecka,
dając mu pełnię poznania różnych wartości moralno-estetycznych i przeżyć emocjonalnych.
Uczestniczenie ucznia, zwłaszcza w sposób
czynny, w imprezach szkolnych, stwarza szerokie możliwości rozwoju intelektualnego. Uczenie się przez przeżywanie jest najbardziej skuteczną metodą. Poza rozwojem indywidualnym
ucznia, masowe imprezy przybliżają szkołę, czynią ją atrakcyjną i integrują środowisko szkolne.
Zdjęcia Fotolia
n
Ż y c i e S z ko ły n r 1 1 / 2 0 1 1