W porę i dobrze zebrać kukurydzę

W porę i dobrze zebrać kukurydzę!
Generalnie od miesiąca września rozpoczynają się zbiory kukurydzy
na kiszonkę. Termin i technologia zbioru w bardzo duŜej mierze decydują
o wartości pokarmowej paszy. Dziś jest to szczególnie waŜne z racji
balansowania na granicy opłacalności produkcji mleka i innych produktów
zwierzęcych. Taka sytuacja jeszcze bardziej skłania do poszukiwania
optymalnych rozwiązań poprawiających opłacalność. Z doświadczenia wiemy,
Ŝe pomimo wielu pokazów kiszenia i szkoleń dalej hodowcy popełniają wiele
błędów przy zbiorze tej cennej paszy energetycznej. To odbija się
na zdrowotności , płodności i wydajności krów wysokomlecznych oraz jakości
mleka. W naszych warunkach ( duŜego rozdrobnienia, braku firm usługowych )
dość często mali producenci mają duŜy problem ze zbiorem kukurydzy
w optymalnym terminie. Są teŜ przyczyny niezaleŜne od hodowcy ( warunki
pogodowe, choroba lub inne losowe zdarzenia ). Czasami jednak przyczyna tkwi
w nieświadomości lub co gorsza niedbalstwie. Tego nie powinno, gdyŜ wysokie
są koszty uprawy kukurydzy, więc naleŜy je maksymalnie wykorzystać
uzyskując wysoki plon bardzo wartościowej pod względem nie tylko
energetycznej, ale i białkowej paszy. O tym w duŜej mierze decyduje termin
i technologia zbioru.
Optymalny termin zbioru na kiszonkę.
Optymalny to znaczy taki , aby uzyskać wysoki plon suchej masy ,
a jednocześnie wysoką wartość tzn. strawność i zawartość składników
pokarmowych. Wiemy, Ŝe najcenniejsze jest ziarno kukurydzy o pełnej
dojrzałości, gdyŜ zawiera najwięcej skrobi nierozkładalnej w Ŝwaczu, która
przechodzi do jelita cienkiego i jest źródłem glukozy. Z niej powstaje laktoza –
podstawowy składnik mleka Jest to proces bardzo skomplikowany i szczególnie
waŜny przy krowach o wysoko - mlecznych. Generalnie powinno się zabiegać
o opóźnienie terminu zbioru (dojrzałość woskowa, a nawet do początku pełnej
dojrzałości ziarna). Pod warunkiem , Ŝe zostanie ono uszkodzone (rozgniecione,
rozdarte).Termin zbioru zaleŜy od wielu czynników , a między innymi od:
pogody, odmiany, nawoŜenia , oraz sprzętu jakim będziemy dokonywali zbioru
i ubijania.
W uprawie dominują mieszańce wywodzące się od dwóch podgatunków:
kukurydzy zwyczajnej i końskiego zęba. Podgatunki te róŜnią się między sobą
głównie budową ziarniaków.
Kukurydza zwyczajna zwana twardą posiada warstwę bielma rogowego –
szklistego, które otacza bielmo mączyste. Dzięki temu ziarniaki po wyschnięciu
są zaokrąglone i błyszczące. Cała roślina jest o słabszym ulistnieniu i krótszym
okresie wegetacji, dlatego daje niŜszy plon zielonej masy.
Kukurydza koński ząb ( pastewna )- ziarniaki przypominają wyglądem sieczne
zęby konia. Jest to efektem tego, Ŝe w ziarniaku dominuje bielmo mączyste
zwane miękkim, które po wyschnięciu kurczy się i tworzą się wgłębienia.
Bielmo szkliste natomiast wypełnia tylko boki ziarniaka. Cała roślina
charakteryzuje się dłuŜszym okresem wegetacji , bujniejszym ulistnieniem i daje
wyŜszy plon zielonej masy. Obecne mieszańce odznaczają się pośrednimi
cechami tych wyjściowych podgatunków w typie:
- kukurydzy zwyczajnej – typ Flint – pasza wysoko energetyczna z powodu
wyŜszego udziału kolb i większym wykorzystaniu skrobi w jelicie cienkim ,
- końskiego zęba – typ Dent – pasza o mniejszej koncentracji energii ( mała
ilość bielma szklistego w ziarniakach, ale wysoki plon zielonej i suchej masy.
Bardziej nadaje się do celów przemysłowych , a szczególnie do produkcji
bioetanolu.
Dziś mamy bardzo szeroką gamę odmian kukurydzy , a wśród nich w typie Stay
Green (z ang. pozostają zielone). Odmiany te charakteryzują się tym, Ŝe kolby
są juŜ dojrzałe, a łodyga i liście jeszcze zielone. Jest to bardzo korzystne , gdyŜ
pozwala na wyprodukowanie wysokowartościowej paszy i dobre jej ubicie.
Optymalny termin zbioru tych odmian jest bardziej elastyczny i dłuŜszy ( ok. 2
tygodnie), gdyŜ liście i łodygi nie zasychają tak szybko. NaleŜy o tym wiedzieć,
obserwować i nie kierować się tylko wyglądem liści i łodyg, gdyŜ moŜemy
przeoczyć ten optymalny termin zbioru. Dlatego teŜ, aby prawidłowo
zaplanować termin zbioru musimy wiedzieć wszystko o odmianie, a przede
wszystkim grupie wczesności (liczbę FAO) oraz typie ziarna i przeznaczeniu.
W Polsce wg. COBORU mieszańce klasyfikuje się:
• bardzo wczesne i wczesne – FAO < 190,
• średnio wczesne –
FAO 210- 240
• średnio późne FAO 250 – 290
• późne FAO 300- 350
• Bardzo późne FAO >350
We wrzeniu trzeba obserwować szczególnie odmiany czesne i średnio wczesne,
ale i inne bo od aury i agrotechniki wiele zaleŜy. Zarówno zbyt późny jak
i wczesny zbiór kukurydzy na kiszonkę pogarsza efekty produkcyjne
i ekonomiczne. Najbardziej uniwersalne w kiszonkarstwie są odmiany średnio
wczesne ( FAO 200- 220) pozwalające wyprodukować dobrą kiszonkę
o wysokiej wartości energetycznej, pod warunkiem odpowiedniego zbioru
i konserwacji.
Technologia zbioru.
W zaleŜności od przeznaczenia najczęściej u nas stosowana jest metoda
kiszenia całych roślin w silosach przejazdowych – optymalna zawartość suchej
masy (28- 37% ). Ostatnio wchodzi w modę nowa technologia kiszenia głównie
ziarna kukurydzy( 68-74% suchej masy) w rękawach foliowych, Podstawowa
zasada prawidłowej technologii zbioru i konserwacji, oprócz terminu zbioru to
odpowiednie:
- rozdrobnienie,
- zachowanie czystości masy zakiszanej,
- regulowanie zawartości suchej masy- wysokość ścinania
- w miarę potrzeby zastosowanie odpowiednich środków konserwujących.
Z pewnością konieczne są na okres letniego skarmiania kiszonek, aby zachować
ich stabilność( uniknąć wtórnej fermentacji i samo- zagrzewania).
- szybkie oraz dokładne ubicie i przykrycie.
Zbiór jest ostatnim i w duŜej mierze decydującym etapem w uprawie
kukurydzy na kiszonkę. NaleŜy więc dołoŜyć wszelkich starań, aby go
przeprowadzić bez popełnienia jakichkolwiek błędów i zaniedbań, gdyŜ to
z pewnością przełoŜy się na dalsze efekty produkcyjne i ekonomiczne
w produkcji zwierzęcej.
Krystyna Wieczorkiewicz.
Na podstawie artykułów z”. Hodowcy bydła „ i obserwacji własnych.