Sprawozdanie z działalności Rzecznika Praw Absolwenta w 2014 r

RZECZNIK PRAW ABSOLWENTA
Bartłomiej Banaszak
Sprawozdanie z działalności Rzecznika Praw Absolwenta
w 2014 roku
Niniejsze sprawozdanie dotyczy trzeciego roku działalności Rzecznika Praw Absolwenta1.
Podobnie jak w poprzednim roku, głównym obszarami aktywności Rzecznika były kwestie:
ułatwiania absolwentom dostępu do zawodów, działalności akademickich biur karier,
zatrudnialności oraz sprawy indywidualne.
1. Ułatwianie absolwentom dostępu do zawodu
Zgodnie z art. 46d ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym działania w zakresie „ograniczenia
barier w dostępie do wykonywania zawodu zgodnego z kierunkiem studiów absolwenta” są
głównym obszarem aktywności Rzecznika Praw Absolwenta. Najważniejszym efektem
działań Rzecznika w tym obszarze było uwzględnienie w ostatecznym kształcie
rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie samodzielnych funkcji
technicznych w budownictwie większości uwag zgłoszonych w opinii RPA w sprawie
projektu rozporządzenia (opinia z 28 lipca 2014 r.). Działania te poprzedził udział w pracach
zespołu ekspertów pod przewodnictwem prof. Edwarda Jezierskiego, przewodniczącego
Komisji Kształcenia Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który opracował propozycję
wykazu kierunków studiów odpowiednich i pokrewnych dla specjalności uprawnień
budowlanych. Rzecznik podejmował także działania na rzecz ułatwienia absolwentom
dostępu do następujących zawodów: geolog, zawody górnicze, diagnosta uprawniony do
wykonywania badań technicznych pojazdów, konserwator zabytków, archeolog podwodny,
strażak, rzeczoznawca majątkowy, rzecznik patentowy, doradca podatkowy, broker
ubezpieczeniowy, aktuariusz, diagnosta laboratoryjny, logopeda, osoba prowadząca
psychoterapię, specjalista terapii uzależnień, osoba wykonująca świadczenia w zakresie
rehabilitacji wzroku, asystent rodziny, superwizor pracy socjalnej. Były one podejmowane
m.in. w ramach prac nad projektem ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu
do wykonywania niektórych zawodów (tzw. III ustawy deregulacyjnej) oraz opiniowania
projektów aktów prawnych przekazywanych Rzecznikowi do zaopiniowania przez
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego lub bezpośrednio przez ministerstwo
prowadzące dany projekt.
1
Rzecznik Praw Absolwenta został powołany przez Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Panią prof. dr hab. Barbarę
Kudrycką, w dniu 14 grudnia 2011r. Podstawę prawną funkcjonowania Rzecznika Praw Absolwenta stanowi art. 46d
znowelizowanej 18 marca 2011 r. ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym:
„1. Przy Radzie działa Rzecznik Praw Absolwenta, powoływany przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego.
2. Rzecznik Praw Absolwenta współdziała z Radą w zakresie ograniczenia barier w dostępie do wykonywania zawodu
zgodnego z kierunkiem studiów absolwenta. W tym celu Rzecznik Praw Absolwenta analizuje sytuację absolwentów na
rynku pracy i stopień ich dostępu do określonych zawodów oraz przedstawia wnioski Radzie i ministrowi właściwemu do
spraw szkolnictwa wyższego.”
Poniższa tabela przedstawia spis ważniejszych problemów będących przedmiotem działań
Rzecznika w 2014 r., informację na temat sposobu ich podniesienia, w tym podjętych
interwencji, a także ocenę efektów tych działań.
Lp.
Zgłoszony/zdiagnozowany problem
1.
Bariery w dostępie do uprawnień
budowlanych wynikające z ustawy Prawo
budowlane, m.in. bardzo długi czas
trwania obowiązkowej praktyki
zawodowej, przepisy sprzyjające
ograniczaniu dostępu do praktyki
zawodowej (zwłaszcza w przypadku
uprawnień projektowych)
2.
I. Bariery w dostępie do uprawnień
budowlanych wynikające z
obowiązującego do sierpnia 2014 r.
rozporządzenia Ministra Transportu i
Budownictwa z 2006 r. w sprawie
samodzielnych funkcji technicznych w
budownictwie
- możliwość odbywania praktyki
zawodowej tylko pod kierunkiem osoby z
uprawnieniami bez ograniczeń (nawet w
przypadku ubiegania się o uprawnienia w
ograniczonym zakresie)
- zakres uprawnień budowlanych w
specjalności architektonicznej w
ograniczonym zakresie jest ograniczony w
skrajnym stopniu tj. do tzw. „zabudowy
zagrodowej”, a także dodatkowo pod
względem kubatury (1000 m3) – bariera
dla absolwentów architektury I stopnia,
niekontynuujących kształcenia, oraz
inżynierów budownictwa.
- zakres uprawnień budowlanych w
specjalności konstrukcyjno-budowlanej
ograniczony jest zarówno w odniesieniu
do kubatury (1000 m3) jak i
szczegółowych wymiarów obiektu.
- nieuwzględnienie niektórych kierunków
studiów, których absolwenci posiadają
wystarczające kompetencje, aby, po
odbyciu praktyki, ubiegać się o
uprawnienia budowlane, co zostało
potwierdzone w opinii Rady Głównej
Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 9 lipca
2014 r. Problem dotyczy specjalności
konstrukcyjno-budowlanej (studia z
Sposób podniesienia
problemu/interwencje
- Sprawa podnoszona podczas
posiedzeń Komisji
Nadzwyczajnej do spraw
związanych z ograniczaniem
biurokracji (NDR)
- sprawa podnoszona w
opiniach i wystąpieniach w
poprzednich latach.
- Udział w pracach zespołu
ekspertów pod
przewodnictwem prof.
Edwarda Jezierskiego,
przewodniczącego Komisji
Kształcenia Rady Głównej
Nauki i Szkolnictwa Wyższego
- Opinia z dnia 28 lipca 2014 r.
w sprawie projektu
rozporządzenia Ministra
Infrastruktury i Rozwoju
w sprawie samodzielnych
funkcji technicznych w
budownictwie (projekt z dnia
7 lipca 2014 r.)
- Duża liczba wniosków od
osób indywidualnych:
korespondencja z
absolwentami niektórych
kierunków studiów, które
umożliwiają (lub w sposób
nieuzasadniony nie
umożliwiają) ubieganie się o
uprawnienia budowlane
- Niektóre kwestie były
podnoszone w opiniach i
wystąpieniach RPA w
poprzednich latach.
2
Dotychczasowe efekty
- Na mocy ustawy z dnia 9
maja 2014 r. o ułatwieniu
dostępu do wykonywania
niektórych zawodów
regulowanych (II ustawa
deregulacyjna)
wprowadzono ułatwienia
związane m.in. z
zaliczaniem praktyki
zawodowej odbywanej
przez studentów,
dostępem do praktyki
projektowej, skróceniem
czasu trwania praktyki.
- Rozporządzenie Ministra
Infrastruktury i Rozwoju z
dnia 11 września 2014 r. w
sprawie samodzielnych
funkcji technicznych w
budownictwie uwzględnia
większość zgłoszonych
uwag
- Rozporządzenie nie
rozwiązało niektórych
problemów, przede
wszystkim nie zniwelowało
nieuzasadnionych barier w
dostępie do zawodu
wynikających z
ograniczenia zakresu
uprawnień budowlanych
w specjalności
architektonicznej w
ograniczonym zakresie do
tzw. zabudowy
zagrodowej. Konieczność
podjęcia dalszych działań
na rzecz ograniczenia tej
bariery.
zakresu inżynierii środowiska, inżynierii
hydrotechnicznej, melioracji, inżynierii i
gospodarki wodnej), inżynieryjnej
kolejowej (studia w zakresie
elektrotechniki), specjalności instalacyjnej
w zakresie sieci, instalacji i urządzeń
cieplnych, wentylacyjnych, gazowych,
wodociągowych i kanalizacyjnych (studia
w zakresie wiertnictwa nafty i gazu
umożliwiające uzyskanie wiedzy i
umiejętności w zakresie inżynierii
gazowniczej), specjalności instalacyjnej w
zakresie sieci, instalacji i urządzeń
elektrycznych i elektroenergetycznych bez
ograniczeń (studia w zakresie inżynierii
elektrycznej i elektroenergetyki) oraz tej
samej specjalności w ograniczonym
zakresie (studia w zakresie energetyki,
transportu).
- nieuwzględnienie studiów w zakresie
geotechniki przy specjalności
konstrukcyjno-budowlanej oraz
wyłączenie w 2003 r. studiów w zakresie
ochrony środowiska jako pokrewnych dla
specjalności instalacyjnej w zakresie sieci,
instalacji i urządzeń cieplnych,
wentylacyjnych, gazowych,
wodociągowych i kanalizacyjnych
- problemem jest uregulowanie
kluczowych warunków dostępu do
zawodu w rozporządzeniu, a nie w
ustawie.
II. Projekt rozporządzenia Ministra
Infrastruktury i Rozwoju (projekt z 7 lipca
2014 r.) w sprawie samodzielnych funkcji
technicznych w budownictwie zawierał
propozycje zapisów, które mogłyby
stworzyć kolejne bariery w dostępie do
zawodów, m.in.
- pozbawienie możliwości odbywania
przez studentów praktyki zawodowej, o
której mowa w art. 14 ust. 4 ustawy,
- wprowadzenie nowego wymogu
dotyczącego wymiaru godzinowego
praktyki,
- skrócenie terminu na uzupełnienie
dokumentacji przy postępowaniu
kwalifikacyjnym,
- wyłączenie „architektury obiektu” z
zakresu uprawnień budowalnych w
specjalności konstrukcyjno-budowlanej (w
odniesieniu tylko do osób, które dopiero
miałyby się ubiegać o uprawnienia!)
- utrzymanie ograniczeń dotyczących
zakresu specjalności architektonicznej
oraz konstrukcyjno-budowlanej w
ograniczonym zakresie
3
3.
4.
5.
- podział specjalności inżynieryjnej
kolejowej na dwie specjalizacje przy
jednoczesnym ograniczeniu zakresu
studiów, których ukończenie umożliwia
ubieganie się o uprawnienia.
- nieuwzględnienie zasady, iż
uprawnienia budowlane do projektowania
w odpowiedniej specjalności uprawniają
do sporządzania projektu
zagospodarowania działki lub terenu, w
zakresie danej specjalności
- nieuwzględnienie studiów w zakresie
melioracji oraz inżynierii hydrotechnicznej
jako odpowiednich dla specjalności
inżynieryjnej hydrotechnicznej
Trudności absolwentów tzw. specjalności
samochodowych z uzyskaniem uprawnień
diagnosty uprawnionego do wykonywania
badań technicznych pojazdów, m.in.
konieczność odbywania po studiach
kosztownych szkoleń mimo uzyskania
podczas studiów odpowiednich efektów
kształcenia, koszty egzaminów (zwłaszcza
przy uwzględnieniu niskiej zdawalności)
Bariery w dostępie do zawodu geologa:
- bariery dla absolwentów AGH
(kierunków o innej nazwie niż „geologia”,
ale zawierających z przeważającej części
efekty kształcenia dotyczące nauk
geologicznych), w tym m.in. konieczność
odbycia studiów podyplomowych, które
miały mniejszy związek z zakresem
wnioskowanej kategorii niż ukończone
studia
- niezaliczanie do wymaganego okresu
praktyki zawodowej dla kandydatów na
geologów z uprawnieniami geologicznymi
praktyki odbywanej przed uzyskaniem
dyplomu ukończenia studiów wyższych
Poważne bariery w dostępie absolwentów
do zawodu rzecznika patentowego –
rzadki i nieregularny nabór (raz na 3 / 4
lata) na aplikację rzecznikowską, wiążący
się z długotrwałym trzymaniem w
niepewności potencjalnych kandydatów;
bariera natury ekonomicznej polegająca
na bardzo wysokich kosztach aplikacji
(ponad 30 tys. zł)
- przekazanie do MNiSW
uwagi do projektu
rozporządzenia Ministra
Infrastruktury Rozwoju w
sprawie szkolenia i
egzaminowania diagnostów
oraz wzorów dokumentów w
tej sprawie w zakresie
propozycji dużego
zwiększenia kosztów
egzaminu z 210 do 350 PLN
- opinie i wystąpienia w
poprzednich latach
Sprawa została podniesiona
podczas wysłuchania
publicznego w sprawie
projektu ustawy o zmianie
ustaw regulujących warunki
dostępu do wykonywania
niektórych zawodów (III
ustawy deregulacyjnej; 24
czerwca 2014 r.), a także
zeszłorocznej opinii RPA w
sprawie dostępu
absolwentów uczelni do
zawodu geologa
- W projekcie
rozporządzenia
skierowanym na komisję
prawniczą koszt egzaminu
został podniesiony do 270
PLN, zamiast do 350 PLN
- II ustawa deregulacyjna
uwzględnia ułatwienia w
dostępie do zawodu
diagnosty.
- Sprawa podniesiona podczas
wysłuchania publicznego w
sprawie III ustawy
deregulacyjnej (24 czerwca
2014 r.)
- Zgłoszenie poprawki do
projektu ustawy NDR w
sprawie opłaty na aplikację
- zeszłoroczna opinia RPA w
sprawie dostępu
absolwentów uczelni do
zawodu rzecznika
patentowego
- Projekt III ustawy
deregulacyjnej wprowadza
zasadę organizacji aplikacji
co roku oraz przewiduje
obniżenie kosztów o 1/3
4
Projekt III ustawy
deregulacyjnej uwzględnia
ograniczenie tych barier,
m.in. umożliwia zaliczanie
do praktyki zawodowej
praktykę odbywaną po II
roku studiów.
6.
Bariery w dostępie do stanowisk
oficerskich w straży pożarnej dla
strażaków, którzy rozpoczęli w 2012 r. lub
później studia II stopnia w Szkole Głównej
Służby Pożarniczej na kierunku inżynieria
bezpieczeństwa w specjalności inżynieria
bezpieczeństwa pożarowego związane z
koniecznością odbycia studiów
podyplomowych na SGSP powtarzających
treści kształcenia ze studiów wyższych
oraz długim okresem oczekiwania na
skierowania na studia.
7.
Bariery w dostępie do zawodu doradcy
podatkowego, związane m.in. z długością
praktyki zawodowej.
8.
Bariery w dostępie do zawodu
konserwatora zabytków:
- niezaliczanie do okresu praktyki
zawodowej wymaganej od kandydatów na
konserwatorów praktyki odbywanej przez
studentów studiów z zakresu konserwacji i
restauracji dzieł sztuki
- faktyczny brak ścieżki do pełnych
uprawnień dla osób, które ukończyły
studia kierunkowe na poziomie studiów I
stopnia, nawet w przypadku wieloletniego
doświadczenia zawodowego.
- wątpliwości interpretacyjne związane z
uwzględnieniem w regulacjach jedynie
tytułu zawodowego magistra
(absolwentom na ww. studiach
przyznawany jest często tytuł zawodowy
magister sztuki)
Bariery wynikające z konieczności
zdobywania uprawnień nurka przez osoby
chcące prowadzić podwodne badania
naukowe (problem dla absolwentów
kontynuujących karierę naukową w
zakresie archeologii podwodnej i innych
badań podwodnych)
9.
- Sprawa podniesiona podczas
wysłuchania publicznego w
sprawie III ustawy
deregulacyjnej (24 czerwca
2014 r.)
- Zgłoszenie poprawki do
projektu ustawy NDR
- Pismo z dnia 19 grudnia
2014 r. do Komendy Głównej
Straży Pożarnej w sprawie
możliwości szybszego
skierowania na przeszkolenie
zawodowe ww. grupy
strażaków.
- Przekazanie do MNiSW
zastrzeżenia do
rozporządzenia Ministra
Finansów w sprawie praktyki
zawodowej kandydatów na
doradców podatkowych co do
propozycji podwyższenia
tygodniowego wymiaru
praktyki zawodowej z 8 do 16
godzin. Uwaga została
zgłoszona przez MNiSW w
ramach uzgodnień rządowych.
- opinie i uwagi zgłaszane na
wcześniejszych etapach
- Zgłoszenie poprawki do III
ustawy deregulacyjnej
- Opinie i wystąpienia we
wcześniejszych okresach
Poprawka nie została
przyjęta.
Sprawa jest w toku.
Zgłoszenie poprawki do
projektu II ustawy
deregulacyjnej wyłączającej
płetwonurkowanie w celach
badawczych organizowanego
przez uczelnie i instytuty
badawcze z ustawy o
wykonywaniu prac
podwodnych (jeszcze w 2013
r.) i udział w dalszych pracach
komisji NDR
Poprawka została
uwzględniona w
ostatecznym kształcie II
ustawy deregulacyjnej
5
Rozporządzenie Ministra
Finansów z dnia 5
października 2014 r. w
sprawie praktyki
zawodowej kandydatów
na doradców
podatkowych mówi o
ośmiogodzinnym
tygodniowym wymiarze
praktyki zawodowej.
- II ustawa deregulacyjna
uwzględnia ułatwienia w
dostępie do zawodu
doradcy podatkowego
- Podczas posiedzenia
Komisji NDR w dn. 27
listopada 2014 r.,
poprawka została
uwzględniona częściowo
- Projekt III ustawy
deregulacyjnej umożliwia
odbycie praktyki
zawodowej po trzecim
roku studiów
10.
Zablokowanie absolwentom mikrobiologii
wszystkich ścieżek dostępu do zawodu
diagnosty laboratoryjnego, w tym do
prowadzenia samodzielnych czynności
diagnostycznych w laboratoriach
mikrobiologicznych.
11.
Zablokowanie absolwentom studiów I
stopnia w zakresie logopedii, rozpoczętych
po 30 września 2012 r., możliwości
wykonywania świadczeń gwarantowanych
(na podstawie 8 rozporządzeń Ministra
Zdrowia w sprawie świadczeń
gwarantowanych z listopada 2013 r.)
12.
Wyłączenie z możliwości ubiegania się
o uprawnienia „osoby prowadzącej
psychoterapię” absolwentów studiów
wyższych w zakresie pedagogiki
specjalnej, a także takich kierunków, jak:
socjologia, teologia, filozofia. Dla
porównania, wszystkie ww. kierunki
studiów wymienione są w rozporządzeniu
Ministra Zdrowia z dnia 25 czerwca 2012
r. w sprawie organizacji, kwalifikacji
personelu, sposobu funkcjonowania i
rodzajów podmiotów leczniczych
wykonujących świadczenia […] w
sprawowaniu opieki nad uzależnionymi od
alkoholu […], a ich ukończenie (zgodnie z
§13 ust. 2 rozporządzenia) uprawnia do
ubiegania się o certyfikat specjalisty
psychoterapii uzależnień.
Brak możliwości wykonywania świadczeń
gwarantowanych z zakresu rehabilitacji
wzroku przez absolwentów pedagogiki
specjalnej w specjalności w zakresie
tyflopedagogiki bezpośrednio po studiach
13.
- kluczowe działania
dotyczące opinii oraz
uzyskania poparcia dla
postulatów mikrobiologów
(m.in. w uchwale Rady
Głównej) przeprowadzone w
2013 r.
- sprawa podnoszona przy
okazji wystąpień (np. podczas
posiedzenia Komisji NDR 17
grudnia 2014 r.)
- doradzanie środowisku
mikrobiologów w zakresie
działań możliwych do podjęcia
w sprawie
Problem zgłoszony
Ministerstwu Nauki i
Szkolnictwa Wyższego oraz
Ministerstwu Zdrowia
Podniesienie problemu w
opinii w sprawie projektu
rozporządzenia Ministra
Zdrowia w sprawie świadczeń
gwarantowanych z zakresu
opieki psychiatrycznej i
leczenia uzależnień
(projekt z dnia 28 listopada
2014 r.) przekazanej
Ministerstwu Nauki i
Szkolnictwa Wyższego.
MNiSW uwzględniło uwagi
RPA w swoim stanowisku.
- Problem zgłoszony
Ministerstwu Nauki i
Szkolnictwa Wyższego oraz
Ministerstwu Zdrowia
- Sprawa podniesiona w
zeszłorocznej opinii w sprawie
dostępu do zawodów
okołomedycznych
6
Brak efektów, mimo
oczywistych argumentów
świadczących o braku
uzasadnienia dla
zablokowania
absolwentom
mikrobiologii ścieżek
dostępu do uprawnień w
zakresie samodzielnego
wykonywania czynności
diagnostycznych oraz
wystąpienia Rzecznika
Praw Obywatelskich w tym
temacie (pismo z 4 lipca
do MNiSW, dw. MZ)
Ministerstwo Zdrowia
powoli przywraca zapisy
umożliwiające
absolwentom studiów I
stopnia w zakresie
logopedii wykonywanie
świadczeń
gwarantowanych (przyjęto
już nowe zapisy w
nowelizacjach
rozporządzeń w sprawie
świadczeń
gwarantowanych z zakresu
leczenia szpitalnego oraz
ambulatoryjnej opieki
specjalistycznej)
Proces legislacyjny w
sprawie przedmiotowego
projektu wciąż trwa.
Brak efektów. Sprawa
powinna zostać
podniesiona przy okazji
najbliższej nowelizacji
rozporządzenia w sprawie
świadczeń
gwarantowanych z zakresu
rehabilitacji leczniczej
14.
15.
Niemożność uzyskania przez absolwentów
studiów z zakresu m.in. resocjalizacji i
pedagogiki specjalnej uprawnień do
wykonywania bezpośrednio po
ukończeniu studiów zawodu asystenta
rodziny (w przeciwieństwie np. do
absolwentów socjologii) z przepisów art.
12 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o
wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej
Liczne wątpliwości studentów studiów w
zakresie pedagogiki, w tym (oraz) studiów
prowadzonych zgodnie ze standardami
kształcenia nauczycieli w zakresie
posiadanych uprawnień zawodowych.
- Sprawa przekazana
Ministerstwu Sprawiedliwości
jako problem, który powinien
zostać rozwiązany w
ewentualnej czwartej ustawie
deregulacyjnej
- Problem podniesiony
podczas posiedzenia Komisji
NDR 17 grudnia 2014 r.
Brak efektów. Konieczność
podejmowania dalszych
działań.
Konieczność podjęcia działań
zmierzających do:
- rzetelnego informowania
przez uczelnie kandydatów na
studia i studentów w zakresie
ewentualnych uprawnień
nauczycielskich lub
pedagogicznych uzyskanych
po ukończeniu danego
kierunku
- ograniczenia niejasności
wynikających z interpretacji
rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 12
marca 2009 r. w sprawie
szczegółowych kwalifikacji
wymaganych od nauczycieli
[…]
Konieczność podjęcia
działań w 2015 r.
2. Akademickie Biura Karier
W 2014 r. Rzecznik Praw Absolwenta podejmował intensywne działania na rzecz poprawy
funkcjonowania akademickich biur karier, których zadaniem jest wspieranie studentów i
absolwentów uczelni w rozpoczynaniu kariery zawodowej na rynku pracy. W kwietniu 2014
r. opublikowany został Raport „Akademickie Biura Karier w Polsce. Bieżąca działalność i
możliwości rozwoju”. Jednym ze źródeł raportu było badanie ankietowe przeprowadzone
wśród biur karier w lutym i marcu 2014r., które zapewniło po raz pierwszy statystycznie
reprezentatywny obraz działalności ABK, zasobów kadrowych, współpracy ABK z innymi
podmiotami. Raport zawiera wnioski i rekomendacje odnoszące się do całego spektrum
zadań ABK, uwzględniające propozycje zmian legislacyjnych oraz sugestie dotyczące zakresu
wsparcia ABK z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.
Wnioski z raportu były prezentowane m.in. na forum Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa
Wyższego, jako część referatu nt. problematyki poradnictwa zawodowego i edukacyjnego
w szkolnictwie wyższego (VII posiedzenie Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego; 9
października 2014 r.), będącego wstępem do dyskusji na ten sam temat, oraz Konferencji
Rektorów Zawodowych Szkół Polskich (23 października 2014 r.). Raport był też
komentowany w licznych artykułach prasowych.
7
Ponadto, Rzecznik Praw Absolwenta był organizatorem, wspólnie z Ministerstwem Nauki i
Szkolnictwa Wyższego oraz Warszawskim Uniwersytetem Medycznym, III Kongresu
Akademickich Biur Karier, który odbył się 3 grudnia 2014 r. na Warszawskim Uniwersytecie
Medycznym. Trzecia edycja Kongresu poświęcona była kwestii oceny jakości biur karier
oraz tematyce praktyk studenckich i staży w działalności ABK. Tym samym wydarzenie
wpisało się w działania Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod hasłem „Studiujesz?
Praktykuj!”, mające na celu podniesienie jakości praktyk studenckich. Trzecia edycja
wydarzenia poświęcona była kwestii oceny jakości biur karier oraz tematyce praktyk
studenckich i staży. Podczas Kongresu odbyła się m.in. dyskusja nt. standardów jakości
polskich biur karier. W części otwierającej Kongres udział wzięli Władysław Kosiniak-Kamysz,
Minister Pracy i Polityki Społecznej, dr hab. Daria Lipińska Nałęcz, Podsekretarz Stanu w
Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz prof. Marek Krawczyk, Rektor
Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, reprezentujący Konferencję Rektorów
Akademickich Szkół Polskich. Uczestnikom zaprezentowana została również rozszerzona
wersja raportu „Akademickie Biura Karier w Polsce. Bieżąca działalność i możliwości
rozwoju”. Nowa wersja raportu (wersja 2.0) uwzględnia zmiany w prawie, które zostały
wprowadzone w 2014 r., zawiera również opisy dobrych praktyk w działalności biur karier w
Polsce. Materiały z Kongresu dostępne są na stronie Rzecznika oraz stronie kampanii
„Studiujesz? Praktykuj!”
3. Zatrudnialność
W odpowiedzi na list Pani Minister prof. Leny Kolarskiej-Bobińskiej z dnia 4 lutego 2014 r. w
sprawie działań na rzecz poprawy jakości praktyk studenckich i staży, Rzecznik Praw
Absolwenta podjął się analizy dotyczącej rozwiązań w zakresie praktyk studenckich w krajach
Unii Europejskiej. Jej efektem były wnioski Rzecznika Praw Absolwenta dotyczące organizacji
praktyk studenckich, które zostały przekazane Ministerstwu 28 lutego 2014 r. Rzecznik
wspomagał również przygotowania do Okrągłego Stołu Wysokiej Jakości Praktyk
Studenckich, który odbył się 6 listopada 2014 r. w Warszawie i zainaugurował kampanię
MNiSW „Studiujesz? Praktykuj!”. Do kwestii zatrudnialności absolwentów uczelni odnosiły
się także uwagi Rzecznika do projektu rozporządzenia w sprawie warunków prowadzenia
studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia oraz projektu rozporządzenia w
sprawie podstawowych kryteriów i zakresu oceny programowej oraz oceny instytucjonalnej,
jak również uwagi w sprawie szczegółowych kryteriów oceny programowej i instytucjonalnej
Polskiej Komisji Akredytacyjnej.
4. Sprawy indywidualne
W 2014 roku do Rzecznika Praw Absolwenta napłynęło łącznie 198 zapytań, wniosków i
skarg o charakterze indywidualnym (nierzadko wiążących się z dłuższą korespondencją).
Można je podzielić na sprawy nawiązujące bezpośrednio do zadań Rzecznika Praw
8
Absolwenta oraz na sprawy, które częściowo lub tylko w marginalnym stopniu mają związek
z kompetencjami Rzecznika. W porównaniu do poprzedniego roku, ogólna liczba spraw
indywidualnych jest niższa, natomiast znacznie wzrosła liczba spraw należących
bezpośrednio do obszaru działań Rzecznika.
a) Wśród spraw należących bezpośrednio do obszaru działań Rzecznika należy
wymienić:
53 sprawy dotyczące dostępu absolwentów do zawodów i stanowisk pracy.
W większości przypadków były to zapytania, skargi dotyczące nieuzasadnionych
barier w dostępie do zawodów oraz postulaty zmian w określonych regulacjach.
Sprawy dotyczyły m.in. takich zawodów jak: inżynier z uprawnieniami
budowlanymi i architekt, rzeczoznawca majątkowy, aktuariusz, diagnosta
laboratoryjny, pracownik socjalny, strażak. W jednym przypadku Rzecznik
interweniował w Okręgowym Urzędzie Górniczym w Rybniku, a opinia Rzecznika
przyczyniła się do dopuszczenia przez Wyższy Urząd Górniczy zainteresowanego
do egzaminu przed Komisją Egzaminacyjną w Okręgowym Urzędzie Górniczym.
44 sprawy odnoszące się do nierozwiązanych spraw w relacjach uczelniaabsolwent, dotyczące przede wszystkim niewydawania dyplomów lub innych
dokumentów po ukończeniu studiów w terminie przewidzianym w przepisach
prawa. W zdecydowanej większości przypadków udzielana była pomoc w
interpretacji przepisów w tym zakresie oraz wskazówek co do możliwości
interwencji. W czterech przypadkach zdecydowałem się na interwencje w
uczelniach nieprzestrzegających przepisów rozporządzenia.
10 spraw dotyczących głównie zapytań w sprawie sytuacji absolwentów na rynku
pracy, działalności biur karier oraz monitorowania losów absolwentów,
b) Wśród spraw mających częściowy lub niewielki związek z zakresem działań
Rzecznika wymienić należy:
61 spraw dotyczących katalogu praw studenta. Skargi i zapytania kierowane do
Rzecznika w tym przypadku dotyczyły m.in. pobierania przez uczelnie nielegalnych
opłat, niewyznaczania przez uczelnie terminu obrony, odpłatności za drugi
kierunek, ważności legitymacji studenckich, stypendiów, kredytów studenckich.
Zgodnie z ustaleniami ze spotkania z Parlamentem Studentów RP i Rzecznikiem
Praw Studenta, które odbyło się w pierwszych dniach działalności Rzecznika Praw
Absolwenta, w większości przypadków kierowałem zainteresowanych do
Rzecznika Praw Studenta. W uzasadnionych przypadkach lub sprawach
oczywistych osobiście udzielałem porad. Zdarzyły się jednak sytuacje, w których
radziłem zainteresowanym, z uwagi na ciężar gatunkowy sprawy, kontakt
bezpośrednio z Departamentem Szkolnictwa Wyższego i Kontroli MNiSW.
9 spraw związanych ze studiami doktoranckimi lub studiami podyplomowymi;
9
8 spraw związanych z uznawaniem wykształcenia oraz uznawaniem kwalifikacji
zawodowych, w przypadku których odsyłałem do ośrodka ENIC/NARIC lub
ośrodka informacji na temat uznawania kwalifikacji zawodowych lub ewentualnie
sam udzielałem zainteresowanym stosownych informacji.
13 spraw „innych”, dotyczących np. spraw pracowniczych czy przeszkód dla
mobilności akademickiej.
Aneks I
Najważniejsze konferencje i spotkania w 2014 r., w których uczestniczył Rzecznik Praw
Absolwenta
1.
Ułatwianie absolwentom dostępu do zawodu
Udział w posiedzeniach Komisji Nadzwyczajnej do spraw związanych z ograniczaniem
biurokracji (NDR):
o 23 stycznia
o 5 lutego
o 19 lutego
o 19 marca
o 24 lipca
o 28 sierpnia
o 17 grudnia
29-30 marca – udział w XX Krajowej Konferencji Parlamentu Studentów
Rzeczypospolitej Polskiej oraz spotkanie z Forum Uczelni Technicznych w sprawie
zawodu elektryka
15 kwietnia – udział we wspólnym posiedzeniu komisji senackich: Komisji Gospodarki
Narodowej oraz Komisji Budżetu i Finansów
3 czerwca – spotkanie z władzami Wydziału Technologii Drewna Szkoły Głównej
Gospodarstwa Wiejskiego w sprawie absolwentów specjalności konserwacja drewna
zabytkowego.
Udział w spotkaniach zespołu ekspertów Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego
organizowanym przez Przewodniczącego Komisji Kształcenia Rady Głównej Nauki
i Szkolnictwa Wyższego ws. wykazu kierunków studiów odpowiednich i pokrewnych
dla specjalności uprawnień budowlanych – prof. Edwarda, Jezierskiego
o 20 czerwca
o 2 lipca
10
24 czerwca – udział w wysłuchaniu publicznym w Sejmie RP w sprawie rządowego
projektu ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania
niektórych zawodów
7 sierpnia – udział w konferencji uzgodnieniowej w sprawie wykazu kierunków
studiów odpowiednich i pokrewnych dla specjalności uprawnień budowlanych
(Warszawa, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju)
17 października – udział w Single Market Forum 2014; wystąpienie pt. Barriers
restricting access to regulated professions - the perspective of graduates from higher
education
2. Akademickie Biura Karier
22 stycznia – udział w seminarium dla pracowników Akademickich Biur Karier
zrzeszonych w Mazowieckiej Sieci Biur Karier. Udział w panelu dyskusyjnym „Jak
współpracować, aby praktyki były efektywne dla studentów i pracodawców?”
(Warszawa, Uniwersytet Warszawski)
15 maja – udział w konferencji w Ogólnopolskiej Konferencji Biur Karier „Nowe
perspektywy doradztwa zawodowego w Polsce i wybranych krajach europejskich".
Prezentacja raportu Akademickie Biura Karier w Polsce – bieżąca działalność i
możliwości rozwoju (Łódź, Politechnika Łódzka)
2 października – spotkanie z Dyrekcją Departamentu Rynku Pracy Ministerstwa Pracy
i Polityki Społecznej ws. wsparcia dla akademickich biur karier.
23 października – udział w XVII zgromadzeniu plenarnym Konferencji Rektorów
Zawodowych Szkół Polskich, wystąpienie pt. Akademickie Biura Karier w Polsce –
bieżąca działalność i możliwości rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji w
uczelniach niepublicznych” (Zielonka k. Warszawy)
19 listopada – udział w konferencji „10 lat Dobrych Praktyk Biura Karier Politechniki
Warszawskiej” (Warszawa, Politechnika Warszawska)
3 grudnia – III Kongres Akademickich Biur Karier
3. Zatrudnialność
Udział w posiedzeniu grupy sterującej do badania ewaluacyjnego pn. „Analiza
kompetencji i kwalifikacji kluczowych dla zwiększenia szans absolwentów na rynku
pracy” (Warszawa, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju)
o 24 stycznia
o 4 marca
o 3 kwietnia
17 lutego – udział w konferencji podsumowującej badanie „Monitorowanie losów
absolwentów uczelni wyższych z wykorzystaniem danych administracyjnych Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych” (Warszawa, Uniwersytet Warszawski)
11
24 lutego – udział w konferencji „Developing Pedagogy to Support Intercultural
Competence” (Warszawa, Szkoła Główna Handlowa)
13 marca – udział w Seminarium pn. „Umiejętności i kompetencje w zakresie
przedsiębiorczości”. Udział w panelu dyskusyjnym „Pożądane kierunku interwencji
EFS w kontekście rozwoju przedsiębiorczości na uczelniach (Warszawa, Ministerstwo
Infrastruktury i Rozwoju).
9 października – udział w VII posiedzeniu plenarnym Rady Głównej Nauki
i Szkolnictwa Wyższego; wystąpienie pod tytułem „Problematyka poradnictwa
zawodowego i edukacyjnego w szkolnictwie wyższym”
6 listopada – udział w Okrągłym Stole Wysokiej Jakości Praktyk Studenckich
(Warszawa, Centrum Nauki Kopernik)
13 grudnia – udział w spotkaniu programowym absolwentów – samorządowców
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
4. Inne
13 lutego – udział w II posiedzeniu plenarnym Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa
Wyższego. Przedstawienie sprawozdania z działalności za 2013 r.
Udział w innych posiedzeniach plenarnych Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa
Wyższego
o 12 czerwca
o 11 grudnia
11 kwietnia – udział w zgromadzeniu plenarnym Konferencji Rektorów Akademickich
Szkół Polskich (Kraków, Uniwersytet Jagielloński)
21 maja – udział w uroczystym ogłoszeniu wyników XV edycji rankingu szkół wyższych
miesięcznika „Perspektywy” oraz „Dziennika Gazety Prawnej”
3 lipca – udział w otwarciu Letniej Szkoły Liderów Samorządowych (Olsztyn,
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski)
8 lipca – spotkanie z grupą studentów z Białorusi biorących udział w wizycie studyjnej
organizowanej przez Fundację Okno na Wschód
18 października – udział w Zgromadzeniu Plenarnym Konferencji Rektorów
Akademickich Szkół Polskich (Gdańsk, Politechnika Gdańska)
12