Zagadnienia omawiane podczas spotkania Poniedzia³ki

Zagadnienia omawiane podczas spotkania Poniedziałki pod Królami w dniu 7.11.2016 Ochrona
korespondencji, ochrona źródeł informacji
7 listopada na kolejnym spotkaniu z cyklu Poniedziałki pod Królami mec. Anna Biernacka omówiła
zagadnienia dotyczące ochrony korespondencji i ochrony źródeł informacji.
Ochrona korespondencji realizowana jest na kilku poziomach - poczynając od Konstytucji RP, poprzez
Kodeks Cywilny, ustawę o prawie autorskim, na Kodeksie Karnym kończąc. Naruszenie tajemnicy
korespondencji przez osoby trzecie może polegać na otwarciu cudzej korespondencji, na zapoznaniu się z
taką korespondencją, na przejęciu lub przywłaszczeniu cudzej korespondencji, a także na jej zniszczeniu.
Za życia adresata korespondencja chroniona jest na podstawie przepisów Kodeksu Cywilnego. W
szczególności przepisów o ochronie dóbr osobistych tj. artykułu 23 KC. Przepisy kodeksu cywilnego można
też zastosować po ustaniu ochrony z przepisu prawa autorskiego (powołując się na ochronę dóbr osobistych
następców adresata).
Ochronę po śmierci adresata korespondencji zapewnia artykuł 82 ustawy o prawie autorskim: Jeżeli osoba,
do której korespondencja jest skierowana, nie wyraziła innej woli, rozpowszechnianie korespondencji, w
okresie dwudziestu lat od jej śmierci, wymaga zezwolenia małżonka, a w jego braku kolejno zstępnych,
rodziców lub rodzeństwa.
Ochronie podlega korespondencja utrwalona tzn. zapisana na fizycznym nośniku. Chroniona jest zarówno
korespondencja tradycyjna (papierowe listy), jak i elektroniczna czy to w postaci mailowej, czy plików
audio/audio-video, SMS, MMS. Ochrona zaczyna się od momentu gdy nadawca traci wpływ na
korespondencję (nie ma już fizycznej możliwości zmiany treści korespondencji). Chroniona jest zarówno cała
korespondencja, jak i jej fragmenty.
Przepis dotyczy tylko adresatów wskazanych z imienia i nazwiska. A contrario nie jest chroniony np. list
otwarty, ulotki, odezwy czy korespondencja skierowana do niezidentyfikowanego adresata (np. pismo rektora
skierowane do wszystkich studentów danej uczelni).
Po śmierci adresata prawo do decydowania o rozpowszechnianiu korespondencji przechodzi z mocy prawa
na małżonka adresata, a w dalszej kolejności na zstępnych, rodziców i rodzeństwo. Zainteresowany, czyli
adresat korespondencji, może wyrazić inną wolę i wskazać inną osobę uprawnioną. Zakaz
rozpowszechniania korespondencji bez zgody adresata dotyczy również nadawcy listu. Artykuł 82 chroni
korespondencję do 20 lat po śmierci adresata - początek tego okresu liczony jest od dnia następnego po
zajściu zdarzenia.
Jeśli korespondencja jest utworem albo zawiera utwór, to w przypadku jego rozpowszechniania należy brać
pod uwagę przepisy ustawy o prawie autorskim, w tym przepisy dotyczące prawa do pierwszego
rozpowszechnienia, praw osobistych i majątkowych uprawnionych. Zapis art. 82 pr. aut. nie nadaje
adresatowi korespondencji żadnych uprawnień do otrzymanej korespondencji. Autorem korespondencji
pozostaje nadawca.
Nie ma przesłanek naruszenia przepisów dotyczących ochrony korespondencji w przypadku, gdy uprawniony
1/3
wyraził na to zgodę lub podmiot działa zgodnie z przepisami prawa (np. prawa prasowego) lub w obronie
ważnego interesu społecznego lub prywatnego.
Dopuszczalne jest również korzystanie z korespondencji pod warunkiem, że nie jest możliwa identyfikacja
zarówno adresata, jak i nadawcy listu czy też dopasowanie wykorzystanego fragmentu do
spersonalizowanych z imienia i nazwiska osób.
Do roszczeń w przypadku rozpowszechniania korespondencji bez wymaganego zezwolenia, stosuje się
odpowiednio przepis art. 78 ust. 1 ustawy o prawie autorskim. Z roszczeniami wystąpić mogą wskazane
wcześniej osoby tj. małżonek adresata, a w dalszej kolejności zstępni, rodzice i rodzeństwo. Z roszczeniami
może wystąpić również organizacją chroniąca prawa autorów.
Podmiot, którego prawo zostało naruszone może w szczególności żądać zaniechania działania
zagrażającego chronionym dobrom oraz usunięcia skutków dokonanego już naruszenia, w szczególności
poprzez złożenie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie.
Jeśli czyn sprawcy miał charakter zawiniony możliwe jest domaganie się zadośćuczynienia za doznaną
krzywdę lub żądanie uiszczenia sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
Za życia autora ochronę zapewnia art. 24 Kodeksu Cywilnego oraz art. 267 Kodeksu Karnego. W obu
przypadkach do ścigania wymagany jest wniosek poszkodowanego.
Twórca, a wydawca lub producent na żądanie twórcy mają obowiązek zachowania w tajemnicy źródeł
informacji wykorzystanych w utworze oraz nieujawniania związanych z tym dokumentów. Osobami
zobowiązanymi do zachowania tajemnicy są: twórca wobec swojego informatora, wydawca lub producent
wobec twórcy. Tajemnica obejmuje zarówno dane dotyczące tożsamości informatora informacji
wykorzystanych w utworze jak i nieujawniania związanych z tym dokumentów.
Dla ochrony niezbędne jest by informator zastrzegł, że przekazywane informacje mają zostać objęte
tajemnicą.
Obowiązek zachowania tajemnicy nie powstaje lub wygasa gdy: adresat informacji nie zgadza się na
utajnienie jej źródeł (informator może się na to zgodzić lub po prostu informacji nie udzielić), osoba której
powierzono informacje już je znała lub znała źródło informacji, osoba której powierzono informacje uzyskała
je później z innego źródła, a źródło to nie zobowiązało jej do utrzymania tajemnicy, treść i źródło informacji
zostały ujawnione, sąd zwolni z obowiązku zachowania tajemnicy.
Ujawnienie tajemnicy jest dozwolone za zgodą osoby, która powierzyła tajemnicę, lub na podstawie
postanowienia właściwego sądu.
Przepis o ochronie źródeł informacji ma także zastosowanie w stosunkach pracowniczych. Odmowa
wskazania przez pracownika źródła informacji, wykorzystanej w utworze pracowniczym, nawet na żądanie
pracodawcy, nie może być traktowana jako naruszenie obowiązków pracowniczych.
W wypadku naruszenia ochrony źródeł informacji poszkodowanemu przysługują prawa podobne do tych
opisanych przy okazji naruszenia ochrony tajemnicy korespondencji. Osoba, której prawa zostały naruszone
może żądać zaniechania tego działania, usunięcia skutków bezprawnych działań, zadośćuczynienia
pieniężnego, zapłaty sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
W wypadku naruszenia ochrony źródeł informacji poszkodowanemu, któremu została wyrządzona szkoda
majątkowa przysługuje także prawo żądania jej naprawienia.
2/3
Wszelkie prawa zastrzeżone 2017 ZAiKS / data wygenerowania strony 08.03.2017 19:26:53
PDF ze strony:
http://zaiks.org.pl/1258,191,zagadnienia_omawiane_podczas_spotkania_poniedzialki_pod_krolami_w_dniu_7112016
3/3