Analityka: nie widać źródeł wzrostu PKB Białorusi w perspektywie

Analityka: nie widać źródeł wzrostu PKB Białorusi w perspektywie długoterminowej
Przegląd realnego sektora gospodarki w okresie styczeń-marzec 2014 roku
Oczekiwane wyniki I kwartału 2014 roku, które powinny były wpłynąć na decyzję prezydenta
RB dot. losu obecnego rządu doprowadziły początkowo do pewnego zamieszania. Po
kryzysowym styczniu i lutym, gdy PKB Białorusi wykazywał stały spadek, w marcu Belstat
odnotował niewielki, ale jednak wzrost głównego wskaźnika makroekonomicznego.
Wg danych Belstatu, w I kwartale br. wzrost PKB RB wyniósł 0,5% (149, bln BYR – ok. 15,4
mld USD) w porównaniu z I kwartałem 2013 r. Wartość produkcji przemysłowej
wyniosła 161,71 bln BYR (ok. 16,7 mld USD), tj. spadek o 3,4%, produkcja rolna gospodarstw
wszystkich kategorii własności za ten okres zmniejszyła się o 4,7% do 15,76 bln BYR (ok. 1,6
mld USD).
Tabela 1. Podstawowe prognozowane wskaźniki makroekonomiczne RB w 2014 r.
Rzeczywisty
I-III 2014,
I-III 2014 / I-III Oficjalna prognoza
bln BYR (mld USD –
Wskaźnik
2013, w %
2014, w %
wg kursu średniego
za I kwartał 2014 r.)
PKB
149,5 (ok. 15,4 mld +0,5
+3,3
USD)
Produkcja
161,7 (ok. 16,7 mld minus 3,4
Brak prognozy
przemysłowa
USD)
Inwestycje w środki 41,5 (ok. 4,2 mld +7,4
Brak prognozy
trwałe
USD)
Inflacja, %
4,9
18,3*
+11
Saldo HZ towarami i
4,7** (+0,46 mld
+0,1
usługami, w % w USD**)
stosunku do PKB
Średnia płaca, mln 5,75 (w marcu – ok.
+5,5* (w ujęciu
+3
(w
ujęciu
BYR
620 USD)
realnym)
realnym)
* marzec 2014 r. wobec marca 2013 r.;
**styczeń-luty 2014 r.
Głównym czynnikiem pozytywnej dynamiki PKB RB w 2013 r. oraz w I kwartale 2014 r. był
handel detaliczny. Wielkość handlu detalicznego wzrosła w okresie styczeń-marzec 2014 r.
o 13,1% do 67,59 bln BYR (ok. 6,97 mld USD), tj. 0,9% wzrostu PKB. Wielkość handlu
hurtowego wzrosła o 10,4% do 123,95 bln BYR (12,8 mld USD) (+0,6%).
Jeśli do wzrostu wyników handlu wynikającego z polityki sztucznego stymulowania tempa
wzrostu płac i dochodów społeczeństwa wszyscy są przyzwyczajeni, to pozytywny wkład
budownictwa we wzroście PKB na poziomie 0,1% był niespodzianką. Szczególnie, jeśli wziąć
pod uwagę, że nawet w styczniu i lutym tego roku, udział budownictwa w PKB wyniósł minus
0,6%.
Wg danych Belstat, w marcu 2014 r. inwestycje w środki trwałe odnotowały znaczny wzrost o 90,4% do 21,24 bln BYR (ok. 2,16 mld USD). Roboty budowlano-montażowe (w tym montaż
urządzeń) odnotowały wzrost w porównaniu z lutym 2014 r. o 91,2% do 11,3 bln BYR (ok. 1,15
mld USD), wydatki z tytułu zakupu maszyn i urządzeń wzrosły o 87,1% do 7,56 bln BYR (ok.
770 mln USD).
Taki wzrost świadczy o tym, że zapewne w marcu zakończono budowę dużego obiektu, którą
odnotowano w sprawozdaniu statystycznym. Jest mało prawdopodobne, że w ciągu najbliższych
miesięcy będzie oddane kilka dużych obiektów, więc zapewne w najbliższym czasie branża
budowlana znowu będzie wśród outsiderów.
Rząd zauważył w marcowej poprawie dynamiki PKB oznaki stabilizacji białoruskiej gospodarki
i natychmiast poinformował o tym społeczeństwo. Wyniki te zostały osiągnięte w warunkach
stagnacji rynków zagranicznych i spowolnienia wzrostu gospodarczego w głównych krajach
partnerskich. Ustabilizowana została sytuacja w przemyśle – w marcu w porównaniu do lutego
br., wzrost produkcji przemysłowej wyniósł 11,4%. Wczesny początek wiosennych prac
polowych i podjęte w odpowiednim terminie decyzje w zakresie finansowania miały pozytywny
wpływ na działalność rolnictwa - w marcu odnotowano wzrost we wszystkich kategoriach
gospodarstw o 13,4%.
Nadal notowany jest wysoki poziom zapasów gotowej produkcji, zmniejszenie wydajności
pracy, wzrost energochłonności PKB oraz spadek eksportu.
Prawdopodobnym jest, że na posiedzeniu z udziałem prezydenta dot. wyników gospodarki w I
kwartale, rząd po raz kolejny dostanie "ostatnie" ostrzeżenie i będzie kontynuował swoją pracę,
której głównym celem jest znalezienie zasobów pieniężnych zarówno wewnętrznych jak
i zewnętrznych na „utrzymanie gospodarki na powierzchni” i zapobieganie wzrostowi napięć
społecznych na Białorusi przed wyborami prezydenckimi. Prezydent de facto rozpoczął
kampanię wyborczą, co oznacza, że nie należy oczekiwać jakichkolwiek znacznych (bolesnych
dla społeczeństwa) zmian w polityce gospodarczej.
W marcu ponownie miał miejsce wzrost płac ludności, zarówno w ujęciu nominalnym, jak
i realnym. Przeciętne wynagrodzenie pracowników wzrosło w ujęciu nominalnym w marcu 2014
o 6,8% w porównaniu do lutego 2014 r. do 5,75 mln BYR (ok. 586 USD). Płace realne
(skorygowane do wzrostu cen konsumpcyjnych) pracowników wzrosły w marcu 2014 r. o 5,4%
w porównaniu z lutym 2014 roku.
Wg wyników finansowych przedsiębiorstw (według dostępnych danych, za styczeń-luty 2014
r.), na razie nie ma źródeł do wzrostu płac. Zysk netto w okresie styczeń-luty 2014 r. spadł
o 37,4% do 4,8 bln BYR (ok. 498 mln USD).
Udział nierentownych przedsiębiorstw na Białorusi zwiększył się 1,5-krotnie do 19,3%
przedsiębiorstw ogółem (1543 podmioty) z 13,2% przed rokiem. Suma strat netto wzrosła
ponad dwukrotnie do 3,8 bln BYR (ok. 395 mln USD).
To oznacza, że wzrost płac w ujęciu realnym ma charakter czysto administracyjny.
Nie dają optymizmu dane Belstat dot. inflacji. Ceny w marcu br. wzrosły o 1,3%, od początku
roku o 4,9%. Artykuły spożywcze zdrożały w marcu o 1,9% w porównaniu z lutym (+6,2%
w porównaniu do grudnia 2013 r.), artykuły przemysłowe – o 0,6% (+1,4%), ceny i taryfy na
płatne usługi wzrosły o 0,9% (+8,8%). Inflacja bazowa w marcu br. w porównaniu z lutym 2014
r. wyniosła 1,2%, w porównaniu z grudniem 2013 r. – 3,4%.
Nierealność utrzymania inflacji na zaplanowanym maksymalnym poziomie w wysokości 12%
rocznie potwierdziły niedawno władze. Prognoza ta została skorygowana do 16-17% rocznie.
Wśród pozytywnych aspektów można wyróżnić nadwyżkę w handlu zagranicznym towarami
i usługami. Według NB RB, w okresie styczeń-luty 2014 r. dodatnie saldo wyniosło 460,9 mln
USD wobec dodatniego salda w wysokości 167,2 mln USD w okresie styczeń-luty 2013 roku.
Nadwyżka ta miała jednak miejsce głównie z powodu spadku importu wśród ogólnego spadku
obrotów handlu zagranicznego Białorusi. Obroty handlu zagranicznego towarami i usługami
spadły w styczniu-lutym 2014 r. o 9,5% w porównaniu do stycznia- lutego 2013 r. do 12,68 mld
USD. Eksport towarów i usług spadł w styczniu-lutym 2014 r. o 7,3% w porównaniu do
stycznia-lutego 2013 r. do 6,57 mld USD, natomiast import zmniejszył się o 11,8% i wyniósł
6,11 mld USD.
To oznacza, że mówić o stabilizacji sytuacji w gospodarce białoruskiej jest jeszcze
przedwcześnie. Sytuacja jest „stabilnie” ciężka. Jednocześnie do negatywnych problemów
wewnętrznych w ostatnich latach coraz częściej dodawane są problemy w gospodarkach państw
partnerskich Białorusi, przede wszystkim w Rosji i na Ukrainie. Warto również pamiętać
o przeprowadzonej w tych krajach, a także w Kazachstanie dewaluacji waluty, która znacznie
zmniejszyła konkurencyjność białoruskich towarów na rynkach tych państw.
Rosyjskie interesy na Ukrainie odkładają na czas nieokreślony prywatyzację białoruskich
przedsiębiorstw, a biorąc pod uwagę sytuację geopolityczną w regionie, oczekiwać na przyjście
dużych inwestorów na Białoruś z wyjątkiem tych z Rosji nie należy. Ponadto, na białoruską
gospodarkę będę miały wpływ ewentualne sankcje Zachodu wobec Rosji.