Pobierz PDF - Racjonalista TV

Metafory nie są w stanie wyrazić poznania. Nauka,
„Polana w tropikalnej dżungli, powstała po
wykarczowaniu drzew”, 88 wyraża się w klarownych
formułach, nie w metaforach. Oświecenie nie
potrzebuje metafor. Klarowność i wyrazistość,
metaforom nieskończenie obce z powodu nigdy nie
zakończonej interpretacji, wykładni, egzegezy,
przedstawiają wyższą wartość od beletrystyki, gdy
chce się wiedzieć co istnieje i jak się zachowuje.
Religie i mity nie reprezentują żadnego poznania
również nie dlatego, że nie docierają poza
metaforyczną mowę do wypowiedzi prawda lub fałsz,
ale też nie życzą ich sobie. W przypadku gdyby
istniały w religii zdania (logiczne – zdania którym
można przypisać wartość logiczną 1 lub ), religie i
mity nie mogłyby już skutkiem katharsis uwolnić się
od fałszu.
Dlatego religie prezentują się tak, jakby ziemski
problem prawdy i fałszu ich nie dotyczył. Przy
sposobie ich wypowiedzi narzucająca się myśl, je
również zbadać na prawdę, wydaje się nieadekwatna.
Objawienie,
Słowo
Boże,
Pisma
święte
są
umiejscowione w sferach gdzie nie pojawiają się
logiczne i empiryczne pytania, nie wydają się być
zasadne, nie byłyby godne Boga i świata.
W odróżnieniu od nauki religia nie może sobie
pozwolić na oddanie jej podstaw do dyspozycji.
Definitywnie fałszywe nie może być jej zawartością.
Czy może Objawienie miałoby zawierać błędy do
skorygowania? Język religijny jest tak sformułowany,
że ciągle zabiega żeby nie dać się uchwycić przez
empiryczne badania. A mimo tego ma uchodzić za
najważniejsze informacje dotyczące nie tylko świata,
lecz również zaświatów i ich zaświatów, oraz
mających mieć tam miejsce wydarzeń.
Do tego potrzebuje metafor. Dają one nieocenione
korzyści: kognitywnie nie wyrażają one niczego 89
dlatego nie zobowiązują do niczego, co jest
niemożliwe w przypadku tej uciążliwej dychotomii
prawda-fałsz, oraz zezwalają na dowolność
interpretacji. Piąta korzyść wynika z tego że
dowolność pozwala na dyspozycyjność życzeniowej
interpretacji, niepożądane jako mniej aktualne
usunąć na bok, wykluczyć w żadnym wypadku, być może
pojutrze będzie znowu potrzebne stosownie do nowego
czasu.
Jedynie interpretacje heretyków muszą raz na zawsze
zostać wymazane. Mimo dowolności interpretacji
napotykają one na bariery nadinterpretatorów, którzy
nie lubią zatwierdzać wszelkie interpretacje.
Kongregacje wiary, synody, ustalają które
interpretacje są słuszne. 90 W przeciwnym razie
pobłądzono by w labiryncie mniemanego.
Wiele
pomocy
stoi
do
dyspozycji. Wielokrotny,
Pisma, 91 ewentualnie również
czterokrotny sens
pięcio- albo x-krotny, każdemu coś oferuje, jak nie
to, to coś innego. Biblijne cytaty dają się tak
obracać jakby dotyczyły dzisiejszych problemów.
Powodem jest mglistość. Byłyby religijnometaforyczne przypowieści jasne i jednoznaczne, nie
mogłyby wydawać się adekwatne do zmieniającego się w
stuleciach i tysiącleciach nowego, nie mogłaby
Biblia mówić do nas, nie mogłaby mieć wielokrotnego
sensu, nie mogłoby zostać „to samo inaczej
powiedziane.” 92
Mglistość metaforycznej mowy znosi dialektycznie
kłamstwo:
„ Gdy
ktoś mówi coś o rzeczywistym czym to w
rzeczywistości nie jest, pomimo tego nie kłamie
gdy mówi on metaforycznie.”93
W niemal że nie do przebicia zarozumiałości religia
uwalnia się od kłamstwa.
Odtąd pod kategorię tych którzy potrafią kłamać,
podpadają tylko ci którzy nie mówią metaforycznie.
Potrafić kłamać ma tylko ten, kto mówi racjonalnie,
szczerze, swoje wypowiedzi poddaje dowodom, nie
rozmydla w przypowieściowych mgłach wypowiedzi o xkrotnym znaczeniu. Religijna mowa nie byłaby w ogóle
zdolna do kłamstw, nawet gdyby chciała, jej
metaforyczna struktura na to nie zezwala.
Naprawdę wygląda to inaczej. Z hermeneutycznych
metaforycznych kłamstw, z powyższego cytatu, wynika
łatwo: kto kłamie, kłamie również metaforycznie.
Metafora nie ma mocy anulować kłamstwo, nie jest w
stanie zmienić kłamstwa. Kłamstwo pozostaje tym czym
jest.
(tłumaczenie z niemieckiego za zgodą Autora Kurt Meier)
____________________________________________________
__________
88
Quine, Willard van Orman: Metaphern – Ein Postskriptum. In:
Theorien und Dinge. Frankfurt/M. 1985, 229
89
Eco, Umberto: Semiotik und Philosophie der Sprache.
München1985 (Supplemente;4), 135. Quine, aaO, 227ff;
Tracy,David: Metaphor and religion: the test case of Christian
texts. In: Critikal Inquiry 5, 1978, 91-106. Davidson, Donald:
Wahrheit und Interpretation. Frankfurt/M. 1986,343-371.
90
Eco, aaO, 220-223.
91
Cassian, Początek 5 stulecia, na wzór antyczny rozbudował
metodę wykładni do 4 (słownie, przenośnie, moralnie, czasu
ostatecznego). To udziwnienie nie różni się w niczym od 120razowego sensu Pisma. Produkcja komentarzy biblijnych rośnie,
mimo „ prawidłowych” interpretacji, bez końca. Akceptację xrazowych interpretacji Pisma widać jak na dłoni.
92
„Istotą [wykładni] jest, to samo powiedzieć inaczej, i
właśnie tylko przez to że będzie to powiedziane inaczej,
powiedzieć to samo.” Ebeling, Gerhard: Die Geschichtlichkeit
der Kirche und ihrer Verkündigung als theologisches Problem.
Tübingen 1954(Sammlung gemeinverständlicher Vorträge und
Schriften
aus
dem
Gebiet
der
Theologie
und
Religionsgeschichte; 207/208), 23.
93
Jüngel, Eberhard/Ricoeur, Paul: Metapher. Zur Hermeneutik
der religiöser Sprache. EvTh Sonderheft 1974, 73.
Dr. Christoph Zimmer (CH) zajmuje się filozofią języka. Wiele
jego prac poświęconych jest krytycznej analizie tekstów
biblijnych i teologicznych.