Opinia PG - Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

P R O K U R A T O R IA G E N E R A L N A SK A R B U P A Ń S T W A
G łó w n y U rząd P ro k u rato rii G en era ln e j S karbu P aństw a
www. p rok u ni toria.gov.pl
c mail: kancclanafr.prokuratoria.goy.pl
ul. I łoza 7 6 /"S , 00-682 Warszawa
td.: (+48) 022 392 31 1"; fax: (-4 48) 022 392-31-20
W arszaw a, 2016.
K R -5 1 -4 2 4 / 1 6 /K B U
W /tO iO C /1 6
MRPiPS
Tli
KAN088731
2£*
2016 -09- 0 1
Pani
E lżbieta BOJANOWSKA
Podsekretarz Stanu
w Ministerstwie Rodziny, Pracy
i Polityki Społecznej
W odpowiedzi na pism o z dnia 22.08.2016 r., znak: D PS.I.02100.2.2016.AP, dotyczące
zaopiniowania projektu ustawy o zmianie ustawy o pom ocy społecznej, w załączeniu przekazuję
opinię Prokuratorii G eneralnej Skarbu Państwa do przedłożonego projektu.
(^ > 2 -
Otrzymują:
1)
adresat - 1 egz..
2)
a / a - l cgz.
K R -51-424/ 16/K B U
O p in ia d o projektu ustawy o zm ianie ustawy o pom ocy społecznej
W związku z otrzym aniem d o zaopiniowania projektu ustawy o ^mianie ustany o pomocy społecznej,
zauważa się, co następuje:
Celem projektowanej ustawy jest w drożenie wyroku T rybunału Konstytucyjnego z dnia 6
października 2015 r.. sygn. akt SK 19/14, zgodnie z którym arr. 106 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o
pomocy społecytejy w zakresie, w jakim stanowi* że w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku stałego osobie
całkowicie niezdolnej do pracy, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnospraw ności i
niemającej innych środków utrzym ania, praw o do zasiłku ustala się o d miesiąca, w którym został złożony
wniosek wraz z wymaganą dokum entacją, jest niezgodny z art. 67 ust. 2 w związku z art. 2 Konstytucji RP.
K onstrukcja przepisu arr. 103 ust. 3 ustany o pomocy społecznej zakłada, że orzeczenie o stopniu
niepełnospraw ności stanowi niezbędny elem ent dla uzyskania zasiłku stałego. Skutkiem zastosowania
konstrukcji dw uetapow ego postępow ania w sprawie przyznania zasiłku stałego, osoba niepełnospraw na
musi najpierw uzyskać to orzeczenie w postępow aniu prow adzonym na podstaw ie przepisów ustany z dnia
2 7 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (D * l • ^ 2 0 1! r.
\ r 127, po~ 721, z póty- ZMm)' które warunkuje m ożliwość prow adzenia właściwego postępow ania w
sprawie tego zasiłku zgodnie z przepisam i ustawy o pomocy społecznej. O rgan przyznający to świadczenie nie
m oże zatem dokonywać w łasnych ustaleń dotyczących spełnienia przesłanki niepełnospraw ności prze z
wnioskodawcę.
Trybunał dostrzegł lukę aksjologiczną polegającą na tym. że niektóre z osób niepełnospraw nych
spełniających m aterialne przesłanki uzyskania świadczenia z pom ocy społecznej nic m ogą ubiegać się
skutecznie o tę p om oc dopóki nie uzyskają orzeczenia o niepełnospraw ności. N atom iast w praktyce
uzyskanie takiego orzeczenia m oże nastąpić na etapie postępow ania przed organem drugiej instancji albo
na etapie postępow ania sądow ego, co odwleka m om ent uzyskania zasiłku stałego. Mając na uwadze te
uw arunkow ania Trybunał Konstytucyjny podkreślił, ze konieczna jest reakcja ustawodawcy, polegająca na
takim określeniu daty, od której ma być przyznawany zasiłek stały, aby osoby niepełnospraw ne mogły
skutecznie ubiegać się o ten zasiłek, za okres, w jakim są upraw nione do świadczeń zgodnie z arr. 67 ust. 2
Konstytucji RP, stanowiącym, że obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych
środków utrzym ania ma praw o do zabezpieczenia społecznego.
Oceniając proponow ane brzm ienie przepisów zm ienianego art. 106 ustany o pomocy społecznej należy
zauważyć, iz regulacje te w zasadzie uwzględniają sugestie de iege ferenda zawarte w pkt 111.8 i 9 uzasadnienia
w yroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 października 2015 r.. sygn. akt SK 19/14. W szczególności
projektow any ust. 9 dodawany do art. 106 zmienianej ustawy przew iduje, że po dostarczeniu ostatecznego
lub praw om ocnego orzeczenia o stopniu niepełnospraw ności w okresie 30 dni od jego otrzym ania,
zawieszone postępow anie w spraw ie przyznania świadczenia pieniężnego z pom ocy społecznej podejm uje
się, a praw o do zasiłku stałego ustala się począw szy od miesiąca, w którym zło żo n o wniosek o przyznanie
zasiłku stałego wraz z potw ierdzeniem złożenia wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu
niepełnospraw ności. N atom iast projektow any ust. 10 stanowi, że w przypadku dostarczenia ostatecznego
lub praw om ocnego orzeczenia o stopniu niepełnospraw ności p o upływie 30 dni od jego otrzym ania,
zawieszone postępow anie podejm uje się lecz praw o do zasiłku ustala się począwszy od miesiąca, w którym
dostarczono ostateczne lub praw om ocne orzeczenie o stopniu niepełnospraw ności. W skazać bowiem
należy, iż Trybunał dostrzegł odm ienną sytuację osób niepełnospraw nych, składających wniosek o zasiłek
stały, którym m ożna przypisać zw łokę w ubieganiu się o to świadczenie.
Pow ażne zastrzeżenia budzi jednak projektow any art. 2 ustawy, zgodnie z którym postępow ania w
spraw ie o przyznanie zasiłku stałego osobom , które złożyły w niosek o przyznanie zasiłku stałego przed
dniem wejścia w życie projektow anej ustawy, toczą się w edług przepisów dotychczasowych. Zwrócić
należy uwagę, iż zgodnie z sugestią zawartą w pkt 111.9 uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z
dnia 6 października 2015 r., sygn. akt SK 19/14 działanie ustawodawcy pow inno polegać na:
.Ąmodyfikowaniu daty. od której pewnej kategorii podmiotów ma być przy znawany %asiłek stały i wkomponowaniu je j w
tryb udzielania tego świadczenia”. I ym sam ym zm ieniane przepisy ustawy o pomocy społecznej mają charakter
mieszany, poniew aż zarazem zawierają regulacje o charakterze proceduralnym nierozerwalnie połączone z
regulacjami m aterialno-praw nym i, co m oże pow odow ać wątpliwości dotyczące możliwości zastosowania
przepisów projektowanej ustawy określających m om ent powstania prawa do zasiłku w stosunku do
postępow ań wszczętych przed dniem wejścia ich w życie. Zważywszy, iż art. 106 ust. 3 ustawy o pomoiy
społecznej w dotychczasow ym brzm ieniu traci m oc obowiązującą z upływem 31 grudnia 2016 r., mogą
pojawić się wątpliwości dotyczące zaistnienia tzw. wtórnej niekonstyrucyjności, w związku z
wprow adzeniem od dnia 1 stycznia 2017 r. przepisu art. 2 projektowanej ustawy, który m oże uniemożliwić
uzyskanie osobom niepełnospraw nym zasiłku stałego w okresie od dnia wystąpienia z wnioskiem o
ustalenie niepełnospraw ności.
Ponadto w stosunku do toczących się postępow ań nie będzie m ógł być stosow any ust. 11
dodaw any d o art. 106 zmienianej ustawy, zgodnie z którym w przypadku niedostarczenia ostatecznego lub
praw om ocnego orzeczenia o stopniu niepełnospraw ności w term inie 3 Lit od dnia zawieszenia
postępow ania, zawieszone postępow anie podejm uje się z urzędu. N atom iast w akapicie drugim na str. 3
uzasadnienia projektu w skazano na konieczność zakończenia zawieszonych postępow ań, co uzasadnia
zastosowanie projektow anego ust. 11 również do postępow ań wszczętych przed dniem wejścia w życic
projektow anej ustawy.
'3 l.o f.W C y