Opis dobrej praktyki

OPIS DOBREJ PRAKTYKI
1. Dane dotyczące podmiotu/podmiotów realizujących lub zasłużonych dla realizacji
opisanych inicjatyw lub praktyk
nazwa inicjatywy
Jasielska Strefa Usług Publicznych
nazwa podmiotu
Miasto Jasło
dokładny adres
Rynek 12, 38-200 Jasło
województwo
podkarpackie
telefon
13-448-63-11
adres strony internetowej
www.jaslo.pl, www.strefajaslo.pl
faks
13-446-29-76
adres e-mail
urzą[email protected]
2. Rodzaj(e) współpracy (zaznacz):
 miedzy sąsiednimi gminami
 między sąsiednimi gminami i powiatami
 miedzy województwami
 gmin i powiatu
 gmin i powiatów z województwem
 inne………………………………………………………………………………………..…………
3. Przedmiot współpracy
Jasielska Strefa Usług Publicznych jest unikatowym w skali całej Polski przedsięwzięciem,
w którym z inicjatywy samorządów lokalnych podjęto próbę wypracowania i wdrożenia
usystematyzowanego, zintegrowanego i partycypacyjnego podejścia do doskonalenia
świadczenia usług publicznych. Narzędziem spajającym ogół działań podejmowanych
w ramach Jasielskiej Strefy Usług Publicznych będzie Zintegrowana Strategia Świadczenia Usług
Publicznych na lata 2014-2020 dla jasielskiego obszaru funkcjonalnego, której realizacja ma się
przyczynić do zniwelowania dysproporcji w poziomie świadczenia usług publicznych,
dzielących powiat jasielski od powiatów, w których usługi publiczne są dostarczane na co
najmniej przeciętnym poziomie w kraju.
4. Opis działań
Przyczyny
Obszar powiatu jasielskiego został zidentyfikowany w Krajowej Strategii Rozwoju
Regionalnego w 2010 r. jako obszar koncentracji działań na rzecz wyrównywania dostępu do
dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe. Analiza stosowanych w KSRR
wskaźników usług publicznych na obszarze gmin powiatu jasielskiego wskazała na
stosunkowo niski poziom usług publicznych, co przekłada się na słabą dynamikę rozwojową,
zniechęcenie społeczeństwa, gorsze warunki życia (analizowane wskaźniki to np. odsetek
dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym, liczba uczniów szkół podst. i gimnazjalnych
przypadająca na 1 komputer, odsetek ludności korzystającej z kanalizacji, liczba lekarzy na
1000 mieszkańców, liczba mieszkańców przypadająca na 1 zakład opieki ambulatoryjnej, śr.
liczba uczestników imprez kulturalnych, liczba osób korzystających z wodociągu, sieć
transportu zbiorowego i dostępność komunikacyjna, dostęp do lekarzy specjalistów, system
opieki nad uczniem zdolnym). Co więcej, żadna ze strategii rozwojowych gmin jasielskich nie
zawiera precyzyjnych zapisów odnoszących się do kwestii dostępności, jakości
i efektywności usług publicznych. Oznacza to, że obszar gmin wchodzących w skład powiatu
jasielskiego wymaga systemowego i strategicznego podejścia do problemu zapewnienia
usług publicznych o pożądanej jakości i dostępnych dla wszystkich mieszkańców, tak aby
pozwoliło to na rzetelne planowanie działań operacyjnych, monitorowanie jasnych
i mierzalnych wskaźników oraz poszukiwanie nowych, innowacyjnych sposobów realizacji
obowiązków JST. Miasto Jasło jest naturalnym centrum rozwoju lokalnego na terenie powiatu
jasielskiego, co ma również olbrzymie znaczenie z punktu widzenia zapewnienia usług
publicznych dla mieszkańców całego powiatu jasielskiego na odpowiednim poziomie. Z tego
powodu konieczne i pożądane jest wdrożenie mechanizmów realnej i odpowiednio
planowanej współpracy pomiędzy wszystkim JST na terenie powiatu jasielskiego. Dlatego też
inicjatorem projektu było Miasto Jasło, które podejmuje wyzwanie zintegrowania podejścia
lokalnego do kwestii usług publicznych. Dla wdrożenia podejścia strategicznego konieczne
było przeprowadzenie odpowiedniej diagnozy, ze szczególnym uwzględnieniem usług
edukacyjnych, zdrowotnych, komunikacyjnych, komunalnych i kulturalnych. Wnioskodawca
zdecydował również, że szczególną analizą należy objąć obszar zabezpieczenia
energetycznego, jako jednego z kluczowych dla ewentualnych wspólnych działań
w przyszłym okresie finansowania UE. Analiza dotychczasowej praktyki funkcjonowania
usług publicznych wskazała na niską partycypację obywatelską w procesie postulowania,
wdrażania i monitorowania tych usług. Bez wątpienia, dla powodzenia zmiany skokowej
i trwałej, wzmocnienie tego czynnika jest konieczne.
Cele
Głównym celem projektu jest przygotowanie systemowego i zintegrowanego podejścia do
świadczenia usług publicznych na terenie jasielskiego obszaru funkcjonalnego (obszar
powiatu jasielskiego – Miasto Jasło, 1 gmina miejsko-wiejska Kołaczyce i 8 gmin wiejskich:
Brzyska, Dębowiec, Jasło, Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Skołyszyn, Tarnowiec)
z kluczową rolą Jasła pełniącego rolę ośrodka rozwoju lokalnego i miejsca dyfuzji funkcji
rozwojowych na najniższym poziomie oraz udziałem powiatu jasielskiego. Zasadniczym
rezultatem projektu będzie opracowanie Zintegrowanej Strategii Świadczenia Usług
Publicznych, która pozwoli na zapewnienie najwyższej dostępności, jakości i efektywności
usług publicznych przy zastosowaniu podejścia kooperacyjnego naturalnych partnerów w
tym zakresie, jakimi są jednostki samorządu terytorialnego tworzące powiat jasielski.
Zakłada się, że strategia ta zostanie przyjęta przez odpowiednie rady gmin (min. 50% JST),
stając się jednocześnie podstawowym narzędziem monitorowania i rozwoju usług
publicznych w oparciu o przyjęte wskaźniki oraz instrumentem pozwalającym na skuteczne
aplikowanie o środki unijne w ramach perspektywy finansowej 2014-2020. Strategia ta będzie
oparta o dokumenty, badania, ekspertyzy i inne rezultaty powstałe na bazie poniższych
celów szczegółowych.
Cele szczegółowe obejmują:

Uruchomienie i trwałe osadzenie w systemie zapewniania usług publicznych
mechanizmów partycypacji obywatelskiej poprzez utworzenie forum obywatelskiego
Jasielska Agora, które docelowo, po zakończeniu projektu, mogłoby przekształcić się w
stowarzyszenie na rzecz monitoringu jakości usług publicznych

Uzyskanie pełnej informacji o charakterze ilościowym i jakościowym w odniesieniu do
aktualnego stanu usług publicznych w następujących obszarach: edukacja, zdrowie,
komunikacja, usługi komunalne, kultura oraz zabezpieczenie energetyczne oraz
społecznego zapotrzebowania na powyższe usługi publiczne wraz z określeniem
priorytetów (diagnoza)

Zbadanie możliwości koordynacji działań instytucji samorządowych i włączenia
partnerów zewnętrznych do świadczenia usług publicznych oraz możliwych do
zastosowania modeli

Analizę sposobów optymalizacji zabezpieczenia energetycznego gmin ze szczególnym
uwzględnieniem alternatywnych źródeł energii i ochrony powietrza

Szczegółową analizę istniejących zasobów ludzkich na terenie gmin powiatu
jasielskiego
z uwzględnieniem trendów rozwojowych, krytycznych obszarów interwencji oraz
rekomendacji przyszłych działań w oparciu o metodologię Raportu o kapitale
intelektualnym Polski z 2008 r. i koncepcję zawartą w Raporcie Polska 2030

Przygotowanie się do wykorzystania technologii informatycznych do procesu
świadczenia usług publicznych w oparciu o koncepcję innowacyjnego systemu
intranetu gminnego dostępnego dla wszystkich mieszkańców, wspierającego
zintegrowany system usług publicznych na terenie wszystkich gmin powiatu
jasielskiego oraz tworzący solidne zaplecze dla wdrażania innych form aktywności
mieszkańców

Zwiększenie świadomości strategicznej roli usług publicznych w rozwoju społeczności
na poziomie lokalnym i regionalnym pośród osób zaangażowanych w kierowanie JST
na terenie gmin powiatu jasielskiego

W oparciu o osoby zaangażowane w realizację projektu przygotowanie zespołu, który
wykorzystując doświadczenia z projektu oraz uczestnictwo w szkoleniach stanowić
będzie zalążek międzygminnego zespołu monitoringu usług publicznych, który m.in.:
może pracować nad przygotowywaniem wniosków o dofinansowanie działań w
zakresie modernizacji usług publicznych w oparciu o Zintegrowaną Strategię Usług
Publicznych
Organizacja
Dla potrzeb wspólnej realizacji projektu „Jasielska Strefa Usług Publicznych” została zawarta
umowa partnerska pomiędzy Miastem Jasłem, gminami powiatu jasielskiego (1 gmina
miejsko – wiejska Kołaczyce, 8 gmin wiejskich: Brzyska, Dębowiec, Jasło, Krempna, Nowy
Żmigród, Osiek Jasielski, Skołyszyn, Tarnowiec) i Powiatem Jasielskim celem przygotowania
systemowego i zintegrowanego podejścia do świadczenia usług publicznych poprzez
zastosowanie podejścia kooperacyjnego naturalnych partnerów w tym zakresie, jakimi są
jednostki samorządu terytorialnego tworzące powiat jasielski, poprzez wykonanie m.in.
diagnoz, ekspertyz, koncepcji, strategii dla realizacji konkretnych przedsięwzięć, które
partnerstwo chce podjąć w celu rozwiązania zidentyfikowanych w opracowanych
dokumentach problemów.
Celem wzmocnienia współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, wymiany
dobrych praktyk pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego oraz wzmocnienia
partycypacji obywateli w zarządzaniu sprawami wspólnot samorządowych powołano forum
Jasielskiej Agory. Jasielska Agora składa się z zespołów powołanych w poszczególnych
gminach. Zespoły gminne liczą około 10 członków, w skład zespołów wchodzą
przedstawiciele
sołectw/osiedli,
przedstawiciele
organizacji
pozarządowych
i
przedsiębiorców. Na spotkania zapraszani są również przedstawiciele samorządów oraz
radni gmin i powiatu.
5. Ocena efektów
Zaproponowane rozwiązanie wydaje się mieć charakter unikatowy – wszystkie jednostki
samorządowe leżące w powiecie jasielskim zdecydowały się podjąć świadomą
i niewymuszoną współpracę mającą na celu wspólne rozwiązanie problemu, który w gruncie
rzeczy ma charakter narastający. Co więcej, współpraca ta oparta jest również o potencjalnie
mocny zwornik, jakim jest włączenie do procesu konsultacji, zbierania danych, wreszcie
podejmowania decyzji przedstawicieli różnych grup społeczności lokalnej. Rzecz jasna
wszystkie efekty ocenić będzie można dopiero z perspektywy kilku lat, jednak już dzisiaj
widać zmieniające się podejście lokalnych władz oraz liderów społecznych do tematu
współpracy i wagi podnoszenia jakości usług publicznych mimo niekorzystnych zjawisk
społecznych i ekonomicznych (depopulacja, starzenie się społeczeństwa, trudności
budżetowe).
Prezentowany projekt jest obecnie w fazie realizacji, jednak można już zidentyfikować
konkretne efekty, których suma, połączona z planowanymi jeszcze działaniami, wskazuje
na zasadność i doniosłość podjętego wysiłku zachęcenia łącznie 11 jednostek samorządu
terytorialnego do współpracy, której efekt będzie potencjalnie widoczny przez szereg
następnych lat. W ramach realizowanego projektu na chwilę obecną udało się:
1. Przeprowadzić następujące diagnozy i badania:
a. Diagnozę stanu i społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne w gminach
powiatu jasielskiego
b. Diagnozę sposobów zwiększenia koordynacji działań w zakresie usług
publicznych pomiędzy JST na terenie powiatu jasielskiego
c. Diagnozę kapitału intelektualnego gmin powiatu jasielskiego
W dotychczas prowadzonych badaniach celem opracowania trzech w/w diagnoz
czynny udział brali nie tylko przedstawiciele władz lokalnych i pracownicy
samorządowi w wywiadach indywidualnych i badaniach fokusowych, ale również
mieszkańcy gmin udzielając odpowiedzi w wywiadach telefonicznych i wypełniając
ankietę internetową. Przeprowadzone badania stanowią obecnie podstawowy materiał
do przygotowania Zintegrowanej Strategii Usług Publicznych dla wszystkich gmin
powiatu jasielskiego.
2. Dotychczas odbyły się 4 spotkania forum Jasielskiej Agory na których konsultowane
były przygotowane diagnozy dotyczące. Intencją partnerów jest aby Jasielska Agora po
zakończeniu projektu mogła służyć jako lokalne forum społeczne i obywatelskie na
rzecz rozwoju lokalnego i monitorowania jakości usług publicznych.
3. Przedstawiciele gmin i powiatu jasielskiego uczestniczyli również w sesji szkoleniowej
na temat usług publicznych w ujęciu strategicznym. W 2014 roku planowane są jeszcze
2 wspólne sesje szkoleniowe w formie warsztatów. Prowadzone szkolenia przyczyniają
się nie tylko do pogłębienia wiedzy uczestników, ale w głównej mierze stanowią okazję
do wymiany doświadczeń uczestników.
4. Podstawowym narzędziem komunikacji i upowszechniania informacji o realizowanych
projekcie i nawiązanej współpracy jest strona internetowa projektu www.strefajaslo.pl.
Ponadto informacje związane z realizacją projektu są zamieszczane w lokalnej prasie i
portalach internetowych.
W załączeni opinie na temat realizowanego projektu i podjętych działań z prasy lokalnej.
6. Oszacowanie nakładów poniesionych na organizację i realizację projektu
Całkowita wartość projektu wynosi: 1.174.100,00 zł
Dotacja z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach
Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna: 1.056.690,00 zł
Wkład własny: 117.410,00 zł (w tym z budżetu wnioskodawcy Miasta Jasła: 36.210,00 zł,
pozostali partnerzy: 81.200,00 zł)
Na zadania zrealizowane w 2013 r. przeznaczono kwotę: 623.026,88 zł
Dotacja z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa w ramach
Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna: 534.721,88 zł
Wkład własny: 88.305,00 zł (w tym z budżetu wnioskodawcy Miasta Jasła: 30.205,00 zł,
pozostali partnerzy: 58.100,00 zł)
7. Czy napotkali Państwo trudności, z którymi należało się zmierzyć, aby zrealizować
projekt?
Oczywistym jest, że przy tak dużych i skomplikowanych projektach, zwłaszcza kiedy
konieczne jest współdziałanie dużej grupy partnerów, pojawiają się dosyć istotne trudności
wymagający uwagi i roztropności. Zasadnicze z nich dotyczą:

zrozumienia idei przygotowania gruntu pod przyszłą współpracę poprzez
przeprowadzenie wspólnych analiz i diagnoz – zwłaszcza pośród rad i lokalnych
liderów (niechęć do podejmowania projektów nienastawionych na szybkie rezultaty
inwestycyjne)

montaż finansowy uwzględniający możliwości finansowania działań przez podmioty
o różnych zdolnościach budżetowych

przygotowanie odpowiednich opisów przedmiotu zamówienia dla usług badawczych,
aby wyłoniony wykonawca reprezentował wysoki poziom profesjonalizmu, przy
jednoczesnym zachowaniu najbardziej korzystnego ekonomicznie efektu

utrzymanie zaangażowanych liderów lokalnych (w naszym przypadku członków
Jasielskiej Agory) w gotowości i zaangażowaniu w realizację projektu
kilkunastomiesięcznego
8. Zalecenia dla innych jednostek samorządu terytorialnego zainteresowanych wdrożeniem
projektu
Wiele analiz dotyczących realizacji usług publicznych na terenach peryferyjnych wskazuje na
pewne trendy:

ograniczenie środków budżetowych na zaspokojenie potrzeb z zakresu usług
publicznych ze względu na występowanie zjawiska depopulacji oraz obecne trendy
demograficzne

jednoczesne zwiększające się zapotrzebowanie na usługi publiczne – ich dostępność,
większa jakość, różnorodność
Przeprowadzone w ramach naszych działań badania potwierdziły te trendy. Biorąc pod
uwagę wzrastające zapotrzebowanie na usługi publiczne przy równoczesnym ograniczeniu
środków finansowych na te cele wydaje się konieczne:

wykorzystanie wszystkich, niekoniecznie branych dotychczas pod uwagę, zasobów
własnych i zwiększenie ich efektywności

podjęcie decyzji o świadomym i dobrze zaplanowanym procesie konsolidacji usług
publicznych pomiędzy sąsiadującymi jednostkami samorządu terytorialnego –
decyzje o współpracy, sformalizowanym partnerstwie, przekraczaniu granic
administracyjnych w zakresie usług publicznych

podejmowanie obowiązków liderskich przez naturalne centra lokalne (np. Jasło),
które świadomie przejmować winny inicjatywę w tym zakresie

dokładne przeanalizowanie potrzeb, możliwości i zdolności pozyskania partnerów

włączanie elementów partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie oferowania
usług publicznych

wykorzystanie nowoczesnych technologii i elementów idei miast inteligentnych