bezpośrednia harcerska pomoc porządkowa na terenach

Harcerskie działania pomocowe na wypadek powodzi
Bezpośrednia pomoc porządkowa na terenach dotkniętych powodzią
Opracował phm. Marcin Adamski
Gotowość do służby
Organizacje harcerskie są środowiskiem przygotowanym do pełnienia służby. Po pierwsze jest ona
wpisana w harcerska ideę i mocno zakorzeniona w świadomości harcerzy. Po drugie jednostki
harcerskie potrafią szybko organizować się do podejmowania działań. W efekcie harcerze często
pojawiają się jako pierwsi tam, gdzie potrzebna jest pomoc. Pomaga w tym fakt, ze organizacje
harcerskie swoimi strukturami pokrywają teren całego kraju. Po trzecie organizacje harcerskie
dysponują zapleczem sprzętowym, który w razie konieczności może być wykorzystany w działaniach
pomocowych. Gotowość organizacji harcerskich do pełnienia służby opiera się więc na czterech
elementach:
•
•
•
•
gotowość mentalna do poświęcenia czasu i energii,
struktura i teren działania obejmujące swym zasięgiem cały kraj,
potencjał ludzki: harcerze z najstarszych grup wiekowych i kadra instruktorska, liderzy
zaplecze sprzętowe.
Służba powodzianom
Potencjał organizacji harcerskich (oraz innych organizacji woluntarystycznych) do służby
powodzianom może być w pełni wykorzystany dopiero gdy powódź się zakończy. Porządkowanie
domostw, gospodarstw, pomoc mieszkańcom i władzom w usuwaniu skutków powodzi w
miejscowościach – to zadania, które harcerze mogą wykonywać skutecznie. Zapotrzebowanie na tego
rodzaju wsparcie jest po powodzi ogromne, a jednocześnie nie istnieją służby publiczne, które na to
zapotrzebowanie mogłyby odpowiadać (strażacy, wojsko, inne służby pomagają doraźnie).
Organizacja służby bezpośredniej - porządkowej
Organizując pomoc powodzianom organizacje harcerskie powinny wykorzystać naturalne atuty,
jakimi są ogólnopolska struktura oraz znacząca liczba liderów – instruktorów mogących koordynować
działania pomocowe na różnych poziomach i etapach. Zważając na względy organizacyjne i
ekonomiczne, należałoby przyjąć następujące założenia organizacyjne:
1. System zarządzania służbą adekwatny do struktury organizacji (poziom centralny,
regionalny, lokalny; służba podejmowana zespołami);
2. Alokacja sił harcerskich na terenie kraju następuje dopiero po analizie potrzeb w skali
całego kraju (czyli najpierw ocena potrzeb, potem kierowanie grup na teren);
3. Służbę pełnią pełnoletni członkowie organizacji, choć należy rozważyć możliwość udziału
osób w wieku 16+ (znacznie zwiększyłoby to potencjał pomocowy);
4. Organizacje harcerskie są wspierane przez władze/instytucje państwowe w ustalonym
zakresie (transport, aprowizacja, zakwaterowanie, wyposażenie w odpowiednie narzędzia);
Zarządzanie – koordynacja i komunikacja:
•
koordynator centralny organizacji; koordynatorzy regionalni w województwach (poziom
chorągwi ZHP) – wyznaczeni pełnomocnicy komendanta chorągwi; koordynatorzy lokalni
(poziom hufców ZHP) – wyznaczeni pełnomocnicy komendanta hufca;
1
Harcerskie działania pomocowe na wypadek powodzi
Bezpośrednia pomoc porządkowa na terenach dotkniętych powodzią
Opracował phm. Marcin Adamski
•
•
•
ustalenie optymalnych kanałów informacyjnych na potrzeby koordynacji i procedur
komunikacyjnych (w tym trybu spotkań sztabów: centralnego, regionalnych);
ustalenie ogólnodostępnego kanału informacyjnego jako źródła aktualności (strona www);
konieczność ustalenia sposobu komunikacji z władzami odpowiedzialnymi za działania
pomocowe (czynnik rządowy, czynnik samorządowy).
Organizacja zespołów:
•
•
•
•
•
•
działania pomocowe opierają się na zespołach zadaniowych tworzonych z osób chętnych do
służby; drużyna to zespół złożony z kilku do kilkunastu osób (należy przyjąć ogólny standard
zapewniający optymalne zarządzanie np. 8-12 osób); za kompletowanie drużyn
odpowiedzialne są struktury lokalne (hufce); hufiec może wystawić więcej niż jeden zespół
zadaniowy;
na czele zespołu stoi pełnoletni instruktor-szef zespołu, który odpowiada za realizację
przydzielonych zadań i decyduje o działaniu zespołu na miejscu pełnienia służby; o
postępach w realizacji zadań szef zespołu raportuje koordynatorowi lokalnemu
(hufcowemu);
zespół wyposażany jest w sprzęt odpowiedni do charakteru zadań, jakie będzie podejmował;
zespół kierowany jest na miejsce służby, które jest przygotowane na jego przyjazd i działanie;
zespoły powinny być budowane wg ustalonej uniwersalnej struktury; szef zespołu powinien
mieć wyznaczonego jednego zastępcę (względnie dwóch); w każdym zespole powinien być
przynajmniej jeden ratownik medyczny (ratownik ZHP wyposażony w apteczkę);
zespoły mogą być budowane we współpracy
organizacji harcerskich (zespoły
międzyorganizacyjne) oraz we współpracy z wolontariuszami spoza organizacji.
Analiza potrzeb i możliwości:
•
•
•
we współpracy z władzami organizacja dowiaduje się o skali potrzeb w regionach i
charakterze zadań, które należy podjąć;
organizacja ocenia potencjał pomocowy w regionach (na ile region harcerski radzi sobie z
zabezpieczeniem potrzeb na swoim; potencjał jest mierzony w liczbie zespołów jakie region
jest gotowy wystawić do pomocy oraz w ilości sprzętu specjalistycznego będącego w ich
dyspozycji (w tym sprzętu specjalistycznego takiego jak agregaty, pompy zanurzeniowe czy
pilarki spalinowe);
na podstawie powyższych ocen i analiz powstaje „mapa” potrzeb i plan alokacji zespołów na
terenie objętym działaniami pomocowymi (każdej drużynie przydzielane jest miejsce służby);
Uczestnicy działań pomocowych:
•
dla organizacji harcerskich czerwiec jest miesiącem przygotowań do akcji letniej, należy więc
rozważnie decydować o zaangażowaniu instruktorów w służbę (zwłaszcza drużynowych) i
optymalizować warunki udziału np. poprzez kompletowanie zespołów złożonych wyłącznie z
drużynowych i wybór terminu służby, który nie przeszkodzi w przygotowaniach do obozu;
zespoły złożone z wędrowników (nie pełniących funkcji drużynowych) mogłyby działać
bardziej swobodnie;
2
Harcerskie działania pomocowe na wypadek powodzi
Bezpośrednia pomoc porządkowa na terenach dotkniętych powodzią
Opracował phm. Marcin Adamski
•
•
należy rozważyć udział wędrowników niepełnoletnich (16-17 lat) i warunki ich udziału (np.
konieczne są zgody rodziców);
należy prowadzić (lokalnie, regionalnie, centralnie) ewidencję osób podejmujących służbę.
Wsparcie działań pomocowych przez władze:
•
•
•
•
plan harcerskich działań pomocowych powinien być omówiony z władzami na poziomie
centralnym; wymiernym skutkiem zawiązania współpracy powinno być włączenie planu tych
działań w ogólny scenariusz działań podejmowanych przez władze; w ten sposób służba
pełniona przez harcerzy uzyskuje odpowiednią rangę działań wspierających oraz ma swoją
legitymizację formalną; adekwatna byłaby forma dwustronnego porozumienia określającego
zasady współpracy;
wsparcie organizacji harcerskich w działaniach pomocowych powinno mieć wymiar realny;
harcerze dysponują siłą ludzką, sprzętem i czasem, natomiast władze stwarzają warunki do
wykorzystania tego potencjału poprzez:
o zapewnienie transportu zespołów na miejsce służby (lub refundacja kosztów);
o zapewnienie aprowizacji zespołów (lub refundacja kosztów poniesionych na
wyżywienie i wodę);
o zapewnienie zakwaterowania zespołów w miejscu pełnienia służby (tutaj można
wziąć pod uwagę również infrastrukturę harcerską – ośrodki i stanice harcerskie, jeśli
leżą na terenach objętych pomocą);
o zapewnienie sprzętu niezbędnego do wykonywania przewidzianych zadań (np.
rękawice, maseczki, środki czyszczenia i dezynfekcji; sprzęt gospodarczy: łopaty,
wiadra, etc.).
naturalnym oczekiwaniem jest, aby wsparcie w określonym wyżej zakresie zabezpieczały
władze samorządowe, na rzecz których służba jest pełniona;
na poziomie centralnym organizacje harcerskie powinny wyznaczyć osoby odpowiedzialne za
utrzymanie kontaktu między organizacjami, aby działania pomocowe były zintegrowane;
Charakterystyka działań pomocowych
Doświadczenia pomocy harcerskiej na rzecz powodzian organizowanej w latach 1997 oraz 2001 i
2008 roku (na Ukrainie) pokazują, że harcerze skutecznie mogą podjąć się wykonywania
następujących zadań porządkowych
•
•
•
•
•
•
•
•
•
czyszczenie wnętrz domów i budynków gospodarczych z mułu;
wypompowywanie/usuwanie wody z piwnic;
porządkowanie obejść gospodarstw;
przekopywanie i udrażnianie rowów odprowadzających wodę w pól;
odgruzowywanie terenu;
sprzątanie śmieci przyniesionych przez wodę;
czyszczenie ocalonych przedmiotów;
doraźna pomoc przedmedyczna w razie drobnych wypadków;
dystrybucja produktów pierwszej potrzeby (gospodarczych, żywnościowych) oraz materiałów
informacyjnych wśród mieszkańców.
3
Harcerskie działania pomocowe na wypadek powodzi
Bezpośrednia pomoc porządkowa na terenach dotkniętych powodzią
Opracował phm. Marcin Adamski
Terminarz działań
Dla bezpośrednich działań pomocowych o charakterze porządkowym należy wyznaczyć termin
optymalny w oparciu o analizę możliwości organizacji harcerskich oraz okres w kalendarzu
harcerskim w jakim służba będzie pełniona. Czerwiec to czas aktywnych przygotowań do obozów,
które absorbują znaczną część kadry harcerskiej oraz miesiąc biwaków. Termin służby musi jednak
przede wszystkim uwzględniać ocenę sytuacji powodziowej.
Proponowane działania bezpośrednie mogą być prowadzone jedynie po zakończeniu okresu
bezpośredniego zagrożenia powodzią. Wstępny kalendarz działań może wyglądać następująco:
przełom maja i Przygotowanie do działań: ocena potrzeb i potencjału pomocowego;
czerwca
przygotowanie zaplecza do działań; ustalenia z władzami
czerwiec
Pierwszy etap działań: zespoły zadaniowe wyjeżdżają na kilkudniowe (5-7 dni)
wyjazdy w teren (największa liczba zespołów w skali kraju)
lipiec-sierpień
Drugi etap działań: w teren jadą zespoły, które kończą obozy (sierpień) lub te,
(czas obozów)
które obozy mają pod koniec wakacji (lipiec)
wrzesień
Trzeci etap działań: działania na terenach wymagających pomocy
4