ps022-14-VII \( limit przyjęć na studia medyczne

STANOWISKO Nr 22/14/P-VII
PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ
z dnia 6 czerwca 2014 r.
w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie limitu przyjęć
na kierunki lekarski i lekarsko-dentystyczny
Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej po zapoznaniu się z projektem rozporządzenia
Ministra Zdrowia w sprawie limitu przyjęć na kierunki lekarski i lekarsko-dentystyczny,
nadesłanym przy piśmie Pana Aleksandra Soplińskiego Podsekretarza Stanu w
Ministerstwie Zdrowia z dnia 23 maja 2014 r., znak: MZ-NSK-078-40383-7/EK/14,
zgłasza następujące uwagi:
Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej negatywnie opiniuje przedmiotowy projekt
rozporządzenia. Prezydium wskazuje, że projekt nie realizuje w pełni upoważnienia
ustawowego zawartego w art. 4 i 9 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o
Szkolnictwie Wyższym, ponieważ wbrew delegacji ustawowej nie został oparty na
analizie i ocenie możliwości dydaktycznych uczelni i zapotrzebowania na
absolwentów kierunków lekarskiego i lekarsko lekarsko-dentystycznego.
1. W odniesieniu do kierunku lekarskiego:
Prezydium wyraża zaniepokojenie, że brak systematycznych działań resortu
zdrowia skutkujących zauważalnym zwiększeniem liczby miejsc na dziennych
studiach lekarskich, przy jednoczesnym wzroście zapotrzebowania na
świadczenia zdrowotne udzielane przez lekarzy w Polsce, może spowodować
dramatyczne problemy z dostępnością do tych świadczeń w niedalekiej
przyszłości. W tym kontekście duże zdziwienie budzi również fakt znaczącego
zwiększenia limitu miejsc na studia niestacjonarne prowadzone w języku
innym niż polski, których absolwenci w zdecydowanej większości nie będą
wykonywać zawodu na terenie kraju.
1
2. W odniesieniu do kierunku lekarsko-dentystycznego:
Prezydium negatywnie ocenia proponowany limit miejsc, uznając, że
zwiększenie
liczby
studentów
będzie
skutkować
obniżeniem
jakości
kształcenia przeddyplomowego oraz brakiem odpowiednich możliwości
kształcenia podyplomowego, a rosnąca liczba absolwentów stomatologii
przewyższać będzie zapotrzebowanie na lekarzy dentystów, co znacznie
utrudni, a w niektórych przypadkach wręcz uniemożliwi, tym absolwentom
właściwe wykonywanie zawodu.
Należy zauważyć, że limit przyjęć na studia stomatologiczne w Polsce co roku
wzrasta. W stosunku do roku akademickiego 2011/2012 proponowany limit
jest wyższy łącznie o 127 miejsc, w stosunku zaś do roku akademickiego
2004/2005 limit ten jest wyższy łącznie aż o 554 miejsca, co w okresie dekady
oznacza wzrost o 77%. Omawiany projekt rozporządzenia w żaden sposób nie
uzasadnia przyczyn takiego wzrostu. Projekt ogranicza się jedynie do
wskazania, że został przygotowany na podstawie propozycji uczelni. Nie
wskazuje zaś przesłanek, które zgodnie z Prawem o szkolnictwie wyższym
muszą być uwzględnione przy określaniu limitu miejsc na kierunku lekarskodentystycznym, czyli możliwości dydaktycznych uczelni oraz zapotrzebowanie
na absolwentów tego kierunku.
Możliwości dydaktyczne uczelni.
W ocenie Prezydium liczba przyjęć na kierunek lekarsko-dentystyczny
powinna wynikać z faktycznych możliwości dydaktycznych uczelni, które
muszą być w stanie – zarówno pod względem kadry, jak i wyposażenia –
zapewnić kształcenie odpowiedniej jakości prowadzące do uzyskania przez
absolwentów przewidzianych efektów kształcenia.
Dane zebrane przez Ministerstwo Zdrowia w 2012 r. wskazują, że liczba
unitów stomatologicznych, którymi poszczególne uczelnie dysponują jest zbyt
niska w stosunku do ogólnej liczby osób szkolących się na tych uczelniach.
Stosunek liczby osób szkolonych do liczby unitów wynosi średnio 5,55 i jest
zdecydowanie zbyt mały.
Biorąc
pod
polegającego
uwagę
w
dużej
charakter
mierze
kształcenia
na
lekarsko-dentystycznego,
prowadzeniu
zajęć
praktycznych
2
(klinicznych), nie zapewnia to odpowiedniego poziomu kształcenia ani
należytej realizacji programu praktycznego studiów.
Pomimo prośby samorządu lekarskiego o przedstawienie aktualnej sytuacji w
powyższym zakresie Ministerstwo Zdrowia nie przekazało żadnych nowych
danych wskazujących na poprawę.
Analizując ustalane przez Ministra Zdrowia limity w kolejnych latach można
wnosić, że bez zastrzeżeń przyjmowane są propozycje uczelni, które są
podyktowane w głównej mierze ich potrzebami, a nie rzeczywistymi
potrzebami krajowego systemu ochrony zdrowia. Możliwości kadrowe uczelni
oraz ich baza powinny być w większym stopniu wykorzystywane w zakresie
kształcenia podyplomowego, szczególnie szkolenia specjalizacyjnego lekarzy
dentystów. Pozytywny wpływ na zwiększenie dostępności do świadczeń
stomatologicznych będzie miał nie wzrost liczby lekarzy dentystów, lecz
zwiększenie ilości specjalistów w dziedzinach lekarsko-dentystycznych.
Zapotrzebowanie na absolwentów stomatologii w Polsce.
Aktualnie w Polsce zawód lekarza dentysty wykonuje ok. 34 250 osób1, co
oznacza, że na jednego lekarza dentystę przypada 1 123 mieszkańców.
Z danych Rady Europejskich Lekarzy Dentystów wynika, że w państwach Unii
Europejskiej stosunek lekarzy dentystów do mieszkańców wynosi przeciętnie
1 do 1 500, a więc w Polsce liczba lekarzy stomatologów jest zdecydowanie
wyższa niż średnia unijna. Jednocześnie należy stwierdzić, że w odróżnieniu
od niektórych innych zawodów medycznych w Europie nie brakuje lekarzy
dentystów, co wyraźnie potwierdza m. in. Komisja Europejska.
1
Nie wszyscy Aktualni członkowie OIL są aktywni zawodowo lekarzami, wielu z nich jest już na emeryturze, rencie, lub z innych powodów
nie wykonuje zawodu lekarza / lekarza dentysty, mimo iż nadal pozostaje członkiem samorządu lekarskiego. Często jednak zachodzi
potrzeba wyodrębnienia z ogólnej liczby aktualnych członków samorządu lekarskiego lekarzy i lekarzy dentystów aktywnych zawodowo
(wyk. zawód). Kryterium, na podstawie, którego można dokonać tego podziału jest rodzaj prawa wykonywania zawodu. Informacja o
rodzaju PWZ zakodowana jest w dwóch cyfrach numeru rejestracyjnego lekarza w OIL. Są to czwarta i piąta cyfra, które oznaczają
odpowiednio: 10 - lekarz nie wykonujący zawodu, 11 - prawo wykonywania zawodu lekarza, 12 - ograniczone prawo wykonywania zawodu
lekarza (stażysta), 13 - prawo wykonywania zawodu lekarza cudzoziemca 14 - prawo wykonywania zawodu lekarza cudzoziemca - na czas
określony, 15 - prawo wykonywania zawodu lekarza cudzoziemca z UE, 16 - prawo wykonywania zawodu lekarza - ograniczone uchwałą
ORL 19 - prawo wykonywania zawodu lekarza – zawieszone
3
Stale
zwiększając
liczbę
przyjęć
na
kierunek
lekarsko-dentystyczny
Ministerstwo Zdrowia nie weryfikuje zasadności takich decyzji i nie dokonuje
analizy zapotrzebowania na absolwentów stomatologii.
Potwierdza to dobitnie ubiegłoroczny raport Najwyższej Izby Kontroli o
dostępności i finansowaniu opieki stomatologicznej ze środków publicznych, w
którym stwierdzono m. in., że:
„limity przyjęć na studia, na kierunek lekarsko-dentystyczny, ustalano bez
analizy zapotrzebowania na absolwentów tego kierunku”;
„Ministerstwo
nie
dysponowało
dokumentami
opisującymi
roczne
zapotrzebowanie na lekarzy dentystów, a limity przyjęć na studia ustalano
wyłącznie na podstawie zapotrzebowania zgłaszanego przez uczelnie
medyczne”;
„ustalone w rozporządzeniach limity przyjęć na studia nie odzwierciedlały
zatem rzeczywistych potrzeb systemu ochrony zdrowia”.
Analiza zapotrzebowania, do której zobowiązuje Ministra Zdrowia Prawo o
szkolnictwie
wyższym,
ma
na
celu
prowadzenie
właściwej
polityki
szkoleniowej, pozwalającej na dostosowanie liczby lekarzy dentystów do
istniejących potrzeb. Wykazany brak takiej analizy całkowicie wypacza ten cel
ustawy.
Dostrzegając, że wzrost liczby przyjęć na studia stomatologiczne obejmuje
miejsca na studiach w języku innym niż język polski (w praktyce chodzi o język
angielski), które są kierowane do osób w większości nie podejmujących potem
wykonywania zawodu w Polsce, należy zauważyć, że wielu obywateli Polski
studiuje obecnie stomatologię także poza granicami Polski – tacy absolwenci
w większości zaś zamierzają następnie podjąć pracę w Polsce. Od 2008 r.
rośnie liczba obywateli Polski z ukraińskimi dyplomami lekarza dentysty
posiadających w Polsce prawo wykonywania zawodu. Polacy studiują
stomatologię także na Słowacji.
Należy przy tym jasno stwierdzić, że dostępność pacjentów do świadczeń
stomatologicznych w Polsce nie jest ograniczona z uwagi na niedostateczną
liczbę lekarzy dentystów, których liczba, jak wskazano powyżej, jest wyższa
niż średnia europejska oraz znacznie przekracza wskaźniki optymalnego
zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych w zakresie zdrowia jamy ustnej, lecz
4
przede wszystkim jest wynikiem zbyt niskich nakładów publicznych na system
opieki stomatologicznej i ograniczeń co do zakresu i ilości świadczeń
stomatologicznych przysługujących w ramach powszechnego ubezpieczenia
zdrowotnego. Lekarze dentyści od lat domagają się zmian w tym zakresie.
Poprawa stanu zdrowia jamy ustnej zostanie osiągnięta poprzez wzrost
nakładów i zmiany w zakresie systemu opieki stomatologicznej finansowanej
ze środków publicznych, a nie poprzez zwiększanie liczby studentów.
Podsumowując, Prezydium stwierdza, że w zakresie limitu przyjęć na kierunek
lekarsko-dentystyczny
opiniowany
projekt
rozporządzenia
jest
wadliwy
zarówno pod względem formalnym, ponieważ wbrew delegacji ustawowej nie
został oparty na analizie możliwości dydaktycznych uczelni i zapotrzebowania
na absolwentów kierunku lekarsko-dentystycznego, jak również pod względem
merytorycznym, ponieważ dalszy wzrost liczby przyjęć na kierunek lekarskodentystyczny nie odpowiada zapotrzebowaniu oraz przerasta rzeczywiste
możliwości dydaktyczne uczelni.
Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej wnosi o zmniejszenie limitu przyjęć na
kierunek lekarsko-dentystyczny
5