113 Wojtowicz1_Layout 1

Transkrypt

113 Wojtowicz1:Layout 1 2014-04-27 20:50 Strona 1
Medycyna Sportowa / Polish J Sport Med
© MEDSPORTPRESS, 2014; 1(4); Vol. 30, 19-27
DOI: 10.5604/1232406X.1100046
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
Ewa Wójtowicz
Katedra Nauk Przyrodniczych, Zakład Anatomii i Antropologii, Akademia Wychowania Fizycznego
i Sportu im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku, Polska
Faculty of environmental and Life Sciences, Department of Anatomy and Anthropology, Gdańsk
University of Physical Education and Sport, Gdańsk, Poland
PALENIE TYTONIU PRZEZ STUDENTÓW
UCZELNI SPORTOWEJ W LATACH 2002-2010
W KONTEKŚCIE WYKSZTAŁCENIA RODZICÓW
I SYTUACJI SPOŁECZNO-EKONOMICZNEJ
RODZINY. BADANIA WIELOLETNIE
TOBACCO SMOKING AMONG STUDENTS OF THE UNIVERSITY
OF PHYSICAL EDUCATION AND SPORT IN 2002-2010 IN THE
CONTEXT OF THEIR PARENT’S EDUCATIONAL BACKGROUND
AND SOCIOECONOMIC STATUS OF THEIR A LONG-TERM STUDY
Słowa kluczowe: studenci, palenie tytoniu, modele logistyczne, czynniki socjoekonomiczne,
czynnik czasowy
Key words: students, smoking, logistic models, socioeconomic factors, time factor
Streszczenie
Wstęp. Cel badań to ocena kierunku zmian, jakie zaszły w odsetku osób palących papierosy na
przestrzeni dziewięcioletnich badań wśród studentów I roku studiów dziennych Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu (AWFiS) w Gdańsku oraz ocena związku między paleniem papierosów, sytuacją społeczno-ekonomiczną rodzin i wykształceniem rodziców.
Materiał i metody. Badania ankietowe przeprowadzono w latach 2002-2010 na grupie 1990 studentów pierwszego roku studiów dziennych AWFiS w Gdańsku oraz wśród ich rodziców. Rodziców
pytano o wykształcenie, sytuację społeczno-ekonomiczną rodziny (bardzo dobra, dobra, średnia,
zła), a studentów o palenie papierosów. Oceniano kierunek zmian w odsetku palących papierosy
w latach 2002-2010, siłę i istotność związków między paleniem papierosów i sytuacją społeczno-ekonomiczną rodziny oraz wykształceniem rodziców. Utworzono modele logistyczne oceniające prawdopodobieństwo palenia papierosów przez studentów w zależności od poziomu rozpatrywanych czynników. Materiał opracowano statystycznie. Zastosowano analizę regresji logistycznej oraz test χ2.
Wyniki. Na podstawie otrzymanych wyników można stwierdzić, że w badanej grupie studentów
odsetek palących papierosy stopniowo malał z 17,95% w 2002 roku do 13,47% w 2010 roku. Wraz
ze wzrostem wykształcenia matki (OR=0,66) lub ojca (OR=0,57) malała szansa na niepalenie papierosów przez studenta. Ponadto im lepsza sytuacja społeczno-ekonomiczna rodziny, tym mniejsza była szansa na niepalenie papierosów przez studenta (OR=0,74).
Wnioski. Zauważalna tendencja spadkowa w odsetku studentów palących papierosy w kolejnych
latach badań jest zjawiskiem pozytywnym. Jednak z uwagi na zagrożenia zdrowotne związane z nikotynizmem, edukacja antynikotynowa powinna być nadal niezbędnym elementem nauczania,
zwłaszcza w tych jednostkach oświatowych, które kształcą ludzi odpowiedzialnych za promocję zdrowego stylu życia oraz wśród młodzieży pochodzącej z dobrze wykształconych rodzin deklarujących
bardzo dobrą i dobrą sytuację społeczno-ekonomiczną.
Summary
Word count:
Tables:
Figures:
References:
5757
2
2
14
Background. The goal of the study was to assess the direction of changes in the percentage of
tobacco smokers during the 9 year study, among first year full-time students of the Gdansk University of Physical Education and Sport, and to assess the relationship between tobacco smoking, socioeconomic status of the family and parents” educational background.
Material and methods. The survey was conducted between 2002 and 2010 in a sample of 1990
first year full-time students of the Gdansk University of Physical Education and Sport and their parents. The parents were asked about their educational level and socioeconomic status of their families while the students were asked about their attitudes to tobacco smoking. The direction of changes
in the percentage of smokers between 2002 and 2010 was assessed as well as the significance of
the relationship between tobacco smoking, the socioeconomic status of the student’s family and parents” educational level. Logistic models were developed for the assessment of the likelihood of smoking in the sample of students, depending on the level of the analyzed factors. The material was subjected to statistical analysis. Logistic regression analysis and χ2 test were applied.
Results. Based on the obtained results we can conclude that a gradual decrease in the percentage of smoker, from 17.95% in 2002 to 13.47% was observed in the studied sample in 2010. The
chance of non-smoking decreased with higher educational levels of the student’s mother (OR=0.66)
and father (OR=0.57). It was also inversely proportional to socioeconomic status of the family (the higher the socioeconomic status, the lower the chance of non-smoking) (OR=0,74).
Conclusions. The apparent decremental tendency in the percentage of smoking students subsequent years of the study is a positive phenomenon. However, due to health-related consequences
of tobacco smoking, anti-smoking education still should be the necessary element of education, particularly in the units where people responsible for healthy lifestyle promotion are educated and among
youth from well educated families whose reported socioeconomic status is very good or good.
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr n. med. Ewa Wójtowicz
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku, Katedra Nauk Przyrodniczych, Zakład Anatomii i Antropologii
ul. Kazimierza Górskiego 1, 80-336 Gdańsk, Poland, Tel. 502 838 842, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
12.04.2013 r.
21.10.2013 r.
19
Wójtowicz E. Palenie tytoniu przez studentów uczelni sportowej w latach 2002-2010
Wstęp
Background
Mimo licznych akcji antynikotynowych, palenie papierosów przez młodzież jest wciąż aktualnym problemem niosącym za sobą poważne skutki zdrowotne.
Tytoń jest używką, palenie papierosów uzależnia,
a związki chemiczne zawarte w dymie tytoniowym są
przyczyną całej gamy chorób i dolegliwości m.in. ze
strony układu krążenia, oddechowego, pokarmowego,
moczowo-płciowego. Są one również przyczyną zaburzeń wewnątrzmacicznego rozwoju płodu, a także
osłabienia odporności organizmu. Między innymi
w związku z powyższym, Światowa Organizacja Zdrowia uznała uzależnienie od tytoniu za odrębną jednostkę chorobową. W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (International Classification of Diseases, ICD) zapisana jest ona
pod numerem F17 jako zaburzenia psychiczne i zaburzenia spowodowane paleniem tytoniu [1].
Palenie papierosów często traktowane jest jak
„lek” na różnego rodzaju sytuacje wywołujące niepokój, stres. Jednym z trudniejszych okresów w życiu
młodego człowieka jest moment przejścia ze szkoły
średniej do uczelni wyższej. Wiąże się z dużym stresem związanym m.in. ze zmianą otoczenia, brakiem
pewności siebie w nowej sytuacji, zmianą znajomych
i stylu życia. Ma miejsce częstsze przebywanie poza
domem rodzinnym, zmniejszenie wpływu rodziców
na dokonywane wybory, chęć „pokazania się” wśród
rówieśników, chęć bycia podziwianym przez nowe
środowisko oraz chęć stania się bardziej dorosłym.
Wciąż zbyt wielu młodych ludzi szuka rozwiązania tego problemu sięgając po papierosy. Należy stale monitorować zachowania antyzdrowotne młodzieży, obserwować tendencje i analizować przyczyny takich
zachowań. Pozwoli to na modyfikację i ulepszanie
programów oraz działań prozdrowotnych, którymi należy obejmować młodych ludzi jak najwcześniej, ponieważ styl życia młodego pokolenia w bezpośredni sposób przełoży się na stan zdrowia dorosłej populacji
w przyszłości. Na szczególną uwagę zasługuje młodzież tych uczelni (m. in. uczelni sportowych), których
absolwenci w przyszłej pracy zawodowej będą kształtować postawy i zachowania korzystne dla zdrowia.
Despite numerous anti-smoking campaigns, tobacco smoking in youth population is still a vital problem,
entailing serious health-related consequences.
Tobacco is a stimulant and tobacco smoking is
addictive; the chemical compounds in the smoke are
responsible for a plethora of illnesses and ailments of
the circulatory, respiratory, gastrointestinal and genitourinary systems. It is also the reason of the disorders of intra-uterine foetal development and impairment of body resistance. Due to, inter alia, the above
mentioned factors, the World Health Organization
considered addiction to tobacco smoking a separate
disease unit. According to International Classification
of Diseases (ICD) it is described as “mental and
behavioural disorders due to use of tobacco – F17 [1].
Tobacco smoking is often treated as a “remedy”
for various circumstances which evoke stress and
anxiety. One of the most difficult periods in the life of
young people is the moment of starting university
education. It is connected with substantial stress due
to numerous factors, including the new environment,
new friends and the new lifestyle. Young people more
often stay out of their families, therefore their choices
are less influenced by their parents. They would like
to be admired by their peers and become more adult.
Many of them try to solve this problem by tobacco
smoking. The behaviours which can adversely affect
health in youth should be continuously monitored, the
trends should be regularly observed and the reasons
for such behaviours should be analyzed. This will
allow modifications and improvements of the programs and implementation of pro-health activities for
youth population as early as possible, as the lifestyles
of the young generation will directly translate into
health of the future adult population. Special attention
should be focused on the students of the universities
(including universities of physical education whose
graduates in their future career will for the pro-health
attitude and behaviours.
Cel
Dyrektywa 2001/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 05.06.2001 roku w sprawie zbliżenia
przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw członkowskich, dotyczących produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych
nakazuje stale przeprowadzać ocenę bezpośrednich
i pośrednich kosztów społeczno-ekonomicznych aktywnego i biernego używania tytoniu, a jej wynik podawać do publicznej wiadomości [2]. W związku z tym
prowadzenie badań dotyczących powszechności palenia w różnych grupach wiekowych i społecznych
jest uzasadnione. Ponadto znajomość powszechności nałogu i czynników korelujących z paleniem tytoniu jest jednym z pierwszych kroków do skutecznej
prewencji oraz skutecznej walki z paleniem tytoniu.
W związku z powyższym celem badań jest wykorzystanie regresji logistycznej do:
– oceny kierunku zmian, jakie zaszły w odsetku osób
palących papierosy na przestrzeni dziewięciolet-
Objective
According to the Directive 2001/37/WE of the
European Parliament and the Council from June 5,
2001 about the unification of statutory, executive and
administrative provisions of the member states of the
EU, concerning the manufacture, presentation and
sale of tobacco products, the direct and indirect socioeconomic costs of active and passive use of tobacco should be assessed and the result of this assessment should be publicly announced [2]. Therefore, studies concerning the frequency of tobacco smoking in
different age and social groups are justifiable. Moreover, the knowledge of the prevalence of tobacco use
and the factors correlating with tobacco smoking is
one of the first steps of successful prevention and
fighting tobacco smoking. Given the above, the goal
of the study was to use logistic regression to:
– assess the direction of changes in the percentage
of non-smokers during the 9 year study (20022010) conducted in the sample of 1st year full-time
20
Wójtowicz E. Tobacco smoking among students of the University of Physical Education and Sport in 2002-2010
nich badań (2002-2010) prowadzonych wśród studentów I roku studiów dziennych Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku,
– oceny związku między paleniem papierosów
przez badanych studentów i sytuacją społeczno-ekonomiczną ich rodzin oraz wykształceniem rodziców.
students of the Gdansk University of Physical Education and Sport,
– assess the relationship between tobacco smoking
in the studied sample and their parents’ socioeconomic status and educational background.
Materiał i metody
Material and methods
Badania ankietowe przeprowadzono w latach 20022010 na grupie 1990 studentów pierwszego roku studiów dziennych Akademii Wychowania Fizycznego
i Sportu w Gdańsku oraz wśród ich rodziców. Studentów pytano w ankiecie o palenie papierosów (tak/
nie), datę urodzenia, a rodziców o ich wykształcenie
(podstawowe, zasadnicze-zawodowe, średnie, wyższe) i sytuację społeczno-ekonomiczną rodziny (bardzo dobra, dobra, średnia, zła). Średni wiek badanych
studentów wyniósł 20,48 lat (mediana =20, min.=19,
max.=26). Różnice w liczbie obserwacji w poszczególnych etapach analizy wynikają z braku zgody ankietowanego na wykorzystanie danej informacji do
celów naukowych.
Oceniono kierunek zmian w odsetku palących studentów na przestrzeni lat 2002-2010 oraz siłę i istotność związków między paleniem papierosów przez
badanych studentów i sytuacją społeczno-ekonomiczną ich rodzin oraz wykształceniem rodziców. Statystyczne opracowanie materiału przeprowadzono
z wykorzystaniem programu Statystyka 6.0. W pracy
zastosowano analizę regresji logistycznej oraz nieparametryczny test χ2 [3].
Tworząc model regresji logistycznej dla zmiennej
Y oceniono wartość statystyki χ2 dla dobroci dopasowania analizowanego modelu do modelu tylko z wyrazem wolnym. Przyjęto, że model różnił się istotnie
od modelu teoretycznego dla p≤0,05. Do oceny istotności wpływu poszczególnych zmiennych niezależnych włączonych do modelu, zastosowano test Walda wykorzystując estymator parametru i jego asymptotyczną wariancję.
Iloraz szans (OR=odd ratio), czyli stosunek wystąpienia danego zjawiska na poziomie A do wystąpienia danego zjawiska na poziomie B zmiennej niezależnej wyliczono stosując wzór:
A survey was conducted between 2002 and 2010
in a sample of 1990 first year full-time students of the
Gdansk University of Physical Education and Sport
and their parents. The students were asked whether
they smoked (yes/no), about their date of birth while
their parents were asked about their education level
(primary, vocational, high, university) and socioeconomic status (very good, good, average and bad).
The mean age of the sample was 20.48 (median =20,
min.=19, max.=26).The differences in the number of
observations at each stage of the analysis result from
the lack of the subject’s consent to use the information for research purposes.
The direction of changes in the percentage of
smoking students was assessed between 2002 and
2010 as well as the significance of the relationship
between tobacco smoking in the sample of students
and the socioeconomic status and education level of
their parents. Statistical analysis was conducted using
Statistica 6.0. software. Logistic regression analysis and
χ2 non-parametric test were used for the study [3].
Creating the model of linear regression for Y variable, the authors assessed the value of χ2statistic
for matching goodness of fit of the analysed model
and the model with a constant term only. It was accepted that the model significantly differed from the
theoretical model for p≤0.05. For assessment of the
significance level of the effect of each independent
variable included in the model, the Wald test was applied using the parameter estimator and its asymptotic
variance.
Odds ratio (OR) which is a measure of association between an exposure at A level and the outcome
at B level of the independent variable was calculated
using the formula:
ORAxB=e
a(A-B)
ORAxB=e
a(A-B)
(1) [3]
(1) [3]
W pracy rozpatrywano następujące zmienne i ich
kategorie:
1. zmienne niezależne:
x1 – rok badań (2=2002, 3=2003, 4=2004, 5=2005,
6=2006, 7=2007, 8=2008, 9=2009, 10=2010),
x2 – wykształcenie matki studenta (1=podstawowe
lub zasadnicze-zawodowe, 2=średnie, 3=wyższe),
x3 – wykształcenie ojca studenta (1=podstawowe
lub zasadnicze-zawodowe, 2=średnie, 3=wyższe),
x4 – sytuacja społeczno-ekonomiczna rodziny (1=
zła, 2=średnia, 3=dobra, 4=bardzo dobra),
2. zmienna zależna:
Y – palenie papierosów (1=student nie pali papierosów, 0=student pali papierosy)
The following variables and their categories were
analysed in the study:
1. independent variables:
x1 – year of the study (2=2002, 3=2003, 4=2004,
5=2005, 6=2006, 7=2007, 8=2008, 9=2009,
10=2010),
x2 – mother’s educational background (1=primary
or vocational, 2=high, 3= university),
x3 – father’s educational background (1=primary
or vocational, 2=high, 3= university),
x4 – socioeconomic status of the family (1=bad,
2=average, 3=good, 4=very good),
2. dependent variable:
Y – tobacco smoking (1=the student is a nonsmoker, 0=the student is a smoker)
21
Wyniki
Results
Odnotowano tendencję spadkową w odsetku studentów palących papierosy. W roku 2002 stanowili
oni 17,95%, a w roku 2010 już 13,47% (Tab. 1, Ryc. 1).
Największy odsetek studentów palących odnotowano
wśród matek z wykształceniem wyższym (16,95%),
wśród ojców z wykształceniem wyższym (20,30%),
w pierwszym roku badań (17,95%) oraz wśród rodzin
o bardzo dobrej sytuacji społeczno-ekonomicznej
(16,78%) (Tab. 1).
Po wykonaniu estymacji metodą Rosenbrocka
i quasi-Newtona otrzymano model regresji logistycznej, dla którego wartość różnicy między tak utworzonym modelem złożonym z czterech zmiennych niezależnych (x1, x2, x3, x4) a modelem tylko z wyrazem
wolnym jest istotna. Jednak tylko rok badań (x1) i wykształcenie ojca (x3) okazały się istotne statystycznie
(Tab. 2). Zatem rozważono prostsze modele: trzy
modele złożone z dwóch zmiennych (x1 i x2, x1 i x3, x1
A decremental trend was noted in the percentage
of smoking students. In 2002 this value was 17.95%
and as early as in 2010 it was 13.47% (Table 1, Figure
1). The highest percentage of smoking students was
noted among those whose mothers’ (16.95%) and
fathers’ (20.30%), educational background was higher and among the families with a very good socioeconomic status (16.78%) (Table1).
After the estimation using Rosenbrock and quasiNewton methods, a model of logistic regression was
obtained, for which the value of the difference between
the model composed of 4 independent variables (x1,
x2,x3,x4) and the model with a constant term only is
significant. However, only the year of survey (x1) and
father’s educational background (x3) turned out statistically significant (Table 2). Therefore, simple models,
namely three models composed of two variables (x1
i x2, x1 i x3, x1 and x4) were considered. Given the aim
Tab. 1. Procentowy udział studentów palących i niepalących w kategoriach zmiennych niezależnych
Tab. 1. Percentage of smoking and non-smoking students in the categories of independent variables
22
Tab. 2. Wyniki regresji logistycznej-ocena zależności pomiędzy zmiennymi niezależnymi od x1 do x4 a prawdopodobieństwo niepalenia papierosów przez studentów
Tab. 2. Results of logistic regression – assessment of the dependence between independent variables from x1 do x4
and the probability of non-smoking in students
i x4). W układach dwóch zmiennych niezależnych, ze
względu na istotę badań (ocena kierunku zmian, jakie
zaszły w odsetku osób palących papierosy na przestrzeni 9-letnich badań) zawsze jedną ze zmiennych
jest rok badań. Powstałe modele złożone z dwóch
zmiennych, także różnią się istotnie od modeli jedynie
z wyrazem wolnym. Modele logitowe dla par zmiennych zależnych przyjmują postać (Tab. 2):
• Logit P =2,33+0,08x1-0,42x2
• Logit P =2,61+0,08x1-0,55x3
• Logit P =2,13+0,11x1-0,299x4.
Wyliczone szacunki parametrów dla modeli dwóch
zmiennych (Tab. 2) wskazują, że prawdopodobieństwo
niepalenia papierosów przez studentów rośnie z każdym kolejnym rokiem badań oraz maleje wraz z wyższym poziomem wykształcenia matki, wyższym poziomem wykształcenia ojca oraz lepszą sytuacją społeczno-ekonomiczną rodziny (Tab. 2, Ryc. 1, 2). Korzystając z jednostkowego ilorazu szans dla zmiennych x1, x2, x3, x4 (Tab. 2) oraz odpowiedniego wzoru
(1) zobrazowano zwiększanie się (Ryc. 1) lub zmniejszanie (Ryc. 2) szansy na niepalenie papierosów
przez studentów wraz z kolejnymi wyższymi poziomami zmiennych niezależnych. Studenci z roku 2010
mają blisko dwukrotnie większą szansę na niepale-
of the study (assessment of the direction of changes
in the percentage of smokers during the 9-year long
study), with two independent variables, year of survey is always one of the variables. The remaining
models, composed of two variables also significantly
differ from the models with a constant term only.
The logit models for pairs of variables are the
following (Table 2):
• Logit P =2.33+0.08x1-0.42x2
• Logit P =2.61+0.08x1-0,55x3
• Logit P =2.13+0.11x1-0.299x4.
The calculated estimates of the parameters for
the models of two variables (Table 2) indicate that the
likelihood of non-smoking in student population is
directly proportional to the year of survey and inversely proportional to educational background of the
student’s mother and father and socioeconomic status of the family (Table 2, Figures1, 2). Using a unit
odds ratio for the variables: x1, x2, x3, x4 (Table 2) and
a proper formula (1), the increase (Figure 1) or decrease (Figure 2) of the odds of non-smoking among
students with subsequent higher levels of independent variables was illustrated. In students from 2010,
the likelihood of non-smoking was greater than in the
students who started studying in 2002.With the not
23
Ryc. 1. Wzrost szansy na niepalenie papierosów przez studentów w kolejnych latach badań(regresja logistyczna
– modele dwóch zmiennych niezależnych)
Fig. 1. Increase of the likelihood of non-smoking in students during consecutive years of the study (logistic regression
– models of two independent variables)
Ryc.2. Zmniejszanie się szansy na niepalenie papierosów przez studentów wraz z kolejnymi poziomami: wykształcenia matki, wykształcenia ojca i sytuacji społeczno-ekonomicznej rodziny (SSE)
Fig. 2. Decreasing likelihood of non-smoking in the students proportionally to mother's and father's educational level
respectively and socioeconomic status (SES) of the family
nie papierosów w stosunku do studentów z roku
2002. Przy nie zmieniających się wartościach zmiennej x1 wraz z kolejnymi wyższymi poziomami wykształcenia matki, wykształcenia ojca i sytuacji społeczno-ekonomicznej rodziny, maleje szansa na niepalenie papierosów przez studenta (Ryc. 2). Iloraz
szans na niepalenie papierosów wyniósł (Ryc. 1):
– przy niezmieniających się wartościach zmiennej
x2 – 1,90115,
x3 – 1,85627,
x4 – 2,40231.
24
changing values of x1 variable at increasingly higher
levels of educational background of the student’s mother and father and the socioeconomic status of the
family, the likelihood of non-smoking decreases
(Figure 2). The odds ratio for non-smoking was as
follows (Figure 1):
– 1.90115 with the not changing values of x2 variable,
– 1.85627 with the not changing values of x3 variable,
– 2,40231 with the not changing values of x4 variable.
Dyskusja
Discussion
W Polsce w latach 1946-1980 wystąpił wzrost
spożycia papierosów z tytoniu w przeliczeniu na jednego Polaka z 1000 sztuk w 1946 roku do 2679 sztuk
w 1980 roku. Natomiast od roku 1980 obserwowana
jest tendencja spadkowa, tj. z 2679 sztuk papierosów
w 1980 roku do 1885 sztuk papierosów w 2007 roku
[4]. Także wśród studentów Akademii Wychowania
Fizycznego i Sportu w Gdańsku w latach 2002-2010
zaobserwowano tendencję spadkową. Odsetek osób
palących papierosy zmalał w tym okresie o 4,5%.
Wśród studentów zbadanych w roku 2010 odnotowano blisko dwukrotnie mniejszą szansę na niepalenie
niż w 2002 roku (Tab. 2, Ryc. 1).
Tendencja spadkowa w odsetku osób palących papierosy i ilości sztuk papierosów wypalanych w przeliczeniu na jednego Polaka, związana jest między innymi z docieraniem do Polski mody na niepalenie oraz
wzrostem świadomości społecznej związanej z negatywnymi skutkami zdrowotnymi, ekonomicznymi i społecznymi, jakie niesie ze sobą palenie papierosów. Monitorowanie powszechności palenia papierosów wśród
młodzieży jest niezwykle istotne z uwagi na modyfikacje i tworzenie nowych programów prozdrowotnych.
Zaobserwowana wśród studentów AWFiS w Gdańsku
tendencja spadkowa w odsetku osób palących papierosy w kolejnych latach badań (Tab. 1) obserwowana była także m.in. wśród studentów Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Gdańsku [5] oraz
wśród studentów Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie [6].
W roku 2002 studenci AWFiS palący papierosy
stanowili 17,95% (Tab. 1). Jest to odsetek zbliżony do
uzyskanego w 2002 roku przez Hublet i wsp. [7] wśród
polskich chłopców w wieku 14-15 lat i niższy niż
wśród studentów AMG w latach 2002-2003 (28%) [5].
Rok akademicki 2006/2007 przyniósł jeszcze większe
dysproporcje w odsetku palących studentów w AMG
i AWFiS. Odsetek studentów palących papierosy
w AMG to 32,6% [8], a w AWFiS to 10,41% (Tab. 1).
Także wśród studentów Uniwersytetu Medycznego
w Lublinie odnotowano wyższy odsetek studentów
palących papierosy niż w AWFiS. Wśród studentów
Uniwersytetu Medycznego w Lublinie w roku akademickim 2007/2008 papierosy paliło 51% studentów,
a w tym samym roku w AWFiS paliło tylko 13,23%
studentów pierwszego roku (Tab. 1) [9]. Znacznie wyższy odsetek studentów palących papierosy (w stosunku do studentów AWFiS) odnotowano także w czterech największych uczelniach publicznych Wrocławia
(Uniwersytet Wrocławski, Politechnika Wrocławska,
Uniwersytet Przyrodniczy, Akademia Medyczna) oraz
jednej z niepublicznych pomaturalnych szkół wyższych (Wyższa Szkoła Fizjoterapii)-39,6% [10]. Badania przeprowadzane we Francji wskazują, że aż
43,23% studentów II roku socjologii i medycyny pali
papierosy [11]. Także w badaniach pakistańskich studentów (Karachi) odsetek palących jest wysoki i wynosi, w zależności od wieku badanych, od 26,5%
(18-20-letni) do 65% (w wieku powyżej 20 lat) [12].
Przeprowadzone 9-letnie badania wśród studentów AWFiS wskazują, że na tle innych polskich studentów oraz studentów francuskich czy pakistańskich (cytowanych prac), rozpowszechnienie palenia
tytoniu w gdańskiej uczelni sportowej jest niższe, co
jest niezwykle pozytywnym zjawiskiem. Skąd więc tak
In Poland, between 1946 and 1980 an increase in
consumption of tobacco cigarettes was noted from
1000 in 1946 to 2679 cigarettes in 1980 per capita.
Conversely, since 1980, a decremental tendency was
observed; it means that tobacco consumption decreased from 2679 cigarettes in 1980 to 1885 cigarettes per
capita in 2007 [4]. Also among the students of the University of Physical Education and Sport, a decremental
tendency was observed between 2002-and 2010.
That time, the percentage of tobacco smokers decreased by 4.5%. Among the students surveyed in
2010, the likelihood of non-smoking was nearly twice
lower than in 2002 (Table 2, Figure 1).
The decremental tendency in the percentage of
smokers and the number of cigarettes per capita is
connected, inter alia, with the trend of quitting smoking
and raised social awareness of adverse health-related,
economic and social consequences of tobacco smoking. Monitoring of the frequency of tobacco smoking
among youth is essential given the modifications and
the development of new pro-health programs.
The decremental trend in the percentage of smokers among the students of the Gdansk University of
Physical Education and Sport during subsequent
years of the study (Table 1) was also observed, inter
alia, among the students of the Faculty of Medicine of
the Medical University in Gdansk [5] and among the
students of the Faculty of Medicine of Warsaw Medical University [6].
In 2002 there were 17.95% of tobacco smokers
among the students of the Gdansk University of Physical Education and Sport (Table 1). This percentage
value is similar to that obtained in 2002 by Hublet et
al. [7] among Polish boys aged 14-15 years, and lower that that noted among the population of students
of the Medical University of Gdansk between 2002
and 2003 (28%) [5]. During the academic year 2006/
2007 still bigger disproportions were noted in the percentage of smoking students of the Medical University of Gdansk and Gdansk University of Physical
Education and Sport. The percentage values corresponding to smoking students at the Medical University of Gdansk and at the Gdansk University of Physical Education and Sport are 32.6% [8] and 10.41%
respectively (Table 1). Also among the students of
the Medical University of Lublin a higher percentage
of smoking students was noted compared with that at
the Gdansk University of Physical Education and
Sport. Among the students of the Medical University
of Lublin, in the academic year 2007/2008, 51% were
smokers and, that year, only 13.23% of the first year
students of the Gdansk University of Physical Education and Sport were smokers (Table 1) [9]. A significantly higher percentage of smoking students (as
compared with the students of the Gdansk University of
Physical Education and Sport) was noted in four biggest
public universities in Wroclaw (Wroclaw University, Wroclaw University of Technology, Wroclaw University of
Environmental and Life Sciences and Wroclaw Medical
University) and one of the private postgraduate colleges
(College of Physiotherapy) where the corresponding
percentage value was 39.6% [10]. The study conducted
in France indicates that as much as 43.23% of second
year students of sociology and medicine smoke cigarettes [11]. Also the study conducted among Pakistani
25
duże różnice w odsetku studentów palących w AWFiS i w innych wybranych uczelniach w Polsce? Jedną z przyczyn mogą być lepsze zdrowotne nawyki
studentów AWFiS i aktywny (bogaty w zajęcia sportowe) tryb życia. Pankiewicz i wsp.[8] tak wysoki odsetek studentów palących papierosy na pierwszym
roku studiów w AMG tłumaczą m.in. kryzysem tożsamości, zmianą środowiska, próbą zamanifestowania
własnej niezależności, chęcią zaakceptowania przez
nową, nieznaną grupę rówieśniczą, dużym obciążeniem nauką i chęcią oddalenia się od obarczeń emocjonalnych. Argumenty te można niewątpliwie przypisać także studentom I roku AWFiS. Jednak studenci
AWFiS znacznie więcej czasu poświęcają na aktywność fizyczną, która, jak wiadomo, jest jedną z metod
pozwalających zrelaksować się, nabrać dystansu do
problemów, walczyć ze stresem. AWFiS jest uczelnią
sportową, a więc już sam program nauczania bogaty
jest w zajęcia sportowe, ponadto w badanej grupie
młodzieży AWFiS 54,11% studentów, pod kierunkiem
trenera, regularnie uczestniczy w dodatkowych zajęciach sportowych, nieobjętych programem nauczania, trwających minimum rok. Natomiast 34,58% kiedyś uczestniczyło w takich zajęciach, a obecnie już nie,
głównie z uwagi na obciążenia wynikające z podjęcia
nauki w uczelni wyższej oraz zmianę środowiska (oddalenie od macierzystych klubów sportowych).
Zaobserwowany w badanym okresie wzrost odsetka studentów AWFiS palących papierosy wraz ze
wzrostem poziomu wykształcenia matki (OR=0,57452)
i ojca (OR=0,65929) (Tab. 2) być może związany jest
z lepszą sytuacja materialną rodziców lepiej wykształconych. Związek między poziomem wykształcenia ojca
i sytuacją społeczno-ekonomiczną rodziny jest istotny statystycznie (χ2=111,74; p=0,0000). Również
związek między poziomem wykształcenia matki i sytuacją społeczno-ekonomiczną rodziny jest istotny
statystycznie (χ2=102,1816; p=0,0000). Studenci pochodzący z rodzin o lepszej sytuacji społeczno-ekonomicznej prawdopodobnie otrzymują większe środki finansowe na utrzymanie, co pozwala na zakup papierosów. Jak wskazują badania Friedel i Bloomberg
[13,14] podwyższanie cen wyrobów tytoniowych jest
jedną z najskuteczniejszych metod zmniejszania konsumpcji tytoniu, szczególnie wśród ludzi młodych. Natomiast w Polsce ceny papierosów są jeszcze jednymi z najniższych w Unii Europejskiej. Podobnie, jak
wśród studentów AWFiS, także w badaniach Siemińskiej i wsp. [5] zaobserwowano wśród studentów I roku AMG wzrost odsetka studentów palących papierosy wraz z wyższym poziomem wykształcenia matki
lub ojca. Największy odsetek studentów palących papierosy, autorzy odnotowali wśród ojców z wykształceniem wyższym (26,59%) i matek z wykształceniem
wyższym (25,9%) [5]. Analogicznie wśród studentów
AWFiS, największy odsetek studentów palących papierosy odnotowano wśród ojców (20,3%) i matek
z wykształceniem wyższym (16,95%) (Tab. 1, Tab. 2).
26
students (Karachi) indicates that the percentage of smoking students is high and depends of age. These values
range from 26.5% (18-20 year olds) to 65% (above 20
years of age) [12].
The 9-year study presented in this paper, conducted among the students of the Gdansk University
of Physical Education and Sport indicates that, compared with other Polish as well as French and Pakistani students (cited papers), the prevalence of tobacco smoking at the sport university of Gdansk is lower,
which is a very positive phenomenon. We wonder
why the differences in the percentage of smoking
students at Gdansk University of Physical Education
and Sport and other selected universities in Poland
are so big. Pankiewicz et al. [8] attribute the high percentage of tobacco smokers among first year students of Gdansk Medical University to, inter alia,
identity crisis, new environment, an attempt to manifest being independent, the desire to be accepted by
the new, an unknown group of peers, overburden
with duties and the desire to ease emotional burden.
Such argumentation also concerns the first year students of Gdansk University of Physical Education
and Sport. However, these students devote a lot of
time to physical activity which obviously is one of the
methods allowing them to relax, distance themselves
from their problems and fight stress. The Gdansk
University of Physical Education and Sport is a sport
university, so the sole curriculum includes involvement
in various sports classes. Moreover, in the reported
group of students of the Gdansk University of Physical
Education and Sport, 54.11% regularly participated in
extracurricular activities with a trainer within minimum
one year. 34.58% used to participate in such activities,
but they quit, mainly due to being overburdened at the
university or due to the new environment (their sports
clubs were too far away from the place they lived).
The increase in the percentage of smoking students of the Gdansk University of Physical Education
and Sport, directly proportional to educational background of the student’s mother (OR=0.57452) and
father (OR=0.65929) (Table 2), may be connected with
a better economic status of parents with higher educational background. The relationship between the
educational background of the student’s father and
socioeconomic status of his/her family is statistically
significant (χ2=111.74; p=0.0000). Also the relationship between the educational background of the student’s mother and the socioeconomic status of his/
her family is statistically significant (χ2=102.1816;
p=0.0000). The students from families of higher socioeconomic status have more money for living, thus
they can afford buying cigarettes. The results obtained by Friedel and Bloomberg [13,14] indicate that
rising the prices of tobacco products is one of the
most effective methods of decreasing tobacco consumption, particularly in young people. Conversely, in
Poland, prices of cigarettes are among the lowest ones
in the EU. A trend, similar to that observed in the students of the Gdansk University of Physical Education
and Sport, was noted by Siemińska et al. [5] among first
year students of the Medical University of Gdansk. In
this sample, the percentage of tobacco smokers increased proportionally to the educational background of
the student’s mother or father. The highest percentage
of tobacco smoking students was noted among fathers
with higher educational background (26.59%) and mo-
thers with higher educational background (25.9%) [5].
Analogically, among the students of Gdansk University
of Physical Education and Sport, the highest percentage of smoking students was noted among fathers
(20.3%) and mothers (16.95%) with higher educational
background (Tables 1 and 2).
Wnioski
Conclusions
1. Zauważalna tendencja spadkowa w odsetku studentów AWFiS palących papierosy w kolejnych
latach badań (2002-2010) jest zjawiskiem pozytywnym. Tendencja ta zauważalna jest w Polsce,
a także wśród innych państw Unii Europejskiej.
Mimo to, z uwagi na poważne konsekwencje zdrowotne związane z nikotynizmem edukacja antynikotynowa powinna być nadal niezbędnym elementem nauczania, zwłaszcza w tych jednostkach oświatowych, które kształcą ludzi odpowiedzialnych za promocję zdrowego stylu życia. Należy pamiętać, jak niezwykle ważne jest zachowanie
czujności w kwestii palenia papierosów przez młodzież, nawet w tych regionach i grupach, w których odnotowano stabilizację lub trend spadkowy
w odsetku osób palących.
2. Dokonana w pracy ocena związku między paleniem papierosów przez studentów AWFiS i sytuacją społeczno-ekonomiczną ich rodzin oraz wykształceniem rodziców wskazuje, że palenie papierosów w dużym stopniu związane jest z bardzo-dobrą i dobrą sytuacją społeczno-ekonomiczną ich rodzin oraz wyższym poziomem wykształcenia rodziców. W związku z tym działaniami propagującymi zdrowy styl życia, uświadamiającymi
jakie zagrożenia zdrowotne niesie za sobą palenie papierosów, należy objąć zwłaszcza młodzież
wywodzącą się z rodzin dobrze wykształconych.
1. The apparent decremental tendency in the percentage of tobacco smoking students of the Gdansk
University of Physical Education and Sport in
consecutive years of the study (2002-2010) is
a positive phenomenon. This tendency has been
noticed both in Poland and in other EU countries.
Despite this fact, due to serious health-related
consequences of tobacco smoking, anti-smoking
education should be still a necessary component
of education, particularly in the units where people responsible for healthy lifestyle promotion
are educated. We should remember how important it is to control tobacco smoking among youth,
even in the regions and groups where stability or
a decremental trend in the percentage of smokers
were noted.
2. The assessment of the relationship between tobacco smoking by the students of the Gdansk
University of Physical Education and Sport and the
socioeconomic status and educational background
of their parents indicates that tobacco smoking is
connected to a high extent with a good and very
good socioeconomic status and high level of education of their parents. The actions aimed at healthy
lifestyle promotion and raising people’s awareness
of health-related consequences of tobacco smoking
should be mainly focused on youth from families of
high educational background.
Piśmiennictwo / References
1. Reducing the health consequences of smoking: 25 years of progress. A report of the Surgeon General.US.Dep of
Health and Human Services 1989.
2. http://eur-lex.europa.eu/LexUriserv/LexUriserv.do?uri=DD:15:06:32001L0037:PL:PDF. (access: 2010.06.07 ).
3. Stanisz A. Przystępny kurs statystyki w oparciu o program STATISTICA PL na przykładach z medycyny [in Polish].
Approachable statistics course based on STATISTICA PL examples of medicine, tom II, StatSoft Polska SP.z o.o.,
Kraków 2000.
4. Główy Urząd Statystyczny. Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej [in Polish]. Statistical Yearbook of the
Republic of Poland.. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych; 2008: LXVIII.
5. Siemińska A, Jassem J M, Uherek M, Wilanowski T, Nowak R, Jassem E. Postawy wobec palenia tytoniu wśród
studentów pierwszego roku medycyny [in Polish] [Tobacco smoking among the first-year medical students].
Pneumonol.Alergol.Pol.2006; 74: 377-382
6. Szewczyński J., Ostrowska A. Rozpowszechnienie palenia tytoniu wśród uczniów i studentów szkół warszawskich
[in Polish]. The prevalence of smoking among students of Warsaw. Przegl Tytoniowy 1984; 4: 85-91.
7. Hublet A, Dirk de Becquer, Valimaa R et al. Smoking trends among adolescents from 1990 to 2002 in ten European
Countries and Canada. BMC Public Health 2006; 6: 280.
8. Pankiewicz P, Ostrach D, Dudulska K. Analiza rozpowszechnienia używania substancji psychoaktywnych przez
studentów Akademii medycznej w Gdańsku [in Polish] [Analysis of psychoactive substances using by students of
Medical University of Gdańsk]. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska 2007; LXII, suppl.XVIII, N.5, 565,
sectioD: 461-465.
9. Wójtowicz-Chomicz K, Borzęcki A. Problem of nicotine addiction and passive smoking among students of Medical
University of Lublin [Problem nikotynizmu oraz palenia biernego występujący wśród studentów Uniwerstytetu
Medycznego w Lublinie] [in Polish]. Zdr Publ 2009; 119(1): 64-67.
10. Poręba R, Goć P, Zawadzki M et al. Styl życia i czynniki ryzyka chorób układu krążenia wśród studentów uczelni
Wrocławia [in Polish]. Lifestyle and risk factors for cardiovascular disease among college students of Wroclaw. Pol
Arch Med Wewn 2008; 118(3): 102-110.
11. Lionel Riou França, Dautzenberg B, Falissard B, Reynaud M. Are social norms associated with smoking in French university students? A survey report on smoking correlates. Substance Abuse Treatment, Prevention and Policy 2009; 4: 4.
12. Shafquat Rozi, Zahid A Butt, Saeed Akhtar. Correlates of cigarette smoking among male college students in
Karachi, Pakistan. BMC Public Health 2007; 7: 312.
13. Friedel T.R., Bloomberg M.R. How to present 100 million deaths from tobacco. Lancet 2007; 369: 1758-1761.
14. WHO. The European tobacco control report 2007. www.euro.who.int/Document/E89842.
27

113 Wojtowicz1_Layout 1

Transkrypt

Podobne dokumenty

TEHO Filter - info.put.poznan.pl

Nazwa przedmiotu GRAMATYKA I STYLISTYKA JĘZYKA

Instrukcja zgłaszania wydarzenia w ramach

X Edukacja.vp

Działania antynikotynowe podejmowane w wybranych szkołach

Ogłoszenie ogólne

48 BU SIN ESS C EN TR ES - Wydawnictwo AWIZO FENIKS