Panelowe badanie przemian relacji między pokoleniami, w rodzinie

Nr wniosku: 213466, nr raportu: 20158. Kierownik (z rap.): prof. dr hab. Irena Elżbieta Kotowska
Panelowe badanie przemian relacji między pokoleniami, w rodzinie oraz między kobietami
i mężczyznami: Generacje, rodziny i płeć kulturowa (druga runda badania)
Narodowe Centrum Nauki, umowa 2013/08/M/HS4/00421
Projekt realizowany przez Instytut Statystyki i Demografii z Kolegium Analiz Ekonomicznych Szkoły
Głównej Handlowej w Warszawie, http://kolegia.sgh.waw.pl/pl/KAE/struktura/ISiD/projekty/ggs-pl/
W Polsce, podobnie jak w innych krajach Europy, doświadczamy zasadniczej zmiany procesu
odtwarzania pokoleń: dzietność, czyli liczba dzieci przypadająca na kobietę w wieku 15-49 lat, spadła
do poziomu, który dalece odbiega gwarantującego prostą zastępowalność pokoleń, coraz więcej osób
żyje coraz dłużej, a migracje odgrywają coraz większą rolę w kształtowaniu wielkości ludności kraju i jej
struktur demograficznych. Skutki tej zmiany w postaci spadku liczby ludności, szybkiego wzrostu liczby
osób w wieku 65 lat i więcej oraz zmniejszania się grupy osób w wieku 18-64 lata, tworzącej zasoby
pracy, są trwale obecne w publicznej debacie. Natomiast znacznie mniej uwagi przykłada się do
poznania istoty dokonującej się zmiany demograficznej i poszukiwania jej przyczyn mimo tego, że
badacze tych procesów dysponują coraz bogatszym materiałem empirycznym.
Dane zgromadzone w drugiej rundzie panelowego badania ankietowego przeprowadzonego w Polsce
na przełomie lat 2014/2015 wraz z danymi z rundy pierwszej zrealizowanej na przełomie lat 2010/2011
stanowią wyjątkową bazę, która zawiera biografie demograficzne 19987 respondentów w wieku 1879 lat z rundy pierwszej oraz 13 896 respondentów z rundy drugiej, w tym 12419 osób było badanych
wcześniej. Wraz z danymi kontekstowymi zawartymi w tzw. Contextual Data Base, pozwalają one na
analizy zachodzących w Polsce zmian zachowań dotyczących rodziny zarówno w odniesieniu do
tworzenia związków, prokreacji i rozpadu rodziny, jak i podziału ról kobiet i mężczyzn w organizacji
życia rodzinnego, kształtowaniu się relacji między pokoleniami, a także postawach i poglądach
dotyczących rodziny. Są one nie tylko źródłem informacji o dokonującej się zmianie procesu
odtwarzania pokoleń, ale określają też, jak przebiega życie Polaków w wymiarze indywidualnym,
ekonomicznym i społecznym. Ponadto jest to jedyna baza danych empirycznych w Polsce, która
dokumentuje w takim zakresie zachowania demograficzne dotyczące rodziny i jednocześnie zawiera
informacje o aktywności zawodowej i edukacyjnej badanych, sytuacji materialnej gospodarstwa,
wyznawanych wartościach i normach, stanie zdrowia, czy prywatnych i publicznych transferach usług,
dóbr i środków finansowych do gospodarstwa.
Dodatkowo baza ta stwarza szansę analiz zmian demograficznych i społecznych dokonujących się w
Polsce w perspektywie porównawczej. Badanie zrealizowane w Polsce jest bowiem częścią
międzynarodowego programu badawczego „Generations and Gender Programme” Jest to
innowacyjny program badań demograficznych, których celem jest rozpoznanie i wyjaśnienie
mechanizmów przyczynowo-skutkowych współczesnych przeobrażeń demograficznych w krajach
europejskich. Jego uruchomienie w 2001 r. było odpowiedzią środowiska naukowego na potrzeby
badawcze generowane przez obserwowane w tych krajach zmiany demograficzne, których
uwarunkowania i wielorakie konsekwencje są szeroko dyskutowane zarówno w środowisku naukowym
jak i coraz częściej znajdują się w centrum debat politycznych o perspektywach rozwojowych Europy.
Obecnie w programie uczestniczy 17 krajów europejskich (Austria, Belgia, Bułgaria, Czechy, Estonia,
Francja, Gruzja, Holandia, Niemcy, Norwegia, Polska, Rosja, Rumunia, Szwecja, Węgry, Włochy) oraz
Australia i Japonia. Od 2009 roku program jest koordynowany przez Netherlands Interdisciplinary
Demographic Institute (NIDI) http://www.ggp-i.org/. Polska należy do 12 krajów, w których
zrealizowano 2 rundy badań ankietowych.
Dostęp do międzynarodowej bazy danych można uzyskać kontaktując się z koordynatorem GGP
poprzez stronę programu, dostęp do danych polskich w kraju wymaga kontaktu z Instytutem Statystyki
i Demografii SGH.