Projektowanie IU – wejście/wyjście

Inżynieria Oprogramowania
Jarosław Kuchta
Projektowanie IU –
wejście/wyjście
Projektowanie wejścia podstawowe zasady (1)
• Przetwarzanie interaktywne a przetwarzanie wsadowe
– Przetwarzanie interaktywne jest stosowane, gdy potrzebna interakcja z
użytkownikiem (tj. pytania systemu zależą od wcześniejszych
odpowiedzi, a użytkownik nie jest w stanie z góry przewidzieć pytań)
– Przetwarzanie wsadowe (batch processing) jest stosowane okresowo,
dla dużych danych, interfejs użytkownika jest uproszczony
• Wprowadzanie danych u źródła
– Dane powinny być wprowadzane do systemu tak blisko ich miejsca
powstawania, jak to tylko możliwe (np. systemy automatycznego
pomiaru, czytniki kodu paskowego, OCR, czytniki pasków
magnetycznych)
• Minimalizacja przyciśnięć
– stosowanie wartości domyślnych
– unieczynnianie (disabling) pól, których dane w określonym kontekście
są nieistotne
Typy elementów wejściowych
• Pole tekstowe (text box, edit box)
• Pole numeryczne (number box)
• Pola selekcji (selection boxes):
– Pola wyboru (check boxes)
– Przyciski radiowe (radio buttons)
– Pole listy (list box)
– Lista opuszczana (drop-down list)
– Pole kombi (combo box)
– Suwak (slider)
Pole tekstowe
• Umożliwia wprowadzenie dowolnych danych
tekstowych.
– Musi być oznaczone etykietą.
– Powinno być stosowane tylko tam, gdzie nie
można zastosować innego elementu.
– Powinno zapewniać walidację wprowadzonych
danych
Pole numeryczne
• Umożliwia wprowadzenie liczb, dat i numerów w
określonym formacie.
– Musi być oznaczone etykietą
– Powinno być stosowane tylko tam, gdzie nie można
zastosować któregoś z pól selekcji.
– Powinno zapewniać łatwe zmniejszanie i zwiększanie liczb i
dat (często w ograniczonym zakresie)
– Jeśli wymaga określonego formatu, to format powinien być
wyświetlany (wewnątrz pola lub w etykiecie)
– Powinno zapewniać walidację wprowadzonych danych.
Pola wyboru
• Pokazuje kompletną listę opcję do wyboru,
każda z kratką do zaznaczenia i własnym
opisem. Każde pole może być wybrane
niezależnie.
– Nie używać negatywnych opisów kratek
– Porządkować logicznie, alfabetycznie lub zgodnie z
częstością wyboru
– Nie więcej niż 10 pól wyboru w jednej liście, jeśli
potrzeba więcej, to trzeba podzielić na
podkategorie
Przyciski radiowe
• Pokazuje kompletną listę opcję do wyboru, każda z
kółkiem (przyciskiem radiowym) i własnym opisem.
Wybór jednego pola powoduje anulowanie wyboru
pozostałych pól.
– Nie więcej niż 6 przycisków radiowych w jednej liście, jeśli
potrzeba więcej, to trzeba użyć listy opuszczanej
– Jeśli są tylko dwie opcje do wyboru, to lepiej jest użyć
jednego pola wyboru, chyba że wybór nie jest oczywisty
– Nie umieszczać przycisków radiowych w bezpośrednim
sąsiedztwie pól wyboru dla uniknięcia nieporozumień
Pole listy
• Prezentuje w jednym polu listę opcji do
wyboru. Jeśli nie wszystkie opcje mieszczą się
w polu, to lista jest przewijana. Lista może
umożliwiać wybranie tylko jednej albo wielu
opcji.
– Stosowana tylko wtedy, gdy nie można zastosować
innego pola selekcji
– Jeśli pole listy umożliwia wybranie więcej niż
jednej opcji, to trzeba o tym poinformować
użytkownika
Lista opuszczana
• Jest to pole listy zredukowane do jednej
pozycji. Pozostałe opcje pojawiają się przy
rozwinięciu (kliknięciem myszy). Umożliwia
wybór tylko jednej opcji.
– Stosowana wówczas, gdy nie ma miejsca na pole
listy ani na przyciski radiowe
– Stosowana wówczas, gdy liczba opcji jest zmienna
– Ponieważ ukrywa nie wybrane opcje, więc jest
mniej wygodna dla początkujących użytkowników
Pole kombi
• Jest to lista opuszczana, która oprócz wyboru
opcji z listy umożliwia wpisanie własnej opcji
– Stosowane wówczas, gdy lista opcji może być
niekompletna
– Stosowane wówczas, gdy lista opcji jest długa
(przyspiesza wybór opcji)
– Powinno zapewniać walidację wprowadzonych
danych
Suwak
• Graficzna skala ze wskaźnikiem pokazującym
wybrane miejsce na skali. Wprowadzenie
dokładnej wartości jest utrudnione.
– Stosowany, gdy wartości wybrana może być
przybliżona
– Stosowany dla pokazania wartości fizycznej (np.
siły głosu, jasności lub kontrastu obrazu itp.)
– Dla ułatwienia wprowadzenia dokładnej wartości
powinien być skojarzony z polem numerycznym
pokazującym tę samą daną
Walidacja danych wejściowych
•
•
•
•
•
•
Sprawdzenie kompletności
Sprawdzenie formatu
Sprawdzenie zakresu
Sprawdzenie cyfr kontrolnych
Sprawdzenie spójności
Sprawdzenie z bazą danych
Sprawdzenie kompletności
• Daje pewność, że wszystkie wymagane dane
zostały wprowadzone
– Stosowane wówczas, gdy pewne dane muszą być
wprowadzone przed przetworzeniem całego
formularza
– Pola wymagane powinny być w odpowiedni
sposób oznaczone
Sprawdzenie formatu
• Daje pewność, że dane numeryczne zostały
wprowadzone w odpowiednim formacie
– Stosowane wówczas, gdy pola numeryczne nie
zapobiegają wprowadzaniu danych w
nieprawidłowym formacie
Sprawdzenie zakresu
• Daje pewność, że wprowadzone liczby lub
daty mieszczą się w prawidłowym zakresie
– Stosowane wówczas, gdy pola numeryczne nie
zapobiegają wprowadzaniu liczb i dat w
nieprawidłowym zakresie
– Niektóre zakresy trudno jest określić (np. zakres
daty urodzenia), wówczas zamiast odrzucić daną
lepiej jest poprosić użytkownika o potwierdzenie
Sprawdzenie cyfr kontrolnych
• Daje większą pewność, że wprowadzony
numer jest prawidłowy
– Stosuje się wówczas, gdy cyfry kontrolne należą do
danych numerycznych (np. numery kont
bankowych)
Sprawdzenie spójności
• Daje większą pewność, że różne dane są ze
sobą zgodne
– Stosuje się wówczas, gdy dane są ze sobą
powiązane (np. nr PESEL i data urodzenia)
Sprawdzenie z bazą danych
• Wprowadzane dane są sprawdzane na
zgodność z bazą danych
– Stosowane wówczas, gdy baza danych jest
dostępna (np. baza danych kodów pocztowych i
miejscowości)
– Czasami tworzy się bazę danych na podstawie
poprzednio wprowadzonych danych
Dokumentacja projektu wejścia
• Projekty formularzy (prototypy)
• Szczegółowe zasady walidacji dla każdego
formularza.
Komponenty wyjściowe
• Raporty - przedstawiają dane potrzebne do
wykonania określonego zadania przez
człowieka
– Raporty papierowe - wydruki
– Raporty ekranowe
– Raporty sieciowe
Projektowanie wyjścia podstawowe zasady (1)
• Zrozumienie wykorzystania raportów
–
–
–
–
rzadko są czytane od deski do deski, raczej wybrane informacje
sposób sortowania informacji jest b. ważny
raporty aktualne szybko się dezaktualizują
raporty okresowe są dłużej przechowywane
• Zarządzanie dostarczaną informacją
– Raport powinien zawierać tylko informację naprawdę potrzebną do
wykonania zadania (cel raportu!)
– Do tego samego zadania użytkownik może potrzebować różnych wersji
raportu (decyzja co do zawartości powinna należeć do użytkownika)
– Najważniejsze informacje powinny być na górze raportu
– Dane powinny być sformatowane tak, by nie wymagały modyfikacji
przez użytkownika
Projektowanie wyjścia podstawowe zasady (2)
• Minimalizowanie wpływu przesunięcia danych
– Dane umieszczone na początku wydają się być
ważniejsze
• Sortowanie alfabetyczne
• Sortowanie chronologiczne
• Sortowanie wg wartości liczbowej
Przesunięcie na wykresie
90
90
80
88
70
86
60
84
50
82
40
30
80
20
78
10
76
0
I kw.
II kw. III kw. IV kw.
I kw.
II kw. III kw. IV kw.
Rodzaje raportów
•
•
•
•
Raport szczegółowy
Raport sumaryczny
Dokument zwrotny
Wykres
Raport szczegółowy
• Podaje szczegółowe informacje o wymaganych
elementów
– Stosuje się tylko w odpowiedzi na zapytanie co do
elementów spełniających określone kryteria
– Wykorzystywany dla pogłębienia wiedzy o
wybranych elementach
Raport sumaryczny
• Podaje informacje podsumowujące dla
wszystkich elementów
– Stosowany wówczas, gdy użytkownik potrzebuje
skróconej informacji o wszystkich elementach
– Wykorzystywany zazwyczaj do porównywania
informacji o elementach między sobą
Dokument zwrotny
• Podaje informacje, które mogą stanowić
wejście dla danego lub innego systemu
– Np. wydrukowana faktura będzie wprowadzana do
innego systemu księgowego
– Niektóre wymagają uzupełnienia przez
użytkownika i są zwracane do tego samego
systemu
Wykres
• Prezentuje informacje w sposób graficzny zamiast
tabeli z liczbami
– Stosowany, gdy użytkownik chce porównać dane dla kilku
elementów
– Ułatwia przybliżone porównanie, utrudnia identyfikowanie
konkretnych wartości (wówczas kojarzy się z tabelą)
• Wykresy słupkowe stosuje się dla danych dyskretnych
(oddzielnych). Wykres 3D wygląda ładnie w prezentacji, lecz jest
trudniejszy w interpretacji
• Wykresy liniowe stosuje się dla danych ciągłych w czasie
• Wykresy kołowe stosuje dla porównania proporcji względem
całości
Raporty papierowe
a raporty elektroniczne
• Raport papierowy
– Jest trwały (może być
odczytany po latach)
– Jest niezmienny (niepodatny
na modyfikacje)
– Człowiek może łatwo ogarnąć
wzrokiem dłuższy raport
– Można na nim dokonywać
notatek
– Jest drogi w produkcji,
powielaniu i przechowywaniu
– Trudno się go dostarcza na
dalsze odległości
• Raport elektroniczny
– Jest ulotny, przy archiwizacji
wrażliwy na zmianę techniki
odczytu (wymaga określonych
czytników)
– Natychmiast pokazuje
zmieniające się dane
– Odczyt informacji ograniczony
przez wielkość i rozdzielczość
ekranu
– Może być szybko i tanio
wyprodukowany i rozesłany
– Jest tani przy
przechowywaniu
Literatura
• Dennis A., Wixom B.H., Tegarden D., Systems
Analysis & Design. An Object-Oriented
Approach with UML, John Wiley and Sons,
USA, 2002