ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych

RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH
W MIEŚCIE STOŁECZNYM WARSZAWA W 2006 ROKU
1. WSTĘP
Cel opracowania jest zgodny z założeniami i merytorycznymi zaleceniami prowadzenia
monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Niniejsze opracowanie zawiera analizę
skali i struktury bezrobocia zawodach oraz popytu na pracę dla poszczególnych zawodów z
punktu widzenia ofert zatrudnienia zgłaszanych do Urzędu Pracy m.st. Warszawy. Przedstawiono
tu także analizę zawodów wykazujących deficytowość lub nadwyżkę pracowników oraz określono
kierunki zmian w odniesieniu do zawodów wywierających największy wpływ na rynek pracy.
W raporcie zawarte są również wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w zakładach pracy
i szkołach ponadgimnazjalnych, które winny pokazać pewne zjawiska i tendencje zachodzące na
lokalnym rynku pracy, związane ze zmieniającym się popytem i podażą zasobów pracy, zarówno
podkątem ilościowym, jak i jakościowym - w przekroju zawodowym. Sformułowano w nim także
wnioski i prognozy niezbędne dla prawidłowego przygotowania kierunków polityki
prozatrudnieniowej państwa.
Zjawiska zachodzące na stołecznym rynku pracy analizowane są od wielu lat na bieżąco
i z doświadczeń tych wynika, że specyfika warszawskiego rynku pracy (z jednej strony duże
nagromadzenie pracodawców, z drugiej - szkół ponadgimnazjalnych i wyższych) z pewnością nie
będzie właściwą miarą i punktem odniesienia dla innych regionów kraju.
Podstawą niniejszego opracowania są dane zawarte w załączniku 2 – „Bezrobotni według
rodzaju działalności ostatniego miesiąca pracy oraz oferty pracy” oraz w załączniku 3 –
„Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności” - do sprawozdania MPiPS – 01
o rynku pracy, za okres 01.01.2006-31.12.2006, Urzędu Pracy m.st. Warszawy, jak również wyniki
badań ankietowych przeprowadzonych w zakładach pracy i w szkołach ponadgimnazjalnych,
oraz „Raport Urzędu Pracy m.st. Warszawy 2006r”.
Raport przygotowano na podstawie wskazówek zawartych w opracowaniu „Zalecenia
metodyczne do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych” Ministerstwa
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Departamentu Rynku Pracy – Warszawa 2003 oraz na
podstawie analizy mierników zawartych w tabelach raportu. Raport dotyczy 30 dużych grup
zawodowych, 355 grup elementarnych oraz 1263 zawodów i specjalności określonych
w „Klasyfikacji zawodów i specjalności” wprowadzonej do stosowania Rozporządzeniem
Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004r. w sprawie klasyfikacji zawodów
i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania.
1
2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW (GRUP ZAWODÓW)
Na koniec grudnia 2006r. w Urzędzie Pracy m.st. Warszawy zarejestrowanych było 49.409
bezrobotnych tj. o 8.989 mniej w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego.
W Warszawie reprezentowane są pewne grupy zawodowe i specjalności, które od lat generują
stały napływ bezrobotnych, a jednocześnie dużą grupę stanowią osoby reprezentujące zawody
stale poszukiwane na stołecznym rynku pracy.
Biorąc zatem pod uwagę wartości bezwzględne należy podkreślić, że wśród 1.263 pozycji
określających zawody bezrobotnych, zaledwie tylko w 70 przypadkach nie odnotowaliśmy
reprezentantów danego zawodu.
Wiele z przedstawionych zawodów reprezentowanych jest przez wyjątkowo liczne grupy
bezrobotnych.
I tak dla przykładu:
9 robotnik magazynowy - zarejestrowanych ogółem 296 (w 2005r. – 433), w tym długotrwale
bezrobotnych 156 ( 53%);
9 robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym - zarejestrowanych ogółem 326 (w 2005r. 424) w tym długotrwale bezrobotnych 205 (63%);
9 robotnik budowlany - zarejestrowanych ogółem 524 (w 2005r. - 619), w tym długotrwale
bezrobotnych 309 (59%);
9 robotnik placowy - zarejestrowanych ogółem 259 (w 2005r. – 426), w tym długotrwale
bezrobotnych 122 (47%);
9 dozorca - zarejestrowanych ogółem 335 (w 2005r. – 416), w tym długotrwale bezrobotnych
202 (60%);
9 robotnik gospodarczy - zarejestrowanych ogółem 1918 (w 2005r. – 2772), w tym długotrwale
bezrobotnych 830 (43%);
9 sprzątaczka - zarejestrowanych ogółem 1438 (w 2005r. – 1889), w tym długotrwale
bezrobotnych 768 (53%);
9 pomoc kuchenna - zarejestrowanych ogółem 393 (w 2005r. – 459), w tym długotrwale
bezrobotnych 199 (50%).
Mimo utrzymującej się dobrej koniunktury dla firm zajmujących się transportem i spedycją
oraz obserwowanym wzrostem liczby zatrudnionych w tym sektorze, stale notujemy dużą liczbę
osób zarejestrowanych w zawodach:
9 kierowca samochodu ciężarowego - zarejestrowanych ogółem 348 (w 2005r. – 469), w tym
długotrwale bezrobotnych 196 (56 %);
2
9 kierowca samochodu osobowego - zarejestrowanych ogółem 601 (w 2005r. – 773), w tym
długotrwale bezrobotnych 317 (53%).
Urząd Pracy m.st. Warszawy wspólnie z Miejskimi Zakładami Autobusowymi oraz firmą ITS
Michalczewski podjął działania mające na celu przeprowadzenie szkoleń na kierowców
autobusów dla osób bezrobotnych. Ze szkoleń tych korzystają chętni do pracy w zawodzie
kierowcy autobusu. Z drugiej strony w rejestrze Urzędu nadal figurują osoby zarejestrowane
w ww. zawodzie (58 osób, w tym 25 osób długotrwale bezrobotnych).
Na uwagę zasługuje również sytuacja osób bezrobotnych reprezentujących zawody związane
z rzemiosłem, które od lat przeżywa poważny regres. W rejestrze Urzędu nadal pozostają osoby
zarejestrowane w tych zawodach. Sytuacja taka spowodowana jest brakiem faktycznej gotowości
i chęci tych osób do podjęcia zatrudnienia oraz brakiem odpowiednich kwalifikacji
spowodowanych długim okresem pozostawania poza zatrudnieniem.
I tak np. w zawodach:
9 szwaczka- zarejestrowanych ogółem 162 (w 2005r. – 204), w tym długotrwale bezrobotnych
98 (60%);
9 krawiec - zarejestrowanych ogółem 506 (w 2005r. – 602), w tym długotrwale bezrobotnych
274 (54%);
9 stolarz - zarejestrowanych ogółem 161 (w 2005r. – 177), w tym długotrwale bezrobotnych 66
(41%);
9 piekarz - zarejestrowanych ogółem 149 (w 2005r. – 194), w tym długotrwale bezrobotnych
67 (45%);
9 cukiernik - zarejestrowanych ogółem 218 (w 2005r. – 262), w tym długotrwale bezrobotnych
105 (48%);
9 introligator poligraficzny- zarejestrowanych ogółem 182 (w 2005r. – 252), w tym długotrwale
bezrobotnych 93 (51%).
Zawody mechaniczne i budowlane pojawiają się w statystykach dotyczących osób
bezrobotnych, w tym zwłaszcza osób długotrwale bezrobotnych od wielu lat. Nowoczesne
technologie i wszechobecna elektronika - szybko zmieniają współczesne oblicze dawnego
zawodu, a stale rosnąca wydajność pracy w sposób istotny warunkuje potrzeby kadrowe
pracodawców. Natomiast w rejestrze Urzędu pozostają osoby reprezentujące następujące
zawody:
9 elektromonter zakładowy - zarejestrowanych ogółem 242 (w 2005r. – 312), w tym
długotrwale bezrobotnych 140 (58%);
3
9 mechanik samochodów osobowych - zarejestrowanych ogółem 508 (w 2005r. – 654), w tym
długotrwale bezrobotnych 244 (48%);
9 elektromonter instalacji elektrycznych - zarejestrowanych ogółem 141 (w 2005r. – 182),
w tym długotrwale bezrobotnych 63 (45%);
9 tokarz - zarejestrowanych ogółem 364 (w 2005r. – 406), w tym długotrwale bezrobotnych
179 (49%);
9 ślusarz - zarejestrowanych ogółem 923 (w 2005r. – 1154), w tym długotrwale bezrobotnych
490 (53%);
9 malarz budowlany - zarejestrowanych ogółem 465 (w 2005r. – 565), w tym długotrwale
bezrobotnych 283 (61%);
9 monter instalacji wodno kanalizacyjnych - zarejestrowanych ogółem 319 (w 2005r. – 465),
w tym długotrwale bezrobotnych 170 (53%);
9 murarz - zarejestrowanych ogółem 322 (w 2005r. – 401), w tym długotrwale bezrobotnych
189 (59%).
Mimo wzrastającej z roku na rok liczby miejsc pracy w sektorach zatrudniających
reprezentantów przedstawionych poniżej zawodów, nie udaje się w sposób zasadniczy zmniejszyć
liczby bezrobotnych zarejestrowanych w tych grupach. I tak:
9 sprzedawca - zarejestrowanych ogółem 4566 (w 2005r. – 5539), w tym długotrwale
bezrobotnych 2480 (54%);
9 pracownik ochrony mienia i osób - zarejestrowanych ogółem 578 (w 2005r. – 734), w tym
długotrwale bezrobotnych 291 (50%);
9 fryzjer - zarejestrowanych ogółem 403 (w 2005r. – 444), w tym długotrwale bezrobotnych
167 (41%);
9 kelner - zarejestrowanych ogółem 387 (w 2005r. – 430), w tym długotrwale bezrobotnych 162
(42%);
9 bufetowy (barman) - zarejestrowanych ogółem 191 (w 2005r. – 226), w tym długotrwale
bezrobotnych 103 (54%);
9 kucharz - zarejestrowanych ogółem 386 (w 2005r. – 493), w tym długotrwale bezrobotnych
152 (39%);
9 pracownik biurowy - zarejestrowanych ogółem 2745 (w 2005r. – 3689), w tym długotrwale
bezrobotnych 1303 (47%);
9 kasjer handlowy - zarejestrowanych ogółem 343 ( 2005r. – 355), w tym długotrwale
bezrobotnych 147 (43%);
4
9 magazynier - zarejestrowanych ogółem 645 (w 2005r. – 777), w tym długotrwale
bezrobotnych 314 (49%);
9 sekretarka - zarejestrowanych ogółem 406 (w 2005r. – 490),
w tym długotrwale
bezrobotnych 212 (52%);
9 księgowy - zarejestrowanych ogółem 450 (w 2005r. – 497), w tym długotrwale bezrobotnych
237 (53%);
9 pracownik administracyjny - zarejestrowanych ogółem 425 (w 2005r. – 550), w tym
długotrwale bezrobotnych 207 (49%);
9 asystent ekonomiczny - zarejestrowanych ogółem 1446 (w 2005r. – 1643), w tym długotrwale
bezrobotnych 613 (42%);
9 przedstawiciel handlowy - zarejestrowanych ogółem 327 (w 2005r,. – 410), w tym długotrwale
bezrobotnych 174 (53%);
9 handlowiec - zarejestrowanych ogółem 459 (w 2005r. – 466), w tym długotrwale
bezrobotnych 176 (38%);
9 technik mechanik - zarejestrowanych ogółem 884 (w 2005r. – 1088), w tym długotrwale
bezrobotnych 410 (46%);
9 technik elektronik - zarejestrowanych ogółem 362 (w 2005r. – 403), w tym długotrwale
bezrobotnych 185 (51%);
9 technik elektryk - zarejestrowanych ogółem 265 (w 2005r. – 323), w tym długotrwale
bezrobotnych 118 (45%);
9 technik budownictwa - zarejestrowanych ogółem 256 (w 2005r. – 367), w tym długotrwale
bezrobotnych 138 (54%).
W rejestrze osób bezrobotnych występują również specjaliści i osoby z wykształceniem
wyższym:
9 specjalista do spraw marketingu i handlu - zarejestrowanych ogółem 401 (w 2005r. – 442),
w tym długotrwale bezrobotnych 138 (34%);
9 ekonomista - zarejestrowanych ogółem 1058 (w 2005r. – 1275), w tym długotrwale
bezrobotnych 408 (39%);
9 pielęgniarka - zarejestrowanych ogółem 175 (w 2005r. – 202), w tym długotrwale
bezrobotnych 96 (55%).
Spośród grup zawodów wymagających wykształcenia wyższego i wysokich kwalifikacji na
uwagę zasługują te, w których liczba zarejestrowanych jest bliska lub przekracza 100 osób. Z
pewnością nie są to zawody generujące same z siebie długotrwałe bezrobocie, jednak
5
wymienienie ich wydaje się zasadne, ku przestrodze i pamięci wszystkich młodych ludzi, którzy
w niedalekiej przyszłości dokonywać będą wyboru kariery zawodowej. Są to:
9 specjalista administracji publicznej - zarejestrowanych ogółem 119 (w 2005r. – 108), w tym
długotrwale bezrobotnych 30 (25%);
9 dziennikarz - zarejestrowanych ogółem 87 (w 2005r. – 105), w tym długotrwale bezrobotnych
36 (41%);
9 psycholog - zarejestrowanych ogółem 102 (w 2005r. – 114), w tym długotrwale
bezrobotnych 19 (19%);
9 politolog - zarejestrowanych ogółem 107 (w 2005r. – 122), w tym długotrwale bezrobotnych
10 (9%);
9 prawnik legislator - zarejestrowanych ogółem 121 (w 2005r. – 158), w tym długotrwale
bezrobotnych 27 (22%);
9 pedagog - zarejestrowanych ogółem 175 (w 2005r. – 161), w tym długotrwale bezrobotnych
34 (19%);
9 specjalista ds. organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych zarejestrowanych ogółem 150 (w 2005r. – 135), w tym długotrwale bezrobotnych 24 (16%);
9 specjalista do spraw finansów- zarejestrowanych ogółem 102 (w 2005r. – 111), w tym
długotrwale bezrobotnych 31 (30%);
9 specjalista bankowości - zarejestrowanych ogółem 143 (w 2005r. – 155), w tym długotrwale
bezrobotnych 60 (42%).
Jednym z elementów analizy znakomicie wskazującym zagrożenia ujawniające się na
lokalnym rynku pracy, jest badanie struktury osób bezrobotnych wg tzw. dużych grup
zawodowych, prowadzone z uwzględnieniem procentowego wskaźnika udziału każdej z nich
w całej populacji osób bezrobotnych.
Najliczniej reprezentowanymi grupami zawodowymi wśród wszystkich zarejestrowanych są:
9
pracownicy przy prostych pracach w handlu i usługach – 11,8992 (w 2005r. - 13,1734)
ogółu, co stanowi 12,3267 wszystkich długotrwale bezrobotnych;
9
robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń – 8,4844 (w 2005r. - 8,5067), co
stanowi 8,8353 wszystkich długotrwale bezrobotnych;
9
modelki, sprzedawcy i demonstratorzy - 10,6111 (w 2005r. - 10,5045), co stanowi 11,8038
wszystkich długotrwale bezrobotnych;
9
pracownicy usług osobistych i ochrony – 5,5819 (w 2005r. - 5,2591), co stanowi 5,1346
wszystkich długotrwale bezrobotnych;
6
9
pracownicy obsługi biurowej – 9,7476 (w 2005r. - 10,3434), co stanowi 9,9992 wszystkich
długotrwale bezrobotnych;
9
pracownicy pozostałych specjalności – 9,7069 (w 2005r. - 9,1178), co stanowi 9,1423
wszystkich długotrwale bezrobotnych;
9
średni personel techniczny – 6,7579 (w 2005r. - 6,7954), co stanowi 6,7128 wszystkich
długotrwale bezrobotnych;
9
pozostali specjaliści – 8,6191 (w 2005r. - 7,8147), co stanowi 5,8980 wszystkich długotrwale
bezrobotnych.
Najniższy wskaźnik można odnotować w grupach:
9
siły zbrojne - 0,0089 (w 2005r. - 0,0092);
9
przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy, zawodowi działacze - 0,0089 (w 2005r.
- 0,0073);
9
nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy – 0,0809 (w 2005r. - 0,0810);
9
rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby – 0,0112 (w 2005r. - 0,1143);
9
leśnicy i rybacy – 0,0022 (w 2005r. - 0,0055);
9
robotnicy pomocniczy w rolnictwie, rybołówstwie i pokrewni – 0,0134 (w 2005r. - 0,0147).
Wskazane powyżej grupy, wraz z „przynależnymi” do nich wskaźnikami, obrazują niemal
całą populację osób bezrobotnych w stolicy, gdzie najliczniej reprezentowane są osoby z grup
zawodowych związanych z pracami administracyjnymi, obsługą firm, bankowością, finansami, ale
też osoby zajmujące się pracą w zawodach usługowych, jak sprzedawca, przedstawiciel handlowy,
magazynier czy pracownik ochrony. Reprezentowana jest tu także ogromna grupa osób z
wykształceniem zasadniczym zawodowym lub gimnazjalnym i poniżej, dla których znalezienie
zatrudnienia jest sprawą dużo trudniejszą. Obserwowane zmiany na stołecznym rynku pracy oraz
analiza grup zawodowych pracowników z zakładów objętych zwolnieniami grupowymi wskazują
na bieżące trendy, które w krótkim czasie nie przekładają się na strukturę bezrobocia w regionie.
W 2006r. odnotowano znaczny spadek bezrobocia, co przełożyło się jedynie na zmniejszenie
liczby bezrobotnych w poszczególnych grupach zawodowych, ale nie wpłynęło w sposób istotny
na zmianę struktury bezrobocia.
W rejestrze Urzędu nadal pozostaje wiele osób bezrobotnych, które wykazują bierną
postawę, zainteresowanych tylko faktem uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego dla siebie
i rodziny, bądź też postawę roszczeniową, która wynika z braku kwalifikacji wymaganych przez
pracodawców, potęgowanych przez stale rozwijający się postęp techniczny.
7
Spośród ogółu zatrudnionych w stolicy najliczniejszą grupę stanowią pracownicy
zatrudnieni w sektorze przedsiębiorstw zajmujących się transportem, gospodarką magazynową
i łącznością; stanowią oni 34% ogółu. Następną najliczniej reprezentowaną grupą są pracownicy
sektora handel i naprawy (21%), kolejną dużą grupę stanowią pracownicy zatrudnieni
w przemyśle i stanowią oni 19%. Duża grupa pracowników (14%), jest zatrudniona w sektorze
obsługi nieruchomości i firm.
Przeciętne zatrudnienie w sektorze
przedsiębiorstw według sekcji na dzień
30.09.2006r.
obsługa
nieruchomości i
firm
14%
inne
4%
przemysł
19%
budownictwo
5%
transport,
gospodarka
magazynowa i
łączność
34%
handel i naprawy
21%
hotele i restauracje
3%
Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw we wrześniu 2006 r. wynosiło 871,3
tys. osób i było o 20,6 tys. osób, tj. o 2,4% większe, niż we wrześniu 2005 r. W stosunku do
września 2005 r. we wszystkich sekcjach nastąpił wzrost przeciętnego zatrudnienia w sektorze
przedsiębiorstw. Największy wzrost zanotowano w sekcjach: obsługa nieruchomości i firm
(o 6,4%), budownictwo (o 5,8%), handel i naprawy (o 5%), przemysł (o 1,5%), hotele
i restauracje (o 0,6%), transport, gospodarka magazynowa i łączność (o 0,1%).
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w omawianym
okresie wynosiło 3.480,63 zł i było o 5% wyższe, niż we wrześniu 2005r. We wszystkich sekcjach
odnotowano wzrost przeciętnego wynagrodzenia brutto. Najwięcej wzrosły wynagrodzenia
w następujących sekcjach: obsługa nieruchomości – 8,7%, budownictwo – 7,2%, przemysł –
5,3%. Natomiast najmniejszy wzrost odnotowano w sekcji handel i naprawy – 3,6%.
8
3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW (GRUP ZAWODÓW)
Analiza liczby ofert zatrudnienia, jakie pozostawały w dyspozycji Urzędu Pracy m.st.
Warszawy, zdaje się potwierdzać przyjęte wcześniej założenia wskazujące pewne grupy zawodowe
mogące generować bezrobocie.
Na szczególną jednak uwagę zasługuje wskaźnik określający strukturę ofert pracy według
grup zawodowych.
W 2006r. największy udział w ogólnej liczbie pozyskanych miejsc pracy miały grupy ofert
dla pracowników przy pracach prostych w handlu i usługach – 16,0605 (w 2005r. - 19,9382)
ogółu ofert, wśród nich szczególnie duże zainteresowanie pracodawców dotyczyło pomocy
i sprzątaczek biurowych, hotelowych i podobnych (11,5188), gospodarzy budynków (1,3763) oraz
zamiataczy i pokrewnych (5,8737).
Kolejną liczną grupę stanowią oferty dla pracowników usług osobistych i ochrony, które
uzyskały wskaźnik 11,1858. Wśród nich największa grupa ofert dotyczy pracowników usług
i ochrony, gdzie indziej niesklasyfikowanych 5,3253 oraz kucharzy – 2,9322. Sprzedawcy
i demonstratorzy mieli również do dyspozycji dość dużą w skali ogólnej liczbę proponowanych
miejsc pracy. Stanowiły one bowiem 9,7752 ogółu. Często pojawiające się oferty zatrudnienia
w grupie robotników pomocniczych w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie
(9,6070) oraz w grupie górników i robotników budowlanych – 9,0032, w tym szczególnie
w grupie murarzy i pokrewnych (2,9207) oraz betoniarzy (2,1638).
Najniższy wskaźnik zapotrzebowania na pracę wykazują zawody grupy określonej jako
grupa nauczycieli praktycznej nauki zawodu i instruktorów (wskaźnik 0,0229). Zgodnie ze
specyfiką warszawskiego rynku pracy nie notowaliśmy również ofert zatrudnienia dla grup:
rolników, leśników i rybaków, natomiast niewiele było ofert dla ogrodników (0,0955).
9
LICZBA OFERT PRACY LATACH 2004-2006
Miesiąc
2006 r.
2005 r.
2004 r.
2006r. -2005r.
2005r.-2004r.
Styczeń
1.617
1.240
1.164
377
76
Luty
1.722
1.828
1.202
-106
626
Marzec
2.111
1.076
1.523
1.035
-447
Kwiecień
1.766
1.246
1.563
520
-317
Maj
2.221
1.792
1.937
429
-145
Czerwiec
2.411
1.580
1.237
831
343
Lipiec
2.158
1.436
1.309
722
127
Sierpień
2.774
1.706
1.408
1.068
298
Wrzesień
3.028
2.013
1.435
1.015
578
Październik
3.665
1.730
1.448
1.935
282
Listopad
2.257
1.860
1.321
397
539
Grudzień
1.679
1.909
1.485
-230
424
Razem
27.409
19.416
17.072
7.993
2.344
LICZBA OFERT PRACY
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
2004
2005
2006
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
W porównaniu do roku 2005, w 2006 roku nastąpił wzrost o 41,2% liczby ofert pracy
pozostających w dyspozycji Urzędu.
Najczęściej zgłaszane oferty pracy:
Wyższe:
Inżynierowie:
– inżynierowie budownictwa (z uprawnieniami i znajomością języka obcego przeważnie
angielskiego) – 3000 zł – 4000 zł,
– inżynierowie elektrycy/elektronicy – od 2000 zł,
– inżynierowie informatycy (programiści - administrowanie bazami danych) – od 3000 zł,
– inżynierowie transportu (logistyka, ze znajomością języka obcego, minimum jednego
w stopniu biegłym w mowie i w piśmie) – od 2500 zł.
Ekonomiści:
– główni księgowi (staż pracy na samodzielnym stanowisku minimum 3 lata, znajomość
programów księgowych: Płatnik, Raks, Symfonia)– od 3000 zł,
10
–
–
księgowi (staż pracy minimum 1 rok, znajomość programów księgowych: Płatnik, Raks,
Symfonia) – 1500 – 3000 zł,
specjaliści ds. finansów (staż pracy minimum 1 rok) – 2500 – 3500 zł.
Zarządzanie i ekonomia:
specjalista ds. handlu i marketingu (doświadczenie zawodowe, znajomość rynków
zagranicznych – szczególnie: Rosja, Ukraina) – od 2500 zł,
– zarządcy i pośrednicy nieruchomości (licencje) – 2500 – 3000 zł lub prowizja.
–
Prawnicy (znajomość prawa, często międzynarodowego oraz znajomość języka obcego, głównie:
angielskiego, rosyjskiego i ukraińskiego) – od 3000 zł.
Nauczyciele szkół podstawowych i ponadpodstawowych (przedmioty ścisłe, języki obce:
angielski, rosyjski) – wg Karty Nauczyciela.
Tłumacze – najczęściej języka: angielskiego, rosyjskiego – 2000 – 3000 zł.
Pracownicy w ochronie zdrowia:
– pielęgniarki (wyższe i średnie medyczne, prawo wykonywania zawodu pielęgniarki) – od 1300
zł.
Technicy - średni personel techniczny:
– Technicy budownictwa najczęściej z uprawnieniami budowlanymi i doświadczeniem – od
2500 zł,
– technicy urządzeń sanitarnych z uprawnieniami – od 2000 zł,
– technicy elektrycy z uprawnieniami SEP od 1 kV, uprawnieniami wykonawczymi (ale również
bez takich uprawnień) – 1800 – 2800 zł,
– technicy elektronicy (instalacja, konserwacja maszyn i urządzeń) – 1800 – 2600 zł,
– technicy mechanicy (naprawy i konserwacja) – od 1700 zł,
– graficy komputerowi ze znajomością języków obcych głównie angielskiego – od 3000 zł,
– technicy informatyki (znajomość języka angielskiego, języka oprogramowania: Java, C, C+,
C++) – od 2800 zł,
– inspektorzy BHP – (ze stażem pracy i/lub ukończonymi kursami z zakresu BHP) najczęściej
praca na część etatu – od 1500 zł.
–
Agenci i pośrednicy ubezpieczeniowi ze średnim i z wyższym wykształceniem –
wynagrodzenie prowizyjne lub samozatrudnienie.
Agenci ds. sprzedaży:
– handlowcy, przedstawiciele handlowi (w różnych branżach) – podstawa (od 1000 zł) +
prowizja,
– telemarketerzy (wykształcenie minimum średnie, również bez doświadczenia) –
wynagrodzenie 8,00 – 15,00 zł/h,
– telemarketerzy ze znajomością języka obcego: angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego,
ukraińskiego – od 10 zł/h (netto).
Pracownicy administracyjni i biurowi:
– sekretarki, asystentki (średnie, często wyższe wykształcenie) – znajomość języków obcych –
najczęściej występujące: angielski, niemiecki, francuski, obsługa komputera, urządzeń
biurowych – od 2000 zł,
11
–
–
pracownicy obsługi biurowej ze znajomością obsługi urządzeń biurowych, pożądaną
znajomością języków obcych: angielskiego, francuskiego, niemieckiego lub rosyjskiego – 1500
– 2000 zł,
archiwiści z umiejętnością prowadzenia dokumentacji i doświadczeniem w zawodzie
– 1300-1800 zł.
Gastronomia:
– Kucharze – najchętniej z doświadczeniem i znajomością kuchni z różnych regionów świata –
od 1200 zł,
– bufetowy, kelner, barman – chętnie z doświadczeniem w zawodzie – od 1000 zł + prowizja,
– pomoc kuchenna, zmywająca – chętnie z doświadczeniem w gastronomii – 1000 – 1300 zł +
premia uznaniowa.
Sprzedawcy:
– Sprzedawcy i kasjerzy – najczęściej w sklepach ogólnospożywczych i dużych sieciach
handlowych, obsługa kasy fiskalnej, ale również bez wymagań do przyuczenia – 950 – 1500 zł,
– Pracownicy hali – od 1000 zł,
– Magazynierzy (z uprawnieniami na wózki widłowe i obsługa programów magazynowych np.
WF MAG – komputer) – 1000 – 1700 zł.
Najczęściej poszukiwane zawody usługowe:
– fryzjerzy, kosmetyczki (osoby po szkole lub z ukończonym kursem) – głównie system
prowizyjny lub 950 + prowizja,
– krawcowe (szwaczki) – mile widziany staż pracy minimum 1 rok – 1000 zł (najczęściej
akordowe),
– agenci ochrony osób i mienia (z licencją lub bez) – od 5,00 zł/h.
Robotnicy wykwalifikowani
W budownictwie:
– murarze, zbrojarze, cieśle, stolarze, malarze budowlani, brukarz, glazurnik, posadzkarz, tynkarz
z doświadczeniem w zawodzie – praca na budowie – płaca na ogół akordowa nie mniej niż
1200 zł,
– monterzy instalacji sanitarnych wewnętrznych i zewnętrznych – minimum 1 rok stażu pracy –
od 1500 zł,
– instalatorzy elektrycy – uprawnienia SEP od 1 kV, chętnie staż pracy – od 1500 zł.
Obróbka metali i mechanicy maszyn i urządzeń:
– mechanicy samochodowi (lakiernicy, blacharze, elektrycy, elektronicy samochodowi) – osoby
z doświadczeniem 3 – 5 lat, ale również osoby tuż po szkole – od 1200 – 3500 zł + przy
niższych stawkach często prowizja,
– ślusarze, frezerzy, szlifierze, tokarze, ustawiacze maszyn – osoby z doświadczeniem
zawodowym minimum 1 – 2 lata – od 1500 zł.
Kierowcy:
– Kierowcy z prawem jazdy kat. CE w transporcie towarów, praktyka w zawodzie minimum
1 – 2 lata – 2000 – 3000 zł,
– kierowcy w transporcie międzynarodowym (podstawowa znajomość języka obcego – głównie:
rosyjskiego, ukraińskiego, angielskiego i podstawy przepisów celnych) – wynagrodzenie
zryczałtowane,
– operatorzy urządzeń w transporcie: wózki załadowcze różne – konieczne uprawnienia – 1200
12
–
– 1700 zł,
operatorzy urządzeń do prac ziemnych i budowlanych: koparki, ładowarki – koniecznie
z uprawnieniami na obsługę tych urządzeń i z kilkuletnią praktyką w zawodzie – 2000 – 2700
zł.
Ogrodnicy:
- ogrodnicy i pracownicy terenów zielonych z wykształceniem średnim lub zasadniczym
zawodowym, często z uprawnieniami na traktor (prawo jazdy T) – 1000 zł – 2000 zł.
Robotnicy niewykwalifikowani:
Prace proste – bez zawodu:
– sprzątacze, dozorcy, pokojowe, czyściciele pojazdów, robotnicy gospodarczy, robotnicy
w transporcie, parkingowi – chętnie z minimum rocznym stażem pracy – 950 – 1200 zł
– .
4.
CHARAKTERYSTYKA PODMIOTÓW GOSPODARKI NARODOWEJ
Warszawa jest od wielu lat największym rynkiem pracy zarówno w województwie
mazowieckim, jak i w Polsce.
Według danych Urzędu Statystycznego (Serwis Informacyjny Urzędu Statystycznego
w Warszawie) w stolicy na dzień 30 września 2006 r., w rejestrze REGON pozostawało 301.370
podmiotów gospodarki narodowej, co stanowiło 50,1% wszystkich podmiotów gospodarczych
województwa mazowieckiego.
W porównaniu do września 2005r. liczba tych podmiotów zwiększyła się o 2,5%
(wrzesień 2005r. –294.120 podmiotów).
Wśród nich - podobnie jak w latach poprzednich - dominował sektor prywatny – 98,3%
firm.
Podmioty gospodarki narodowej pozostające w rejestrze REGON według form
własności
wyszczególnienie
ogółem
sektor publiczny
stan w dniu
30.09.2006 r.
stan w dniu
30. 09.2005 r.
30. 09.2004
= 100
301.370
294.120
102,5
5.135
5.098
100,7
122
128
95,3
60
67
92,5
283
301
94
296.235
289.019
102,5
w tym:
- przedsiębiorstwa państwowe
- spółki Skarbu Państwa
- spółki z przewagą państwowych osób
prawnych
sektor prywatny
w tym:
13
- spółki prywatne
61.902
59.661
103,8
- spółki z przewagą kapitału zagranicznego
14.682
13.742
106,8
1.589
1.593
99,7
101
97
104,1
198.033
195.253
101,4
- spółdzielnie
- zagraniczne przedsiębiorstwa drobnej
wytwórczości
- osoby fizyczne
W końcu września 2006 r. w województwie mazowieckim w systemie REGON było
zarejestrowanych 606.058 podmiotów gospodarczych, tj. o 0,7% więcej niż rok wcześniej,
w tym 442.276 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
5. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADYŻKOWYCH
Analizując dane zawarte w Tabeli T-II/P-4 „Zawody deficytowe i nadwyżkowe
w m.st. Warszawa w 2006r.” i przyjmując metodykę określoną w wytycznych, należy szczególnie
podkreślić, że wśród 1.375 pozycji określających zawody i specjalności na lokalnym rynku pracy biorąc za podstawę wyliczeń oferty zgłoszone w Urzędzie - deficyt podaży pracy wystąpił w 251
grupach zawodowych, zrównoważenie popytu na pracę i podaży pracy wystąpiło w 40
przypadkach.
Aż w 1.084 przypadkach odnotowujemy mniejsze zapotrzebowanie na prezentowane
zawody i specjalności niż odnotowana liczba osób poszukujących pracy w tych grupach.
Biorąc pod uwagę ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w ujęciu dużych
zawodów (T-II/P-5) najwyższy wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów ma grupa
92 – robotnicy pomocniczy w rolnictwie, rybołówstwie i pokrewni (3,6667) – w 2005r. była to
grupa - siły zbrojne (5,8571). Dalej ze wskaźnikiem 2,9037 plasują się kierownicy dużych
i średnich organizacji, kierownicy małych przedsiębiorstw – 2,6457, robotnicy pomocniczy w
górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie – 1,9405, operatorzy i monterzy maszyn –
1,6252, górnicy i robotnicy budowlani – 1,4655, kierowcy i operatorzy pojazdów – 1,2209,
pracownicy usług osobistych i ochrony – 1,1172. Pozostałe grupy zawodowe notują wskaźnik
0,0000 - 0,9773.
Omawiając 354 grupy czterocyfrowych zawodów i specjalności wskaźnik intensywności
nadwyżki lub deficytu zawodów aż w 84 przypadkach równy jest 0,0000. Blisko wskaźnika 1 jest
7 grup zawodowych. Wśród pozostałych na szczególną uwagę zasługują wysokie wskaźniki dla
monterów wyrobów złożonych – 51,2500, pracowników usług osobistych gdzie indziej
niesklasyfikowanych – 41,6667, praktykujących niekonwencjonalne metody terapii – 28,0000,
zastępców dyrektorów generalnych i prezesów – 25,2000, operatorów sprzętu do robót ziemnych
14
i urządzeń pokrewnych – 18,200, aktorów cyrkowych i pokrewnych – 18,0000, operatorów
urządzeń przetwórstwa chemicznego gdzie indziej niesklasyfikowani – 15,0000.
Tabela T-II/P-7 obejmująca ranking zawodów generujących długotrwałe bezrobocie każe
nam wskazać kilka grup zawodów, które są postrzegane jako potencjalne źródło przyszłego
napływu osób bezrobotnych. Tu można wskazać grupy zawodów operatorzy maszyn i urządzeń
wydobywczych i przetwórczych oraz górnicy i robotnicy budowlani.
Analizując dalej wspomniany aspekt i biorąc pod uwagę bardziej szczegółowe –
elementarne grupy zawodów należy zwrócić uwagę na fakt, że wskaźnik długotrwałego
bezrobocia osiągnął wartość 1 w 20 na 350 określonych w ramach tej klasyfikacji. Są wśród nich
meteorolodzy, kierownicy działów informatyki, kierownicy małych przedsiębiorstw usług
osobistych, porządkowych i pokrewnych, kontrolerzy robót przemysłowych, żołnierze
zasadniczej służby wojskowej, pracownicy lombardów, funkcjonariusze służby więziennej,
sędziowie, fotografowie poligraficzni, monterzy konstrukcji linowych, robotnicy pomocniczych w
leśnictwie, operatorzy maszyn do szycia, operatorzy urządzeń do nakładania powłok, operatorzy
maszyn i urządzeń do przetwórstwa mięsa i ryb, operatorzy urządzeń do rozdrabniania, mieszania
i granulowania chemikaliów, operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa owoców, warzyw,
nasion oleistych i pokrewni, operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych
gdzie indziej niesklasyfikowani, przygotowywacze włókna i przędzarze, ustawiacze-operatorzy
maszyn do obróbki drewna i pokrewni, wybierający pieniądze z automatów, odczytujących
liczniki i pokrewni.
Natomiast na drugim biegunie ze wskaźnikiem równym 0,0000 są 24 elementarne grupy
zawodów, obejmujących kadrę kierowniczą, robotników leśnych i pokrewnych, wyższych
uczestników, operatorów maszyn i urządzeń.
Na uwagę zasługuje również bardzo niski wskaźnik generujący potencjalnie długotrwałe
bezrobocie w zawodach takich, jak: lekarze, planiści produkcji, filozofowie, historycy
i politolodzy, specjaliści ochrony zdrowia, modelki, modele i pokrewni, technicy farmaceutyczni.
Kolejnym istotnym zbiorem danych podlegającym analizie są liczby obrazujące strukturę
bezrobotnych i ofert pracy według PKD T-II/P-9a). W 2006r. zarejestrowało się najwięcej osób,
które zakończyły pracę w handlu i naprawach (wskaźnik 22,2053), w tej też sekcji zgłoszonych
zostało dużo ofert pracy (wskaźnik– 20,1065). To oczywisty wynik usytuowania w Warszawie
ogromnej liczby super i hiper marketów, a także innych specjalistycznych sklepów, w których
rotacja pracowników jest bardzo duża. Drugą liczną grupę osób wśród rejestrujących się
w Urzędzie Pracy m.st. Warszawy stanowiły osoby zatrudnione dotychczas w obsłudze
nieruchomości i firm oraz w usługach (17,1916), a zgłoszone oferty w tej sekcji to 25,2946 ogółu.
15
Wysoki wskaźnik ofert zatrudnienia przypadał też na sekcje PKD: działalność usługowa,
komunalna, społeczna, indywidualna – 11,4645. Najniższy wskaźnik ofert zatrudnienia
odnotowano również w sekcjach: rybactwo - 0,0000, co chyba nie wymaga specjalnego
komentarza.
6.
ANALIZA
PROGNOZOWANYCH
ZAWODÓW
DEFICYTOWYCH
I NADWYŻKOWYCH
W listopadzie 2006r. pracownicy pionu marketingu Urzędu przeprowadzili badanie
sondażowe w 2.678 zakładach pracy wskazanych w próbie przekazanej do Urzędu przez GUS.
Celem badania miało być uzyskanie informacji o stanie zatrudnienia w zakładach pracy oraz
dokonanych w nich zmianach kadrowych w 2006r., planowanych przyjęciach i zwolnieniach
pracowników w poszczególnych zawodach w 2007r. oraz przyczynach przewidywanego ruchu
pracowników. Badanie zostało przeprowadzone w formie ankiety, która została rozesłana do
wszystkich 2.678 zakładów pracy, spośród których tylko 501 pracodawców złożyło wypełniony
formularz - 182 zakłady pracy z sektora publicznego i 319 prywatnych podmiotów
gospodarczych, zatrudniały one łącznie 154.662 osoby, 25 podmiotów gospodarczych było w
zawieszeniu, likwidacji lub upadłości, a z 536 firmami nie było kontaktu (np. nieaktualny adres),
natomiast 1.616 pracodawców nie złożyło formularza.
Przedstawione poniżej wyniki nie opisują lokalnego rynku pracy. Według danych Urzędu
Statystycznego (Serwis Informacyjny Urzędu Statystycznego w Warszawie) w stolicy na dzień 30
września 2006 r., w rejestrze REGON pozostawało 301.370 podmiotów gospodarki narodowej
natomiast niniejsza analiza obejmuje dane z zaledwie 501 zakładów pracy. Jest więc w pełni
zrozumiałe, że tych danych nie można odpowiedzialnie mówić o sytuacji i tendencjach na
lokalnym rynku pracy.
Otrzymane dane zostały wprowadzone do systemu i pomnożone przez wagę, jaka została
przypisana przez GUS danemu zakładowi pracy. Działanie takie miało na celu, według informacji
płynących z Ministerstwa, uogólnienie otrzymanych danych.
Wśród firm, które odesłały do nas wypełnione ankiety; było 127 firm z sekcji obsługa
nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (w tych
firmach zatrudnionych było łącznie 26.618 osób), 89 firm związanych było z branżą handel
hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku
osobistego i domowego (zatrudnionych było 20.675 osób), 63 firmy związane były z sekcją
edukacja (zatrudnionych było 13.005 osób), 56 firm działało w branży związanej
16
z przetwórstwem przemysłowym (zatrudniały 16.360 osób), natomiast 29 firm działało w branży
związanej z budownictwem (14.312 osób zatrudnionych).
Na podstawie nadesłanych ankiet otrzymaliśmy informację, że w okresie od 31
października 2006r. do 31 października 2007r. pracodawcy zaplanowali przyjęcie do pracy
229.546 osób, (w tym 64.818 absolwentów), z czego 10.759 osób ma być przyjętych w sektorze
publicznym a 218.787 osób w sektorze prywatnym. Pracodawcy przewidują również, że w tym
samym okresie zwolnią 68.530 osób (8.415 osób z sektora publicznego i 60.115 osób z sektora
prywatnego).
Analizując przewidywane przyjęcia i zwolnienia pracowników według rodzaju
prowadzonej działalności w okresie od 31 października 2006r. do 31 października 2007r.
przewiduje się, że najwięcej osób zostanie zatrudnionych w sekcji PKD budownictwo - przyjęcia
do pracy – 65.989 osób, zwolnienia z pracy – 2.331 osób (wskaźnik płynności kadr – 2.830,9309),
w sekcji handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz
artykułów użytku osobistego i domowego - przyjęcia do pracy – 46.790 osób, zwolnienia z pracy
– 5.314 osób (wskaźnik płynności kadr – 880,5043), w obsługa nieruchomości, wynajem i usługi
związane z prowadzeniem działalności gospodarczej - przyjęcia do pracy – 39.842 osoby,
zwolnienia z pracy – 18.253 osoby (wskaźnik płynności kadr – 218,2764). Najmniej przyjęć do
pracy planowane jest w sekcjach PKD rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo - przyjęcia do pracy – 16
osób, zwolnienia z pracy – 0 osób (wskaźnik płynności kadr – max) oraz wytwarzanie
i zaopatrywanie w energię elektryczną - przyjęcia do pracy – 343 osób, zwolnienia z pracy – 1.184
osób (wskaźnik płynności kadr – 28,9696).
W sekcjach edukacja, wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną oraz transport,
gospodarka magazynowa i łączność pracodawcy mają zamiar zwolnić więcej osób, niż przyjąć do
pracy. Wskaźnik płynności kadr dla tych sekcji wynosi odpowiednio 18,9289; 28,9696 oraz
99,1102 (cokolwiek to oznacza).
Biorąc pod uwagę przewidywane przyjęcia i zwolnienia pracowników według grup
zawodów (tablica 3.4) największy ruch kadrowy przewidywany jest w grupie - pracownicy usług
osobistych i ochrony – przewidywane przyjęcia do pracy – 57.962 osoby, zwolnienia z pracy –
44.998 osób (wskaźnik płynności kadr – 128,8102), a w tej grupie największą grupę stanowią
pracownicy usług domowych i gastronomicznych (przewidywane przyjęcia do pracy – 41.176
osób, zwolnienia z pracy – 31.764 osoby, wskaźnik płynności kadr – 129,6310). Kolejna grupa,
w której przewidywany jest ruch kadrowy to modelki, sprzedawcy i demonstratorzy
przewidywane przyjęcia do pracy – 34.356 osób, zwolnienia z pracy – 4.098 osób (wskaźnik
17
płynności kadr – 838,3602) oraz górnicy i robotnicy budowlani – przewidywane przyjęcia do
pracy – 31.288 osób, zwolnienia z pracy – 3.914 osób (wskaźnik płynności kadr – 799,3868).
Najmniejsze zmiany kadrowe przewidywane są w grupie w grupie robotnicy zawodów
precyzyjnych, ceramicy, wytwórcy wyrobów galanteryjnych, robotnicy poligraficzni i pokrewni przewidywane przyjęcia do pracy – 22 osoby, zwolnienia z pracy – 48 osób (wskaźnik płynności
kadr – 45,8333) oraz operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i przetwórczych przewidywane przyjęcia do pracy – 68 osób, zwolnienia z pracy – 12 osób (wskaźnik płynności
kadr – 566,6667).
Z danych zawartych w tabeli 3.6, czyli „Przewidywane przyjęcia i zwolnienia
pracowników według zawodów w okresie od 31.10.2006 do 31.10.2007” wynika, że spośród 343
zawodów wymienionych w omawianej tabeli w 202 zawodach pracodawcy przewidują, że tylko
zatrudnią pracowników (wskaźnik płynności kadr = max). Są to takie zawody, jak: dyrektor
wykonawczy, lekarz – alergolog, technik telekomunikacji, technik informatyk, fryzjer,
kosmetyczki i pokrewni, dekarz, mechanik samochodów osobowych, pozostali maszyniści
maszyn drukujących, pozostali kierowcy samochodów ciężarowych.
Natomiast w 26 zawodach pracodawcy nie tylko nie przewidują przyjęć pracowników, ale
wręcz zapowiadają zwolnienia. Są to takie zwody jak: kierownik małego przedsiębiorstwa w
gospodarce magazynowej, transporcie i łączności, pedagog szkolny, pozostali operatorzy sprzętu
komputerowego i pokrewni, informator handlowy.
W pozostałych zawodach pracodawcy deklarują zarówno przyjęcia, jak i zwolnienia
pracowników z pracy. Spośród nich najwyższy wskaźnik płynności kadr występuje w zawodach:
pozostali informatycy gdzie indziej niesklasyfikowani – przewidywane przyjęcia do pracy – 1.288
osób, zwolnienia z pracy – 4 osoby (wskaźnik płynności kadr – 32.200,0000), magazynier –
przewidywane przyjęcia do pracy – 2.609 osób, zwolnienia z pracy – 9 osób (wskaźnik płynności
kadr – 28.988,8889), radca prawny – przewidywane przyjęcia do pracy – 854 osób, zwolnienia z
pracy – 4 osób (wskaźnik płynności kadr – 21.350,0000), programista – 5.635 osób, zwolnienia z
pracy – 33 osoby (wskaźnik płynności kadr – 17.075,7576), pozostali robotnicy przy pracach
prostych w przemyśle – przewidywane przyjęcia do pracy - 8.755 osób, zwolnienia z pracy – 55
osoby (wskaźnik płynności kadr – 15.918,1818). Natomiast najniższy wskaźnik płynności kadr
występuje w zawodach: nauczyciel matematyki – przewidywane przyjęcia do pracy - 11 osób,
zwolnienia z pracy – 857 osób (wskaźnik płynności kadr – 1,2835), sekretarz asystent –
przewidywane przyjęcia do pracy - 32 osoby, zwolnienia z pracy – 824 osoby (wskaźnik płynności
kadr – 3,8835), sprzątaczka asystent – przewidywane przyjęcia do pracy - 57 osób, zwolnienia z
pracy – 1.259 osób (wskaźnik płynności kadr – 4,5274), nauczyciel języka obcego –
18
przewidywane przyjęcia do pracy - 88 osób, zwolnienia z pracy – 1.682 osoby (wskaźnik
płynności kadr – 5,2319), gospodarz domu – przewidywane przyjęcia do pracy - 11 osób,
zwolnienia z pracy – 82 osoby (wskaźnik płynności kadr – 13,4146), archiwista – przewidywane
przyjęcia do pracy - 4 osoby, zwolnienia z pracy – 26 osób (wskaźnik płynności kadr – 15,3846).
7.
ANALIZA SYTUACJI ABSOLWENTÓW NA RYNKU PRACY
W listopadzie 2006r. Urząd Pracy m.st. Warszawy przeprowadził badanie sondażowe
w szkołach ponadgimnazjalnych. Celem badania było uzyskanie informacji o liczbie absolwentów
według zawodów, którzy ukończyli szkołę w roku 2006 oraz o przewidywanej liczbie
absolwentów według zawodów w 2007r. Ankiet zostały rozesłane do 489 szkół
ponadgimnazjalnych, w tym do 73 uczelni wyższych. Nadeszło 188 ankiet zwrotnych z:
− 17 szkół wyższych kształcących w takich zawodach, jak m.in.: ekonomista, pozostali
nauczyciele szkół specjalnych, psycholog, nauczyciel wychowania fizycznego, pozostali
inżynierowie mechanicy, pozostali specjaliści szkolnictwa i wychowania gdzie indziej
niesklasyfikowani, pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej
niesklasyfikowani, specjaliści ochrony środowiska,
− 12 policealnych kształcących w takich zawodach, jak m.in.: pracownik socjalny, technik
informatyk, technik geodeta, technik budownictwa, asystent ekonomiczny, masażysta, kelner,
technik fizjoterapii, technik farmaceutyczny, organizator usług hotelarskich, organizator
obsługi turystycznej,
− 27 szkół średnich technicznych (technika, licea zawodowe) kształcących w takich zawodach,
jak
m.in.:
technik
mechanik,
technik
elektryk,
elektronik,
organizator
usług
gastronomicznych, asystent ekonomiczny, technik budownictwa, handlowiec, asystent
ekonomiczny,
− 110 liceów ogólnokształcących kształcących absolwentów, którzy po ukończeniu szkoły nie
mają zawodu, a wśród tej grupy są również licea profilowane kształcące w takich zawodach,
jak m.in.: pozostali pracownicy bibliotek i informacji naukowej, asystent ekonomiczny,
pracownik administracyjny, pozostali pracownicy do spraw finansowych i handlowych gdzie
indziej niesklasyfikowani, handlowiec. Absolwenci tych szkół, mimo iż stanowią dużą grupę
nie będą zasadniczo wpływać na kształtowanie się rynku pracy, ponieważ większość z nich
kontynuuje naukę w szkołach wyższych dziennych, a wśród grupy zarejestrowanych dużą
część stanowią studenci studiów wieczorowych lub zaocznych,
19
− 22 zasadniczych szkół zawodowych kształcących w takich zawodach jak m.in.: cukiernik,
kucharz małej gastronomii, pozostali mechanicy pojazdów samochodowych, fryzjer,
sprzedawca, pozostali elektromechanicy.
Na podstawie danych z otrzymanych ankiet powstały tabele wynikowe opisujące m.in.
strukturę zawodową absolwentów według poziomu wykształcenia i zawodów w m.st. Warszawa
w latach 2006 i 2007 – tabela 4.2.
W ubiegłym roku najwięcej osób ukończyło szkoły wyższe uzyskując dyplom w zawodzie:
ekonomista – 958 osób, pozostali nauczyciele szkół specjalnych – 902 osoby, psycholog – 821
osób, nauczyciel wychowania fizycznego – 685 osób, pozostali inżynierowie mechanicy – 676
osób. W przypadku wykształcenia policealnego i średniego zawodowego najwięcej osób
ukończyło edukację w zawodach: organizator usług hotelarskich – 213 osób, technik elektronik –
212 osób, technik mechanik – 167 osób, asystent ekonomiczny – 151 osób. Absolwenci, którzy
ukończyli licea są osobami bez zawodu (9.321 osób). Na rynek pracy trafiły też osoby z
wykształceniem zasadniczym zawodowym posiadające zawód: kucharz małej gastronomii – 218
osób, sprzedawca – 130, cukiernik – 118 osób, fryzjer – 103 osoby.
W 2007r., najliczniej reprezentowaną grupę kończącą szkoły wyższe będą absolwenci
wykształceni w zawodach: psychologa – 1.853 osoby, pozostali nauczyciele szkół specjalnych –
1.018 osób, ekonomiści – 828 osób, pozostali specjaliści szkolnictwa i wychowawcy gdzie indziej
niesklasyfikowani, pozostali architekci, urbaniści i pokrewni – 703 osoby, pozostali inżynierowie
mechanicy – 675 osób. Wśród osób kończących szkoły policealne i średnie zawodowe, podobnie
jak w roku ubiegłym, najwięcej będzie absolwentów, którzy uzyskają wykształcenie w zawodzie
technik elektronik – 174 osoby, technik mechanik – 172 osoby, organizator usług hotelarskich –
167 osób, technik fizjoterapii – 161 osób. Licea ogólnokształcące ukończą osoby bez
określonego zawodu – 9.785 osób. W przypadku osób, które ukończą zasadnicze szkoły
zawodowe najwięcej absolwentów będzie w zawodach: kucharz małej gastronomii – 255 osób,
fryzjer – 135 osób, cukiernik – 102 osoby.
Liczba osób bezrobotnych do 25. roku życia zarejestrowanych w Urzędzie Pracy m.st.
Warszawy na koniec grudnia 2006r. wynosiła 4.819, tj. 9,7% ogółu bezrobotnych.
W grudniu 2006r. w Urzędzie:
¾ zarejestrowano 799 osób bezrobotnych do 25. roku życia,
¾ wyłączono z rejestru 973 osoby do 25. roku życia
- z czego pracę podjęło 315 osób,
- nie potwierdziły gotowości 433 osoby.
W okresie od stycznia do grudnia 2006r. w Urzędzie:
20
¾ zarejestrowano 13.198 osób bezrobotnych do 25. roku życia
¾ wyłączono z ewidencji 13.868 osób bezrobotnych do 25. roku życia, z czego pracę podjęło
4.688 z nich, a 5.637 osób zostało wyrejestrowanych z powodu braku potwierdzenia
gotowości do podjęcia pracy.
Osoby bezrobotne do 25. roku życia według wykształcenia stan na koniec grudnia 2006r.
wyższe
9%
32%
25%
policealne i średnie
zawodowe
średnie ogólnokształcące
zasadnicze zawodowe
14%
19%
gimnazjalne i poniżej
W Warszawie wśród osób bezrobotnych do 25. roku życia najbardziej liczną grupę
stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej 1.566 osób – tj. 32%. Tylko 443
osoby mają wykształcenie wyższe. Stanowi to 9% ogółu osób zarejestrowanych jako
bezrobotne do 25. roku życia.
Ponadto należy wspomnieć, że według danych pozostających w dyspozycji Urzędu
(obliczonych zgodnie w wytycznymi Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej) w okresie od
1 lipca 2006r. do 31 grudnia 2006r. najwięcej zarejestrowało się absolwentów liceów
ogólnokształcących – 192 osoby, Uniwersytetu Warszawskiego – 140 osób, Szkoły Głównej
Gospodarstwa Wiejskiego – 76 osób, Wyższej Szkoły Handlu i Prawa – 48 osób, zasadniczych
szkół zawodowych – 43 osób, techników ekonomicznych – 37 osób, Politechniki
Warszawskiej – 36 osób, Wyższej Szkoły Ekonomicznej – 31 osób. Spośród absolwentów,
którzy zarejestrowali się w omawianym okresie w Urzędzie najwięcej było osób, które nie
posiadały zawodu – 276 osób, 73 osoby posiadały zawód ekonomisty, 39 osób to
reprezentanci zawodu prawnik legislator, 32 osoby to asystenci ekonomiczni, 30 osób pracownicy biurowi, również 30 osób posiadało zawód specjalista do spraw organizacji usług
gastronomicznych, hotelarskich.
21
8.
WNIOSKI
Przedstawiona powyżej analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych, będąca
wynikiem zastosowanych sposobów liczenia wskaźników nie może jednoznacznie wskazywać na
główne kierunki problemowe. Przedstawiona analiza nie przedstawia pełnego obrazu lokalnego
rynku pracy. W niniejszym opracowaniu analizowane są tylko dane, które były w dyspozycji
Urzędu.
Urząd Pracy m.st. Warszawy analizuje bowiem tylko to, co wynika z dokumentacji
przedstawionej przez osoby bezrobotne lub pracodawców, którzy zetknęli się z Urzędem. Nie ma
możliwości włączenia w badanie wszystkich osób, które w rzeczywistości nie pracują, jednak nie
pozostają w oficjalnych rejestrach. Nie mamy też możliwości włączenia w badanie sondażowe w
zakładach pracy wszystkich pracodawców; nie ma nawet możliwości „wpłynięcia” na
pracodawców, którzy zostali wytypowani do badania, aby odesłali otrzymane kwestionariusze.
Również gdy idzie o oferty zatrudnienia można mówić tylko o danych, jakie można
odczytać z propozycji pozostających w dyspozycji Urzędu. Jak wiadomo w Warszawie istnieje
wiele firm zajmujących się pośrednictwem pracy, a ponadto pracodawcy zgłaszają swoje
zapotrzebowanie na pracowników w Internecie lub w prasie. Wiele informacji o rzeczywistym
popycie na pracę mimo zapisów ustawowych nie trafia do Urzędu i nie znajduje swojego
odzwierciedlenia
w
dokonanej
analizie,
gdyż
nie
ma
żadnych
metod
kontroli
przepływu informacji na ten temat.
Analiza suchych liczb i wskaźników pokazuje tylko wycinek problemu i nie diagnozuje
jego przyczyn. Analiza ilościowa nie dostarcza kompleksowej wiedzy o przyczynach pozostawania
bez pracy, czy też niechęci do podnoszenia kwalifikacji, które można zbadać technikami
jakościowymi. Wyciągnięcie zatem wniosków z opracowań ilościowych zawsze będzie obarczone
błędem i stanowić jedynie częściową diagnozę, do której należy zawsze dodać wiedzę i
spostrzeżenia specjalistów zajmujących się problematyką rynku pracy.
Warto też pamiętać, że sytuacja na lokalnym rynku pracy zmienia się powoli. Porównując
dane z raportu za 2005r. oraz dane zawarte w tegorocznym raporcie nie obserwuje się istotnych
zmian. Jeżeli je odnotowano, to okazywały się one niemalże „kosmetyczne”.
Z danych liczbowych można wyczytać, podobnie jak rok wcześniej, że na terenie
Warszawy jest ogromna grupa osób reprezentujących zawody związane z handlem i sprzedażą.
Do tej również grupy osób adresowana jest duża liczba ofert zatrudnienia. Wydaje się zatem, że
bezrobocie według wskaźnika powinno maleć, nie zawsze jednak ma to swoje odzwierciedelenie
w praktyce. Pośród wielu przyczyn pozostawania bez pracy najważniejsze to brak motywacji,
22
chęci uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, umiejętności samodzielnego poszukiwania pracy,
sumienności, rzetelności czyli zestaw cech, których zbadanie metodą ilościową nie jest możliwe.
Warszawa, jako metropolia rozwija się i realizuje inwestycje, które generują miejsca pracy
w bardzo określonych zawodach, najczęściej wymagających wysokich kwalifikacji. Jak wynika
z badań, osoby reprezentujące grupy zawodowe z wykształceniem wyższym, np. inżynierowie
i specjaliści zarówno w branży technicznej, jak i ekonomiści, bankowcy finansiści, administracja
i szeroko rozumiany sektor usług będą miały zdecydowanie mniejsze problemy ze znalezieniem
odpowiedniego zatrudnienia, niż osoby reprezentujące zawody związane z wykształceniem
zasadniczym zawodowym lub bez kwalifikacji.
Z analiz przeprowadzanych przez Urząd wynika, że poprawiła się sytuacja młodzieży,
a szczególnie absolwentów szkół wyższych na rynku pracy, którzy m.in. dzięki prowadzonym
przez Urząd projektom i programom rozpoczynali karierę zawodową jako stażyści, a dziś są
cenionymi pracownikami wielu renomowanych instytucji. Nie bez znaczenia pozostaje też fakt
dotyczący emigracji zarobkowej coraz bardziej popularnej wśród młodzieży.
W Warszawie wśród osób bezrobotnych do 25. roku życia najbardziej liczną grupę
stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej 1.566 osób – tj. 32%. Tylko 443 osoby
mają wykształcenie wyższe. Stanowi to 9% ogółu osób zarejestrowanych jako bezrobotne do 25.
roku życia. Dlatego, jak się wydaję nie jest nadinterpretacją wniosek, że warszawski rynek pracy
przyjmuje wykształconych, zdeterminowanych i kreatywnych ludzi, o czym świadczą choćby
przywoływane wskaźniki.
W najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy nadal pozostają osoby długotrwale bezrobotne,
które stanowią 62,5% ogółu bezrobotnych oraz osoby powyżej 50. roku życia, stanowiące 33%
ogółu bezrobotnych. Dla nich również przygotowywane są specjalne projekty i programy
zmierzające do podniesienia atrakcyjności tych osób na rynku pracy, która dawałaby im
porównywalne szanse z innymi osobami w ubieganiu się o wolne miejsce pracy.
Brak istotnych - z punktu widzenia pracodawców - kwalifikacji, niedostosowanie
kompetencji do potrzeb lokalnego rynku pracy – mimo teoretycznie deklarowanej przynależności
do danej grupy zawodowej - powoduje, że mimo istniejącego zapotrzebowania na pracownika na
dane stanowisko, nie można znaleźć wśród osób zarejestrowanych odpowiedniego kandydata.
Publiczne służby zatrudnienia nie mogą samodzielnie wpłynąć na zmniejszenie
rozmiarów bezrobocia, czyli zmniejszenia niedopasowania między podażą pracy a popytem na nią
w wielu kategoriach. Mogą natomiast wpływać na poprawę struktury pewnych grup zawodowych,
podniesienie poziomu umiejętności zawodowych potencjalnych pracowników, stałe uaktualnianie
23
i poszerzanie ich wiedzy, mogą wreszcie ułatwiać sam proces poszukiwania pracy, a promując
postawy aktywne ułatwiać podjęcie działalności gospodarczej.
Urząd Pracy m.st. Warszawy nieustannie doskonali system doradztwa zawodowego
i rozwija unikatową w skali kraju sieci klubów pracy. Udostępnia też osobom poszukującym pracy
komputery i kioski multimedialne dla potrzeb samodzielnego poszukiwania pracy w ramach
programu „Praca z Internetu” oraz realizuje projekty współfinansowane ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego, stwarzając dobre warunki dla wszystkich osób
prezentujących aktywną postawę w poszukiwaniu pracy.
Ważnym punktem, który należy poruszyć we wnioskach jest element badania
sondażowego, które zostało przeprowadzone w listopadzie 2006r. w 2.678 zakładach pracy
wskazanych w próbie przekazanej przez GUS. Sposób badania, zadane pytania i wyznaczenie do
realizacji urzędów pracy nie przyczyniły się osiągnięcia oczekiwanych rezultatów. Ponadto
zbadanie takiej liczby podmiotów wymagało poświęcenia temu zadaniu ogromnej ilości czasu
kilku merytorycznych pracowników, a zaproponowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki
Społecznej sposób badania m.in. wysyłania ankiet drogą pocztową za zwrotnym potwierdzeniem
odbioru pochłonął ponad 20 tys. zł a otrzymane wyniki nie wniosły nic nowego do ogólnej
wiedzy na temat stołecznego rynku pracy.
W odpowiedzi na propozycję przeprowadzenia badania zaledwie 501 pracodawców
złożyło wypełnione formularze z 536 firmami nie było kontaktu w związku z nieaktualnym
adresem, 25 zakładów pracy było już zlikwidowanych lub w trakcie likwidacji, natomiast 1.616
pracodawców nie złożyło formularza. Dla przykładu jedną z instytucji, która nie złożyła
formularz a (odmówiła złożenia formularza) jest Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, które
jest koordynatorem prowadzonych analiz rynku pracy. Istotną przeszkodą w prawidłowej
realizacji „analizy” była stale zmieniająca się koncepcja ich liczenia, przetwarzania i generowania
wyników, a także chaos otrzymywanych przez nas maili z MPiPS. Informacje były niespójne
i niejasne oraz tworzone były z dużym opóźnieniem.
Baza firm przekazana przez GUS pozostawia wiele do życzenia. Niektóre zakłady pracy
nie istnieją od 10, a nawet 20 lat. Duża część z nich już dawno zmieniła adresy. Niektóre
instytucje państwowe przeszły dwie, a nawet trzy reorganizacje np. Biuro Ochrony Dóbr Kultury
i Muzeów przekształciło się w Urząd Generalnego Konserwatora Zabytków, który 1 kwietnia
2002r. został zlikwidowany, a jego pracownicy stali się pracownikami Ministerstwa Kultury
i Dziedzictwa ,Narodowego, natomiast w 2005r. zniesiono Ministerstwo Edukacji Narodowej
i utworzono Ministerstwo Edukacji i Nauki, które w 2006r. zostało zniesione i powstało
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej.
24
Co prowadzić może do wniosku, że baza danych przygotowana przez GUS przez wiele lat nie
była aktualizowana.
Należy również wspomnieć, że dane dotyczące zmian popytu i podaży na pracę
pracodawcy co kwartał przesyłają do GUS. Tu należy się zastanowić czy badanie popytu na prace
nie powinno być przeprowadzane przez inną jednostkę niż urząd pracy. Wdaje się, że jednostką,
która i tak zbiera dane o pracodawców jest GUS.
Kolejny problem dotyczy samej konstrukcji kwestionariusza sondażowego popytu na
pracę, szczególnie gdy badaniu podlegają urzędy administracji publicznej, ponieważ podlegają one
specjalnym przepisom w zakresie procedur naboru pracowników do pracy i rozwiązywania
stosunków pracy. Ponadto wiele firm, które złożyły formularze nie odpowiedziało na II część
kwestionariusza dotyczącą planów na 2007r., ponieważ w listopadzie 2006r. nie miały jeszcze
poczynionych takich ustaleń. Znakomita część wybranych do badania pracodawców to
jednoosobowe firmy, które nigdy nikogo nie zatrudniały.
Należy też wspomnieć, że wskaźnik płynności kadr nie odzwierciedla planowanych
przepływów kadrowych, gdyż pokazuje stosunek liczby osób, które będą przyjęte do pracy do
liczby zwolnionych z pracy ogółem pomnożony przez 100%. Wysoki wskaźnik wskazuje na to, że
w danej grupie zawodowej więcej będzie osób przyjętych do pracy niż zwolnionych, jednakże nie
pokazuje on, jaka będzie skala zmian. Dla przykładu w grupie prawnicy wskaźnik płynności kadr
ma wartość 4500,000 co oznacza, że będzie przyjętych do pracy 45 osób, a 1 osoba zostanie
zwolniona z pracy, natomiast w przypadku grupy pracownicy usług osobistych i ochrony
wskaźnik ma wartość 102,8094 co znowu oznacza, że 11.747 osób zostanie zatrudnionych,
a 11.426 osób zostanie zwolnionych z pracy.
Bardzo ważnym elementem prowadzonego monitoringu jest ankieta skierowana do szkół
ponadgimnazjalnych. Ankiety zostały rozesłane do 489 szkół ponadgimnazjalnych, w tym do 73
uczelni wyższych. Zbadanie takiej liczby szkół wymagało poświęcenia temu zadaniu ogromnej
ilości czasu merytorycznych pracowników, którzy realizację swoich bieżących zadań musieli
zawiesić na czas prowadzenia badania. Należy wspomnieć, że w przypadku Warszawy wszystkie
dane liczbowe dotyczące szkół ponadgimnazjalnych oraz ich uczniów posiada Biuro Edukacji
Urzędu m.st. Warszawy, może więc to jest instytucja, która powinna być partnerem przy realizacji
tego projektu.
Tak naprawdę wyniki uzyskane z analizy ankiet niewiele mówią, gdyż nie wiadomo kto
z absolwentów znajdzie pracę a kto nie. Absolwenci liceów, którzy kończą szkołę nie uzyskawszy
zawodu często nie trafią do rejestru Urzędu. W większości przypadków znajdą oni pracę lub będą
kontynuowali naukę na studiach.
25
Ponadto należy nadmienić, że ankieta nie została dopasowana do przeprowadzania
badania w szkołach wyższych. Była ona źle skonstruowana i wywoływała oburzenie wśród
pracowników uczelni wyższych, więc należałoby się zastanowić nad jej zmianą. Ankietowanie
szkół wyższych powinno odbywać się z wykorzystaniem zupełnie innych narzędzi i absolutnie nie
za pośrednictwem urzędu pracy. Urząd Pracy m.st. Warszawy stale współpracuje z biurami karier
różnych uczelni, realizujemy wiele wspólnych projektów i nie chcielibyśmy, aby za
pośrednictwem tak skonstruowanej ankiety podejmować ważne - z punktu widzenia przyszłości
zawodowej wielu tysięcy osób – kwestie w zakresie trafności wyboru studiów.
Wspomnieć należy, że bardzo wiele osób studiujących na warszawskich uczelniach
pochodzi spoza Warszawy i tak naprawdę po ukończeni studiów nie trafią oni na warszawski
rynek pracy.
Wiedza o naszych klientach, dotycząca ich kwalifikacji jest dla nas zawsze podstawą do
podejmowania i planowania kompleksowych usług; nie wydaje się jednak, aby zaprezentowany
sposób prowadzenia wyliczeń w sposób istotny wpłynął na kształtowanie polityki edukacji czy
rynku pracy. Szczególnie mało przydatne będą wyniki, jakie generuje sytuacja panująca
w Warszawie, w porównywaniu z innymi rejonami kraju.
26