Zmiany w statusie języka kaszubskiego od połowy XX wieku do

Jadwiga Zieniukowa
Zmiany w statusie języka kaszubskiego od połowy XX wieku
do początku XXI wieku
„Język” to środek werbalnego porozumiewania się ludzi we wspólnocie
komunikatywnej. O jego statusie decydują: struktura (leksyka i gramatyka),
społeczne
funkcjonowanie
oraz
prestiż,
tj.
wartościujące
społeczne
postrzeganie danego języka. Zdobywanie prestiżu jest uwarunkowane
tworzeniem normy ponaddialektalnej (języka literackiego, standardowego),
rozwojem piśmiennictwa, zakresem funkcjonowania języka (język żywy,
zdolny do tworzenia tekstów stylu wysokiego).
Artykuł ukazuje zmiany w statusie kaszubszczyzny od końca II wojny
światowej do dziś, przejście od wielojęzyczności Kaszub (dawniej 4 kody:
gwarowy
kaszubski,
polski
standardowy,
niemiecki
standardowy,
dolnoniemiecki) do bilingwizmu kaszubsko-polskiego oraz od kaszubszczyzny
dialektalnej do języka literackiego. Autorka wyróżnia tu dwa okresy: 1. od
1945 r. do ok. 1975 r. – zagrożenie dominacją języka polskiego, niski prestiż,
osłabienie
przekazu
międzypokoleniowego
(ale
rozwój
badań
kaszubszczyzny); 2. od ok.1975 r. (przyjęcie zasad pisowni kaszubskiej) do
dziś – ożywienie kaszubszczyzny, tendencje emancypacyjne, formowanie
języka literackiego, wielość kanałów jego upowszechniania, polityka językowa
instytucji, wzrost prestiżu (od 2005 r. prawny status języka regionalnego w
Polsce).
1