This copy is for personal use only

-
ed
.
Otrzymano:
2003.05.16
Zaakceptowano:2003.07.18
ibu
tio
np
roh
ibit
ORIGINAL ARTICLE
Own modification of arteriography of subclavian artery
compression in thoracic outlet region
W∏asna modyfikacja w diagnostyce arteriograficznej ucisku t´tnicy
podobojczykowej w obszarze górnego otworu klatki piersiowej
1
2
Katedra i Klinika Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Transplantacyjnej Akademii Medycznej we Wroc∏awiu, Wroc∏aw, Polska
Katedra Radiologii Akademii Medycznej we Wroc∏awiu, Zak∏ad Radiologii, Wroc∏aw, Polska
-d
istr
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Artur Pupka1, Jerzy Garcarek2, Grzegorz Ka∏u˝a1, Maciej Karasek2, Piotr Szyber1
Adres autora: Atrur Pupka, Katedra i Klinika Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Transplantacyjnej Akademii Medycznej,
ul. Poniatowskiego 2, 50-326 Wroc∏aw, Polska, email: [email protected]
Summary
The purpose of this study was to assess the results of subclavian arteriography performed
with the abduction test modified by Lang and the authors’ original method in thoracic
outlet syndrome, and to evaluate the skeletal/muscle anomalies in thoracic outlet and their
influence on the compression of subclavian artery.
Material/Method:
This paper presents examination and treatment of 30 patients with the thoracic outlet syndrom. In all patients Seldinger subclavian arteriography was performed. The compression
of subclavian artery was evaluated in Lang test and our own method, hyperabduction test
with oblique positions and a roller under back. All patients were examined for skeletal/muscle anomalies in thoracic outlet region and for defects of posture.
Results:
Hemodynamic essential compression of the subclavian artery (above 50%) was identified in
all patients when the modified arteriography was applied. The average degree of compression
of the subclavian artery in our modification of arteriography (75.8%) was much higher than
the average degree of the pressure of the subclavian artery in the Lang test (45%). Skeletal
and muscle anomalies found in each patient caused a compression between first rib and clavicule of subclavian artery, subclavian vein and brachial plexus in thoracic outlet region.
Conclusions:
In this study, subclavian arteriography with the Lang modification of provocation test with
oblique position and roller under the back is presented as a better method of examination
of a compression of the artery. The skeletal pathologies and defects of posture cause the
compression of the subclavian artery.
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
eo
nly
Background:
-
http://www.polradiol.com/pub/pjr/vol_68/nr_3/3685.pdf
op
PDF file:
arteriography • subclavian artery • thoracic outlet syndrome • compression
y is
key words:
is c
Wst´p
Zespo∏em uciskowym górnego otworu klatki piersiowej okreÊla si´ patologiczne objawy neurologiczne i naczyniowe wyst´pujàce w obr´bie koƒczyn górnych, a wywo∏ane uciskiem
na splot barkowy, t´tnic´ podobojczykowà i ˝y∏´ podobojczykowà w obszarze górnego otworu klatki piersiowej. Kompresja dotyczy zwykle wszystkich elementów p´czka naczynio-
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Radiology
w w w. P o l R a d i o l . c o m
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Polish
Journal of
Sygnatura: Pol J Radiol, 2003; 68(3): 51-55
wo-nerwowego z dominacjà jednej z trzech grup objawów
(neurologicznych, t´tniczych lub ˝ylnych) [2,3,8,10,11].
Do powstania objawów zespo∏u uciskowego górnego otworu klatki piersiowej przyczyniajà si´ uwarunkowania anatomiczne, wady wrodzone, urazy szyi i barku oraz zaburzenia czynnoÊciowe [2,3,8]. Dodatkowo nale˝y wymieniç takie czynniki jak typ budowy, p∏eç i wiek [2,3,8]. Zespó∏ uci-
51
-
ed
.
Pol J Radiol, 2003; 68(3): 51-55
Stopieƒ ucisku w %
120
100
80
60
40
20
-
0
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30.
Chory
Pozycja 2
Metoda w∏asna
Medycznej we Wroc∏awiu z powodu zespo∏u uciskowego górnego otworu klatki piersiowej, u których wykonano badanie
arteriograficzne t´tnicy podobojczykowej (lata 1994–2000).
eo
nly
Arteriografi´ t´tnicy podobojczykowej wykonywano metodà Seldingera, przez nak∏ucie t´tnicy udowej, w trzech pozycjach u∏o˝enia koƒczyny górnej i chorego:
us
Pozycja spoczynkowego u∏o˝enia koƒczyny górnej wzd∏u˝
cia∏a horyzontalnie le˝àcego chorego.
Pozycja u∏o˝enia koƒczyny górnej i g∏owy chorego jak
w zmodyfikowanej przez Langa próbie odwiedzeniowej,
czyli z odwiedzonym ramieniem, zgi´tà koƒczynà górnà
w stawie ∏okciowym i r´kà u∏o˝onà pod potylicà oraz g∏owà skr´conà w stron´ przeciwnà do badanej (choremu polecano równie˝ wykonanie g∏´bokiego wdechu w czasie badania). W tej pozycji dochodzi do uciÊni´cia, u osób chorych, p´czka naczyniowo-nerwowego przez przemieszczajàcy si´ do góry o 30 stopni i do ty∏u o 35 stopni obojczyk.
Dodatkowo nast´puje nasilenie ucisku przez napi´te mi´Ênie pochy∏e. Cia∏o chorego w pozycji horyzontalnej.
Z∏o˝ona etiopatogeneza zespo∏u uciskowego górnego otworu klatki piersiowej, ró˝norodnoÊç oraz brak charakterystycznych objawów, szczególnie we wczesnym okresie choroby jest przyczynà trudnoÊci jego rozpoznawania [3,8,11].
Istniejà ró˝ne schematy post´powania diagnostycznego
[1,4–7,9,12]. Celem pracy jest ocena wyników arteriografii
t´tnicy podobojczykowej wykonywanej oryginalnà metodà
w∏asnà w aspekcie anomalii kostnych w obszarze górnego
otworu klatki piersiowej.
52
Th
Materia∏ i Metoda
is c
op
y is
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
for
pe
rs
on
al
skowy górnego otworu klatki piersiowej wyst´puje najcz´Êciej u kobiet, z astenicznym typem budowy cia∏a, w trzeciej lub czwartej dekadzie ˝ycia [2,8,10]. W tym wieku dochodzi do fizjologicznego opadania obr´czy barkowej. Do
ucisku p´czka naczyniowo-nerwowego dochodzi wtedy
najcz´Êciej w przestrzeni mi´dzy I ˝ebrem i obojczykiem.
U m´˝czyzn decydujàce znaczenie w rozwoju ucisku ma
przerost mi´Êni [2,8]. Wyst´puje on u ludzi, którzy koƒczyny górne obarczajà du˝ym wysi∏kiem fizycznym np. kulturystów, górników czy gimnastyków. U du˝ej cz´Êci chorych
z zespo∏em górnego otworu klatki piersiowej stwierdza si´
typowe wady postawy: przodopochylenie miednicy ze zniesieniem lordozy l´dêwiowej, zniesienie kyfozy piersiowej,
odstajàce dolne koƒce ∏opatek [2,8]. Poza tym, do przyczyn
zespo∏u nale˝à równie˝ zmiany zwyrodnieniowe kr´gos∏upa szyjnego i zmiany o charakterze dyskopatii, które powodujà napi´cie odpowiednich mi´Êni lub prowokujà powstawanie zaburzeƒ postawy [2,8]. U ludzi zbudowanych prawid∏owo zmiany uciskowe w górnym otworze klatki piersiowej rozwijajà si´ w wyniku istnienia patologicznych
zmian kostnych (najcz´Êciej ˝ebro szyjne, szczàtkowe I ˝ebro, ˝ebro I dwudzielne lub podwójne), patologii w∏óknistomi´Êniowych (pasma w∏ókniste ∏àczàce wyrostek poprzeczny kr´gu C7 z I ˝ebrem, przesuni´cia przyczepów mi´Êni
pochy∏ych lub ich zrost), urazów g∏owy i szyi powodujàcych trwa∏y skurcz mi´Êni pochy∏ych [2,3,8].
-d
istr
Figure 1. The comparison of compression of the subclavian artery in position 2 and in our method.
Rycina 1. Porównanie ucisku t´tnicy podobojczykowej w pozycji 2 i metodzie w∏asnej.
-
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
1.
ibu
tio
np
roh
ibit
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Original Article
Ocenie poddano 30 chorych leczonych w Katedrze i Klinice
Chirurgii Naczyniowej, Ogólnej i Transplantacyjnej Akademii
W∏asna modyfikacja – u∏o˝enie koƒczyny górnej i g∏owy
chorego jak w zmodyfikowanej próbie odwiedzeniowej oraz
w projekcji skoÊnej dog∏owowo z ramieniem ‘C’ z pod∏o˝eniem wa∏ka o gruboÊci 15 cm pod plecy pacjenta na wysokoÊci ∏opatek.
Ocenie w badaniu arteriograficznym w pozycji 1 poddawano stan t´tnicy podobojczykowej w pozycji spoczynkowego
u∏o˝enia koƒczyny górnej. SzerokoÊç t´tnicy w tej pozycji
stanowi∏a podstaw´ do dalszych obliczeƒ.
W arteriografii wykonywanej w pozycji 2 i metodzie w∏asnej oceniano stopieƒ geometrycznego ucisku t´tnicy podobojczykowej (procentowe zw´˝enie jej Êwiat∏a) i miejsce
tego zw´˝enia, czyli przyczyn´ ucisku.
U wszystkich chorych wykonywano badanie rentgenowskie
pogranicza szyjno-piersiowego celem wykazania ewentual-
-
ibu
tio
np
roh
ibit
ed
.
Pupka A et al – Own modification of arterography of subclavian artery…
Figure 3. Subclavian artery compression in our method.
Rycina 3. Ucisk t´tnicy podobojczykowej w metodzie w∏asnej.
Table 1. Profile of patients with thoracic outlet syndrom.
Tabela 1. Charakterystyka chorych z zespo∏em uciskowym górnego
otworu klatki piersiowej.
wej by∏ wi´kszy przy zastosowaniu metody w∏asnej. Ucisk
t´tnicy podobojczykowej jest w tej pozycji wi´kszy i lepiej
widoczny ni˝ w pozycji 2. Stosujàc to porównanie zwraca
uwag´ tak˝e fakt, ˝e dla 5 chorych z wartoÊciami stopnia
ucisku t´tnicy podobojczykowej poni˝ej 100% w pozycji 2
dochodzi do ca∏kowitego zaciÊni´cie t´tnicy podobojczykowej w metodzie w∏asnej.
Charakterystyka
-d
istr
Figure 2. Subclavian arteriography in the Lang modified test.
Rycina 2. Arteriografia t´tnicy podobojczykowej w zmodyfikowanej
próbie Langa.
Liczba chorych
18
2
1
5
5
5
12
5
6
5
10
10
eo
nly
Przedstawione omówienie poparliÊmy równie˝ analizà statystycznà. Ârednie wartoÊci dla stopnia ucisku t´tnicy podobojczykowej w metodzie w∏asnej (75,8%±21,29) sà du˝o
wi´ksze ni˝ Êrednie wartoÊci dla stopnia ucisku t´tnicy
podobojczykowej w pozycji 2 (45%±40,14).
us
Porównanie Êrednich wartoÊci stopnia ucisku t´tnicy podobojczykowej w obu metodach diagnostycznych, wykonane
za pomocà testu t-Studenta wykaza∏o istotne statystycznie
ró˝nice na poziomie istotnoÊci 0,01.
al
Anomalie kostne
Szczatkowe I ˝ebro
Dwudzielne I ˝ebro
˚ebro szyjne
Patologia
Pasmo chrz´stne
Wady postawy
Brak kyfozy i lordozy
Skolioza
Odstajàce ∏opatki
Atletyczna budowa cia∏a
Asteniczna budowa cia∏a
on
nych zmian kostnych w obszarze górnego otworu klatki
piersiowej oraz badanie budowy i postawy cia∏a.
pe
rs
Wyniki
for
Rycina 1 przedstawia porównanie stopnia procentowego
ucisku t´tnicy podobojczykowej w pozycji 2 i metodzie
w∏asnej, dla poszczególnych pacjentów.
op
y is
W przedstawionym porównaniu widaç, ˝e u 9 chorych (30%)
arteriografia wykonana w pozycji 2 nie wykaza∏a ucisku t´tnicy podobojczykowej (Rycina 2). Taka sytuacja nie wystàpi∏a u tych chorych w przypadku zastosowania arteriograficznej metody w∏asnej (Rycina 3). Ca∏kowite zamkni´cie t´tnicy
podobojczykowej stwierdzono w 5 przypadkach (17%) w pozycji 2 i w 11 (36%) przy zastosowaniu metody w∏asnej.
is c
W przedziale poni˝ej 50% ucisku t´tnicy podobojczykowej
nie wyst´pujà przypadki arteriografii wykonanej metodà
w∏asnà. Natomiast a˝ w 18 arteriografiach (60%) wykonanych w pozycji 2 wartoÊç ucisku t´tnicy podobojczykowej
mieÊci∏a si´ poni˝ej 50%.
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Pol J Radiol, 2003; 68(3): 51-55
Analizujàc przedstawione porównanie widaç wyraênie, ˝e
dla ka˝dego chorego stopieƒ ucisku t´tnicy podobojczyko-
W wykonanych badania rentgenowskich pogranicza szyjno-piersiowego w projekcji przednio-tylnej zmiany w obszarze górnego otworu klatki piersiowej stwierdzono u 18
chorych (60%) (˝ebro szyjne, pasmo w∏oknisto-chrz´stne
miedzy wyrostkiem poprzecznym kr´gu C7 i I ˝ebrem,
dwudzielne I ˝ebro, szczàtkowe I ˝ebro, wyd∏u˝ony wyrostek poprzeczny kr´gu C7) (Tabela 1). Wady postawy (skolioza, zniesienie fizjologicznej kyfozy lub lordozy, odstajàce
∏opatki) wykazano u 12 chorych, w tym u 5 chorych bez patologii kostnych w badaniu rentgenowskim pogranicza
szyjno-piersiowego (Tabela 1). U 10 chorych stwierdzono
atletycznà budow´ cia∏a, w tym u 3 chorych bez zmian
w obr´bie górnego otworu klatki piersiowej (Tabela 1). U 10
chorych stwierdzono astenicznà budow´ cia∏a, w tym u 4
chorych bez zmian radiologicznych.
U ka˝dego badanego chorego stwierdzono zmiany kostnomi´Êniowe wywo∏ujàce ucisk p´czka naczyniowo-nerwowego w obszarze górnego otworu klatki piersiowej.
Omówienie
Stosowanie pozycji w∏asnej w diagnostyce arteriograficznej
zespo∏u uciskowego górnego otworu klatki piersiowej mia∏o
na celu pokazanie ucisku na t´tnic´ podobojczykowà w innej ni˝ przednio-tylna projekcji i odmiennej próbie u∏o˝e-
53
-
ed
.
Pol J Radiol, 2003; 68(3): 51-55
niowej. Opisywano arteriografi´ t´tnicy podobojczykowej
w trakcie zastosowania zmodyfikowanej próby odwiedzeniowej, uk∏adajàc chorego w pozycji skoÊnej lewej lub prawej pod kàtem 30–40 stopni [3]. W dost´pnym piÊmiennictwie nie spotkano si´ z wykonywaniem arteriografii w u∏o˝eniu chorego jak w zastosowanej modyfikacji arteriografii
[1,6,9,10]. Dlatego te˝ pozycja ta zosta∏a nazwana metodà
w∏asnà. Przestrzeƒ, którà dysponuje t´tnica podobojczykowa mi´dzy I ˝ebrem i obojczykiem zale˝na jest od ka˝dorazowego ustawienia obojczyka. Obojczyk uniesiony ku górze
wst´puje przed t´tnic´, a obojczyk opuszczony ku do∏owi
ca∏kowicie ods∏ania ∏uk t´tnicy. Za∏o˝eniem metody w∏asnej by∏a ocena przydatnoÊci projekcji skoÊnej do oceny
zw´˝eƒ t´tnicy podobojczykowej. Szczególne warunki anatomiczne tej okolicy, zw∏aszcza miejsce skrzy˝owania t´tnicy podobojczykowej z obojczykiem powodujà, ˝e w arteriografii wykonywanej w projekcji przednio-tylnej zw´˝enia naczynia b´dàce wynikiem ucisku w tej p∏aszczyênie
mogà byç niewidoczne lub mylnie ocenione. Dodatkowo
przesuni´cie obojczyków do ty∏u przez pod∏o˝enie wa∏ka
pod plecy powinno nasiliç ucisk t´tnicy podobojczykowej
u chorych z zespo∏em uciskowym górnego otworu klatki
piersiowej przez zbli˝enie obojczyka do I ˝ebra (jak w teÊcie u∏o˝eniowym ˝ebrowo-obojczykowym).
ibu
tio
np
roh
ibit
Na poparcie tego wniosku nale˝y przytoczyç wynik arteriografii t´tnicy podobojczykowej wykonywanej u chorych bez
objawów zespo∏u uciskowego górnego otworu klatki piersiowej (arteriografi´ t´tnicy podobojczykowej u tych chorych wykonywano z powodu innych chorób). U ˝adnego
z tych chorych nie wykazano ucisku na t´tnic´ podobojczykowà w metodzie w∏asnej i pozycji 2.
U∏o˝enie chorego metodà w∏asnà zwi´ksza stopieƒ ucisku
p´czka naczyniowo-nerwowego w obszarze górnego otworu klatki piersiowej w porównaniu ze zmodyfikowanà próbà odwiedzeniowà. Zmodyfikowana przez Langa próba odwiedzeniowa jest powszechnie stosowanym i szczególnie
przydatnym testem u∏o˝eniowym w diagnostyce nieinwazyjnej i arteriograficznej zespo∏u uciskowego górnego otworu klatki piersiowej [4,5,7,12].
eo
nly
-d
istr
Analiza patologii powodujàcych zw´˝enie lub wype∏nienie
przestrzeni mi´dzy I ˝ebrem i obojczykiem, a tym samym
stwarzajàca korzystne warunki dla ucisku t´tnicy podobojczykowej, wykaza∏a ich obecnoÊç u wszystkich badanych
chorych. Zmiany w budowie I ˝ebra, wady postawy i asteniczna budowa cia∏a z opadajàcà obr´czà barkowà powodujà zw´˝enie przestrzeni mi´dzy I ˝ebrem i obojczykiem
[2,8,10,11]. ˚ebro szyjne, d∏ugi wyrostek poprzeczny kr´gu
C7, pasma chrz´stne, przerost mi´Êni pochy∏ych u kulturystów wype∏niajà obszar mi´dzy I ˝ebrem i obojczykiem
[2,8,10,11]. Opisane patologie wywo∏ujà ucisk na t´tnic´
podobojczykowà, który jest obrazowany badaniem arteriograficznym w trakcie testów u∏o˝eniowych, w szczególnoÊci we w∏asnej modyfikacji arteriografii.
us
Wnioski
1. Arteriografia t´tnicy podobojczykowej z zastosowaniem
w∏asnej modyfikacji, z pod∏o˝eniem wa∏ka pod plecy chorego i u∏o˝eniem koƒczyny górnej i g∏owy chorego jak
przy zmodyfikowanej próbie odwiedzeniowej oraz u∏o˝eniem chorego w pozycji skoÊnej dog∏owowej umo˝liwia
w∏aÊciwà wizualizacj´ naczynia w zespole uciskowym
górnego otworu klatki piersiowej.
y is
for
pe
rs
on
al
Przyjmujàc za istotne hemodynamicznie, czyli powodujàce
pojawienie si´ objawów niedokrwienia koƒczyny górnej,
uciÊni´cie t´tnicy podobojczykowej o 50% szerokoÊci Êwiat∏a, Êrednia wartoÊç procentowego ucisku t´tnicy podobojczykowej w pozycji 2 wynosi∏a 45% i waha∏a si´ granicach
od 0 do 100%, a Êrednia wartoÊç procentowego ucisku t´tnicy podobojczykowej w metodzie w∏asnej wynosi∏a 75,8%
i waha∏a si´ w granicach 50–100%. W pozycji 2 wartoÊç procentowego ucisku równa 50 i wi´cej procent wyst´powa∏a
w 40% przypadków (12 chorych). U 18 chorych (60%) wartoÊç procentowego ucisku t´tnicy podobojczykowej w pozycji 2 lokowa∏a si´ poni˝ej jej hemodynamicznie istotnego
ucisku. Nale˝y podkreÊliç, ˝e w 30% przypadków (9 chorych) w pozycji 2 nie uwidoczniono ucisku t´tnicy podobojczykowej. Stosujàc metod´ w∏asnà osiàgni´to dla tej grupy
chorych wartoÊci procentowego ucisku t´tnicy podobojczykowej od 50 do 54%. Na podstawie tej analizy, istotnych statystycznie ró˝nic wartoÊci Êrednich procentowego ucisku
w pozycji 2 i metodzie w∏asnej, które dla pozycji 2 lokujà si´
poni˝ej 50% (czyli poni˝ej wartoÊci istotnej hemodynamicznie), a dla metody w∏asnej znacznie powy˝ej, oraz na podstawie analizy wariancji Êredniej wartoÊci ucisku t´tnicy
podobojczykowej, która jest du˝o wy˝sza dla Êredniej w pozycji 2 ni˝ w metodzie w∏asnej uwa˝amy, ˝e w∏aÊciwà metodà do oceny stopnia ucisku t´tnicy podobojczykowej w arteriografii u chorych z podejrzeniem zespo∏u uciskowego
górnego otworu klatki piersiowej jest metoda w∏asna.
is c
op
Wykonujàc arteriografi´ t´tnicy podobojczykowej w pozycji
2 i metodà w∏asnà, uwag´ zwraca fakt, ˝e u 5 chorych,
u których w pozycji 2 wartoÊç procentowego ucisku t´tnicy
podobojczykowej by∏a mniejsza od 100% (w 3 przypadkach
A równa∏o si´ 98%, a w pozosta∏ych 50% i 58%), wartoÊç
ucisku w metodzie w∏asnej wynios∏a 100%. Na podstawie
porównania w arteriografii przypadków ca∏kowitego zaciÊni´cia t´tnicy podobojczykowej w pozycji 3 z pozycjà 2,
w której do tego zamkni´cia nie dosz∏o, nale˝y sàdziç, ˝e
metoda w∏asna zwi´ksza ucisk na t´tnic´ podobojczykowà.
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Original Article
54
2. Ucisk t´tnicy podobojczykowej wywo∏ywany jest zw´˝eniem lub wype∏nieniem przestrzeni mi´dzy I ˝ebrem
i obojczykiem.
PiÊmiennictwo:
1. Gillard J, Perez-Cousin M, Hachulla E et al: Diagnosing thoracic
outlet syndrome: contribution of provocative tests, ultrasonography,
electrophysiology, and helical computed tomography in 48 patients.
Joint Bone Spine, 2001; 68: 416-424
2. Gruss JD, Hiemer W, Bartels D: Klinik, Diagnostik und Therapie des
Thoracic Outlet Syndroms. VASA, 1987; 16: 337-344
3. Kwiatkowska W: Zespó∏ uciskowy górnego otworu klatki piersiowej.
Pol Tyg Lek, 1993; 48: 669-672
4. Lang EK: Arteriographic Diagnosis of the Thoracic Outlet Syndromes.
Radiology, 1965; 84: 296-303
5. Lang EK: Roentgenographic Diagnosis of the Neurovascular
Compressions Syndromes. Radiology, 1962; 76: 58-63
6. Mastora I, Remy-Jardin M, Suess C et al: Dose reduction in spiral CT
angiography of thoracic outlet syndrome by anatomically adapted
tube current modulation. Eur Radiol, 2001; 11: 590-596
7. Mielecki T: Zespó∏ górnego otworu klatki piersiowej. Pol Przeg Rad
Med Nukl, 1980; 44: 45-52
-
Pupka A et al – Own modification of arterography of subclavian artery…
10. Sheth RN, Belzberg AJ: Diagnosis and treatment of thoracic outlet
syndrome. Neurosurg Clin N Am, 2001; 12: 295-309
9. Remy-Jardin M, Remy J, Masson P et al: Helical CT angiography of
thoracic outlet syndrome: functional anatomy. AJR Am J
Roentgenol, 2000; 174: 1667-1674
11. Urschel HC, Patel A: Thoracic Otlet Syndromes. Curr Treat Options
Cardiovasc Med, 2003; 5: 163-168
ed
.
8. Pupka A, Szyber P: Zespó∏ uciskowy górnego otworu klatki
piersiowej – diagnostyka i leczenie. Terapia, 2000; 8: 16-21
ibu
tio
np
roh
ibit
12. Weibel J, Fields WS: Arteriographic studies of thoracic outlet
syndrome. Br J Radiol, 1967; 40: 676-684
-
y is
op
is c
Th
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
eo
nly
-d
istr
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Pol J Radiol, 2003; 68(3): 51-55
55