Jak powtarzaē materia

biologia w liceum
Jak powtarzaç materia∏
Potyczki mi∏oÊników biologii w dwóch ods∏onach
Lekcje biologii o charakterze
powtórzeniowym mogà mieç
rozmaite formy i ró˝ny charakter.
Przedstawiam dwie propozycje
turnieju jako przyk∏adu takich lekcji
(lub ich fragmentów).
BEATA MOKWA
I. TEST ANALOGII
Test wykorzystuje rozumowanie przez analogi´, czyli przenoszenie twierdzeƒ o jednym
przedmiocie na inny, na podstawie zachodzàcych mi´dzy nimi podobieƒstw. Na przyk∏ad:
Twoim zadaniem jest wskazanie brakujàcego
s∏owa spoÊród czterech podanych:
cz∏owiek – p∏uca, jesiotr – ...
a) skrzela,
b) p∏uca,
c) tchawki,
d) p∏ucotchawki.
Prawid∏owa odpowiedê: a) skrzela.
Test dotyczy dzia∏u: Niektóre czynniki wywo∏ujàce choroby cz∏owieka.
1. Choroby cywilizacyjne – nadciÊnienie t´tnicze, choroby spo∏eczne –....
a) albinizm,
b) grypa,
c) alkoholizm,
d) cholera.
1/2005
2. Mi´sak – ch∏oniak, tkanka mi´Êniowa –....
a) krew,
b) tkanka t∏uszczowa,
c) chrzàstka,
d) tkanka limfatyczna.
3. Alergeny – alergia, kancerogeny –....
a) mutacje,
b) nowotwory,
c) histamina,
d) serotonina.
4. Wirus – grypa, bakteria –....
a) AIDS,
b) ospa,
c) opryszczka,
d) angina.
5. Zapalenie wàtroby typu A – produkty spo˝ywcze i zanieczyszczona woda, AIDS –....
a) Êlina,
b) pot,
c) krew,
d) droga kropelkowa.
6. Widliszek – zimnica, wesz –....
a) zgorzel,
b) tyfus plamisty,
c) ospa,
d) rze˝àczka.
7. Bruzdog∏owiec szeroki – tasiemczyca,
owsik –....
a) tenioza,
b) trychinoza,
c) enterobioza,
d) toksoplazmoza.
8. Paso˝yt sta∏y – glista ludzka,
paso˝yt czasowy –....
a) owsik,
b) kleszcz,
c) w∏osieƒ spiralny,
d) tasiemiec uzbrojony.
51
51
biologia w liceum
9. Paso˝yt wielodomowy – motylica wàtrobowa, paso˝yt jednodomowy –....
a) bruzdog∏owiec szeroki,
b) tasiemiec uzbrojony,
c) glista ludzka,
d) tasiemiec nieuzbrojony.
10. Radioterapia – promieniowanie jonizujàce, chemioterapia –....
a) cytostatyki,
b) hormony,
c) DNA,
d) kriosonda.
11. M´˝czyêni – nowotwory p∏uc, kobiety –....
a) nowotwory ˝o∏àdka,
b) nowotwory skóry,
c) nowotwory szyjki macicy,
d) nowotwory mózgu.
II. KLASOWY KONKURS ORNITOLOGICZNY
Gra dydaktyczna – planszowa
Gra dotyczy dzia∏u: Ró˝norodnoÊç ˝ycia
na Ziemi.
Udzia∏ w grze pozwala uczniom na powtórzenie materia∏u w czasie jednej godziny lekcyjnej, na aktywny udzia∏ w lekcji, a tak˝e
efektywne wspó∏dzia∏anie w zespole.
Uczniowie, w wyniku losowania, zostajà podzieleni na 3 grupy oraz jury. Nast´pnie
zapoznajà si´ z regulaminem gry. W czasie
lekcji na tablicy znajduje si´ magnetyczna plansza do gry (przygotowana wed∏ug za∏àczonego wzoru). Potrzebne sà te˝ magnesy
w trzech kolorach oraz kostka do gry.
PLANSZA DO GRY
Start
Stop
PREMIA
Stop
Stop
PREMIA
Stop
PREMIA
Stop
META
52
52
biologia w szkole
biologia w liceum
Regulamin gry
1. Podzia∏ klasy na trzy zespo∏y, oznaczone
kolorowymi szarfami:
– zespó∏ ˝ó∏ty – Jastrz´bie,
– zespó∏ zielony – Soko∏y,
– zespó∏ czerwony – Or∏y,
i jury, które b´dzie czuwa∏o nad stronà technicznà i merytorycznà.
2. Na tablicy znajduje si´ plansza do gry i trzy
magnesy w kolorach odpowiadajàcych barwom grup.
3. Ka˝dy zespó∏ ma kostk´ do gry, którà b´dzie rzuca∏ po kolei ka˝dy cz∏onek zespo∏u –
zaczyna zawsze pierwsza osoba z lewej.
4. Warunkiem przesuni´cia magnesu o liczb´
pól wyznaczonych kostkà jest poprawne
udzielenie odpowiedzi na pytanie.
5. Odpowiedzi udziela ten cz∏onek zespo∏u, który rzuca∏ kostkà, ale mo˝e konsultowaç odpowiedê z ca∏à grupà. Je˝eli zespó∏ nie odpowie
na pytanie – pozostaje w tym samym miejscu.
6. PoprawnoÊç odpowiedzi ocenia jury.
7. Czas wi´kszoÊci odpowiedzi jest limitowany i wynosi 30 sekund. Czas odmierza jury.
8. Pola na planszy zaznaczone napisem PREMIA pozwalajà na ruch magnesem bez odpowiedzi na pytanie.
9. Pola na planszy zaznaczone napisem
STOP oznaczajà, ˝e jeÊli zespó∏ odpowie
na pytanie, magnes pozostaje w tym samym
miejscu. Gdy grupa nie zna odpowiedzi
na pytanie, zespó∏ cofa si´ o 2 pola.
10. Wygrywa zespó∏, który pierwszy dotrze
do mety i udzieli poprawnej odpowiedzi
na pytanie fina∏owe; je˝eli grupa nie odpowie na pytanie fina∏owe, cofa si´ o 3 pola.
11. KolejnoÊç odpowiedzi poszczególnych zespo∏ów ustalamy losowo poprzez rzut kostkà.
3. Pytania dotyczàce rozpoznawania ptaków
na podstawie ich piór.
4. Pytania dotyczàce okreÊlania Êrodowiska
˝ycia i rodzaju przyjmowanego pokarmu ptaków, których sylwetki przedstawione sà
na rysunku.
5. Pytania dotyczàce rozpoznawania (wÊród
grupy podanych) gatunków chronionych.
6. Pytania testu wielokrotnego wyboru.
7. Pytania otwarte krótkiej odpowiedzi, np.
a) Jakie przystosowania do lotu
i oszcz´dnej gospodarki wodnej sà widoczne w budowie i dzia∏aniu uk∏adu wydalniczego?
b) Na czym polega podwójna akomodacja oka?
c) W jaki sposób ptaki morskie usuwajà
nadmiar soli z organizmu?
d) W jaki sposób ptaki rozdrabniajà pobrany pokarm?
e) Dlaczego gruczo∏ kuprowy jest dobrze
rozwini´ty u ptaków zwiàzanych ze Êrodowiskiem wodnym?
f) Z jakich elementów zbudowane jest
pióro ptaka?
g) Jaki ptak ma dobrze rozwini´ty zmys∏
w´chu?
h) Jaki narzàd jest u ptaków odpowiedzialny za wydawanie dêwi´ków?
i) Gdzie znajduje si´ najbli˝sza Stacja
Ornitologiczna?
Przyk∏adowe kategorie pytaƒ:
1. Pytania „z filmem”.
Jak nazywa si´ ptak, którego sylwetk´ oglàdamy i do jakiego nale˝y rz´du?
2. Pytania „z kasetà”.
Jak nazywa si´ ptak, którego g∏os s∏yszymy?
mgr BEATA MOKWA
1/2005
Odpowiedzi do testu analogii: 1c, 2d, 3b, 4d,
5c, 6b, 7c, 8b, 9c, 10a, 11c nauczyciel dyplomowany w II Liceum
Ogólnokszta∏càcym w Starogardzie Gdaƒskim,
sta˝ pracy 13 lat
53
53