polsk krav på lønn og fereiepenger

SŁOWO WSTĘPNE
Niniejsza broszura została wydana przez organizacje pomocy prawnej JussBuss i Poradnictwo Prawne dla Kobiet (JURK).
Ta broszura jest jedną z pięciu z zakresu prawa pracy. Broszury te to:
1.
Umowa o pracę i środowisko w miejscu pracy
2.
Urlop i urlop okolicznościowy
3.
Prawo do wynagrodzenia i pieniędzy urlopowych
4.
Wypowiedzenie, wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym i
urlop postojowy
5.
Uprawnienia podczas ciąży i w związku z porodem. Ta broszura
dostępna jest tylko w języku norweskim.
Pragniemy podziękować profesorowi Henningowi Jakhellnowi
przeczytanie oraz skontrolowanie broszur pod kątem prawnym.
Broszura została ostatnio uaktulniona w maju 2009 przez grupę ds.
socjalnych, ubezpieczeń i prawa pracy w Juss-Buss.
Niniejsza broszura została przetłumaczona z języka norweskiego na polski w Wydziale Tłumaczeń
Oslo, październik 2010.
za
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE ......................................................................................3
2. PRACODAWCA NIE WYPŁACA WYNAGRODZENIA
...........................4
2.1. Odmowa wypłaty z powodu braku woli
4
2.1.1. Wprowadzenie..................................................................................4
2.1.2. Sposób postępowania......................................................................4
2.1.3. Do sądu polubownego (forliksrådet).................................................5
2.1.4. Zażalenie do sądu polubownego......................................................6
2.1.5. Dalsze odwołanie..............................................................................6
2.2. Brak zdolności płatniczej
2.2.1. Wprowadzenie..................................................................................7
2.2.2. Sposób postępowania......................................................................8
2.3. Ważne linki
11
3. PRACODAWCA NIE WYPŁACIŁ PIENIĘDZY URLOPOWYCH..............13
4. Przedawnienie prawa do wynagrodzenia i pieniĘdzy urlopowych......14
5. POTRĄCENIA Z PŁACY I PIENIĘDZY URLOPOWYCH..........................15
5.1. Wprowadzenie
15
5.2. Dozwolone prawnie potrącenia z płacy i pieniędzy urlopowych
15
5.3. Informacja o dokonaniu potrącenia
18
5.4. Sposób postępowania w przypadku nielegalnych potrąceń
18
5.5. Konsekwencje potrąceń sprzecznych z prawem
18
6. WYPŁACONO ZBYT DUŻO WYNAGRODZENIA....................................19
6.1. Wprowadzenie
19
2
7
6.2. Momenty przemawiające za i przeciw zwrotowi
19
6.2.1. Dobra wiara z należytą starannością..............................................19
6.2.2. Znaczenie zastrzeżenia płacenia
6.2.3. Wielkość sumy
................................................19
.........................................................................20
6.2.4. Komu można zarzucić błąd.............................................................20
6.2.5. Profesjonalność stron
................................................................20
6.2.6. Suma została zużyta
.................................................................21
6.2.7 Aspekt czasu, pracobiorca zaplanował wydatki...............................21
6.3. Przedawnienie
21
1. WPROWADZENIE
Niniejsza broszura informuje o tym, co pracobiorca ma uczynić, jeżeli
pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia i pieniędzy urlopowych, do
których on czy ona mają prawo. Następnie broszura omawia na jakiej
podstawie pracodawca ewentualnie może dokonać potrąceń z
wynagrodzenia i pieniędzy urlopowych. Na zakończenie omówiona jest
sytuacja, gdzie pracobiorca otrzymał zbyt dużo wynagrodzenia i
pieniędzy urlopowych od pracodawcy.
Broszura zakłada, że brak wypłaty wynagrodzenia i pieniędzy
urlopowych nie jest wynikiem nieporozumień między pracobiorcą a
pracodawcą albo wynikiem błędu w dniu wypłaty. Pracobiorcy
powinni rozmawiać ze swoim pracodawcą, zanim podejmą kroki
prawne, aby tą drogą rozwiązać problem w sposób ugodowy.
Związki zawodowe w miejscu pracy i mąż zaufania powinni być
pomocni, jeżeli pracobiorca sam nie daje rady ściągnąć należności.
3
2. PRACODAWCA NIE WYPŁACA
WYNAGRODZENIA
2.1. Odmowa wypłaty z powodu braku woli
2.1.1. Wprowadzenie
Problemem w tym przypadku jest fakt, że pracobiorca nie
otrzymuje prawnie przysługującego mu wynagrodzenia od
pracodawcy, mimo że pracodawca ma dobrą sytuację
finansową. Może to na przykład być wynikiem niezgodności
co do wysokości wynagrodzenia albo pracodawca może
uważać, że ma prawo do dokonywania potrąceń z
wynagrodzenia pracownika. O potrąceniach z płacy, patrz
punkt 4.
Pisemne
żądanie
zapłaty
Forsinkelsesrenteloven § 3
(Ustawa o
procentach
w związku z
opóźnieniami
§ 3)
2.1.2. Sposób postępowania
Pisemne żądanie wypłaty należy wysłać do pracobiorcy
zwykłą pocztą listem poleconym natychmiast po fakcie
nieotrzymania wypłaty. Jeżeli upłynęło już trochę czasu od
dnia, w którym wypłata wynagrodzenia powinna nastąpić
należy zażądać odsetek od tej sumy z racji opóźnienia.
Wysokość odsetek z racji opóźnienia jest regulowana
systematycznie i wynosi na 1 stycznia 2011 9,00 %.
Pisemne żądanie nazywane jest påkrav (tzn. pisemne żądanie
o wypłatę zaległości z podaniem terminu ostatecznego) i może
wyglądać jak poniżej:
4
Ola Dunk
Arbeiderveien 18
1234 Lillevik
Washy Renhold
Postboks 7
1201 Lillevik
ŻĄDANIE WYPŁATY WYNAGRODZENIA (KRAV PÅ LØNN)
Niniejszym żądam wynagrodzenia w wysokości kr 57 500,- za pracę wykonaną w okresie od 20
stycznia – 31 marca.
Żądanie wynagrodzenia
+
Żądanie wynagrodzenia za okres 20 stycznia – 1 lutego 2008
kr 10 000,00
Żądanie wynagrodzenia za okres 1 lutego – 29 lutego 2008
kr 29 000,00
Żądanie wynagrodzenia za okres 1 marca – 31 marca 2008
kr 31 000,00
Procenty z racji opóźnienia [od dnia terminu, wylicza się na Jussys.no] kr127,19
Wypłacone wynagrodzenie luty 2008
kr 8 000,00
-
Wypłacone wynagrodzenie marzec 2008
kr 4 500,00
=
SUMA
kr 57 500,00
Prosi się o jak najszybsze wypłacenie całej sumy żądania na numer konta 1234.56.78910, najpóźniej
w ciągu dwóch tygodni po otrzymaniu tego listu. Jeżeli nie otrzymam w/w sumy, rozważona zostanie
egzekucja żądania drogą prawną i naliczane będą dalsze odsetki oraz koszta.
Niniejszy list należy potraktować jako ”påkrav”.
Uprzejmie pozdrawiam
__________________________
Ola Dunk
Załączniki:
Lista przepracowanych godzin w styczniu 2008
Lista przepracowanych godzin w lutym 2008
Lista przepracowanych godzin w marcu 2008
2.1.3. Do sądu polubownego (forliksrådet)
Organ
Jeżeli pracodawca, mimo wszystko, nie płaci, sprawę
5
rozwiązujący
konflikty
Podstawa
przymusowej
egzekucji
należności
Zażalenie do
sądu
polubownego
Odwołanie do
sądu zwykłego
I instancji
6
można zaskarżyć do sądu polubownego (forliksrådet).
Sądy polubowne mają zasadniczo funkcjonować jako
organy rozwiązujące konflikty poprzez mediację po to,
aby strony doszły do zgody. Jeżeli pertraktacje nie
prowadzą do rozwiązania sporu w sądzie polubownym,
można żądać, aby sąd polubowny wydał wyrok. Sąd
polubowny zakończy wtedy proces pertraktacji i
przejdzie do procesu sądowego. Spotkanie w sądzie
polubownym zostaje zakończone, a proces sądowy jest
kontynuowany za drzwiami zamkniętymi. Wyrok
zostanie przysłany stronom drogą pocztową po trzech
tygodniach.
Wyrok albo ugoda w sądzie polubownym będą
stanowiły podstawę przymusowej egzekucji należności
wobec pracodawcy. Podstawa przymusu umożliwia
organom publicznym, poprzez Urząd ds. Egzekucji
(namsmannen), np. zajęcie majątku pracodawcy i
sprzedanie go. Uzyskane z tego pieniądze zostaną
przeznaczone na wypłacenie pracownikowi należnego
mu wynagrodzenia i na koszta sprawy.
2.1.4. Zażalenie do sądu polubownego
Jeżeli pracobiorca zdecyduje się na wniesienie sprawy
do sądu polubownego, należy napisać zażalenie. JussBuss wydał broszurę ”Sąd polubowny – dlaczego, jak i
co się dzieje?”- (”Forliksrådet – hvorfor, hvordan og
hva skjer?”), w której wymogi dotyczące treści
zażalenia opisane są bardziej szczegółowo. Można ją
otrzymać zgłaszając się bezpośrednio albo na stronach
internetowych Juss-Buss.
2.1.5. Dalsze odwołanie
Od wyroku wydanego w sądzie polubownym można
odwołać się do sądu I instancji (tingretten). Jeżeli
żądane wynagrodzenie jest niewysokie i sprawa
wątpliwa, postępowanie sądowe może kosztować
więcej w formie pieniędzy i energii, niż
wynagrodzenie, które pracobiorca mógłby otrzymać na
mocy ostatecznego wyroku. Korzystne może być
staranie się o pomoc prawną, aby uzyskać porady
odnośnie tego.
2.2. Brak zdolności płatniczej
2.2.1. Wprowadzenie
Upadłość
Ustawa o upadłości §§
60 i 61
(Konkursloven §§ 60 og
61)
Informacje o
upadłości
Państwowa
gwarancja
wynagrodzenia
Ustawa o państwowej
gwarancji
wynagrodzenia
(Lønnsgarantiloven)
Jeżeli sytuacja jest taka, że pracodawca nie wypłaca
wynagrodzenia, ponieważ jest on niewypłacalny,
pracobiorca musi rozważyć czy złożenie wniosku o
ogłoszenie upadłości pracobiorcy będzie najlepszym
rozwiązaniem. Odbędzie się to poprzez rozpoznanie
sprawy
w
sądzie,
wydziale
gospodarczym
(skifteretten). Sąd musi zadecydować czy pracodawca
jest niewypłacalny tzn., że jest on i illikvid (nie jest w
stanie pokrywać bieżących wydatków) i insuffisient
(dłużnik ma więcej długu niż majątku).
Trudne może być zdobycie informacji o tym, kiedy
dokładnie pracodawca zagrożony jest upadłością.
Pracobiorcy powinni rozmawiać z kimś, kto posiada
informacje o sytuacji ekonomicznej pracodawcy.
Mężowie zaufania mogliby przyczynić się do zdobycia
takich informacji o sytuacji ekonomicznej pracodawcy.
Informacje o tym, że ogłoszono upadłość, można
uzyskać poprzez zwrócenie się do sądu rejonowego,
wydziału gospodarczego (skifteretten) i do Rejestru
Firm w Brønnøysund (Brønnøysundregisteret).
Jeżeli pracodawca bankrutuje i nie jest w stanie pokryć
zaległych żądań wynagrodzenia, to płaca jest
zazwyczaj wypłacona poprzez system państwowej
gwarancji wynagrodzenia. W uproszczony sposób
można
powiedzieć,
że
system
gwarancji
wynagrodzenia pokrywa tylko roszczenia płacowe,
które nie są starsze niż 4 miesiące przed upadłością.
Dlatego ważne jest, aby pracobiorca reagował szybko
w sprawie wyegzekwowania swojego prawa do płacy,
jeżeli pracobiorca stoi tuż przed faktem bankructwa.
7
Pracobiorca nie powinien też czekać na reakcję innych
wierzycieli albo na to, że pracodawca sam oświadczy
upadłość.
Im bardziej prawdopodobne jest to, że pracodawca
zbankrutuje, tym wcześniej adwokat powinien zostać
włączony w proces egzekwowania należności.
Żądanie
wypłaty
Gwarancja Płacy pokrywa również niezbędne wydatki
pracobiorcy w związku z egzekwowaniem należności,
jeżeli roszczenia płacowe są pokrywane.
wynagrodzenia
2.2.2. Sposób postępowania
(Påkrav)
Pracobiorca musi najpierw napisać påkrav, tak jak jest
to pokazane w punkcie 2.1.2., natychmiast po
zaistnieniu braku wypłaty.
Ustawa o upadłości § 63
Ostrzeżenie o
upadłości
Powiadomienie
Opłata
8
Najwcześniej cztery tygodnie po wysłaniu listu
poleconego (påkrav) pracobiorca musi napisać
ostrzeżenie o upadłości (konkursvarsel), w którym żąda
się, aby pracodawca zapłacił w ciągu dwóch tygodni.
Należy powiadomić pracodawcę o ostrzeżeniu
dotyczącym upadłości. Powiadomienie przebiega w ten
sposób, że trzy egzemplarze ostrzeżenia o upadłości
wysyła się do urzędnika powiadamiającego o
posiedzeniach prawnych (hovedstevnevitnet) w gminie,
w której pracodawca ma swoją firmę. W miastach
urzędnik powiadamiający o posiedzeniach prawnych
ma własne biuro, w gminach wiejskich trzeba iść na
policję. W związku z powiadomieniem trzeba uiścić
opłatę rzędu kr. 430,- (stawka w maju 2008). Opłata ta
zostanie zrefundowana pracobiorcy w ramach systemu
gwarancji płacy. Jeżeli pracobiorca jest teraz pewny, że
pracodawca zbankrutuje, to wtedy nie on sam, tylko
adwokat powinien wysłać ostrzeżenie o upadłości.
Urzędnik powiadamiający o posiedzeniach prawnych
zwraca pracobiorcy jeden egzemplarz ostrzeżenia o
upadłości z dopiskiem, kiedy powiadomiono o
ostrzeżeniu.
Ostrzeżenie o upadłości ma być na piśmie i może
wyglądać jak poniżej:
Peder Ås
18 października 2008
Lillevikveien 7
1234 Lillevik
Lillevik Renhold A/S
v/ daglig leder Lars Holm
Postboks 7
1234 Lillevik
Ostrzeżenie o upadłości (Konkursvarsel)
Wynagrodzenie za okres 15/8 do 15/9 rzędu kr 15 000,- nie zostało jeszcze
wypłacone mimo ostrzeżenia dotyczącego wypłaty, wysłanego dnia 20/9. W dodatku
żądam kr 430,- [1/2 opłaty prawnej] za koszta w związku z powiadomieniem o tym
ostrzeżeniu.
Zaleca się firmie Lillevik Renhold A/S zapłacić w ciągu 14 dni, licząc od chwili
powiadomienia o tym ostrzeżeniu.
Jeżeli zapłata nie nastąpi w terminie, mam prawo do wniosku o otwarcie
postępowania upadłościowego, według Ustawy o upadłości § 63. Niniejszym zwraca
się uwagę na to, że w trakcie rozpatrywania wniosku o oświadczenie upadłości na
zwykłych zasadach zakłada się istnienie niewypłacalności, kiedy występuje brak
płatności po powiadomieniu Pana o ostrzeżeniu o upadłości według Ustawy o
Upadłości§ 63.
Uprzejmie pozdrawiam
Peder Ås
Wniosek o
ogłoszenie
upadłości
Ustawa o
upadłości
§ 63
Po upływie dwutygodniowego terminu, podanego w
ostrzeżeniu o upadłości, pracobiorca musi wysłać wniosek
o ogłoszenie upadłości w 5 egzemplarzach do sądu,
wydziału gospodarczego. Sąd, wydział gospodarczy, musi
otrzymać wniosek o oświadczenie upadłości najpóźniej dwa
9
Ustawa o
upadłości § 66
tygodnie po upływie terminu zapłaty, określonego w
ostrzeżeniu o upadłości. Pracobiorca powinien uczynić to
sam tylko w przypadku, jeżeli jest zupełnie pewny jak to się
robi.
Wniosek o ogłoszenie upadłości wysyła się do sądu,
wydziału gospodarczego, w tej gminie, w której
pracodawca ma swoją firmę albo adres zamieszkania, o ile
nie chodzi o firmę.
Skifteretten i Lillevik
Storgaten 3
1234 Lillevik
1 czerwca 2008
Wniosek o ogłoszenie upadłości do sądu, wydziału gospodarczego
Powód:
Peder Ås
Lillevikveien 7
1234 Lillevik
Pozwany:
Lillevik Renhold A/S
Postboks 7
1234 Lillevik
123 456 789 [Organisasjonsnr.]
v/ styreformann Lars Holm
Podstawa upadłości:
Pozwany winny jest powodowi następującą sumę:
Wynagrodzenie za okres 15.08.06.-15.09.06.
Pieniądze urlopowe [ewentualnie]
Odsetki z racji opóźnienia [od terminu, wylicza się na Jussys.no]
Koszta sprawy w sądzie polubownym i urzędzie ds. egzekucji.
Opłata za powiadomienie o ostrzeżeniu o upadłości
Suma
kr.15 000,00
kr. 3 000,00
kr. 127,19
kr. 150,00
kr. 430,00
kr.15 707,19
Od pozwanego żądam zapłaty długu, który jest wyszczególniony i minął już termin,
patrz załącznik nr 1. [”påkrav”wysłany listem poleconym, patrz punkt 2.1.2.
powyżej]
Pozwanego powiadomiono o ostrzeżeniu o upadłości z wyznaczonym terminem
zapłaty powiadomiono pozwanego, patrz punkt 2 [punkt 2.2.2. powyżej]
Świadectwo o stanie firmy pozwanego, patrz załącznik 3 [otrzymuje się poprzez
zwrócenie się do Rejestru Firm w Brønnøysund]
Kopia umowy o pracę/odcinek płacy/inna dokumentacja, patrz załącznik 4.
10
Jestem zwolniony od wpłaty gwarancji według Ustawy o upadłości § 67 ustęp 4.
Powód wnosi niniejszym o potraktowanie majątku pozwanego jako masy
upadłościowej podczas rozpatrywania sprawy przez sąd wg Ustawy o upadłości §
60, jf. § 63.
Uprzejmie pozdrawiam
Peder Ås
4 załączniki
Kiedy sąd będzie rozpatrywał wniosek o oświadczenie
upadłości, pracobiorca musi stawić się w sądzie, albo
osobiście albo z pełnomocnikiem, aby zeznawać o żądaniu
wynagrodzenia.
Jeżeli pracodawca zbankrutuje podczas procesu
Państwowa
egzekwowania należności, pracobiorca albo jego
gwarancja
pełnomocnik musi starać się o pokrycie z gwarancji
wynagrodzenia wynagrodzenia poprzez zgłoszenie swojego roszczenia do
zarządcy
masy
upadłościowej.
Zarządca
masy
upadłościowej ma w takim przypadku obowiązek
poradnictwa i ma pomóc w wypełnieniu formularza
gwarancji wynagrodzenia. Zarządca masy upadłościowej
ma również obowiązek informowania na bieżąco o
postępach w procesie podziału majątku w takim stopniu, w
jakim ma to znaczenie dla pracobiorcy. Informację o
gwarancji i sposobie postępowania przy składaniu podania
można również otrzymać poprzez zwrócenie się do
Państwowej Inspekcji Pracy.
2.3. Ważne linki
Rada ds. Upadłości:
www.konkursradet.no
Państwowa Inspekcja Pracy: www.arbeidstilsynet.no
Sądy:
www.domstol.no
Rejestr Firm w Brønnøysund www.brreg.no
Zbiór ustaw:
www.lovdata.no
Jussys:
www.jussys.no
Juss-Buss:
www.jussbuss.no
11
12
3. PRACODAWCA NIE WYPŁACIŁ PIENIĘDZY
URLOPOWYCH
Informację o
regułach
dotyczących
pieniędzy
urlopowych
znajdziesz w
broszurze
”Prawo do
wynagrodzenia i
pieniędzy
urlopowych”
Zdarza się, że pracodawca nie wypłaca pracobiorcy
wypracowanych pieniędzy urlopowych. Praktyka wykazuje,
że w takich przypadkach często chodzi o niezgodność w
kwestii potraktowania pracobiorcy jako pracobiorcę według
Ustawy o urlopach albo czy pracodawca ma prawo do
dokonywania potrąceń z pieniędzy urlopowych. Informacje
o tym, kiedy pracodawca może legalnie zatrzymać pieniądze
urlopowe, znajdziesz pod punktem 4.
Egzekucja
Proces egzekucji należności jest taki sam jak opisano w
punkcie 2. ”Påkravet” jest wtedy żądaniem pieniędzy
urlopowych zamiast żądaniem płacy.
należności
Jeżeli pracobiorca jest niepewny swoich praw według
Ustawy o urlopach, powinien on skontaktować się z
Państwową Inspekcją Pracy (Arbeidstilsynet), ewentualnie z
adwokatem albo innym prawnikiem, zanim sprawa zostanie
przesłana do sądu polubownego.
13
4. PRZEDAWNIENIE PRAWA DO
WYNAGRODZENIA I PIENIĘDZY
URLOPOWYCH
Przedawnia się po
trzech
latach
Ustawa o
przedawnieniu
§2
(Foreldelsesloven § 2)
Przerwanie
terminu
Ustawa o
przedawnieniu
§§ 14 og 15
Zwykłe regulacje przedawnień należności dotyczą również
prawa pracobiorcy do wynagrodzenia i pieniędzy
urlopowych. Główna zasada jest taka, że roszczenia
pieniężne ulegają przedawnieniu trzy lata po tym, kiedy
można było żądać zapłaty. Wyjątki wg prawa rzadko kiedy
są aktualne w przypadku żądań wypłaty wynagrodzenia i
pieniędzy urlopowych.
Przerwanie terminu przedawnienia może mieć miejsce jeżeli
dłużnik tzn. pracodawca przyzna się do swojego długu albo
gdy gdy zostaną podjęte kroki prawne przeciwko
dłużnikowi. W sprawach dotyczących wynagrodzenia i
pieniędzy urlopowych mamy do czynienia z krokami
prawnymi, kiedy pracobiorca pisze zażalenie do sądu
polubownego albo wnosi o oświadczenie upadłości
pracobiorcy.
Zwraca się uwagę, że påkrav nie powoduje przerwania biegu
terminu przedawnienia.
14
5. POTRĄCENIA Z PŁACY I PIENIĘDZY
URLOPOWYCH
5.1. Wprowadzenie
Główna
zasada
Kodeks pracy
§ 14-15
Podstawa
prawna
Kodeks pracy
(Aml. §4-15 a)
Składki
Kodeks pracy § 1415 b)
Umowa
pisemna
Kodeks pracy
§ 14-15 c)
Główna zasada jest taka, że pracodawca nie może
dokonywać potrąceń z wynagrodzenia i pieniędzy
urlopowych. Częściowym uzasadnienie powyższego jest
pozycja władzy, którą pracodawca miałby, gdyby mógł
dokonywać takich potrąceń według własnego uznania.
Częściowo chodzi też o potrzebę posiadania przez
pracobiorcę środków na życie. Według postanowień
Kodeksu pracy pracodawca może jednak w określonych
przypadkach dokonywać potrąceń z wynagrodzenia
pracownika.
5.2. Dozwolone prawnie potrącenia z płacy i
pieniędzy urlopowych
a) Pracodawca może dokonywać potrąceń z wynagrodzenia i pieniędzy urlopowych pracownika, jeżeli
jakaś specjalna ustawa to umożliwia. Najbardziej
praktycznym przykładem tego są potrącenia podatkowe i
potrącenia na alimenty.
b) Składki przepisowe do prywatnych kas emerytalnych i
chorobowych można potrącać bezpośrednio.
c) Jeżeli z góry została zawarta umowa pisemna między
pracobiorcą a pracodawcą, to można dokonywać
potrąceń. Umowa ustna nie wystarczy i umowa musi być
ważna. Poza tym musi to być konkretna umowa
dotycząca odpowiedniego potrącenia. Umowa nie może
stanowić ogólnej możliwości dokonywania potrąceń.
Umowę pisemną w niektórych okolicznościach można
unieważnić, jeżeli jest bardzo niesprawiedliwa dla
pracobiorcy. Jeżeli nie można dojść do rozwiązania
polubownego, konflikt musi być rozstrzygnięty przez sąd.
Pracobiorcy, którzy chcą wnieść sprawę do sądu, powinni
najpierw skontaktować się ze swoimi związkami
zawodowymi.
15
Składki
członkowskie
Kodeks pracy § 1415 d)
Odpowiedzialność
odszkodowania
Kodeks pracy
§ 14-15 e)
Wyrok
ostateczny
Kodeks Pracy
§ 14-15 e)
Porzucenie
stanowiska
pracy
Kodeks pracy
§ 14-15 e)
Kodeks pracy
§14-15 (4)
16
d) Składkę członkowską na związki zawodowe można
potrącać automatycznie, jeżeli możliwość takich potrąceń
jest ustalona w umowie zbiorowej. Premię na zbiorowe
ubezpieczenie domu, opłatę na fundusz oświaty i rozwoju
albo na fundusz niskich płac również można potrącać,
gdy jest to ustalone w umowie zbiorowej.
e) Jeżeli pracobiorca pisemnie uznał odpowiedzialność za
odszkodowanie wobec pracodawcy z powodu poważnej
nieostrożności albo czynności zamierzonej, można
dokonać potrąceń z wynagrodzenia i pieniędzy
urlopowych. Nie jest wystarczające, że szkoda
spowodowana jest tylko zwykłą nieostrożnością
pracobiorcy. Pracobiorca może zatem poczuwać się do
opowiedzialności za odszkodowanie wobec pracodawcy,
lecz pracodawca nie ma na tej podstawie prawa
dokonywać potrąceń z płacy i pieniędzy urlopowych.
Jeżeli wydano wyrok ostateczny w kwestii tej, że
pracobiorca ma odpowiedzialność za odszkodowanie
wobec pracodawcy i że postąpił bardzo nieostrożnie i
świadomie/przewidując skutki, może to stanowić
podstawę do potrąceń z wynagrodzenia i pieniędzy
urlopowych.
Jeżeli pracobiorca opuszcza swoje stanowisko pracy
niezgodnie z prawem (”fantegår”), to również można
dokonać potrąceń z wynagrodzenia i pieniędzy
urlopowych pracownika. Opuszczenie stanowiska pracy
przez pracobiorcę niezgodnie z prawem oznacza, że
pracobiorca nie stawia się w pracy, tak jak do tego jest
zobowiązany. Tutaj bierze się pod uwagę to, że dane
działanie szkodliwe wobec pracodawcy, tzn. porzucenie
pracy jest wynikiem poważnej nieostrożności albo
świadomego działania ze strony pracobiorcy. Świadome
działanie oznacza, że pracobiorca dokonał danego
szkodliwego działania dobrowolnie. Potrącenie może
pokryć tylko dodatkowe koszty w związku z porzuceniem
pracy, na przykład dodatkowe wydatki związane z
zatrudnieniem zastępcy do chwili przejęcia stanowiska
pracy przez nowego pracobiorcę.
Za duża
wypłata
wynagrodzenia
Kodeks pracy
§ 14-15 f)
Zanim
dokona
się
potrącenia
na
podstawie
odpowiedzialności pracobiorcy za odszkodowanie wobec
pracodawcy, pracodawca musi naradzić się z pracobiorcą
i jego mężem zufania, chyba że pracobiorca tego sobie nie
życzy. Wówczas należy przedyskutować podstawę
potrącenia i wielkość sumy.
f) Za duża wypłata wynagrodzenia może w określonych
okolicznościach stanowić podstawę potrąceń z
późniejszych wypłat wynagrodzenia i pieniędzy
urlopowych.
Prawo daje możliwość dokonywania potrąceń jedynie
wtedy, jeżeli uwzględnienie nieobecności podczas
wyliczania płacy nie było możliwe, z powodu strajku
(niepodejmowanie pracy) albo lock-out`u (zamknięcie
zakładu pracy) w okresie, za który oblicza się
wynagrodzenie.
Zwrotu zbyt wysokiej wypłaty wynagrodzenia z powodu
innych okoliczności niż strajk i lock-out, pracodawca
musi domagać się w inny sposób. W pozostałych
przypadkach pracodawca nie może automatycznie żądać
zwrotu zbyt wysokiej wypłaty wynagrodzenia od
pracobiorcy, mimo że dzieje się to w zwykły sposób. To
zostanie omówione w punkcie 5 poniżej.
Kodeks pracy
§ 14-15 (3)
Środki na
życie
Potrącenia z wynagrodzenia albo pieniędzy urlopowych
z racji odpowiedzialności pracobiorcy za odszkodowanie
albo z racji zbyt wysokiej wypłaty wynagrodzenia z
powodu strajku albo lock-out´u, muszą być ograniczone
do tej części płacy, która przekracza kwotę, którą
pracobiorca w przystępnych granicach potrzebuje na
życie dla siebie i swoich domowników. Jak to będzie
wyglądało w praktyce, może być trudne do ustalenia.
Niektórzy pracobiorcy mają duże wydatki na życie z
powodu obowiązku utrzymania rodziny, pożyczki itd. I
wtedy potrącenia muszą być dokonywane przez wiele
miesięcy. Dlatego należy dokonywać oceny szacunkowej
i indywidualnej sytuacji życiowej pracobiorcy, zanim
potrąci się z wynagrodzenia i pieniędzy urlopowych.
Reguła mówiąca, że potrącenia muszą być ograniczone
17
do tej części płacy, która przekracza to, co pracobiorca w
rozsądnych granicach potrzebuje na życie dla siebie i
swoich domowników nie dotyczy przypadków opisanych
w punkcie 5.2 a) ,b) i d). Umowa o potrąceniach
większych niż suma przekraczająca tą, którą pracobiorca
potrzebuje dla siebie i domowników będzie często nie do
przyjęcia i dlatego można zmienić ją przez sąd.
Informacja
na piśmie
Kodeks pracy
§ 14-15 (5)
5.3. Informacja o dokonaniu potrącenia
Pracodawca ma obowiązek poinformowania na piśmie o
ewentualnych potrąceniach z wynagrodzenia i pieniędzy
urlopowych w momencie wypłaty albo natychmiast po
wypłacie.
5.4. Sposób postępowania w przypadku
Sposób
nielegalnych potrąceń
postępowania Państwową Inspekcję Pracy (Arbeidstilsynet), męża
zaufania, związek zawodowy, radcę prawnego albo
adwoka powinno się skontaktować, jeżeli dokonano
potrącenia albo ostrzeżono o nim, a pracodawca nie
pozwala się przekonać, że potrącenie jest bezprawne.
Konsekwencje
Kodeks pracy § 19-1
18
5.5. Konsekwencje potrąceń sprzecznych z
prawem
Przekroczenie postanowień Kodeksu pracy o potrąceniach
z wynagrodzenia i pieniędzy urlopowych może prowadzić
do odpowiedzialności karnej pracodawcy. W praktyce
zdarza się to jednak rzadko.
6. WYPŁACONO ZBYT DUŻO
WYNAGRODZENIA
6.1. Wprowadzenie
Rozdział 6.1 i 6.2:
Regulacje wyprowadzone z prawa
nieustanowionego
Konkretna
ocena
Jeżeli pracodawca pomyłkowo wypłacił pracobiorcy zbyt
dużo wynagrodzenia albo pieniędzy urlopowych, to
powstaje kwestia taka, czy pracodawca może żądać
zwrotu tej części sumy, która została błędnie wypłacona.
Prawo reguluje jedynie takie przypadki, kiedy błędne
wypłaty są spowodowane są strajkiem albo lock-out`em.
W innych przypadkach rozwiązanie zależy od konkretnej
oceny tego, co będzie do przyjęcia w konkretnym
przypadku. Należy wtedy wyważyć momenty za i przeciw
zwrotowi.
6.2. Momenty przemawiające za i przeciw
zwrotowi
Dobra wiara
Konkretne
zastrzeżenia
6.2.1. Dobra wiara z należytą starannością
Prawie absolutnym warunkiem, branym pod uwagę przy
rozważaniu za i przeciw, jest to, czy pracobiorca, który
przyjął błędnie wypłaconą sumę, dołożył należytych
starań w dobrej wierze tzn., że ani nie wiedział, ani nie
powinien wiedzieć, że wypłata była błędna. Powszechnie
oczekuje się, że pracobiorca sprawdza swoje wypłaty
wynagrodzenia w jakimś stopniu. Pracobiorca nie jest
dobrej wiary, jeżeli otrzymuje sumy, która bardzo odbiega
od normalnej wypłaty. Pytanie dotyczące dobrej wiary
stwarza często kwestie dowodowe.
6.2.2. Znaczenie zastrzeżenia płacenia
Jeżeli istnieje zastrzeżenie przy wypłacie, będzie to
moment przemawiający za tym, aby błędnie wypłaconą
sumę zwrócić. Jeżeli z odcinka wypłaty wynika, że
właśnie ta wypłata jest niepewna, jeśli chodzi o wielkość
sumy, z powodu wymiany systemu komputerowego w
dziale płac, to jest to moment przemawiający za tym, aby
19
pracobiorca musiał zwrócić sumę.
Ogólne
zastrzeżenia
Znacznie
większa
suma
W zasadzie nie można powoływać się na ogólne
zastrzeżenia. Przykładowo oznacza to, że w umowie o
pracę zakłada się, iż ewentualne błędne wypłaty można
poprawić w dniu następnej wypłaty albo, że na wszystkich
odcinkach wypłaty jest zastrzeżenie odnośnie błędów.
Dlatego nie kładzie się nacisku na powyższe w rozważaniach czy sumę należy zwrócić.
6.2.3. Wielkość sumy
Jeżeli suma jest znacznie większa od tej, którą pracobiorca
zazwyczaj otrzymuje, może to być moment przemawiający za zwrotem. W takim przypadku przesłanką decyzji
prawnej będzie często założenie, że pracobiorca powinien
zrozumieć, że wypłata była błędna. Dobra wiara
pracobiorcy łatwiej może stanowić podstawę decyzji
prawnej, jeżeli te pomyłkowo wypłacone sumy są niskie.
To dotyczy, nawt jeśli łączna suma tych wypłat jest
wysoka.
Błąd po
stronie
pracodawcy
6.2.4. Komu można zarzucić błąd
Jeżeli w pierwszej kolejności można zarzucić pracodawcy,
że wypłacono zbyt dużo wynagrodzenia i pieniędzy
urlopowych, to będzie to moment przemawiający przeciw
zwrotowi błędnie wypłaconej sumy.
Błąd po
stronie
pracobiorcy
Jeżeli pomyłkowa wypłata jest spowodowana przede
wszystkim błędem popełnionym przez pracobiorcę, to
będzie to przemawiało za zwróceniem sumy. Na przykład
jeżeli błędnie wypełnione przez pracownika listy
przepracowanych godzin wpłynęły na wypłacenie błędnej
sumy, będzie to moment przemawiający za zwróceniem
sumy.
6.2.5. Profesjonalność stron
Pracodawca jest zazwyczaj profesjonalną stroną i to
przemawia przeciwko temu, aby pracobiorca musiał
zwracać błędnie wypłaconą sumę.
W większości
przypadków pracodawca jest profesjonalną stroną i ma
najlepsze przesłanki ku temu, aby zapobiec powstawaniu
20
błędów. Dlatego jest to najbardziej do przyjęcia, że
pracodawca bierze na siebie ciężar, który jest rezultatem
błędu.
6.2.6. Suma została zużyta
Jeżeli błędnie wypłacona suma jest zużyta, przemawia to
przeciwko temu, aby pracobiorca musiał zwracić sumę.
Wynagrodzenie i pieniądze urlopowe przeznaczone są
głównie na konsumpcję i dlatego po pewnym czasie
często niewiele zostanie z danej błędnie wypłaconej sumy.
Rozsądek przemawia za tym, aby pozwolić pracobiorcy
zachować sumę, jeżeli jest już zużyta.
6.2.7 Aspekt czasu, pracobiorca zaplanował wydatki
Jeżeli upłynęło już dużo czasu od chwili pomyłkowej
wypłaty do momentu odkrycia pomyłki w wypłacie, to
jest to moment przemawiający przeciwko zwrotowi nadwyżki. Pracobiorca często zaplanował już swoje wydatki
według stanu konta płacy i dlatego wymaganie zwrotu
sumy po długim okresie czasu byłoby nierozsądne, kiedy
on zakładał, że suma jest właściwa.
6.3. Przedawnienie
Główna
zasada
Ustawa o przedawnieniu § 2
Regulacje powszechne o przedawnieniu dotyczą błędnych
wypłat wynagrodzenia i pieniędzy urlopowych. Główna
zasada jest taka, że pracodawca nie może żądać zwrotu
błędnie wypłaconej sumy po upływie trzech lat od
momentu, kiedy zasadniczo można było żądać zwrotu.
Wyjątki w ustawie rzadko kiedy są aktualne w przypadku
błędnie wypłaconej płacy albo pieniędzy urlopowych.
Lista kontaktowa
Telefon usługowy Państwowej Inspekcji Pracy (Arbeidstilsynets
svartjeneste)
Tlf: 815 48 222
www.arbeidstilsynet.no
Sąd Polubowny i Urząd Egzekucji Należności
21
(Forliksråd og namsfogden)
www.namsfogden.no
22
Juss-Buss
Arbinsgate 7, 0253 Oslo
Przyjmowanie spraw (Saksmottak):
Możesz skontaktować się z nami telefonicznie albo przyjść osobiście do
naszego biura, w godzinach przyjęć:
Poniedziałek 10:00-15:00 i czwartek 17:00-20:00
Telefon: 22 84 29 00 – Faks 22 84 29 01
www.jussbuss.no
JURIDISK RÅDGIVNING FOR KVINNER
Arbinsgate 7, 0253 Oslo
Tlf: 22 84 29 50
Przyjmowanie spraw (saksmottak):
Tel.dyżurny: Poniedziałek i środa 09:00-15:00
oraz wtorek 17:00-20:00 telefon 22 84 29 50
Dyżur: wtorek 17:00-20:00 i środa 12:00-15:00
www.jurk.no
23