pełna wersja w pdf

247
Alergia Astma Immunologia, 1997, 2(4), 247-255
Wp³yw swoistej immunoterapii na zachowanie siê sCD23
u chorych z alergi¹ wziewn¹
BARBARA ROGALA , BARBARA RYMARCZYK
Katedra i Klinika Chorób Wewnêtrznych i Alergologii Œl¹skiej Akademii Medycznej, ul. 3-go Maja 13-15, 41-800 Zabrze
Celem badañ by³a analiza zachowania siê stê¿enia sCD23 - produktu rozszczepienia autoproteolitycznego b³onowego
antygenu leukocytarnego CD23 u chorych z alergi¹ wziewn¹ poddanych swoistej immunoterapii. Badaniami objêto 57 chorych
na py³kowicê i 55 osób uczulonych na roztocza kurzu domowego cierpi¹cych na ca³oroczny nie¿yt nosa i/lub astmê. Grupy
odniesienia stanowi³o 28 chorych na py³kowicê i 28 osób uczulonych na roztocza kurzu domowego, u których chorobê
leczono jedynie farmakologicznie. Grupê kontroln¹ stanowi³o 30 osób zdrowych, nie wykazuj¹cych cech atopii. W obu
grupach chorych stwierdzono istotnie wy¿sze stê¿enie sCD23 ni¿ u osób zdrowych. W py³kowicy wartoœci sCD23 by³y
wy¿sze ni¿ w alergii na roztocza kurzu domowego i nie wykazywa³y znamiennych statystycznie zmian w przebiegu swoistej
immunoterapii. U chorych uczulonych na roztocza kurzu domowego, odczulanie spowodowa³o obni¿enie siê stê¿enia sCD23,
istotne statystycznie jedynie w grupie osób z zadowalaj¹cym efektem klinicznym terapii.
W ¿adnej z grup chorych, niezale¿nie od przeprowadzonego leczenia, nie wykazano wspó³zale¿noœci stê¿enia sCD23 ze
stê¿eniem IgE. Obni¿enie siê stê¿enia sCD23 wskazuje na poprawê zaburzonej odczynowoœci immunologicznej chorych
uczulonych na roztocza kurzu domowego pod wp³ywem swoistej immunoterapii.
Pocz¹wszy od lat siedemdziesi¹tych obserwuje
siê sta³y wzrost zainteresowania znaczeniem obecnoœci
ró¿nych receptorów dla fragmentu Fc immunoglobulin
(FcR) na b³onie ró¿nych komórek, ich struktur¹
molekularn¹, biologiczn¹ i znaczeniem w fizjologii
i patologii. Dotychczas ustalono, ¿e:
- receptory, które wi¹¿¹ IgG lub IgE, s¹ kodowane
przez odrêbne uk³ady genów
- wzór ekspresji ró¿nych klas FcR jest charakterystyczny
dla ró¿nych populacji komórek [1]
Badania Lawrence‘a [2] i Gonzalez-Molina [3] dowiod³y
obecnoœci receptora o niskim powinowactwie dla IgE
(FcεRII) na b³onie komórkowej limfocytów B, obalaj¹c
tezê o wy³¹cznej zdolnoœci wi¹zania IgE przez mastocyty
i bazofile. Kitner i Sudgen [4] w niezale¿nie prowadzonych badaniach wykazali to¿samoœæ antygenu
leukocytarnego CD23 z receptorem FceRII, który
w odró¿nieniu od „klasycznych” receptorów Fc
reprezentuj¹cych nadrodzinê immunoglobulin stanowi
unikalny rodzaj receptorów dla fragmentu Fc immunoglobulin nale¿¹cy do rodziny lektyn zwierzêcych.
Wspóln¹ cech¹ rodziny lektyn zwierzêcych jest
zdolnoœæ do wywo³ywania adhezji komórka-komórka.
Tak¹ cechê przypisuje siê równie¿ FcεRII [5]. Wyniki
kolejnych prac dowiod³y znaczenia CD23 równie¿
w reakcjach immunologicznych nie zwi¹zanych z IgE.
Pierwotnie obecnoœæ CD23 wykazano na b³onie
komórkowej limfocytów B, a nastêpnie wielu innych
komórek: monocytów, makrofagów, eozynofilów, p³ytek,
komórek Langerhansa i nab³onka [6,7,8]. Prinz i wsp. [9]
dowiedli, ¿e ekspozycja alergenowa prowadzi do
ekspresji FcεRII/CD23 równie¿ na limfocytach T. CD23
jest glikoprotein¹ o masie cz¹steczkowej 45 kDa,
podlegaj¹c¹ stale procesowi autoproteolitycznego
rozszczepiania, w wyniku którego powstaj¹ rozpuszczalne
fragmenty uwalniane do p³ynu zewn¹trzkomórkowego
(okreœlone mianem sCD23) o zró¿nicowanej masie
cz¹steczkowej: 12-15 kDa, 33-37 kDa, 25-99k Da.
Pierwotnie sCD23 jest uwalniany w formie niestabilnych
cz¹steczek o masie 37 i 33 kDa, a ich dalsza transformacja
prowadzi do powstania fragmentów 29 i 25 kDa.
Sk³adnik o masie cz¹steczkowej 25 kDa jest g³ówn¹
i najbardziej stabiln¹ komponent¹ sCD23, wykazuj¹c¹
zasadnicz¹ aktywnoœæ wi¹¿¹c¹ IgE (IgE binding
capacity), dlatego te¿ sCD23 okreœlana jest mianem
czynnika wi¹¿¹cego IgE (IgE-BF - IgE binding factor)
[10,11,12]. Zarówno ekspresja CD23, jak i uwalnianie
sCD23 pozostaje pod kontrol¹ ró¿nych cytokin.
Interleukina-4 (IL-4), cytokina o pleiotropowych
funkcjach biologicznych, dzia³a jako kostymulator
proliferacji i ró¿nicowania limfocytów B,T, tymocytów
i mastocytów, indukuje ekspresjê antygenów G³ównego
Uk³adu Zgodnoœci Tkankowej klasy II (MHC - Major
Histocompatibility Complex Classs II) na limfocytach B
w fazie spoczynku, stymuluj¹c sekrecjê IgG1 i IgE przez
uaktywnione limfocyty B [13, 14]. IL-4 nasila ekspresjê
antygenu CD40, IgM, HLA-DR i swoistego receptora
dla IL-4 (IL-4R) na limfocytach B, swoiœcie indukuje
248
Alergia Astma Immunologia, 1997, 2(4), 247-255
ekspresjê antygenu CD23 na prawid³owych i nowotworowych limfocytach B i monocytach z nastêpowym
uwalnianiem sCD23. Wykazano, ¿e zarówno
rekombinowany sCD23 jak i uzyskany z supernatantu
transformowanych pod wp³ywem wirusa Epsteina-Barr
linii komórkowej limfocytów B dzia³aj¹c synergistycznie
z IL-4 nasila syntezê IgE in vitro [15, 16, 11].
Cz¹steczka CD23 ma pojedyncz¹ domenê
œródb³onow¹ i krótk¹ czêœæ wewn¹trzcytoplazmatyczn¹.
Yokota i wsp. [17], opieraj¹c siê na analizie sekwencji
DNA opisali dwie odmiany FcεRII, A i B, ró¿ni¹ce siê
jedynie kilkoma aminokwasami w czêœci wewn¹trzplazmatycznej. Œwie¿o izolowane prawid³owe limfocyty
+
+
B (IgM , IgD ) demonstruj¹ odmianê A antygenu CD23.
Pod wp³ywem IL-4 nastêpuje ekspresja CD23 typu B
i nasilenie ekspresji odmiany A tego antygenu. IL-4
kontroluje równie¿ uwalnianie sCD23 z limfocytów B,
co jest szczególnie interesuj¹ce w kontekœcie faktu, ¿e
ta w³aœnie interleukina pe³ni naczeln¹ rolê w procesie
syntezy IgE. Z drugiej strony, interferon-γ i -α wykazuj¹c
antagonizm funkcji w stosunku do IL-4 hamuj¹ zarówno
powierzchniow¹ ekspresjê CD23, jak i uwalnianie
sCD23 [16, 18, 17]. Jednoczeœnie s¹ dowody na to, ¿e
interleukina-2 (IL-2); uznany marker aktywacji
limfocytów T, selektywnie nasila ekspresjê CD23 na
limfocytach B i uwalnianie sCD23 z tych komórek [19].
Obok cytokin, równie¿ mediatory lipidowe reakcji
alergicznych jak prostaglandyny (PGF2), czynnik
aktywuj¹cy p³ytki (PAF) i leukotrieny (LTB4),
odpowiedzialne s¹ za zwiêkszenie stopnia ekspresji
b³onowego CD23, co stanowi przyk³ad b³êdnego ko³a,
tak czêsto spotykanego w zjawiskach biologicznych [20].
Swoista immunoterapia w swej klasycznej
formie jest powszechnie uznan¹, przyczynow¹ metod¹
leczenia chorób z nadwra¿liwoœci. Postêp nauk
podstawowych pozwoli³ na znaczne zrozumienie
mechanizmu jej dzia³ania, jakkolwiek wiele aspektów
tego problemu pozostaje niezupe³nie jasnych. Przewlek³a
stymulacja antygenowa, jak¹ jest swoista immunoterapia,
indukuje szereg zmian profilu immunologicznego, które
jednak nie zawsze koreluj¹ z kliniczn¹ skutecznoœci¹
leczenia.
Celem pracy by³o zbadanie zachowanie stê¿enia
sCD23 - produktu autoproteolitycznego rozszczepienia
b³onowego antygenu leukocytarnego CD23 w odniesieniu
do wyników swoistej immunoterapii w dwóch grupach
chorych z alergi¹ wziewn¹ (w py³kowicy i alergii na
roztocza kurzu domowego).
METODYKA
Pacjenci
Badaniami objêto 57 chorych na py³kowicê
(26 kobiet i 31 mê¿czyzn) i 55 chorych z alergi¹ na
roztocza kurzu domowego (r.k.d.) (33 kobiety
i 22 mê¿czyzn), leczonych w Katedrze i Klinice Chorób
Wewnêtrznych i Alergologii Œl¹skiej Akademii
Medycznej w Katowicach i Wojewódzkiej Poradni
Alergologicznej w Zabrzu. 29 chorych na py³kowicê
i 27 osób uczulonych na roztocza poddano swoistej
immunoterapii przez okres trzech lat stosuj¹c preparaty
Pollinex i Alavac S. Grupê odniesienia stanowili pozostali
chorzy: 28 osób chorych na py³kowicê i 28 osób z alergi¹
na roztocza, u których nie stosowano odczulania, stosuj¹c
objawy jedynie leczenie farmakologiczne.
Charakterystykê grup chorych poddanych i nie
poddanych swoistej immunoterapii przedstawia tabela I.
Tabela.I. Charakterystyka poszczególnych grup chorych
z alergi¹ inhalacyjn¹
Chorzy poddani Liczba
P³eæ
Wiek
immunoterapii
kobiety mê¿czyŸni zakres œrednio
Py³kowica
Alergia na r.k.d.
RAZEM
29
27
56
13
17
30
16
10
26
17-34
19-42
17-42
25,3
27,3
26,5
Chorzy bez
Liczba
P³eæ
Wiek
immunoterapii
kobiety mê¿czyŸni zakres œrednio
Py³kowica
Alergia na r.k.d.
RAZEM
28
28
56
13
16
29
15
12
27
18-27
19-35
18-35
22,2
25,8
24,1
Grupê kontroln¹ stanowi³o 30 osób zdrowych
(14 kobiet i 16 mê¿czyzn) w wieku od 18 do 38 lat,
œrednio 25,2 ± 8,9 lat, nie wykazuj¹cych cech atopii.
U wszystkich tych osób wykonano podstawowe
badania laboratoryjne i radiologiczne w celu wykluczenia
wspó³istnienia innych chorób. Kwalifikacjê chorych do
poszczególnych grup oparto na:
- wywiadzie, w którym uwzglêdniono nastêpuj¹ce
elementy: dane anamnestyczne w kierunku atopii,
zwi¹zek pomiêdzy pojawieniem siê czy te¿ nasileniem
siê objawów choroby a ekspozycj¹ na okreœlone
alergeny, przebieg choroby i stosowane leki,
- przedmiotowym badaniu internistycznym,
- wyniku punktowych testów skórnych (uwzglêdniono
tylko chorych z wybitnie dodatnim wynikiem),
- obecnoœci alergenowo-swoistych IgE powy¿ej 2 klasy
FAST, czyli w stê¿eniu powy¿ej 1 IU/ml,
- ocenie podstawowych parametrów funkcji wentylacyjnej p³uc.
Do immunoterapii zakwalifikowano chorych, u których
wystêpowa³y objawy nie¿ytu nosa i spojówek oraz astmy
o ³agodnym przebiegu zgodnie z kryteriami przyjêtymi
w 1992 roku [21]: dusznoœæ rzadziej ni¿ 1-2 razy
w tygodniu, czasami w nocy, wskaŸniki wentylacyjne
PEF i FEV1 powy¿ej 80% normy, nie wykazuj¹ce wahañ
wiêkszych ni¿ 20% w ci¹gu doby.
Rogala B., Rymarczyk B. Wp³yw swoistej immunoterapii na zachowanie siê sCD23 ...
Ocena objawów klinicznych
W trakcie immunoterapii, zgodnie z ogólnie
przyjêtymi zasadami, prowadzono ocenê kliniczn¹
chorego, przed ka¿d¹ iniekcj¹. Ocenê efektów klinicznych
immunoterapii oparto na badaniu przedmiotowym,
samoocenie chorego, koniecznoœci stosowania
dodatkowych leków na podstawie indywidualnej karty
obserwacjii prowadzonej przez lekarza i chorego wed³ug
za³¹czonego wzoru (tab.II).
249
w trzecim tygodniu czerwca, po roku (K1), po dwóch
i po trzech latach (K2 i K3) stosowania immunoterapii.
Uzyskan¹ surowicê zamra¿ano w temperaturze -70°C
i przechowywano w temperaturze -20°C przez okres do
dwóch miesiêcy. W py³kowicy okresy K1, K2 i K3
mieœci³y siê w przedziale czasowym miêdzy listopadem
a grudniem, w alergii na r.k.d. miêdzy marcem
a kwietniem. U wszystkich badanych w wymienionych
okresach oznaczano stê¿enia rozpuszczalnego antygenu
leukocytarnego CD23, sCD23, immunoglobuliny E
Tabela II. Wzór karty obserwacji prowadzonej przez lekarza i swoistych przeciwcia³ klasy IgE przeciw alergenom
i chorego
Dermatophagoides pteronyssinus i alergenom py³ków
traw (Timothy Grass - tymotka ³¹kowa, June Grass Objawy:
0
1-3
4-7
7-10
wiechlina ³¹kowa, Perennial Rye Grass - rajgras
objawy
objawy objawy angielski).
brak sporadyczne czêste
sta³e
Badania przeprowadzano równolegle
nie¿yt nosa
u wszystkich chorych poddanych immunoterapii
zapalenie spojówek
i leczonych farmakologicznie w analogicznych okresach
obserwacji.
dusznoϾ ze
s³yszalnymi
Stê¿enie rozpuszczalnego antygenu leukoœwistami
cytarnego CD23-sCD23 oznaczano metod¹ immunoi furczeniami
enzymatyczn¹ z u¿yciem zestawu firmy The Binding
dusznoϾ bez
Site, (Wielka Brytania). Metoda ta polega na wi¹zaniu
s³yszalnych
sCD23 zawartego w badanej próbce przez przeciwcia³o
œwistów i furczeñ
monoklonalne op³aszczone na œciankach mikroprobówki.
Stosowane
W ogóle Sporadycznie Czêsto Regularnie Kompleks ten nastepnie wi¹¿e baranie przeciwcia³o klasy
IgG, skierowane przeciw ludzkiemu sCD23 zwi¹zane
dodatkowe leki
0
1-3
4-7
8-10
z peroksydaz¹. W kolejnym etapie badania nastêpuje
Antyhistaminika
wi¹zanie uzyskanego koniugatu z 3,3,5,5-tetramethyl
β2-agoniœci
benzydyn¹ (TMB) i odczytanie stopnia nasilenia reakcji
Metyloksantyny
barwnej na spektrofotometrze. Zestaw ten oznacza
Kortykosteroidy
sCD23 o masie 25kDa. W niniejszej pracy za górn¹
granicê normy stê¿enia sCD23 w surowicy przyjêto
W ocenie uwzglêdniono ponadto odpowiedzi na pytania, 1,88 mg/l. Wartoœæ tê stanowi³a suma œredniej grupy
kontrolnej i dwóch odchyleñ standardowych (x+2 SD).
czy przedstawione w tabeli objawy wystêpowa³y po:
Do oznaczenia stê¿enia immunoglobuliny E
a. ka¿dym kontakcie z kurzem (3 lub 0)
w
surowicy
zastosowano fluoroimmunoenzymatyczn¹
b. sporadycznie (1 lub 0).
metodê
IgE
FAST
Test z u¿yciem zestawów firmy 3 M
Ocenê przeprowadzano 1raz na tydzieñ przez
2 kolejne sezony pylenia, poprzedzaj¹ce rozpoczêcie i Bio-Whittaker: 3M Total IgE I i II FAST Test
immunoterapii py³kowicy i przez 6 miesiêcy przed i fluorymetrów Fluorofast Reader i Fluorofast 96 Reader
rozpoczêciem leczenia odczulaj¹cego w grupie chorych and Printer. Metoda ta polega na wi¹zaniu IgE, zawartej
uczulonych na r.k.d. W czasie immunoterapii ocenê w badanej próbce, przez op³aszczone na œciankach
polistyrenowej mikroprobówki monoklonalne przeciwprzeprowadzano 1 raz na miesi¹c.
Bior¹c pod uwagê powy¿sze dane, oceniano cia³o anty-IgE. Tak powsta³y kompleks reaguje nastêpnie
stopieñ nasilenia choroby alergicznej wyliczaj¹c indeks z kolejnym przeciwcia³em anty-IgE znakowanym
kliniczny (IK) we wszystkich analizowanych okresach, fosfataz¹ alkaliczn¹. Po inkubacji i dekantacji supernatantu enzym zwi¹zany w kompleksie reaguje
obejmuj¹cy wartoœci od 1 do 10.
z substratem fluorescencyjnym, którym jest fosforan-4metylubelliferylu.
Nastêpnie dokonywany jest
Metody badañ laboratoryjnych
Krew do badañ pobierano na czczo kilkakrotnie automatycznie odczyt natê¿enia fluorescencji i wyniki
w ci¹gu ca³ego okresu obserwacji; przed rozpoczêciem zostaj¹ przeliczone w odniesieniu do krzywej
leczenia (I), przed podaniem pierwszej dawki kalibracyjnej i wyra¿ane w IU/ml. Czu³oœæ metody
najwiêkszego stê¿enia wyci¹gu alergenowego, czyli ocenia siê na 1 IU/ml.
przed rozpoczêciem terapii podtrzymuj¹cej (II), u osób
chorych na py³kowicê w sezonach pylenia (S1 i S2),
Alergia Astma Immunologia, 1997, 2(4), 247-255
sCD23 u chorych uczulonych na roztocza kurzu
domowego
Równie¿ w tej grupie chorych z alergi¹ wziewn¹
œrednie stê¿enie sCD23 by³o znamiennie wy¿sze ni¿
w grupie osób zdrowych (odpowiednio 3,35 ± 2,44
i 1,0 ± 0,44 µg/l), wykazuj¹c jednoczeœnie ni¿sze, istotnie
statystycznie, wartoœci ni¿ w py³kowicy. W odró¿nieniu
od grupy chorych na py³kowicê, obserwowano
znamienny statystycznie spadek sCD23 po dwóch latach
stosowania immunoterapii. W grupie chorych z alergi¹
na r.k.d. nie poddanych sIT ró¿nice stê¿eñ sCD23
w badanych przedzia³ach czasowych by³y nieistotne
statystycznie (ryc. 3).
Wyniki analizy zmiennoœci sCD23 u chorych
z alergi¹ na r.k.d., poddanych immunoterapii w zale¿noœci
od skutecznoœci klinicznej prowadzonego leczenia,
sCD23 [µg/l]
5
4
sIT
3
bez sIT
2
1
0
I
II
S1
K1
okres badania
S2
K2
K3
Ryc. 1. Œrednie stê¿enia sCD23 u chorych na py³kowicê
poddanych (sIT) i nie poddanych immunoterapii (bez sIT).
Ró¿nice miêdzy œrednimi s¹ nieznamienne statystycznie (test
rangowanych znaków Wilcoxona).
6
5
sCD23 [µg/l]
WYNIKI
sCD23 u chorych na py³kowicê
Wyjœciowe stê¿enie sCD23 by³o znamiennie
wy¿sze (4,37 ± 2,25 µg/l) w tej grupie chorych ni¿ u osób
zdrowych (1,0 ± 0,04 µg/l) i wykazywa³o tendencje do
obni¿ania siê w trakcie odczulania. Jednak¿e analiza
statystyczna nie potwierdzi³a znamiennoœci obserwowanych ró¿nic pomiêdzy wartoœciami w okreœlonych
cyklach immunoterapii (ryc. 1).
Nie stwierdzono istotnego zwi¹zku miêdzy
stê¿eniem sCD23 a efektem klinicznym sIT (ryc. 2).
W grupie osób nie odczulanych porównanie
œrednich wartoœci sCD23 w badanych przedzia³ach
czasowych równie¿ nie wykaza³o ró¿nic znamiennych
statystycznie (ryc. 1).
Analizuj¹c odsetek podwy¿szonych stê¿eñ
sCD23 wykazano, ¿e we wstêpnym okresie obserwacji (I)
89% chorych na py³kowicê mia³o podwy¿szone wartoœci
sCD23, a w koñcowym (K3) 84%. Ró¿nica ta nie by³a
znamienna statystycznie (test chi - kwadrat).
6
4
bez zmian
3
zadowalaj¹cy
dobry i b.dobry
2
1
0
I
II
S1
K1
S2
K2
K3
okres badania
Ryc. 2. Œrednie stê¿enie sCD23 u chorych na py³kowicê
w przebiegu immunoterapii w zale¿noœci od skutecznoœci
klinicznej leczenia. Ró¿nice miêdzy œrednimi s¹ nieznamienne
statystycznie (test rangowanych znaków Wilcoxona).
sCD23 [µg/l]
Analiza statystyczna danych
Analizê statystyczn¹ wyników przeprowadzono
za pomoc¹ pakietu Statistica wersja 4.5. Obliczenia
dokonano na komputerze PC 486. Wyniki podano jako
œrednie arytmetyczne ± odchylenie standardowe. Przed
zastosowaniem testów parametrycznych - testu t dla
dwóch grup i analizy wariancji dla wiêkszej liczby grup
- porównywano wariancje testem Levena. Jeœli warunki
potrzebne do zastosowania tego typu analizy nie mog³y
byæ spe³nione, stosowano test nieparametryczny - test
rangowanych znaków Wilcoxona. Do oceny zwi¹zków
korelacyjnych miêdzy uzyskanymi danymi pos³u¿ono siê
testem Spearmana. Niektóre dane oceniano za pomoc¹
testu chi - kwadrat.
Przedstawiaj¹c wyniki ka¿dorazowo podano
rodzaj wykonanego testu statystycznego i poziom
istotnoœci statystycznej. W pracy przyjêto poziom
istotnoœci p<0.05 jako znamienny statystycznie.
5
4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
sIT
bez sIT
I
II
K1
okres badania
K2
K3
Ryc. 3. Œrednie stê¿enie sCD23 u chorych z alergi¹ na roztocza
kurzu domowego poddanych (sIT) i nie poddanych
immunoterapii (bez sIT). Stê¿enia sCD23 pomiêdzy okresami
I i K2 oraz I i K3 ( z sIT) ró¿ni¹ siê istotnie: p< 0,05 (test
rangowanych znaków Wilcoxona).
6
5
4
sCD23 [µg/l]
250
bez zmian
zadowalaj¹cy
3
dobry i b.dobry
2
1
0
I
II
K1
K2
okres badania
K3
Ryc. 4. Œrednie stê¿enie sCD23 u chorych z alergi¹ na roztocza
kurzu domowego w przebiegu immunoterapii w zale¿noœci
od skutecznoœci klinicznej leczenia. Stê¿enia sCD23 pomiêdzy
okresami I i K2 oraz I i K3 (w grupie chorych z wynikiem
zadowalaj¹cym) ró¿ni¹ siê istotnie: p< 0,05 (test rangowanych
znaków Wilcoxona).
Rogala B., Rymarczyk B. Wp³yw swoistej immunoterapii na zachowanie siê sCD23 ...
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
py³kowica z sIT
py³kowica bez sIT
do trzech analizowanych alergenów. Dlatego te¿
w analizie uwzglêdniono œredni¹ wartoœæ stê¿enia tych
przeciwcia³ przeciw alergenom tymotki, wiechliny
i rajgrasu - as IgE - TPJ.
Zachowanie siê stê¿enia as - IgE - TPJ
w surowicy przedstawia rycina 6.
as-IgE-TPJ [IU/ml]
25
I
II
S1
K1
S2
K2
K3
okres badania
Ryc. 5. Stê¿enie IgE w surowicy chorych z alergi¹ wziewn¹
poddanych (z sIT) i nie poddanych immunoterapii (bez sIT).
Ró¿nica miêdzy œrednimi wartoœciami w okresie badania K3
i wstêpnym okresem analizy (I) jest znamienna statystycznie:
p< 0,05(test rangowanych znaków Wilcoxona).
Tabela III. Stê¿enie IgE u chorych z alergi¹ inhalacyjn¹ we
wstêpnym okresie obserwacji (I) i w grupie osób zdrowych
Badane grupy
IgE [IU/ml]
Py³kowica
Alergia na r.k.d. Zdrowi
z sIT bez sIT z sIT bez sIT
382,9
±448,0
456,6
410,4 477,0
19,4
±538,5 ±427,4 ±377,9 ±11,2
Wszyscy objêci analiz¹ chorzy z alergi¹
wziewn¹ wykazali we wstêpnym okresie obserwacji (I)
stê¿enie swoistych przeciwcia³ IgE w surowicy
mieszcz¹ce siê w 2 klasie wed³ug FAST, czyli wiêksze
od 1 IU/ml. Obserwowano porównywalne tendencje
zmiennoœci stê¿eñ alergenowo - swoistych przeciwcia³
klasy IgE (as - IgE) u chorych na py³kowicê w odniesieniu
15
10
5
I
II
S1
K1
S2
K2
K3
okres badania
Ryc.6. Stê¿enie as-IgE-TPJ w surowicy u chorych na
py³kowicê w przebiegu immunoterapii. Za pomoc¹ testu
rangowanych znaków Wilcoxona okreœlono znamiennoœæ
ró¿nic œrednich wartoœci w oznaczonym (K2 i K3) okresie
badania i we wstêpnym okresie (I) analizy: p< 0,05.
U chorych uczulanych na roztocza kurzu
domowego stê¿enie przeciwcia³ swoistych skierowanych
przeciwko Dermatophagoides pteronyssinus obni¿y³o siê
istotnie w wyniku immunoterapii, nie osi¹gaj¹c jednak¿e,
podobnie jak u chorych na py³kowicê, wartoœci
obserwowanych w grupie osób zdrowych (ryc. 7).
alergia na r.k.d.z
sIT
alergia na
r.k.d.bez sIT
20
0
7
as-IgE-D [IU/ml]
stê¿enie IgE w surowicy krwi [Ul/ml]
przedstawia rycina 4. Jak wynika z przebiegu krzywej,
znamienny statystycznie spadek stê¿enia sCD23
stwierdzono w grupie chorych wykazuj¹cych zadowalaj¹c¹
skutecznoϾ leczenia. W grupie chorych z dobrym i bardzo
dobrym efektem immunoterapii ró¿nica wartoœci sCD23
pomiêdzy okresem I i K3 by³a na granicy istotnoœci
statystycznej (p=0,05). U chorych bez poprawy klinicznej
zmiennoœæ stê¿enia sCD23 by³a niezauwa¿alna.
Przed rozpoczêciem leczenia u 74% chorych
z nadwra¿liwoœci¹ na r.k.d. stwierdzono podwy¿szone
ponad normê przyjêt¹ w pracy (œrednia wartoœæ grupy
kontrolnej + dwa odchylenia standardowe = 1,88 mg/l)
wartoœci sCD23, a po trzech latach stosowania
immunoterapii tylko u 44% chorych. Ró¿nica ta by³a
znamienna statystycznie (test chi - kwadrat; p< 0,05).
Stê¿enie IgE w surowicy chorych by³o
znamiennie wy¿sze ni¿ u osób zdrowych i wykazywa³o
istotny statystycznie spadek w przebiegu leczenia
odczulaj¹cego w obu grupach chorych, jednak¿e po
trzyletnim stosowaniu swoistej immunoterapii wartoœci
stê¿enia IgE nadal wielokrotnie przekracza³y stê¿enie
obserwowane w grupie kontrolnej (ryc.5, tab. III).
251
6
5
4
3
2
1
0
I
II
K1
okres badania
K2
K3
Ryc. 7. Stê¿enie as-IgE-D w surowicy u chorych z alergi¹ na
roztocza kurzu domowego (r.k.d.)Za pomoc¹ testu rangowanych
znaków Wilcoxona okreœlano znamiennoœæ ró¿nic œrednich
wartoœci w oznaczonym ( K1, K2, K3) okresie badania
i wstêpnym okresie analizy (I) : p< 0,05.
W ¿adnej z badanych grup chorych, niezale¿nie od
rodzaju przeprowadzonego leczenia, nie stwierdzono
korelacji miêdzy stê¿eniem sCD23 a stê¿eniem IgE.
DYSKUSJA
Dane przedstawione we wstêpie wskazuj¹, ¿e
zarówno CD23/FceRII, jak i rozpuszczalna forma tego
antygenu/receptora, sCD23 stanowi¹ istotny element
izotypowo - swoistej immunoregulacji odpowiedzi
IgE-zale¿nej. Wiêkszoœæ badaczy, interesuj¹cych siê rol¹
CD23/sCD23 w reaktywnoœci immunologicznej, skupia
siê nad znaczeniem tego receptora/cytokiny w procesie
syntezy IgE. Zjawisko negatywnego sprzê¿enia zwrotnego
252
Alergia Astma Immunologia, 1997, 2(4), 247-255
stanowi mechanizm ograniczaj¹cy niekontrolowan¹
produkcjê IgE. IgE, blokuj¹c powierzchniow¹ cz¹steczkê
CD23, hamuje jej funkcjê nasilania prezentacji
i zwiêkszania immunogennoœci antygenu. Podobne
dzia³anie wywiera przeciwcia³o monoklonalne anty CD23, które w sposób zale¿ny od dawki hamuje
indukowan¹ przez IL-4 syntezê IgE, blokuje zale¿n¹ od
IL-4 aktywacjê i ró¿nicowanie siê limfocytów B [21,22].
To korzystne samoograniczanie siê syntezy IgE
w zasadniczy sposób hamowane jest przez sCD23, który
wi¹¿¹c IgE uniemo¿liwia po³¹czenie siê tej immunoglobuliny z b³onowym CD23. Badania in vitro z u¿yciem
rekombinowanego sCD23, czy te¿ uzyskanego z super+
natantu kultury limfocytów B CD23 wykaza³y, ¿e
cz¹steczka ta potencjalizuje produkcjê IgE przez
limfocyty B pochodz¹ce od chorych atopowych [18,22,24
,25]. Wzrost stê¿enia sCD23 u chorych z atopi¹ obserwowali
niektórzy autorzy [10,26,27]. Wiêkszoœæ doniesieñ
podkreœla brak istotnego zwi¹zku korelacyjnego z IgE.
Podobne wyniki badañ (podwy¿szone wartoœci sCD23
i brak zale¿noœci od IgE) w chorobie atopowej wykazano
we wczeœniejszych badaniach w³asnych [28,29,30].
Bujanowski-Weber i wsp. [10,31] zauwa¿a natomiast
zwi¹zek miêdzy tymi parametrami, ale tylko w grupie
chorych z wysokimi poziomami IgE (>250 IU/ml, RAST).
Delespesse i wsp. [32], a za nimi inni [33,34] stwierdzili
wyraŸny wzrost poziomu sCD23 u osób z atopi¹
i podwy¿szonym IgE przy jednoczeœnie nieoznaczalnym
poziomie IL - 4 w surowicy. Autorzy ci równie¿ nie
obserwowali korelacji pomiêdzy wartoœciami sCD23 i IgE.
Nale¿y przy tym zauwa¿yæ, ¿e nie komentowano wówczas
uzyskanych wyników w kontekœcie analizy znaczenia
patognomicznego sCD23 w zale¿noœci od ciê¿aru
cz¹steczkowego oznaczonego fragmentu.
Jak wynika z danych przedstawionych we
+
wstêpie, komórki CD23 uwalniaj¹ w wyniku autoproteolizy rozpuszczalne fragmenty sCD23 o zró¿nicowanej
masie cz¹steczkowej; 16 kDa, 37 kDa, 33 kDa, 25 kDa,
60 kDa, 90 kDa, które wykazuj¹ ró¿ne w³aœciwoœci
biologiczne. Bujanowski - Weber i wsp. [10] frakcjonuj¹c
supernatant komórek limfoblastycznych B linii RPMI
8866 wykazali zdolnoœæ wi¹zania IgE (IgE - binding
capacity) w obrêbie komponent sCD23 o wadze
cz¹steczkowej 100 kDa, 45 kDa, 25 kDa, co stanowi
potwierdzenie wczeœniejszych badañ innych autorów
[35,36], znajduj¹cych aktywnoœæ wi¹¿¹c¹ IgE w obrêbie
sk³adowych sCD23 o ciê¿arze cz¹steczkowym 90
i 25 kDa. Udowodniono równie¿ aktywnoœæ wi¹¿¹c¹ IgE
w obrêbie fragmentu 16 kDa [36].
W nowszych badaniach Bujanowski-Weber
i wsp. [31] donosz¹ o w³asnoœciach wi¹¿¹cych IgE
w obrêbie komponenty 60 kDa sCD23, której wzrost
stwierdzili u chorych z atopowym zapaleniem skóry,
w zespole nadprodukcji IgE (hyper - IgE syndrome)
i w krwi pêpowinowej noworodków z wysokimi
poziomami sCD23. Co wiêcej, nie wykazano obecnoœci
tej cz¹steczki (60 kDa) u osób z niskim stê¿eniem sCD23
(<5 ng/ml), którego poziom oznaczano metod¹
radioimmunologiczn¹ z u¿yciem przeciwcia³a monoklonalnego o swoistoœci wobec ca³ej cz¹steczki sCD23.
Kolejne wyniki badañ dowodz¹ zdolnoœci komponent
o ciê¿arze cz¹steczkowym 37 i 33 kDa do potencjalizacji
syntezy IgE. Komponenty te s¹ niestabilne, podobnie
jak i te o ciê¿arze 16 kDa i 60 kDa, dlatego te¿ trudno
dostêpne badaniu in vitro [15]. Luo i wsp. [37] zwrócili
uwagê na fakt, ¿e fragment 12 kDa sCD23 posiada
aktywnoœæ autokrynnego czynnika wzrostu limfocytów B
(BCGF-B Cell Growth Factor), nie wykazuj¹c
jednoczeœnie zdolnoœci wi¹zania IgE.
Gordon i wsp. [38] w eksperymencie z u¿yciem
rekombinowanego 25 kDa sCD23 udowodnili aktywnoϾ
stymuluj¹c¹ wzrost (BCGF activity) tej cz¹steczki wobec
transformowanej wirusem Epsteina-Barr linii HB2
komórek limfoblastoidalnych B. Otwarty pozostawili
problem, czy analogiczn¹ funkcjê wykazuje równie¿
25 kDa sCD23 w stosunku do komórek innych linii.
Mossalayi i wsp. [39] zwracaj¹ uwagê na aktywn¹ rolê
sCD23 w procesie ró¿nicowania siê hematopoetycznych
komórek szpiku. Zastosowana w niniejszej pracy metoda
umo¿liwia oznaczenie stê¿enia komponenty sCD23
o masie 25 kDa, uznanej za najbardziej stabiln¹
i wykazuj¹c¹ stosunkowo najwiêksz¹ aktywnoœæ
w reakcji wi¹zania z IgE [40]. 25 kDa sCD23 wi¹¿¹c
IgE neutralizuje j¹, hamuj¹c tym samym IgE-zale¿ne
reakcje immunologiczne. Letellier i wsp. [11]
udowodnili, ¿e komponenty sCD23, 25-27 kDa s¹
stabilnym produktem dalszej degradacji uwolnionych
pierwotnie z antygenu CD23 cz¹steczek 37 kDa,
a komponenty 65-95 kDa prawdopodobnie stanowi¹
agregaty fragmentów o ni¿szej wadze cz¹steczkowej.
Przekonuj¹cy dowód stabilnoœci komponenty 25kDa
sCD23 dostarczaj¹ badania równie¿ tego autora [12],
który wykaza³ aktywnoœæ wi¹zania IgE w supernatancie
krótkotrwa³ej (2 godziny) hodowli komórkowej transformowanych wirusem Epsteina-Barr komórek B w obrêbie
cz¹steczek o masie 37 kDa. Po 24 godzinach aktywnoœæ
ta zawiera³a siê we frakcji 25 kDa.
Istotnie wy¿sze stê¿enie 25 kDa sCD23
stwierdzono w obu badanych w tej pracy grupach chorych
z alergi¹ wziewn¹. Odnotowano natomiast spadek
wartoœci tego parametru w trakcie prowadzonejgo
odczulania. Po cyklu immunoterapii sCD23 obni¿y³o siê
znamiennie statystycznie tylko w grupie osób uczulonych
na r.k.d., osi¹gaj¹c po trzech latach leczenia niemal¿e
u 1/3 chorych (26%) wartoϾ grupy kontrolnej.
W py³kowicy nie obserwowano znamiennych statystycznie
zmian w stê¿eniu sCD23 w czasie sIT. S¹dziæ nale¿y,
¿e te ró¿nice w zachowaniu siê sCD23 pomiêdzy
obydwoma grupami chorych z alergi¹ mog¹ wynikaæ
z odmiennoœci metody odczulania i/lub immunogennoœci
zastosowanych preparatów. U chorych z py³kowic¹
stosowano immunoterapiê przedsezonow¹, determinuj¹c¹
Rogala B., Rymarczyk B. Wp³yw swoistej immunoterapii na zachowanie siê sCD23 ...
podawanie ekstraktu alergenowego w sposób pulsacyjny,
w odró¿nieniu od leczenia ekstraktami r.k.d., polegaj¹cego
na podawaniu kolejnych stê¿eñ alergenu w sposób ci¹g³y.
Dlatego te¿ immunoterapia w tej drugiej grupie chorych
mo¿e powodowaæ g³êbsz¹ i trwalsz¹ korektê funkcji
systemu immunologicznego, jak mo¿na wnioskowaæ
z analizy zmiennoœci stê¿eñ sCD23 w przebiegu leczenia.
Równolegle z niniejszym opracowaniem,
badacze japoñscy [41] przeprowadzili ocenê zachowania
siê sCD23 w surowicy chorych z alergi¹ œluzówki nosa,
poddanych alergenowo-swoistej immunoterapii. Autorzy
ci wykazali u wiêkszoœci chorych spadek poziomu
sCD23 w surowicy w przebiegu leczenia, ale nie by³o to
regu³¹ u wszystkich badanych. W publikowanych
badaniach w³asnych równie¿ stwierdzono dodatni wp³yw
immunoterapii swoistej na obni¿enie siê stê¿enia sCD23
w surowicy chorych uczulonych na r.k.d.. Zastosowano
wówczas tê sam¹ metodê oznaczania sCD23, jak¹ u¿yto
w niniejszym opracowaniu [28].
Ocena znaczenia podwy¿szonych wartoœci
sCD23 w patologii cz³owieka komplikowana jest faktem
niejednoznacznej opinii co do Ÿród³a pochodzenia tej
czasteczki. Przewa¿aj¹ opinie, ¿e g³ównym Ÿród³em
pochodzenia sCD23 s¹ limfocyty B, nie wyklucza siê
równie¿ udzia³u innych komórek z obecnoœci¹ tego
antygenu [17, 42]. Ponadto komponenty o ró¿nej masie
cz¹steczkowej w ró¿ny sposób zaanga¿owane s¹
w procesy immunoregulacji. Wzrost ekspresji antygenu
CD23 wystêpuje w ró¿nych stanach patologii, w której
mechanizm IgE - zale¿ny jest trudny do udowodnienia.
Nasilenie ekspresji b³onowego CD23 i wzrost stê¿enia
sCD23 stwierdzono w infekcji wirusem HIV (human
immunodeficiency virus). Komórki jednoj¹drzaste krwi
obwodowej chorych zaka¿onych HIV wykazuj¹ zdolnoœæ
do spontanicznej produkcjii czynników wi¹¿¹cych IgE
(IgE-Binding Factors) [43, 44, 45]. Takie wyniki badañ
pozwalaj¹ na dostrze¿enie pewnej analogii w charakterze
defektu immunologicznego, towarzysz¹cego obu
chorobom przynajmniej w aspekcie kszta³towania siê
okreœlonego profilu immunologicznego odpowiedzialnego za wystêpuj¹cy w obu patologiach wzrost IgE,
pobudzenie linii komórek B, a nawet objawy kliniczne
w pewnej fazie rozwoju choroby AIDS porównywalne
z alergi¹. Wysokie wartoœci sCD23 stwierdzono równie¿
w przewlek³ej bia³aczce limfatycznej, obserwuj¹c
jednoczeœnie zwi¹zek z progresj¹ choroby, oraz
w reakcjach odrzucania przeszczepu (GVHR - graft
versus host reaction) [46, 47]. Nale¿y jednak zauwa¿yæ,
¿e wartoœci stê¿eñ sCD23 w tej patologii s¹ istotnie
wiêksze od oznaczanych w atopii. Bansal i wsp. [48]
zwrócili uwagê na wzrost stê¿enia sCD23 u chorych
z zespo³em Sjögrena i na toczeñ rumieniowaty, a wiêc
w chorobach o udowodnionej patogenetycznej roli
spaczonej reaktywnoœci autoimmunologicznej. Autorzy
ci uwa¿aj¹, ¿e przyczyn¹ wzrostu sCD23 w tej patologii
jest nadreaktywnoœæ limfocytów B.
253
Interesuj¹ce wyniki badañ œwiadcz¹ce o roli
CD23 jako czasteczki adhezyjnej w zjawiskach
odpornoœciowych przedstawia Moulder i wsp. [44]
wskazuj¹c jednoczeœnie na zwi¹zek przyczynowy miêdzy
autoproteoliz¹ CD23 i funkcj¹ adhezji. Transformowane
wirusem Epstein-Barr limfocyty B linii RPMI-8866
ulega³y widocznej makroskopowo adhezji, ale tylko
w obecnoœci sCD23. Adhezja ta by³a hamowana przez
przeciwcia³o monoklonalne blokuj¹ce CD23, czy te¿
zwi¹zanie IgE na powierzchni komórki. Podobnie dodanie
laktoperoksydazy do hodowli komórkowej, hamuj¹ce
proces rozszczepienia proteolitycznego CD23, hamuje
adhezjê komórek z obecnoœci¹ tego antygenu. Mo¿na wiêc
s¹dziæ, ¿e w³aœnie ta czêœæ CD23, która zostaje na
powierzchni b³ony komórkowej po uwolnieniu sCD23,
wykazuje w³aœciwoœci adhezyjne. Stê¿enie sCD23 jest
wiêc równie¿ wskaŸnikiem zdolnoœci adhezyjnej komórki.
W kontekœcie takich obserwacji nale¿a³oby krytycznie
spojrzeæ na ewentualne okreœlenie sCD23 jako markera
atopii [34], a uznaæ raczej ten parametr za wyk³adnik
dyskrazji immunologicznej odpowiedzialnej za
kreowanie okreœlonego fenotypu choroby alergicznej
i ulegaj¹cej pozytywnej korekcie w wyniku zastosowanej
immunoterapii, przynajmniej w odniesieniu do alergii
na r.k.d.
Podsumowuj¹c, nasze badania wykaza³y, ¿e
w obu grupach chorych z alergi¹ wziewn¹, stwierdza siê
znacznie wy¿sze wartoœci sCD23 25kDa ni¿ u osób
zdrowych. Mo¿na wiêc uznaæ, ¿e sCD23 pe³ni rolê
u¿ytecznego stygmatu choroby, tym bardziej, ¿e
obserwowano pewien zwi¹zek pomiêdzy stê¿eniem
sCD23 a obrazem kllinicznym choroby, bowiem
znamiennoœæ statystyczn¹ obni¿enia siê wartoœci sCD23
udowodniono w³asnie w grupie chorych uczulonych na
r.k.d. wykazuj¹cych dobry efekt immunoterapii. Bior¹c
pod uwagê rolê sCD23 25 kDa jako czynnika istotnie
zaanga¿owanego w proces aktywacji czy te¿ podtrzymywania stanu aktywacji komórek immunologicznie
kompetentnych (w tym g³ównie limfocytów B), mo¿na
w kontekœcie uzyskanych wyników traktowaæ sCD23
jako wymierny wskaŸnik „defektu” immunologicznego
zwi¹zanego przyczynowo z manifestacj¹ kliniczn¹
choroby atopowej.
Skuteczna indukcja tolerancji immunologicznej
w wyniku przeprowadzonej immunoterapii z towarzysz¹cym pozytywnemu efektowi klinicznemu istotnym
obni¿eniem siê stê¿enia sCD23 25 kDa, mo¿e stanowiæ
argument za wp³ywem leczenia odczulaj¹cego
w korygowaniu pierwotnie zaburzonych funkcji uk³adu
immunologicznego.
254
Piœmiennictwo
Alergia Astma Immunologia, 1997, 2(4), 247-255
1. Lynch R.G., Sandor M.: Fc receptors on T and B lymphocytes.
Am. Soc. Microbiol. Monogr. 1990: 305-334.
2. Lawrence D.A., Weigle W.O., Spiegelberg H.L.:
Immunoglobulins cytophilic for human lymphocytes,
monocytes and neutrophils. J. Clin. Invest. 1975; 55: 268-275.
3. Gonzalez - Molina A., Spiegelberg H.L.: A subpopulation of
normal human peripheral B lymphocytes that bind IgE. J.Clin.
Invest. 1977; 59, 616-624.
4. Kitner C., Sudgen B.: Identification of antigenic determinants
unique to the surface of cells transformed by Epstein-Barr virus.
Nature 1981; 294: 458-460.
5. Kikutani H., Inui S., Sato R. i wsp.:Molecular structure of
human lymphocyte receptor for immunoglobulin E. Cell. 1986;
47: 657-665.
6. Capron M., Jouault T., Prin L. i wsp.: Functional study of
a monoclonal antibody to IgE Fc receptor (FcεR2) of eosinophils,
platelets and macrophages. J.Exp.Med. 1986; 164: 72-89.
7. Rankin J.A.: IgE immune complexes induce leukotriene B4
release from rat alveolar macrophages. Ann. Inst. Pasteur. 1986;
137C: 364-366.
8. Sarfati M., Nutman T., Fonteyn C. i wsp.: Presence of antigenic
determinants common to Fc IgE receptor on macrophages, T
and B lyphocytes and IgE-binding factors. Immunology. 1986;
59: 569-575.
9. Prinz J., Baur X., Mazur G. i wsp.: Allergen - directed
expression of Fc receptors for CD23 on human lymphocytes is
modulated by IL-4 and interferon - gamma. Eur.J.Immunol.
1990; 20: 1259-1264.
10. Bujanowski-Weber J., Knoller I., Brings B. i wsp.: Detection
and characterization of IgE-binding of the cell line RPMI 8866,
normal human sera and sera from atopic patients. Immunology. 1989; 65, 53-58.
11. Letellier M., Nakajima T., Pulido-Cejudo G. i wsp.: Mechanism of formation of human IgE-binding factors (soluble
CD23). III. Evidence for a receptor (FcεRII) - associated proteolytic activity. J. Exp. Med. 1990; 172: 693-700.
12. Letellier M., Sarfati M., Delespesse G.: Mechanism of formation of IgE-binding factors (soluble CD23) - I. FcεRII bearing
B cells generate IgE-binding factors of different molecular
weights. Molecular Immunology. 1989; 26: 1105-1112.
13. Del Prete G.F., Maggi E., Parronchi P. i wsp.: IL-4 is an essential factor for the IgE synthesis induced in vitro by human T cell
clones and their supernatants. J.Immunol. 140: 4198-4198.
14. Heusser C.H. Brinkmann V., Delespesse G. i wsp.: Current
concepts of IgE regulation. ACI. News. 1991; 3: 47-51.
15. Delespesse G., Sarfati M.: An update on human CD23 (FcεRII):
FcεRII and IgE-BFs (soluble CD23) play an essential role in
the regulation of human IgE regulation of human IgE synthesis.
Clin. Exp. Allergy. 1991; 21: 153-161.
16. Delespesse G., Sarfati M., Peleman R.: Influence of recombinant
IL-4, IFN-alpha and IFN-gamma on the production of IgEbinding factor (soluble CD23). J.Immunol. 1989; 142: 134-138.
17. Yokota A., Kikutani H., Tanaka T. i wsp.: Two species of human Fcε receptor II (FcεRII/CD23): Tissue - specific and IL-4
specific regulation of gene expression. Cell. 1988; 55: 611-618.
18. Kawabe T., Takami M., Hosoda M. i wsp.: Regulation of
FcεRII/CD23 gene expression by cytokines and specific ligands
(IgE and anti-FcεRII monoclonal antibody). J.Immunol. 1988;
141: 1376-1382.
19. Klink M., Cline M.G., Halonen M. i wsp.: Problems in defining normal limits for serum IgE. J.Allergy Clin.Immunol. 1990;
85: 440-444.
20. Yamaoka K.A., Claesson H.E., Rosen A.: Leukotriene B4 enhances activation, proliferation, and differentiation of human
B lymphocytes. J. Immunol. 1989; 143, 1996-2000.
21. Kolb J.P., Abadie A., Paul-Eugene N. i wsp.: Ligation of CD23
triggers cyclic AMP generation in human B lyphocytes.
J.Immunol. 1993; 150: 798-809.
22. National Heart, Lung and Blood Institute, National Institutes
of Health: International consensus report on diagnosis and
management af asthma. Eur.Respir.J., 1992; 5: 601-641.
23. Flores - Romo L., Shields J., Humbert Y. i wsp.: Inhibition of
an vivo antigen - specific IgE response by autoantibodies to
CD23. Science. 1993; 261: 1038-1041.
24. Pfeil T., Fisher A., Bujanowski - Weber J. i wsp.:Effect of
cytokines on spontaneous and allergen-induced CD23
expression, sCD23 release and Ig (E,G) synthesis from
peripheral blood lymphocytes. Immunology. 1989; 68: 37-44.
25. Poulsen L.K., Baron L., Heinig J.H.: Biomolecular regulation
of the IgE immune response. I. Cell associated IgE and in vitro
IgE synthesis. Allergy. 1992; 47: 560-567.
26. Bujanowski-Weber J., Brings B., Knoller J. i wsp.: Expression of low - affinity receptor for IgE (FcεRII, CD23) and
IgE-BF (soluble CD23) release by lymphoblastoid B-cell line
RPMI 8866 and human peripheral lymphocytes of normal and
atopic donors. Immunology. 1989; 66: 505-511.
27. Delespesse G., Sarfati M., Hofstetter H.: Human IgE - binding factors. Immunol.Today 1989; 10: 159-164.
28. Rogala B., Gumprecht J., Gawlik R. i wsp.: The platelets aggregation in IgE mediated allergy with elevated soluble FcεRII/
CD23 level. J.Invest.Allergol.Clin.Immunol. 1995; 5: 161-165.
29. Rogala B., Gumprecht J., Strojek K. i wsp.: Agregacja p³ytek
i ekspresja receptora o niskim powinowactwie dla IgE FcεRII
(CD23) u chorych na py³kowicê. Pneum.Alergol.Pol. 1993;
61, 3-4: 133-137.
30. Rogala B., Jawor B., Jarz¹b J. i wsp.: sCD23 u chorych
nadwra¿liwych na roztocze kurzu domowego. Pneum.Alergol.
Pol. 1994; 62, supl. 2: 55-57.
31. Bujanowski-Weber J., Knoller I., Wahn U. i wsp.: Analysis of
IgE-binding factors (sCD23) within newborn sera. Int.Arch.
Allergy Immunol. 1992 99: 127-132.
32. Delespesse G., Sarfati M., Hofstetter H.: Structure, function
and clinical relevance of the low affinity receptor for IgE.
Immunol.Invest. 1988 17: 363-387.
33. Sarfati M., Delespesse G.: Possible role of human lymphocyte
receptor for IgE (CD23) or its soluble fragments in the in vivo
synthesis of human IgE. J.Immunol. 1988 141: 2195-2199.
34. Yanagihara Y., Sarfati M., Marsh D. i wsp.: Serum levels of
IgE-binding factors (soluble CD23) in diseases associated with
elevated IgE. Clin.Exp.Allergy. 1990 20: 395-401.
35. Ikuta K., Takami M., Kim C. i wsp.: Human lymphocyte Fc
receptor for IgE: sequence homology of its cloned DNA with
animal lectins. Proc.Natl.Acad.Sci. 1987; 84: 819-823.
36. Sarfati M., Nakajima T., Frost H. i wsp.: Purification and partial biochemical characterization of IgE-binding factors secreted by a human B lymphoblastoid cell line. Immunology.
1987; 60: 539-545.
Rogala B., Rymarczyk B. Wp³yw swoistej immunoterapii na zachowanie siê sCD23 ...
37. Luo H., Hofstetter H., Delespesse G.: Possible role of soluble
FcεRII (CD23) in the proliferative response of human B cells
to recombinant IL-4. FASEB. J. 1989;, 3: A 497.
38. Gordon J., Cairns J.A., Liu Yong-Jun i wsp.: Role of membrane
and soluble CD23 in lymphocyte physiology. W: Gordon J.
(red.): CD23. A novel multifunctional regulator of the immune
system that binds IgE. Monogr Allergy. Basel, Karger. 1991;
29: 156-168.
39. Mossalayi M.D., Arock M., Bertho J.M. i wsp.: Proliferation
of early human myeloid precursors induced by interleukin-1
and recombinant soluble CD23. Blood, 1990; 75: 1924-1927.
40. Yanagihara Y., Kiniwa M., Kajiwara K. i wsp.: Establishment
of a sensitive radioimmunoassay for the detection of human
IgE-binding factor (soluble CD23). Int.Arch.Allergy. 1990; 20:
395-401.
41. Ito H., Nishimura J., Mamiya S. i wps.: A study of the changes
in the level of serum IgG4 antibodies and soluble CD23
(sCD23) in nasal allergy patients with immunotherapy. Auris
Nasus Larynx. 1993; 20: 185-196.
42. Matsumoto K., Taki F., Miura M. i wsp.: Serum levels of soluble FceRII in adult bronchial asthma. Chest. 1994; 105:
681-686.
43. Carini C., Margolick J., Ishizaka K.: Formation of IgE-binding factors by peripheral blood mononuclear cells of patients
with AIDS. FASEB J. 1988; 2:A 1078.
255
44. Carini C., Margolick J., Ishizaka K.: Presence of IgE binding
factors in AIDS patients [Abstract No.2100]. Proceedings of
the Fourth International AIDS Conference. Stockholm, June
12-16, 1988, 188.
45. Carini C., Margolick J., Yodoi J. i wsp.: Formation of IgEbinding factors by T cells of patients infected with human
immunodeficiency virus type I. Proc.Natl.Acad.Sci. USA, 198,
85: 9244-9248.
46. Gordon J., Flores - Romo L., Cairns J.A. i wsp.: CD23:
a multifunctional receptor/lymphokine ? Immunol.Today. 1989;
10: 153-157.
47. Sarfati M., Bron D., Lagneax L. i wsp.: Elevation of IgE-binding factors in serum of patients with B-cell derived chronic
lymphocytic leukaemia. Blood. 1988; 7: 94-98.
48. Baniyash M., Eshhar Z., Rivnay B.: Relationship between
epitopes on IgE recognized by defined monoclonal antibodies
and by the Fce receptor on basophils. J.Immunol. 1986; 136:
588-593.
49. Moulder K., Barton A., Weston B.: CD23 mediated homotypic
cell adhesion; the role of proteolysis. Eur.J.Immunol. 1993;
23: 2066-2071.
The effect of specific immunotherapy on the serum levels of sCD23 in
patients with inhalant allergy
BARBARA ROGALA , BARBARA RYMARCZYK
Summary
The aim of the study was to investigate the effect of a specific immunotherapy (sIT) on the serum level
of sCD23 (EIA-KIT, The Binding Site), a product of the autoproteolytic cleavage of CD23 leukocyte
antigen in patients with inhalant allergy. The trial consisted of 112 patients with allergic rhinitis and/or
mild asthma, 57 with pollen allergy (exclusively allergic to grass pollen) and 55 patients sensitive to
house dust mite, Dermatophagoides pteronyssinus. Specific immunotherapy was applied in 29 patients
suffering from pollinosis and 27 sensitive to house dust mite. The remaining patients were subjected to
routine pharmacotherapy alone. The control group consisted of 30 laboratory workers with no history of
atopy. During the 3 years course of treatment, the sCD23 serum concentrations were monitored and
frequently assessed. It was finally revealed that significant decrease in their value could only be detected
in the group of patients with house dust mite allergy demonstrating the moderate clinical efficacy of
specific immunotherapy. There was no correlation between the sCD23 values and IgE serum concentrations
in both estimated groups.
Decrease level of sCD23 might reflect the capacity of specific imunotherapy to restore a defective
immune function in patients with inhalant allergy.