Wacława Milewska, Maria Zientara, Sztuka Legionów Polskich i jej

Religious and Sacred Poetry:
An International Quarterly
of Religion, Culture and Education
Edited by Marek Mariusz Tytko
No. 1 (9) January – February – March 2015
ISSN: 2299–9922 ; e-ISSN 2391-9418
pages 143 - 144
MAREK MARIUSZ TYTKO (Cracow, Poland)
e-mail: marek.mariusz.tytko[at]uj.edu.pl
[Rec.:] Wacława Milewska, Maria Zientara, Sztuka Legionów
Polskich i jej twórcy 1914-1918; Kraków : Fundacja Centrum
Dokumentacji Czynu Niepodległościowego; Księgarnia Akademicka, 1999, 534, [1] s. (Biblioteka Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego ; t. 4).
Monografia Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy 1914-1918 została napisana przez dwie kompetentne, krakowskie autorki – historyczki sztuki: mgr Wacławę Milewską z Muzeum Narodowego i mgr Marię Zientarę z Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Książka w zasadzie jest pierwszą całościową monografią poświęconą ‘sztuce legionowej’ z okresu I wojny światowej. Przez ‘sztukę
legionową’ rozumie się tu dzieła stworzone przez artystów związanych (wojskowo
lub tylko ideowo) z Legionami (1914-1917) oraz Polskim Korpusem Posiłkowym
(1917-1918) o określonej zawartości ikonograficznej (tematycznej). Zawiera
wnikliwe opisy i analizy zagadnień historyczno-artystycznych nie tylko ściśle
‘legionowych’, podejmując tematy takie, jak: artyści w ruchu niepodległościowym
i w organizacjach wojskowych (ok. 1880-1914), artyści w Legionach Polskich i
Polskiej Organizacji Wojskowej, sztuka w Legionach Polskich w latach 1914-1918,
działalność artystów w Naczelnym Komitecie Narodowym (1914-1918), sztuka
artystów-sympatyków Legionów, niebędących jednak formalnie w strukturach
legionowych. Monografia ubogaca wiedzę o tej sztuce a zarazem jest przyjemna i
pożyteczna w lekturze połączonej z kontemplacją reprodukcji pięknych obrazów i
rzeźb autorstwa wybitnych artystów polskich, m.in. takich jak T.Axentowicz,
J.Fałat, L.Gottlieb, W.Jarocki, W.Kossak, R.Kramsztyk, K.Laszczka, J.Malczewski,
Z.Pronaszko, Z.Rozwadowski, K.Sichulski, T.Uziembło, L.Wyczółkowski, a także
wojskowych, takich postaci jak np. E.Rydz-Śmigły i wielu innych. Książka zawiera
indeks nazw (osób, organizacji, wydarzeń artystycznych) oraz bardzo bogatą
ikonografię przedmiotu – ponad trzysta ilustracji kolorowych i czarno-białych.
Warto zaznaczyć, że rozbudowany indeks pełni w książce zarazem funkcję minisłownika biograficznego, ponieważ przy każdym artyście w indeksie pomieszczono skróconą, identyfikacyjną notę biograficzną (mini-biogram). Dzięki temu można dowiedzieć się podstawowych informacji o życiu każdego z artystów ‘legiono-
wych’. Książka ma bogate walory edukacyjne, mogąc służyć pomocą nauczycielom historii, historii sztuki, plastyki, studentom, uczniom jako wartościowy materiał
pomocniczy.
Tytuł w języku angielskim (the title in English):
[Rev.:] The Art of the Polish Legions and Its Creators 1914-1918
Abstract (Summary):
The illustrated monograph entitled The Art of the Polish Legions and Its
Creators 1914-1918 (in Polish: Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy 1914-1918),
written by two Polish women authors (specialists in art history), Waclawa
Milewska (Wacława Milewska) and Maria Zientara, is thematically related to the
subject of the Polish Legions during World War I in 1914-1918. The publication
deals with the problems of art of the Polish culture of this time. It is a source-based
history of the Polish art in the context of war iconography, that is dealing with such
themes as such themes as independence, freedom, battles, portraits of soldiers and
officers, Polish symbolic and allegorical art. The book contains illustrations of
sculptures or pictures of such famous Polish painters or sculptors as: T.Axentowicz,
J.Falat [Fałat], L.Gottlieb, W. Jarocki, W. Kossak, R. Kramsztyk, K. Laszczka, J.
Malczewski, Z. Pronaszko, Z. Rozwadowski, K. Sichulski, T. Uziemblo [Uziembło], L.Wyczolkowski [Wyczółkowski], and also the works of some famous
Polish officers e.g. Marshal E. Rydz-Smigly [Rydz-Śmigły]. Their works were
created in 1880-1918 as well as during the times of the Second Republic of Poland
(1918-1939). The richly illustrated book has been published in Polish.
Key words:
history, history of art, Polish art (1914-1918), the art of the Young Poland , Modern
Art in the 20th century, painting, sculpture, the Polish Legions, Polish artists (18801918),
Słowa-klucze:
historia, historia sztuki, sztuka polska (1914-1918), sztuka Młodej Polski, sztuka
nowoczesna 20 wieku, malarstwo, rzeźba, Legiony Polskie, polscy artyści (18801918),
Bibliografia (Bibliography):
Milewska Wacława, Zientara Maria, Sztuka Legionów Polskich i jej twórcy 19141918. – Kraków : Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego ;
Księgarnia Akademicka, 1999. – 534, [1] s.; – (Biblioteka Centrum Dokumentacji
Czynu Niepodległościowego ; t. 4).
Marek Mariusz Tytko
144