Wygaśnięcie mandatu członka zarządu spółki z o.o.

Wygaśnięcie mandatu członka zarządu spółki z o.o.
ius.focus, komentarz mec. Łukasza Beraka
Odmienne uregulowanie wygaśnięcia mandatu członka zarządu spółki z o.o. w stosunku do regulacji art. 202 §
1 KSH musi wynikać z umowy spółki. Postanowienia zawarte w uchwale zgromadzenia wspólników są w tym
zakresie bezskuteczne.
Postanowienie SN z 8.5.2015 r., III CZ 19/15
Sąd Najwyższy rozważał m.in. problem chwili wygaśnięcia mandatu członka zarządu spółki z o.o. W
rozpatrywanym stanie faktycznym umowa spółki nie regulowała kwestii kadencji członków zarządu. Zgodnie
jednak z uchwałą zgromadzenia wspólników powołującą dwóch członków zarządu zostali oni powołani na okres
do 30.6.2011 r., a więc do ściśle określonego dnia.
Zdaniem SA na mocy przedmiotowej uchwały doszło do skrócenia kadencji członków zarządu i wygaśnięcia ich
mandatów w dniu określonym w jej treści. Zdaniem sądu jest to możliwe w sytuacji, gdy umowa spółki i
uchwała w sprawie powołania nie zawierają żadnych ograniczeń w zakresie dopuszczalności wcześniejszego
odwołania członka zarządu. Sąd Najwyższy nie podzielił w tym zakresie stanowiska SA. Uznał wprawdzie, że
art. 202 § 1 KSH zezwala na odmienne uregulowanie okresu pełnienia funkcji członka zarządu, jak również
związanie wygaśnięcia mandatu z nadejściem konkretnej daty, jednak tego typu modyfikacja powinna znaleźć
się w umowie spółki. Postanowienia uchwały zgromadzenia wspólników jako organu powołującego członków
zarządu są w tym zakresie bezskuteczne.
Sąd Najwyższy zwrócił również uwagę, że w przypadku gdy w ciągu roku obrotowego, od początku którego
dany członek zarządu pełnił swoją funkcję w ramach poprzedniej kadencji, zostaje on ponownie powołany do
zarządu, jego mandat wygaśnie wskutek odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie
finansowe za rok obrotowy, w którym nastąpiło to kolejne powołanie. Mandat takiego członka zarządu
wygaśnie zatem dopiero w następstwie odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie
finansowe za następny rok obrotowy.
Komentarz
Sąd Najwyższy potwierdził dotychczasowy pogląd wyrażany w doktrynie i orzecznictwie, że w celu modyfikacji
zasady wyrażonej w art. 202 § 1 KSH, należy wprowadzić stosowne postanowienie do umowy spółki, a sama
uchwała zgromadzenia wspólników przy braku takiego postanowienia w umowie nie jest wystarczająca (por.
m.in. A. Szumański, [w:] S. Sołtysiński (red.), Komentarz do art. 202 KSH, Legalis/el. 2014; D. Kupryjańczyk,
[w:] Z. Jara (red.), Komentarz do art. 202 KSH, Legalis/el. 2015; M. Rodzynkiewicz, Komentarz do art. 202
KSH, LexDelta/el. 2014; uchwała SN z 21.7.2010 r., III CZP 23/10, Legalis). Sąd Najwyższy podkreślił przy
tym, że postanowienie uchwały przewidujące powołanie danego członka zarządu do ściśle określonego dnia nie
może być odczytywane jako odwołanie go z tym dniem.
W praktyce nie ma przeszkód, aby termin wygaśnięcia mandatu członka zarządu oznaczyć w umowie spółki
kalendarzowo bądź poprzez odwołanie się do jakiegoś zdarzenia. Możliwa jest również zmiana długości
kadencji już urzędujących członków zarządu. Ich kadencja może zostać skrócona albo przedłużona w trakcie jej
trwania, co wymaga jednak zmiany umowy spółki. Sama uchwała zgromadzenia wspólników byłaby
niewystarczająca, choć – poza samą zmianą umowy spółki – powinna zostać podjęta celem uniknięcia
wątpliwości, czy wprowadzona zmiana długości kadencji dotyczy również kadencji aktualnych członków
zarządu (zob. R. Pabis, (w:) Komentarz do art. 202 KSH, J. Bieniak i inni, Legalis/el. 2014).
Szczególne wątpliwości z perspektywy art. 202 § 1 KSH wzbudza powołanie (kadencja) członków zarządu na
czas nieokreślony/nieoznaczony (por. np. A. Szumański, [w:] S. Sołtysiński (red.), Komentarz do art. 202 KSH,
Legalis/el. 2014). W stosunku do kadencji na czas nieokreślony/nieoznaczony podkreśla się, że powinna ona
wynikać wprost z umowy spółki (zob. np. uchwała SN z 21.7.2010 r., III CZP 23/10, Legalis; M. Rodzynkiewicz,
Komentarz do art. 202 KSH, LexDelta/el. 2014). W odmiennym kierunku zdaje się wypowiadać SN w wyroku z
4.3.2015 r. (IV CSK 340/14, Legalis), w którym uznano, że okoliczności faktyczne mogą przesądzać o
powołaniu członków zarządu na czas nieokreślony, nawet jeśli takiej nieoznaczonej kadencji nie przewidziano
w umowie spółki.
Nie ulega jednakże wątpliwości, że z praktycznego punktu widzenia wszelkie modyfikacje zasady wyrażonej w
art. 202 KSH powinny znaleźć swój jednoznaczny wyraz w treści umowy spółki, tak aby uniknąć ryzyka
zakwestionowania prawidłowości powołania i funkcjonowania zarządu.
W komentowanym orzeczeniu SN potwierdził również, kiedy wygasa mandat członka zarządu powoływanego
na kolejne jednoroczne kadencje w przypadku braku wyłączenia lub modyfikacji art. 202 § 1 KSH. Zasady
liczenia kadencji są bowiem w takim przypadku odmienne dla pierwszej i kolejnych kadencji. W przypadku gdy
w ciągu roku obrotowego, od początku którego dany członek zarządu pełnił swoją funkcję w ramach
poprzedniej kadencji, zostaje on ponownie powołany do zarządu, jego mandat wygaśnie wskutek odbycia
zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok obrotowy, w którym nastąpiło to
kolejne powołanie. Mandat takiego członka zarządu nie wygaśnie zatem dopiero w następstwie odbycia
zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za następny rok obrotowy tak jak w
przypadku pierwszej kadencji.
Źródło: ius.focus, 09/2015.
Komentarz opublikowany na platformie "Legalis.pl".