Plan awaryjny dla składowisk odpadów

Warszawa, dnia 17 maja 2010 r.
PLAN AWARYJNY DLA SKŁADOWISKA ODPADÓW
Konieczność sporządzenia planu awaryjnego wynika ze zmian w ustawie z dnia 27
kwietnia 2010 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.), które zostały
wprowadzone ustawą z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 145). Zgodnie z art. 53 ust. 4 ustawy
o odpadach, w decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska określa się plan
awaryjny, w szczególności na wypadek wykrycia zmian w jakości monitorowanych wód
gruntowych w zakresie emisji substancji ze składowiska odpadów.
1. Elementy planu
Plan awaryjny powinien obejmować szereg zagadnień związanych z zagrożeniem
środowiska wynikającym z potencjalnego wystąpienia awarii na składowisku odpadów,
w szczególności w przypadku wykrycia zmian w jakości wód podziemnych z powodu emisji
substancji ze składowiska, w tym określać:

źródło awarii,

możliwe do wystąpienia zdarzenie wpływające na stan środowiska,

istniejące środki zabezpieczające przed wystąpieniem awarii,

sposób identyfikacji wystąpienia stanu awaryjnego lub zmiany stanu środowiska,

plan postępowania w przypadku wystąpienia awarii, w tym działania naprawcze,

służby odpowiedzialne za podejmowanie działań naprawczych,

sposób informowania o wystąpieniu stanu awaryjnego i ponadnormatywnym
oddziaływaniu na środowisko.
Należy podkreślić, że potencjalne źródła zagrożeń dla stanu środowiska
oraz zakres podjętych działań w przypadku stwierdzenia awarii zależy od:

typu składowiska,

jego wyposażenia,

parametrów technicznych,

sposobu eksploatacji,

charakterystyki jakościowej i ilościowej unieszkodliwianych odpadów.
Oddziaływania wynikające z potencjalnego wystąpienia awarii na składowisku
odpadów powinny obejmować wszystkie komponenty środowiska (jakość wód gruntowych
jest tylko przykładem).
2. Przykładowe źródła awarii
W każdym przypadku, uwzględniając specyfikę składowiska odpadów, należy
określić potencjalne zagrożenia dla środowiska, które związane są z eksploatacją instalacji.
Zagrożenia dla środowiska mogą przykładowo powstać w przypadku awarii składowiska
odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na którym składowane są odpady komunalne,
polegającej na:

utracie szczelności izolacji kwater lub zbiornika odcieków (w tym przebicia
uszczelnienia). Może ona nastąpić np. w wyniku uszkodzeń spowodowanych przez ciężki
sprzęt pracujący na kwaterze (szczególnie w strefach przyskarpowych). Awaria może
spowodować przepływ odcieków do gruntu i wód gruntowych – w tym przypadku
powstanie zagrożenie dla wód podziemnych i powierzchniowych. Wystąpienie tej sytuacji
awaryjnej sygnalizowane byłoby pojawieniem się zanieczyszczeń w najbliższych
piezometrach - a więc wiadome byłoby dopiero po wystąpieniu zanieczyszczenia
środowiska;

pożarze złoża odpadów. Może on nastąpić jako rezultat ewentualnego zapłonu
i/lub wybuchu gazu składowiskowego albo też w przypadku samozapłonu złoża
składowanych odpadów. Należy pamiętać, że ewentualny pożar powoduje emisję gazów
i pyłów do atmosfery;

wybuchu biogazu. Gaz składowiskowy może uchodzić we wszystkich kierunkach.
Znane są przypadki migracji gazu z nieczynnych, zamkniętych składowisk odpadów
do oddalonych o kilkadziesiąt, a nawet kilkaset metrów domów mieszkalnych.
Najczęściej jednak, w terenie zurbanizowanym gaz migruje istniejącymi przewodami
2
infrastruktury komunalnej. Wybuch gazu możliwy jest również w przypadku
nieprawidłowej eksploatacji składowiska lub awarii instalacji służącej do spalania gazu
składowiskowego;

podtopieniu składowiska. Może ono wystąpić w przypadku wielodniowych
ulewnych deszczy. Wynikiem nadmiaru wód opadowych może być przelanie zbiornika
magazynowego
na
odcieki
lub
w
sytuacji
krytycznej
przelanie
odcieków
przez obwałowanie składowiska, co może spowodować migrację odcieków do gruntu,
wód gruntowych i powierzchniowych;

utraty stateczności nasypu odpadów. Utrata stateczności skarp może być
spowodowana ich nasyceniem wodą w trakcie długotrwałych opadów lub też może
wynikać ze zbyt dużej wysokości i zbyt ostrego nachylenia skarp. Awaria ta nie musi
powodować nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, o ile nie zostaną zniszczone instalacje
służące do ujęcia i odprowadzenia odcieków oraz gazu składowiskowego, a także
uszczelnienia podłoża;

utraty drożności drenażu odcieków. Może być to spowodowane mechanicznym
uszkodzeniem drenażu wskutek osiadania podłoża lub nacisku odpadów albo zarastaniem
drenażu osadami biologicznymi lub chemicznymi.
W planie awaryjnym dla każdego potencjalnego zagrożenia należy określić
działania, jaki należy podjąć, aby wyeliminować źródła zagrożenia lub co najmniej
ograniczyć jego negatywny wpływ na zdrowie i życie ludzi oraz na środowisko.
Ponadto należy pamiętać, że zarządzający składowiskiem odpadów powinien
spełniać wymagania ochrony środowiska (w tym zapobiegania występowania i ograniczania
skutków awarii), a w szczególności:

przeciwdziałać zanieczyszczeniom, poprzez zapobieganie ich powstawaniu, a jeżeli
nie jest to możliwe - poprzez skuteczne ograniczanie wprowadzania do środowiska
substancji lub energii,

zidentyfikować możliwe zdarzenia, opracować i wdrożyć właściwe procedury
oraz posiadać odpowiednie środki i możliwości techniczne dla podejmowania
odpowiednich
działań
w
przypadku
powstania
zakłóceń
w
procesach
technologicznych i operacjach technicznych w celu ograniczenia ich skutków
3
dla środowiska,

zapewnić, że emisja z instalacji w warunkach odbiegających od normalnych
(w okresie rozruchu, awarii oraz w trakcie likwidacji instalacji) będzie uzasadniona
potrzebami technicznymi i nie będzie występować dłużej niż jest to konieczne,

eksploatować instalację w warunkach spełniających wymagania ochrony środowiska,
a w szczególności nie przekraczać granicznych wielkości emisji,

wprowadzać gazy lub pyły do powietrza, emitować hałas oraz wytwarzać pole
elektromagnetyczne w taki sposób, aby nie przekraczać standardów jakości
środowiska poza terenem, do którego przysługuje tytuł prawny.
W przypadku składowisk odpadów posiadających pozwolenie zintegrowane,
w pozwoleniu tym należy uwzględnić zmiany wprowadzone w instrukcji eksploatacji
składowiska.
4