Mój pięćdziesięcioletni związek z AGH... (24)

W³adys³aw Longa
Mój piêædziesiêcioletni zwi¹zek z AGH oraz z teori¹ ciepln¹
odlewnictwa – Eheu, fugaces labuntur anni
Szko³ê podstawow¹ ukoñczy³em w Krakowie w roku 1945.
W Krakowie równie¿ w roku 1950
ukoñczy³em Gimnazjum i Liceum
im. Króla Jana III Sobieskiego (klasa humanistyczna). W roku 1950
zda³em egzamin wstêpny na Wydzia³ Hutniczy Akademii Górniczo-Hutniczej, z którego w roku 1952
przenios³em siê na nowopowsta³y
(1951 r.) Wydzia³ Odlewnictwa.
W roku 1954 ukoñczy³em studia
pierwszego stopnia (in¿ynierskie),
a w roku 1956 studia drugiego
stopnia (magisterskie). W latach
1952–2002 nieprzerwanie by³em
pracownikiem naukowo-dydaktycznym na Wydziale Odlewnictwa
w nastêpuj¹cych jednostkach:
– 1952–1959 – Katedra Odlewnictwa (do 1954 r. kierownikiem
katedry by³ prof. M. Czy¿ewski,
a po jego œmierci prof. C. Kalata) – Zak³ad Odlewnictwa Staliwa, kierowany przez prof. G.
Kniaginina,
– 1959–1966 – Katedra Metalurgii
i Odlewnictwa Staliwa – kierownik katedry prof. G. Kniaginin,
– 1966–1969 – Katedra Technologii Formy, kierowana przez prof.
M. Olszewskiego, jako kierownik Zak³adu Technologii Formy,
– 1969–1992 jako kierownik Zak³adu Termodynamiki Procesów
Odlewniczych, wchodz¹cego
w sk³ad wydzia³owego Instytutu
Technologii i Mechanizacji Odlewnictwa,
– od roku 1992 do przejœcia na
emeryturê jako kierownik Katedry Modelowania Procesów
Odlewniczych, utworzonej po
rozwi¹zaniu wydzia³owego Instytutu.
Kolejno, po ukoñczeniu w roku
1956 studiów magisterskich, uzyskiwa³em nastêpuj¹ce stopnie i tytu³y naukowe:
– w roku 1962 stopieñ doktora
nauk technicznych,
– w roku 1965 stopieñ doktora
habilitowanego nauk technicznych,
– w roku 1966 tytu³ docenta,
– w roku 1972 tytu³ (i stanowisko)
profesora nadzwyczajnego,
– oraz w roku 1979 tytu³ i stanowisko profesora zwyczajnego.
W czasie mojej pracy w AGH
pe³ni³em trzykrotnie funkcjê dzieka-
24
na Wydzia³u Odlewnictwa (rok
1968/69, lata 1972–1974 oraz
1978–1981) oraz funkcjê prorekto-
syjskim. Poniewa¿ ksi¹¿ki rosyjskie
by³y bardzo tanie, wiêc i moja pry-
Seminarium n.t. modelowania przep³ywu ciep³a i masy
ra Uczelni (lata 1969–1972). W latach 1977–1991 oraz 1995–2001
pe³ni³em funkcjê przewodnicz¹cego Stowarzyszenia Wychowanków
AGH, a latach 1965–1995 by³em
cz³onkiem Komitetu Hutnictwa
(przemianowanego nastêpnie na
Komitet Metalurgii) PAN, pe³ni¹c
funkcjê sekretarza oraz przewodnicz¹cego sekcji Teorii Procesów
Odlewniczych.
Moje zainteresowania wymian¹
ciep³a zwi¹zane s¹ z osob¹ prof.
dr. in¿. Miko³aja Czy¿ewskiego,
który zaanga¿owa³ mnie do Katedry Odlewnictwa w charakterze
m³odszego asystenta (1952 r.),
a który mia³ opiniê wybitnego specjalisty z zakresu koksownictwa
oraz teorii cieplnej procesu ¿eliwiakowego. O Profesorze Czy¿ewskim opowiadano, ¿e permanentnie rozmyœla³ o teorii ¿eliwiakowej
wyprowadzaj¹c wzory nawet na
pude³kach po papierosach (a pali³
bardzo du¿o). St¹d te¿ moja pierwsza praca dyplomowa, na stopieñ
in¿yniera, mia³a tytu³: „Bilans materia³owy i cieplny procesu duplex:
¿eliwiak – konwertor Tropenasa”
(1954 r.). Promotorem pracy by³
prof. F. Olszak, recenzentem prof.
R. Andrzejewski, a komisji egzaminacyjnej przewodniczy³ dziekan
prof. M. Czy¿ewski. Do moich obowi¹zków w Katedrze nale¿a³a opieka nad zbiorem bibliotecznym
Katedry, a w szczególnoœci jego
uzupe³nianie nowymi pozycjami,
w tym bardzo licznymi w jêzyku ro-
watna biblioteka zaczê³a siê powiêkszaæ.
W roku 1954, pod wp³ywem
prac A. I. Wiejnika, przeczytanych
w ¯urnalu Tiechniczeskoj Fizyki,
zainteresowa³em siê matematycznym opisem procesu krzepniêcia
odlewów. Zainteresowanie to sta³o
siê moj¹ pasj¹, gdy w roku 1954,
kolega z Katedry mgr in¿. Cz. Jaki-
procesu stygniêcia i krzepniêcia
metalu w formach odlewniczych
oraz o kryteriach jego uproszczenia, a tak¿e pozna³em uproszczone analityczne rozwi¹zania odnosz¹ce siê do form piaskowych,
form metalowych, wlewnic oraz
odlewów wykonywanych z tworzyw
sztucznych. Ten mój kierunek bardzo ¿yczliwie zaakceptowany zosta³ przez prof. G. Kniaginina, któremu formalnie podlega³em jako
kierownikowi Zak³adu Odlewnictwa
Staliwa. Moja praca magisterska,
wykonana pod kierunkiem prof. G.
Kniaginina w roku 1956 mia³a tytu³:
„Kierowanie krzepniêciem odlewów w formach piaskowych”.
W roku 1962 obroni³em na Wydziale Odlewnictwa pracê doktorsk¹ pt.: „Teoria obliczania wielkoœci nadlewów dla odlewów krzepn¹cych w formach piaskowych”,
a nastêpnie w roku 1965, równie¿
na Wydziale Odlewnictwa, obroni³em pracê habilitacyjn¹ pt.: „Teoria
obliczania procesu krzepniêcia
w formach piaskowych odlewów
o kszta³cie z³o¿onym”.
W latach 1959–2001 opublikowa³em ponad 200 artyku³ów w wydawnictwach naukowych oraz naukowo-technicznych, z czego blisko
Wystêp wokalny prof. B. Mochnackiego oraz prof. E. Majchrzak
myszyn, podarowa³ mi ksi¹¿kê A. I.
Wiejnika „Tiep³owyje osnowy tieorii
litja” (Maszgiz, Moskwa 1953 r.),
zakupion¹ w ksiêgarni nad morzem (ksi¹¿kê tê mam do dzisiaj).
Studiuj¹c to dzie³o nauczy³em siê
podstaw teorii wymiany ciep³a, teorii podobieñstwa i modelowania,
dowiedzia³em siê o z³o¿onoœci
ogólnego matematycznego opisu
po³owa w ostatnich 20 latach, co
by³o wynikiem nacisku przez ró¿ne
gremia na publikowanie, w tym
równie¿ w czasopismach zagranicznych. Oceniam pozytywnie ten
doping, albowiem wyznajê wielokrotnie sprawdzon¹ zasadê, ¿e
w czasie pisania prac rodz¹ siê nowe pomys³y i zarodki przysz³ych
prac. W 90% prac by³em jedynym
BIP 112 – grudzieñ 2002 r.
autorem, co wynika³o z faktu realizacji po roku 1965 g³ównie prac
teoretycznych. Wyda³em równie¿
4 ksi¹¿ki – monografie z zakresu
teorii stygniêcia, krzepniêcia i zasilania odlewów. By³em promotorem
9. przewodów doktorskich, zakoñczonych uzyskaniem stopnia doktora nauk technicznych; stopnie
doktora nauk technicznych otrzyma³y nastêpuj¹ce osoby: W. Przybytniowski, W. Kapturkiewicz, A.
Gradowski, G. Friebe, Nguyen-ngoc Thu, W. Szczepañski, W. Krajewski, R. Skoczylas, H. Tabiœ.
W pracach swoich czêsto u¿ywa³em s³owa teoria lub jego pochodnych, w sensie opisu procesów z zastosowaniem nauk podstawowych, a przede wszystkim fizyki i matematyki, opisu prowadz¹cego do konkretnych rozwi¹zañ,
analitycznych lub numerycznych,
przydatnych dla praktyki. Kolejnoœæ postêpowania by³a nastêpuj¹ca: sformu³owanie problemu,
opis fizyczny, uproszczenie modelu fizycznego, model matematyczny, rozwi¹zanie i jego analiza z wykorzystaniem kryteriów podobieñstwa. Z uzyskanych rozwi¹zañ wynika³y nowe, g³êbsze informacje
o procesie. Jako zasadê stosowa³em przekszta³cenie równañ do postaci bezwymiarowej, co dodatkowo wzbogaca³o wiedzê o procesie.
W latach 50. i 60. nale¿a³em do
nielicznej grupy teoretyków w odlewnictwie. Panowa³o wówczas powszechne przekonanie, zapewne
wówczas s³uszne, lecz nie dla
mnie, ¿e doœwiadczenie przemys³owe w dziedzinie odlewnictwa
jest najwa¿niejsze, zarówno w badaniach jak i w dydaktyce. Zreszt¹
moje prace z tamtych lat w zakresie zasilania odlewów staliwnych
mia³y rozbudowan¹ czêœæ doœwiadczaln¹, realizowan¹ w warunkach przemys³owych. Dzisiaj mo¿na powiedzieæ, ¿e teoria w odlewnictwie jest zawodem, albowiem
znacznie wzros³a g³êbia i si³a metod teoretycznych. Podobnie zawodem jest obs³uga wielu skomplikowanych urz¹dzeñ, w nowoczesnych laboratoriach odlewniczych.
Prace, które zrealizowa³em, dotyczy³y nastêpuj¹cych problemów
odlewnictwa: obliczanie nadlewów,
obliczanie procesu krzepniêcia
odlewów w formach piaskowych
i metalowych, teoretycznych podstaw analizy ró¿niczkowej krzywych stygniêcia odlewów oraz
podstaw modelowania funkcji
Ÿród³a ciep³a przemian fazowych,
teorii cieplnej ¿eliwiaków koksowych.
Fot. 3 str. ok³adki
Œwiêto na Wydziale Odlewnictwa
W dniach 21–22 listopada br.
na Wydziale Odlewnictwa w Akademii Górniczo-Hutniczej obchodzono uroczyœcie Œwiêto Odlewnika. Licznie przyby³ym do naszej
Uczelni Goœciom powo³any przez
dziekana Wydzia³u Komitet Organizacyjny wspólnie z Fundacj¹ Wydzia³u Odlewnictwa AGH i Krakowskim Oddzia³em STOP zaproponowa³ bardzo interesuj¹cy program
uroczystoœci. Do realizacji programu Œwiêta Odlewnika w³¹czyli siê
aktywnie równie¿ studenci naszego Wydzia³u. Przedstawiciele Ko³a
Naukowego „Zgarek” i Samorz¹du
Studenckiego zorganizowali Konferencjê Naukow¹ Studentów „Propozycje dla Nauki i Przemys³u”.
W obecnoœci przedstawicieli przemys³u, zaproszonych goœci, kadry
dydaktycznej oraz licznej grupy
studentów i doktorantów zgromadzonej w sali amfiteatralnej m³oda
generacja odlewników – studentki
i studenci roku III–V, a tak¿e m³odzi
absolwenci i doktoranci przedstawili swoje referaty. Umiejêtnoœci referowania i merytoryczne wartoœci
zrealizowanych prac ocenia³o dziesiêcioosobowe Jury. Zarówno wyg³aszane referaty jak i dyskusjê
z zainteresowaniem œledzi³a Pe³nomocnik Rektora ds. Kó³ Naukowych Pionu Hutniczego Pani dr Jadwiga Orewczyk.
Przyznano nagrody i szereg wyró¿nieñ. Pierwsze nagrody w grupie studentów przyznano za referaty pt.: „Próba oceny zjawiska niszczenia biometali, na przyk³adzie
gwoŸdzia œródszpikowego” oraz
„Próba ustalenia przyczyn zbyt
ma³ej trwa³oœci wyrobów u¿ytkowo-artystycznych”.
W grupie referuj¹cych absolwentów i doktorantów:
I miejsce – Okreœlenie stopnia wymycia wybranych metali ciê¿kich z py³u ¿eliwiakowego.
II miejsce – Prototypowy aparat do
pomiaru
przepuszczalnoœci
mas formierskich.
III miejsce – Stanowisko laboratoryjne do badania uk³adów kompensacji mocy biernej pieców
indukcyjnych.
Fundatorami nagród byli: dziekan Wydzia³u Odlewnictwa AGH –
prof. Stanis³aw Rzadkosz, Fundacja Wydzia³u Odlewnictwa AGH
oraz prezes Krakowskiego Oddzia³u STOP – dr in¿. J. Zych.
BIP 112 – grudzieñ 2002 r.
Po zakoñczeniu studenckiej sesji naukowej uczestnicy udali siê
na bal Odlewnika zorganizowany
w godzinach wieczornych w dniu
21 listopada dla studentów Wydzia³u Odlewnictwa przez Samorz¹d Studencki i cz³onków Ko³a
Naukowego „Zgarek”.
Szczególnym akcentem uœwietniaj¹cym Œwiêto Odlewnika 2002
by³o Sympozjum Naukowe „Modelowanie przep³ywu masy i ciep³a”
poœwiêcone jubileuszowi 50-lecia
pracy prof. W³adys³awa Longi.
Sympozjum naukowe pod patronatem JM Rektora prof. R. Tadeusiewicza zosta³o zorganizowane
dla uhonorowania wieloletniej dzia³alnoœci naukowej, badawczej, dydaktycznej i organizacyjnej prof.
W³adys³awa Longi – twórcy i wieloletniego kierownika Zak³adu Termodynamiki Procesów Odlewniczych, a potem Katedry Modelowania Procesów Odlewniczych,
wielokrotnego dziekana Wydzia³u
Odlewnictwa i by³ego prorektora
AGH. Sympozjum zgromadzi³o znakomitych przedstawicieli nauki
i przemys³u, szczególnie tych, którzy zbli¿yli siê do problematyki naukowej Profesora, zwi¹zanej ze
zjawiskami cieplnymi w procesach
odlewniczych. Otwarcia spotkania
dokona³ obecny kierownik Katedry
Modelowania Procesów Odlewniczych prof. Józef Suchy, po czym
Jubilat – Profesor W³adys³aw Longa przedstawi³ swój referat programowy pt. „Mój piêædziesiêcioletni
zwi¹zek z AGH oraz z teori¹ ciepln¹ odlewnictwa”. Nastêpnie zgodnie z programem sympozjum, kolejne referaty przedstawili zaproszeni goœcie. Po obradach i dyskusji podsumowuj¹cej dorobek Profesora uczestnicy zostali zaproszeni na uroczysty obiad, a w godzinach wieczornych spotkali siê
w Piwnicy pod Baranami. Tam spe-
cjalny program artystyczny prowadzony przez znany duet w osobach Mieczys³awa Czumy i Leszka
Mazana zosta³ wzbogacony artystycznymi wyst¹pieniami niektórych uzdolnionych muzycznie przyjació³ Profesora i doskona³ym samopoczuciem Jubilata – Profesora
W³adys³awa Longi, który ku zaskoczeniu obecnych wykaza³ siê znakomit¹ wiedz¹ w quizie pt. „Urok
i smak krakowskich rzek”. W toku
uroczystoœci uczestnicy sk³adali
Jubilatowi gratulacje i najlepsze
¿yczenia. By³y uroczyste toasty
i podarunki. W imieniu JM Rektora
AGH prof. R. Tadeusiewicza specjalny, niezwykle ciep³y i pe³en ekspresji adres odczyta³ dziekan Wydzia³u Odlewnictwa (JM Rektor
z wa¿nych powodów nie móg³
uczestniczyæ osobiœcie w uroczystoœciach). Równie¿ dziekan mia³
okazjê przekazaæ adres prorektora
ds. Miêdzynarodowych prof. dr
hab. in¿. A. Korbela a tak¿e w imieniu w³asnym i spo³ecznoœci Wydzia³u z³o¿yæ serdeczne gratulacje
i podziêkowania za donios³y wk³ad
w dorobek i rozwój naukowy Wydzia³u Odlewnictwa. Jubileusz Profesora doskonale wpisa³ siê w nastrój Œwiêta Odlewnika 2002 –
nada³ mu wartoœci i blasku. Wyj¹tkowy klimat spotkañ naukowych
i towarzyskich zwi¹zanych ze Œwiêtem Odlewnika w AGH by³ budowany na naszym Wydziale przez
wiele lat przy znacz¹cym udziale
prof. W. Longi.
W program uroczystoœci Œwiêta
Odlewnika 2002 zosta³a w³¹czona
tak¿e ponowna immatrykulacja po
50-latach, odlewników seniorów
rocznika 1952/53. Szacowne grono Seniorów spotka³o siê na mszy
œw. w koœciele Matki Bo¿ej z Lourdes, a nastêpnie przybyli na immatrykulacjê podczas uroczystego
posiedzenia Rady Wydzia³u, w auli
gmachu g³ównego A-0 AGH. Po
immatrykulacji uhonorowani przedstawiciele rocznika 1951/52 wziêli
udzia³ w spotkaniu towarzyskim
w siedzibie Fundacji „Krakus”. Specjalne podziêkowania za dobre
zorganizowanie spotkania Seniorów nale¿¹ siê Panu prof. Adamowi
Kosowskiemu i pani mgr Danucie
Waligórze-Budzyñskiej z rocznika
52/53.
XXVI Konferencja Naukowa
z okazji Œwiêta Odlewnika, któr¹
zorganizowano w dniu 22 listopa-
25