ZASTOSOWANIE INTERNETU W PRAKTYCE MEDYCZNEJ*

327
Epileptologia, 2007, 15: 327-338
ZASTOSOWANIE INTERNETU W PRAKTYCE MEDYCZNEJ *
THE USE OF INTERNET IN MEDICAL PRACTICE *
Antonina Doroszewska
Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej Akademii Medycznej w Warszawie
SUMMARY
Wprowadzenie. Internet rozwija się w Polsce bardzo dynamicznie. W pierwszym kwartale 2007
roku 42,3% dorosłych Polaków korzystało z internetu. Dla coraz większej grupy osób stanowi ważne źródło informacji, m.in. z zakresu wiedzy medycznej. Zastosowania internetu w medycynie są
bardzo różnorodne. W niniejszej pracy skoncentrowano się na opisie niektórych aspektów korzystania z internetu przez pacjentów. Nie można jednak zapominać, że medium to może mieć ogromne znaczenie w związku z kształceniem lekarzy,
integracją środowiska medycznego poprzez fachowe dyskusje, a także jest nieocenionym źródłem informacji zarówno dla lekarzy, jak i przedstawicieli innych zawodów medycznych.
Cel. Omówienie korzyści i zagrożeń związanych
z poszukiwaniem w internecie informacji o zdrowiu, a także roli tego medium w relacji lekarz-pacjent.
Omówienie. Korzyści scharakteryzowano za pomocą funkcji, jakie spełnia internet, wyróżniając
funkcje informacyjną, edukacyjną, terapeutyczna,
komunikacyjną oraz integrującą. Za najpoważniejsze zagrożenie korzystania z internetu uznano
natłok informacji i trudności z odnalezieniem rzetelnych treści, brak nadzoru i nieumiejętne zarządzanie wiadomościami zamieszczanymi w internecie, wzrost liczby osób leczących się „na własną rękę” i rzadziej kontaktujących się z lekarzem,
potencjalny konflikt między lekarzem a pacjentem,
którego przyczyną może być niekiedy uzyskiwanie informacji o zdrowiu w internecie, a także wiążący się z tym wzrost wymagań pacjentów. W pracy zwrócono również uwagę na znaczenie internetu w redukcji nierówności w opiece zdrowotnej, a także rolę tego medium w relacji lekarz-pacjent.
Introduction. The internet in Poland has been going through a period of dynamic growth. 42,3% of
adult Polish people were using the internet during the first three months of 2007. The internet
has become an important source of information
for a growing number of people, also as regards
medical knowledge. It is used for different medical purposes. This article describes the aspects
of patients’ internet use. It has to be noted that
the internet may have a huge significance for doctors’ development, medical community integration
and it is a source of knowledge for doctors and
for other representatives of medical professions.
Objective. This article discusses the benefits and
threats related to searching for information about
health on the internet as well as the role of the
medium in the doctor-patient relationship.
Discussion. The benefits in question have been
characterized in terms of the role the internet
plays, highlighting its informational, educational,
therapeutic, communication and integrating functions. The most important threats of internet use
discussed in the article include information overload and difficulties in finding reliable content; lack
of supervision and incompetent management of
web-based information; an increasing number of
people seeking medical self-treatment and less
often contacting a doctor; a potential doctor-patient conflict that may sometimes result from obtaining information about health on the internet
and the related growth of patients’ demands. In
this paper, the attention was also drawn to importance of the internet in the reduction of inequality
in medical care and to the role of internet in doctor-patient relationship.
Conclusions. Surveys of internet users and their
demographic structure, in-depth analyses of ways
* Od redakcji: informacje dotyczące padaczki
zostaną omówione w osobnym artykule.
* From the editor: issues related to epilepsy will
be discussed in the separate article.
Praca wpłynęła 06.09.2007 r.
Received September 06, 2007.
327
07-11-26, 21:48
PRACE PRZEGLĄDOWE • REVIEW PAPERS
4-2007.p65
STRESZCZENIE
328
Antonina Doroszewska
Wnioski. Badanie użytkowników internetu, ich
struktury demograficznej i dokładna analiza poszukiwania informacji o zdrowiu w internecie,
a także znaczenie tego medium w relacji lekarz-pacjent mogą być bardzo pomocne dla przedstawicieli wielu dyscyplin związanych z opieką
zdrowotną.
PRACE PRZEGLĄDOWE • REVIEW PAPERS
Słowa kluczowe: Socjologia medycyny – Internet – Relacja lekarz-pacjent – Komunikacja medyczna – Samokształcenie
WPROWADZENIE
Z
a początek internetu w Polsce uznaje
się sierpień 1991 roku, kiedy z naszego kraju została wysłana pierwsza wiadomość elektroniczna. Od tego czasu powstało tysiące stron poświęconych różnorodnej
tematyce, oprócz polskich serwisów internauci mają dostęp do milionów zagranicznych. internet to medium, którego możliwości mogą wykorzystywać osoby z różnych grup społecznych, przedstawiciele
wszystkich zawodów, dla coraz większej
grupy osób stanowi on codzienne narzędzie pracy, nauki i rozrywki.
Liczba internautów w Polsce wzrasta
z każdym rokiem. W marcu 2002 roku
z internetu korzystało 17% dorosłych Polaków. Pięć lat później, w marcu 2007 roku,
odsetek ten wzrósł do 37%1, a według innych badań w pierwszym kwartale 2007
roku wyniósł 42,3%2, co w przeliczeniu na
liczbę bezwzględną daje 12 mln 479 tys.
Polaków. W czerwcu 2007 roku wśród internautów odnotowano nieznaczną przewagę mężczyzn (50,7%), większość stanowią osoby poniżej 40. rż – 70,4% w wieku
15-39 lat, 37,5% w wieku 15-24 lat, a 32,9%
1
Komunikat z badań „Korzystanie z internetu
i komputerów”, CBOS, Warszawa kwiecień 2007.
2
Badanie NetTrack SMG/KRC, luty-kwiecień
2007, osoby w wieku 15-75 lat, N = 4547; http://
www.internetstandard.pl/news/113841.html
4-2007.p65
328
information about health is sought on the internet
as well as the understanding of the role of that
medium in the patient-doctor relationship may be
very helpful to representatives of many disciplines
related to health care.
Key words: Sociology of medicine – Internet
– Doctor-patient relationship – Medical communication – Self-education
w wieku 25-39 lat. Biorąc pod uwagę wykształcenie, wśród internautów przeważają osoby z wykształceniem średnim (41,5%)
i wyższym (25,6%)3. W niektórych grupach,
np. osób z wyższym wykształceniem mieszkających w miastach powyżej 500 000
mieszkańców, odsetek korzystających
z internetu wynosi aż 88%4. Jednak także
w mniejszych miejscowościach internet
staje się coraz dostępniejszy.
Warto zwrócić uwagę, że odsetek internautów w populacji krajów Europy Zachodniej jest wyższy niż w Polsce, a w Stanach
Zjednoczonych prawie dwukrotnie. Wyniki badania Pew Internet & American Life
Project przeprowadzonego pod egidą Pew
Research Center w lutym i marcu 2007
roku dotyczące wpływu internetu na różne dziedziny życia wskazują, że z internetu korzysta 71% dorosłych Amerykanów5.
Podobnie jak w Polsce najwyższy odsetek
internautów w Stanach Zjednoczonych
notuje się wśród osób w wieku 18-29 lat
(87%) i 30-49 (83%). Internet jest najbardziej dostępny i rozpowszechniony wśród
osób z wykształceniem wyższym, jednak
3
Badanie NetTrack SMG/KRC, luty-kwiecień
2007, osoby w wieku 15-75 lat, N = 4547; http://
www.internetstandard.pl/news113841.html
4
www.media.com.pl/cms/upload/ARC-d217.doc
5
Badanie Pew Internet & American Life Project,
luty-marzec 2007, N = 2200. Dane dostępne na stronie http://www.pewinternet.org
07-11-26, 21:48