monety - Narodowy Bank Polski

●Narodowy Bank Polski wprowadza do obiegu monety
z serii „Polscy Podróżnicy i Badacze” upamiętniające
Benedykta Dybowskiego:
w dniu 13 października 2010 r.
o nominale 2 złw ykonaną stemplem zwykłym ze stopu
Nordic Gold,
w dniu 15 października 2010 r.
o nominale10 złw ykonaną stemplem lustrzanym w srebrze.
Narodowy Bank Polski
ma wyłączne prawo emitowania znaków
pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Oprócz monet i banknotów powszechnego obiegu
NBP emituje także monety i banknoty kolekcjonerskie.
Emisja wartości kolekcjonerskich
stanowi okazję zarówno do upamiętniania
ważnych historycznych rocznic i postaci, jak i do rozwijania
zainteresowań polską kulturą, nauką i tradycją.
monety
Od 1996 roku NBP emituje także
dwuzłotowe monety okolicznościowe
powszechnego obiegu ze stopu Nordic Gold.
Wszystkie monety i banknoty emitowane przez NBP
są prawnym środkiem płatniczym w Polsce.
MONETY EMISJI 2010 MONETY EMISJI 2010
Od 1997 roku NBP emituje serię monet
„Polscy Podróżnicy i Badacze”.
Temat „Benedykt Dybowski”
jest dziewiąty w tej serii.
Informacje o planie emisji
znajdują się na stronie:
www.nbp.pl/monety
Sprzedaż monet kolekcjonerskich emitowanych przez
NBP jest prowadzona wyłącznie w formie aukcji
internetowych w serwisie Kolekcjoner pod adresem:
www.kolekcjoner.nbp.pl
Monety zostały wyprodukowane
w Mennicy Polskiej S.A. w Warszawie.
Skład i druk: Drukarnia NBP
P o l s c y P o d r ó ż n i c y i B ada c z e
Benedykt Dybowski
1833–1930
Polsc y Pod różn ic y i Badacze: Benedyk t D ybowsk i
● Benedykt Dybowski urodził się 12 maja 1833 r. w Adamarynie, niedaleko
Mińska. Rozpoczętą w domu pod okiem guwernerów naukę kontynuował
w gimnazjum mińskim. Po zdaniu matury w 1853 r. podjął studia na
Wydziale Medycznym Uniwersytetu w Dorpacie. Jako student został
nagrodzony złotym medalem za pracę o rybach słodkowodnych Estonii.
W 1857 r., z powodu sekundowania w pojedynku kolegi, musiał przenieść
się na Uniwersytet Wrocławski, a rok później na Uniwersytet Fryderyka
Wilhelma w Berlinie, gdzie w 1860 r. uzyskał dyplom lekarza, broniąc
pracę doktorską nt. zjawiska partenogenezy u pszczół. Berliński dyplom
nostryfikował w Dorpacie w 1862 r. pracą o rybach karpiowatych Inflant.
W międzyczasie, 8 maja 1861 r., był na krótko aresztowany (i uwolniony
pod presją masowych manifestacji) za śpiewanie w katedrze wileńskiej
Boże coś Polskę.
● Po bezskutecznych, blokowanych przez władze carskie, staraniach
o profesurę na Uniwersytecie Krakowskim, Dybowski został w 1862 r.
profesorem w Katedrze Zoologii i Anatomii Porównawczej warszawskiej
Szkoły Głównej. Karierę naukową godził z rozpoczętą działalnością
konspiracyjną. Będąc komisarzem nadzwyczajnym Rządu Narodowego
ds. Rusi i Litwy, brał udział w organizowaniu powstania styczniowego
oraz próbach uwolnienia z więzienia dyktatora powstania, Mariana
Langiewicza. Po dekonspiracji i uwięzieniu Dybowski został zaliczony
wraz z centralnymi władzami powstania do pierwszej kategorii wrogów
caratu, co było równoznaczne z wyrokiem śmierci. Jednak dzięki
staraniom swoich przyjaciół otrzymał ostatecznie wyrok 12 lat katorgi
wraz z pozbawieniem praw stanu (m.in. tytułu naukowego).
● Dnia 10 sierpnia 1864 r. Dybowski wyruszył na zesłańczy szlak.
Najpierw trafił do obozu pracy - szkutniczej osady Siwakowa, a wkrótce
potem przystąpił do organizowania uzdrowiska w Darasuniu. Kolejnym
etapem zesłania był nadbajkalski Kułtuk, gdzie Dybowski podjął badania
nad fauną Bajkału i Daurii. Częścią planowych badań były również dwie
dalekowschodnie podróże. W 1869 r. Dybowski uczestniczył w wyprawie
generała Skołkowa do Kraju Amurskiego, Kraju Ussyryjskiego,
Władywostoku i Korei. Natomiast drugą podróż, w pełni samodzielną,
odbył w latach 1872–1875. Posługując się zbudowaną wraz ze
współzesłańcami i towarzyszami podróży – Wiktorem Godlewskim
i Michałem Jankowskim – łodzią „Nadzieja”, przepłynął rzekami Argun,
Amur i Ussuri do Morza Japońskiego.
● W 1877 r. Benedykt Dybowski oraz Wiktor Godlewski uzyskali
ułaskawienie i wrócili po 12 latach do kraju. Rok później uczony objął posadę
lekarza rządowego na Kamczatce. Do kraju powrócił ponownie w 1883 r.,
aby kierować Katedrą Zoologii i Anatomii Porównawczej Uniwersytetu
Lwowskiego. Osiadł na stałe we Lwowie, gdzie zajmował się intensywną
pracą dydaktyczną aż do momentu przejścia na emeryturę w 1906 r.
● Benedykt Dybowski zmarł 30 stycznia 1930 r. we Lwowie. Został
pochowany z honorami państwowymi na cmentarzu Łyczakowskim,
w kwaterze powstańców styczniowych.
● Pozostawił po sobie ogromną spuściznę naukową liczącą 343 pozycje,
zawierającą nierzadko pionierskie prace z zakresu wielu dziedzin nauk
biologicznych i nie tylko (ichtiologii, ornitologii, antropologii, etnologii itd.).
Warto również przypomnieć, że Dybowski, wespół z Alfonsem Forelem,
jest uważany za twórcę limnologii – nauki zajmującej się badaniem wód
zbiorników śródlądowych, pod kątem określenia ich warunków fizycznych,
chemicznych i biologicznych (np.: termiki, prądów, składu chemicznego,
sedymentacji, ustroju lodowego, ilościowego i jakościowego występowania
organizmów żywych). Badając faunę jeziora Bajkał, polski uczony
studiował biologię gatunków (m.in. foki bajkalskiej, ryby gołomianki –
trafnie określając sposób jej rozrodu), opisał ponad 100 nowych dla nauki
gatunków kiełży i kilkanaście gatunków ryb, wyodrębnił 3 kompleksy
faunistyczne Bajkału. Jako propagator darwinizmu starał się udowodnić
istnienie procesów ewolucyjnych zachodzących pod wpływem zmian
środowiskowych i izolacji geograficznej. Dybowski jest także autorem
pamiętników będących świadectwem epoki i fotograficznym wręcz
zapisem dziejów jego zesłania.
● Ponadto prowadził badania antropometryczne ludów syberyjskich,
zbierając jednocześnie materiały będące świadectwem materialnej
i niematerialnej (słownik narzeczy) spuścizny ich kultury. Pracował
również z poświęceniem na niwie społecznej: starał się nie tylko nieść
pomoc lekarską ludności na Zabajkalu, Dalekim Wschodzie i Kamczatce,
lecz także polepszać jej warunki bytowe, m.in. przez aklimatyzację renów
na Wyspie Beringa. Stopień zaangażowania Dybowskiego w kwestie
społeczne odzwierciedla chociażby przydomek nadany mu przez tubylców
– Dobry Biały Bóg.
● Był wrogiem wszelkich patologii społecznych, a zwłaszcza alkoholizmu
(w czasach studenckich założył w Dorpacie stowarzyszenie antyalkoholowe
„Kółko Braci Mlecznych”, później we Lwowie stowarzyszenie „Eleuterya”).
Jednocześnie pozostał orędownikiem postępowych idei społecznych (m.in.
równouprawnienia kobiet), pragnącym wprowadzić „religię rozumu”,
która miała niwelować wszelkie formy nierówności społecznej.
Marek Słupek
Komisarz wystawy pt.:
„Benedykt Dybowski (1833–1930); Rycerz Niezłomny”
Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
XII 2009 – IX 2010
MONETY EMISJI 2010 MONETY EMISJI 2010 MONETY EMISJI 2010 MONETY EMISJI 2010 MONETY EMISJI 2010 MONETY EMISJI 2010 MONETY EMISJI 2010
nominał
10
zł
n o m i n a ł
2
z ł
metal Ag 925/1000 ■ stempel lustrzany ■ średnica 32,0 mm
■ masa 14,14 g ■ wielkość emisji (nakład) 60.000 szt.
metal stop CuAl5Zn5Sn1 ■ stempel zwykły ■ średnica 27,0 mm
masa 8,15 g ■ wielkość emisji (nakład) 1.200.000 szt.
Awers: U góry wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej
Polskiej. Poniżej stylizowany wizerunek: książki z napisem: DARWIN oraz
na tle kartki z fragmentami wizerunku jelenia Dybowskiego i wizerunków
dwóch burunduków, stylizowany wizerunek kiełża oraz gołomianki
małej w formalinie. Po prawej stronie stylizowany fragment mapy jeziora
Bajkał i jego zlewni. Z lewej strony napis: 10 ZŁ. U góry półkolem napis:
RZECZPOSPOLITA POLSKA oraz oznaczenie roku emisji: 2010. Pod lewą
łapą orła znak mennicy: M/W.
Awers: Wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej.
Po bokach orła oznaczenie roku emisji: 20-10, pod orłem napis: ZŁ 2 ZŁ.
W otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA, poprzedzony oraz zakończony
sześcioma perełkami. Pod lewą łapą orła znak mennicy: M/W.
Rewers: Centralnie stylizowany wizerunek popiersia Benedykta
Dybowskiego, na tle stylizowanych fragmentów map, z lewej strony mapy
przedstawiającej jezioro Bajkał, z prawej strony mapy przedstawiającej
półwysep Kamczatkę. U dołu z lewej strony półkolem napis: 1833–1930.
U góry półkolem napis: BENEDYKT DYBOWSKI.
Na boku: ośmiokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi odwrócony
o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.
Projektant monety: Ewa Tyc-Karpińska
Projektant monety: Ewa Tyc-Karpińska
Rewers: Centralnie stylizowany wizerunek popiersia Benedykta
Dybowskiego. Z lewej strony napis: 1833/1930. Z prawej strony, półkolem
napis: BENEDYKT DYBOWSKI.