Unijna polityka regionalna – ZPORR w latach 2004 – 2006

Unijna polityka regionalna – ZPORR
w latach 2004 – 2006
SPIS TREŚCI
Krótko o programie
str. 2
Nasze doświadczenia w latach 2004 – 2006
str. 2
Działania promocyjno-informacyjne
str. 10
Informacja na temat stopnia wdrażania ZPORR
str. 14
Nieprawidłowości i najczęściej występujące błędy
str. 18
Samorząd Województwa Wielkopolskiego
Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu
60-537 Poznań, ul. Kościelna 37
tel./fax 061 846 38 23
e-mail: [email protected]
1
KRÓTKO O PROGRAMIE
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) to jeden z programów, który służył w latach 2004 – 2006 realizacji Narodowego Planu Rozwoju.
Celem ZPORR było tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz
przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów. Służyły temu przede wszystkim
działania podejmowane na rzecz przekształceń strukturalnych, wzrostu urbanizacji,
zwiększenia mobilności przestrzennej ludności oraz zwiększenia poziomu wiedzy i dostępu do nowoczesnych technologii. Działania takie, miały sprzyjać długofalowemu
rozwojowi gospodarczemu kraju oraz zwiększaniu poziomu spójności ekonomicznej,
społecznej, terytorialnej i integracji z Unią Europejską.
Jednym z Priorytetów realizowanych w ramach ZPORR był Priorytet II Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach, który miał na celu stworzenie odpowiednich warunków dla rozwoju zasobów ludzkich, a także poprawę zdolności do programowania i realizacji projektów w tym zakresie. Szczególne znaczenie miała realizacja
działań mających na celu reorientację zawodową pracowników zanim staną się bezrobotnymi oraz przekwalifikowanie osób odchodzących z rolnictwa. Na realizację Priorytetu II ZPORR w Wielkopolsce przeznaczono w sumie kwotę 32 936 184 Euro, czyli 7,51% środków przewidzianych na ten cel dla całego kraju. Łączna wartość zakontraktowanych środków z alokacji dostępnej dla województwa wielkopolskiego wyniosła 81 509 234,66 PLN (zgodnie z kursem na dzień podpisania umowy).
NASZE DOŚWIADCZENIA W LATACH 2004 – 2006
W okresie programowania 2004 – 2006 Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu (WUP
w Poznaniu) pełnił rolę Instytucji Wdrażającej, odpowiedzialnej za wdrażanie następujących Działań w ramach II Priorytetu ZPORR:
• Działanie 2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku
pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie;
• Działanie 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa;
• Działanie 2.4 Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi.
W roku 2004 dnia 18 października zostały zawarte Umowy Finansowania Działania 2.1, 2.3 oraz 2.4 ZPORR. Projekty realizowane w ramach ww. Działań składane były w odpowiedzi na ogłaszane corocznie przez WUP w Poznaniu konkursy otwarte (pierwszy konkurs ogłoszony został w roku 2004). Począwszy od tego roku, nie rzadziej niż raz na kwartał, odbywały się posiedzenia Komi2
sji Oceny Projektów dla Działań 2.1, 2.3, 2.4 ZPORR. W roku 2004 odbyło się jedno posiedzenie Komisji (w dniu 29 listopada), podczas którego ocenie podlegał 1
poprawny formalnie wniosek złożony w ramach Działania 2.1. W kolejnym roku
– 2005 miało miejsce 6 posiedzeń Komisji (w dniach 19 – 20 stycznia, 31 marca,
01 – 03 czerwca, 05 – 06 września, 16 – 17 listopada oraz 22 grudnia). Ocenie podlegało 87 wniosków, w tym odpowiednio 52, 15, 20 w ramach Działań: 2.1, 2.3, 2.4.
Natomiast w roku 2006 – podczas 3 posiedzeń Komisji (28 – 31 marca, 30 maja – 02
czerwca oraz 31 lipca) wybrano najlepsze spośród 82 wniosków złożonych na Działanie 2.1 (50), 2.3 (16), 2.4 (16). W sumie do realizacji wyłoniono 79 projektów.
Działanie 2.1
Celem Działania 2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie, było umożliwienie udzielenia wsparcia osobom, które z własnej inicjatywy i w oparciu o indywidualne potrzeby
chciały rozwijać się zawodowo w czasie wolnym od pracy oraz dostosowanie potrzeb
szkoleniowych i kwalifikacji mieszkańców do wymogów regionalnego rynku pracy poprzez prowadzenie monitoringu regionalnego rynku pracy i upowszechnianie zebranych informacji. Od początku wdrażania Działania 2.1 podpisanych zostało 37 Umów
o dofinansowanie projektu, z czego 1 w roku 2004, 19 w roku 2005, 16 w 2006 oraz
1 w roku 2007. Średnia wartość projektu wynosiła ok. 916 000,00 PLN1.
Największą grupę Beneficjentów realizujących projekty stanowiły instytucje szkoleniowe, następnie jednostki samorządu terytorialnego (oraz ich jednostki organizacyjne), a także szkoły wyższe, stowarzyszenia i fundacje. Beneficjenci Ostateczni, do
których kierowane było wsparcie to w większości pracujące osoby dorosłe, chcące
z własnej inicjatywy podnieść kwalifikacje, zamieszkujące tereny wiejskie i miejskie,
a także rolnicy i domownicy oraz studenci. Wśród realizowanych projektów dominowały projekty ukierunkowane na szkolenia i kursy, zwłaszcza językowe. Kolejną grupę
stanowiły kursy informatyczne, natomiast niewielką grupę oferty szkoleniowej stanowiły kursy o tematyce zawodowej. Do ciekawszych szkoleń w ramach realizowanych projektów zaliczyć można np. szkolenia licencyjne pracownika ochrony I stopnia, przewóz
materiałów niebezpiecznych, przygotowanie do zawodu opiekunki osób zależnych,
obsługa wózków jezdniowych, spawanie metodą MIG i MAG, kursy prawa jazdy, BHP,
obsługi klienta, sekretariatu, wizażu, makijażu, a także księgowości. Tematyka projektów skierowanych do rolników i domowników obejmowała kursy z zakresu agroturystyki oraz przygotowania do zawodu doradcy europejskiego. Pięć z realizowanych projektów miało charakter zintegrowany, ukierunkowany na realizację zarówno usług doradczych jak i szkoleń oraz kursów.
Dane liczbowe podane w opracowaniu obrazują stan na 31.12.2007 roku.
1
3
W ramach realizowanych projektów od początku wdrażania Działania 2.1 osiągnięte zostały następujące wskaźniki.*
Liczba osób, które zdobyły lub podniosły kwalifikacje,
(tzn. uzyskały dyplom, świadectwo lub zaświadczenie)
Rok
2005
2006
2007
Ogółem
4 212
10 863
16 013
w tym kobiety
2 752
6 925
10 216
Liczba osób, korzystających ze szkoleń i kursów
Ogółem
7 660
14 437
16 491
w tym kobiety
5 040
9 190
10 203
Liczba osób, które skorzystały z usług doradczych
Ogółem
749
1 915
2 839
w tym kobiety
271
830
1 274
* wszystkie wskaźniki i dane liczbowe dotyczące Beneficjentów Ostatecznych podane w opracowaniu obrazują stan na dzień 31 grudnia 2007 i przedstawione są w sposób narastający.
Poniżej przedstawiono dane obrazujące stosunek liczby osób korzystających ze szkoleń i kursów do liczby osób, które zdobyły lub podniosły kwalifikacje w ramach projektów realizowanych dla Działania 2.1 ZPORR.
�����������������������������������������������������������
����������������������������������������������
�������������������
�����
W ramach Działania 2.1 realizowane były także projekty badawcze, których celem
było m.in.:
• zdiagnozowanie potrzeb regionalnego rynku pracy i określenie dynamiki zachodzących zmian;
• wypracowanie metod i narzędzi prognozowania zmian zachodzących na lokalnym
i regionalnym rynku pracy;
• stworzenie listy zawodów przyszłości oraz prognostycznego modelu bezrobocia;
• badanie stanu rynku pracy pod względem struktury zawodowej, kwalifikacyjnej,
oferty szkoleniowej oraz pożądanych kwalifikacji;
• badanie zbieżności przedsięwzięć edukacyjnych;
• budowa trwałego systemu wymiany informacji pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w rozwój rynku pracy, a także badanie funkcjonalności serwisów internetowych instytucji publicznych związanych z wielkopolskim rynkiem pracy.
W ramach projektów badawczych (od początku realizacji Działania 2.1) liczba instytucji objętych wsparciem w poszczególnych latach oraz liczba udzielonego wsparcia
według rodzajów przedstawia się następująco:
Działanie 2.1 Liczba instytucji objętych wsparciem
Rok
2005
2006
2007
Ogółem
91
162
891
Działanie 2.1 Wsparcie udzielone instytucjom – według rodzaju
Rok
2005
2006
2007
Badania i analizy
121
161
204
Tworzenie i rozwój sieci transferu innowacji i wymiany informacji
0
9
9
Zorganizowane seminaria, spotkania, warsztaty
41
80
84
Bazy danych
34
61
62
Ponadto w latach 2006 – 2007 w ramach projektów badawczych zorganizowana
została 1 konferencja naukowa.
�����
Stosunek liczby realizowanych projektów szkoleniowych do projektów doradczych
przedstawia poniższy wykres.
�����
����������������������������������������������
�������������������������������������
����
�����������������
���������������
15%
�
����
����
����
����
4
���������������������������
�������������������
���������������������������
��������������������������
�
�����
������
������
�
�����
������
������
85%
5
Działanie 2.3
Celem Działania 2.3 Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa, było
wyposażenie rolników w umiejętności umożliwiające zdobycie nowego zatrudnienia
i wykonywania nowego zawodu poza sektorem rolnym w związku z procesem restrukturyzacji polskiego rolnictwa. Od początku wdrażania Działania podpisanych zostało 18 Umów o dofinansowanie projektu, z czego 11 w roku 2005, 7 w 2006. Średnia
wartość projektu wynosiła ok. 1 080 000,00 PLN.
Poniżej przedstawiono dane obrazujące stosunek liczby osób korzystających ze szkoleń i kursów do liczby osób, które zdobyły lub podniosły kwalifikacje:
�����������������������������������������������������������
����������������������������������������������
�������������������
����
����
����
Największą grupę Beneficjentów realizujących projekty stanowiły instytucje szkoleniowe, następnie jednostki samorządu terytorialnego (oraz ich jednostki organizacyjne), a także szkoły wyższe oraz fundacje. Beneficjenci Ostateczni, do których kierowane
było wsparcie, to w większości rolnicy i domownicy oraz inne osoby zatrudnione w rolnictwie, zamieszkujące tereny wiejskie. Wśród realizowanych projektów 10 miało charakter zintegrowany, ukierunkowane były one zarówno na szkolenia i kursy, jak i usługi doradcze oraz informację zawodową. Największą grupę szkoleń stanowiły kursy zawodowe, takie jak np. prawo jazdy kategorii C, obsługa wózków jezdniowych, spawanie, opiekunka osób zależnych, pracownik ochrony osób fizycznych czy eurodoradca.
Kolejną grupę stanowiły kursy komputerowe, a także językowe.
W ramach realizowanych projektów od początku wdrażania Działania 2.3 osiągnięte zostały następujące wskaźniki:
����
����
����
�
���������������������������
��������������������������
����
�
�
����
���
���
����
�����
�����
����
�����
�����
Podział projektów ze względu na rodzaj udzielonego Beneficjentom Ostatecznym
wsparcia od początku realizacji Działania 2.3 przedstawia się następująco:
����������������������������������������������
�������������������������������������
Liczba osób, które zdobyły lub podniosły kwalifikacje,
(tzn. uzyskały dyplom, świadectwo lub zaświadczenie)
Rok
2005
2006
2007
Ogółem
754
2 664
5 014
w tym kobiety
350
1 292
2 531
�����������������
���������������
�������������������
15%
32%
53%
Liczba osób, korzystających ze szkoleń i kursów
Ogółem
961
3 167
5 482
w tym kobiety
488
1 598
2 799
Działanie 2.4
Liczba osób, które skorzystały z usług doradczych
Ogółem
427
1 527
3 284
w tym kobiety
174
642
1 452
Liczba osób, które skorzystały z informacji zawodowej
6
���������������������������
�������������������
Ogółem
285
750
1 578
w tym kobiety
240
571
1 181
Celem Działania 2.4 Reorientacja zawodowa osób zagrożonych procesami restrukturyzacyjnymi była zmiana kwalifikacji zawodowych pracowników przemysłów i sektorów podlegających restrukturyzacji, a także innych osób zagrożonych utratą zatrudnienia w wyniku procesów restrukturyzacyjnych, w celu umożliwienia im wykonywania
nowych zawodów. Od początku wdrażania Działania 2.4 podpisane zostały 24 Umowy o dofinansowanie projektu, z czego 16 w roku 2005, 8 w 2006. Średnia wartość
projektu wynosiła ok. 1 190 000,00 PLN.
7
Największą grupę Beneficjentów realizujących projekty w ramach Działania 2.4 stanowiły instytucje szkoleniowe, jeden Beneficjent reprezentował samorząd gospodarczy
i zawodowy. Beneficjenci Ostateczni, do których kierowane było wsparcie to w większości osoby objęte procesami restrukturyzacyjnymi, zamieszkałe na terenach miejskich
i wiejskich, w tym osoby krótkotrwale bezrobotne. Wśród realizowanych projektów dominowały projekty ukierunkowane na szkolenia i kursy, często złożone z kilku modułów. Największą grupę stanowiły kursy o tematyce zawodowej, takie jak np. masaż, kosmetyczka, wizaż, florysta, obsługa sekretariatu, BHP, kadry i płace, profesjonalna asystentka, instruktor jazdy, marketing usług medycznych, zarządzanie jakością w zakładach opieki zdrowotnej. Kolejną grupę stanowiły kursy komputerowe (kończące się
uzyskaniem certyfikatu ECDL) oraz językowe. Dziesięć z realizowanych projektów miało charakter zintegrowany, ukierunkowany zwłaszcza na usługi doradcze (w tym m. in.
na tworzenie indywidualnych planów działań), informację zawodową i szkolenia oraz
pośrednictwo pracy.
W ramach realizowanych projektów od początku wdrażania Działania 2.4 osiągnięte zostały następujące wskaźniki:
Liczba osób, które zdobyły lub podniosły kwalifikacje,
(tzn. uzyskały dyplom, świadectwo lub zaświadczenie)
Rok
2005
2006
2007
Ogółem
133
3 653
8 728
w tym kobiety
87
2 407
5 579
Poniżej przedstawiono dane obrazujące stosunek liczby osób korzystających ze szkoleń i kursów do liczby osób, które zdobyły lub podniosły kwalifikacje.
�����������������������������������������������������������
����������������������������������������������
�������������������
�����
����
����
����
����
�
���������������������������
�������������������
����
�
�
����
���
���
����
�����
�����
����
�����
�����
Ze względu na rodzaj udzielonego Beneficjentom Ostatecznym wsparcia od początku realizacji Działania 2.4 dane przedstawiają się następująco:
Liczba osób, korzystających ze szkoleń i kursów
Ogółem
426
4 849
9 046
w tym kobiety
299
3 293
5 792
Liczba osób, które skorzystały z usług doradczych
Ogółem
146
1 152
1 718
w tym kobiety
109
808
1 103
Liczba osób, które skorzystały z informacji zawodowej
Ogółem
86
386
395
w tym kobiety
48
320
320
Liczba osób, które skorzystały z pośrednictwa pracy
Ogółem
0
83
83
w tym kobiety
0
69
69
Działanie 2.4
Liczba osób, które skorzystały z indywidualnych planów działań
8
Ogółem
0
257
257
w tym kobiety
0
249
249
���������������������������
��������������������������
����������������������������������������������
�������������������������������������
3%
15%
79%
1%
2%
�����������������
���������������
�������������������
������������������
��������������������������
85%
Wszystkie projekty swoim zasięgiem obejmowały teren Wielkopolski. Realizacja projektów była zgodna z celami określonymi dla poszczególnych Działań oraz politykami wspólnotowymi. Beneficjenci realizujący projekty zwracali uwagę na zachowanie
zgodności podejmowanych działań z zasadami polityk wspólnotowych, w szczególności z polityką równych szans. Podczas realizacji projektów prowadzone były szeroko zakrojone działania informacyjno-promocyjne skierowane do potencjalnych Beneficjentów Ostatecznych ze szczególnym uwzględnieniem kobiet i osób niepełnospraw9
nych. Na podstawie posiadanych przez WUP danych można stwierdzić, iż liczba kobiet
biorących udział w projektach stanowiła ponad połowę ich uczestników, w przypadku Działania 2.1 – ponad 62% uczestników, dla Działania 2.3 – ponad 51%, natomiast
dla Działania 2.4 – ponad 64%.
DZIAŁANIA PROMOCYJNO-INFORMACYJNE
Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu od 2004 roku uczestniczy w procesie wykorzystywania środków Europejskiego Funduszu Społecznego, będąc instytucją odpowiedzialną za wdrażanie części środków EFS w regionie.
Od 2004 roku, dzięki środkom Europejskiego Funduszu Społecznego jakimi dysponował Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu, zrealizowanych zostało wiele projektów
skierowanych do różnych grup społecznych zamieszkujących Wielkopolskę.
Środki, jakie trafiły do Wielkopolski z Europejskiego Funduszu Społecznego, stworzyły ogromną szansę na dokonanie pozytywnych zmian, ale także ogromne wyzwanie dla
wszystkich instytucji zaangażowanych w proces ich wydatkowania, zarówno po stronie
instytucji realizujących projekty, jak i tych odpowiedzialnych za nadzór nad nimi.
W celu przybliżenia tematyki dotyczącej Zintegrowanego Programu Operacyjnego
Rozwoju Regionalnego w ramach Działania 2.1, 2.3 oraz 2.4 osobom zainteresowanym uzyskaniem wsparcia z Europejskiego Funduszu Społecznego, Wojewódzki Urząd
Pracy w Poznaniu podejmował liczne działania informacyjno-promocyjne.
Wszyscy potencjalni Projektodawcy i Beneficjenci Ostateczni mogli uzyskać informacje w Punkcie Informacyjnym, który funkcjonował w ramach Wydziału Funduszy Unii
Europejskiej.
Największy nacisk kładziony był na przekazywanie wiadomości poprzez organizację konferencji oraz szkoleń, w czasie których informowano o tym kto może aplikować
o środki z Europejskiego Funduszu Społecznego, na jakich zasadach, jak również w jaki
sposób środki z Funduszu trafią do potencjalnych odbiorców pomocy i wpłyną na ich
życie. Poruszane były również kwestie praktycznych aspektów realizacji projektów, kontroli, sprawozdawczości, jak i dobrych praktyk, gdzie projektodawcy dzielili się swoimi
doświadczeniami oraz spostrzeżeniami związanymi z realizacją projektów w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego.
Aby dotrzeć do jak najszerszego grona potencjalnych Beneficjentów wydano szereg
materiałów informacyjno-promocyjnych, takich jak np. broszury, ulotki, plakaty i gadżety promocyjne. WUP w Poznaniu zorganizował również konkurs „Najlepsi w Wiel10
11
kopolsce”, którego celem było wyłonienie najciekawszych projektów realizowanych
w ramach Działań Priorytetu II ZPORR. W konkursie dobrych praktyk mogli wziąć udział
wszyscy Beneficjenci, którzy realizowali projekty w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Ogłoszenie wyników odbyło się 12 czerwca
2007 r. podczas spotkania w siedzibie WUP w Poznaniu. Spośród nadesłanych przez
Beneficjentów prac, wybrano 3 zwycięzców oraz wyróżniono 3 projekty.
Podsumowaniem ogłoszonego konkursu było wydanie biuletynu prezentującego dobre praktyki w wykorzystaniu środków Unii Europejskiej. Pracownicy Punktu Informacyjnego uczestniczyli również w edycjach „Drzwi Otwartych Urzędu Pracy”. Przedsięwzięcie to za każdym razem cieszyło się dużym zainteresowaniem, zarówno ze strony potencjalnych Beneficjentów Ostatecznych jak i Projektodawców. Wiele pytań dotyczyło możliwości korzystania z funduszy unijnych przy przekwalifikowaniu lub założeniu własnej firmy. Wspólne działania podejmowane z przedstawicielami zaproszonych
instytucji umożliwiły klientom uzyskanie kompleksowej informacji na temat interesujących ich zagadnień. Informacje o programie były także kierowane do opinii publicznej za pośrednictwem strony internetowej www.wup.poznan.pl oraz regionalnej prasy. W ten sposób Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu przyczynił się do popularyzacji
wiedzy na temat możliwości uzyskania wsparcia z EFS, starał się również uświadomić,
że pozyskiwanie środków nie jest wcale takie trudne, o czym zapewniali przedstawiciele różnych instytucji zaproszeni jako prelegenci, którzy przedstawiali praktyczne aspekty projektów realizowanych przez nich w latach 2004 – 2006.
Zainteresowanie organizowanymi przez Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu konferencjami, szkoleniami na temat możliwości uzyskania wsparcia było ogromne. Od
początku wdrażania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
w spotkaniach wzięło udział kilkaset osób i byli to przedstawiciele różnych grup społecznych z terenu Wielkopolski.
Oprócz licznych spotkań informacyjnych w latach 2004 – 2006 zorganizowano również dwa festyny „Dzień dobry Wielkopolsko” (w Krajance i w Lipce), na których rozpo-
12
13
wszechniano informacje dotyczące możliwości pozyskiwania środków i realizacji projektów w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Na ww. wydarzenie licznie
przybyła zainteresowana tematem społeczność lokalna – w sumie 1100 osób. Ponadto
stoisko informacyjne dotyczące ZPORR wystawione zostało na Międzynarodowych Targach Pracy, gdzie można było skonsultować z pracownikami Wydziału Funduszy Unii
Europejskiej WUP w Poznaniu pomysły na realizację projektów w ramach ZPORR.
Dotychczasowe doświadczenia Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu związane z wdrażaniem oraz promocją programu w województwie wielkopolskim wyraźnie wskazują na rosnące zainteresowanie dofinansowaniem z Europejskiego Funduszu
Społecznego, a także pozwalają oczekiwać, że nie zabraknie chętnych do realizacji projektów, które sprawią, że wielkopolski rynek pracy będzie nie tylko atrakcyjniejszy, ale
także otwarty na problemy wielu osób potrzebujących wsparcia.
INFORMACJA NA TEMAT STOPNIA WDRAŻANIA ZPORR
W ostatnich miesiącach roku 2007 udało się znacznie przyspieszyć terminy zatwierdzania wniosków o płatność, co zaowocowało większą intensywnością składania
wniosków zbiorczych od Instytucji Wdrażającej do Instytucji Pośredniczącej, na podstawie których dokonywana jest refundacja środków rozliczanych przez Beneficjentów
z Europejskiego Funduszu Społecznego. Poprawienie rezultatów pracy było możliwe
dzięki wprowadzeniu szeregu zmian i usprawnień.
Największy nacisk położono na usprawnienie przepływu informacji między Wojewódzkim Urzędem Pracy w Poznaniu, a Beneficjentami Działań 2.1, 2.3 oraz 2.4
ZPORR. Zarówno korespondencja pisemna jak informacje przekazywane drogą telefoniczną lub pocztą elektroniczną zdecydowanie poprawiły jakość i wydajność pracy.
W przypadku wystąpienia poważniejszych niezgodności dobre rezultaty przynosiły indywidualne spotkania z Beneficjentami, na których omawiano popełniane błędy i proponowano środki zaradcze.
Ponadto, dla tych Beneficjentów, którzy w latach 2004 – 2006 wykazali się największą dokładnością i sumiennością w wywiązywaniu się ze swoich obowiązków rozliczeniowych, wdrożono oddzielny program sprawdzania wniosków o płatność na podstawie 30-procentowej próby dokumentów. Bazując na wzajemnym zaufaniu i doświadczeniu proces weryfikacji finansowej wniosków przyniósł bardzo pozytywne efekty,
z których najważniejszym jest skrócenie czasu zatwierdzania wniosków, co bezpośrednio przełożyło się na wzrost poziomu refundacji dla całego Działania oraz płynne przekazywanie transz na realizację poszczególnych projektów.
14
Jednakże mimo wprowadzenia wielu usprawnień i ułatwień dla Beneficjentów we
wnioskach o płatność występują jeszcze liczne błędy i uchybienia, co stanowi poważną barierę przy sprawnym rozliczaniu wniosków i powoduje opóźnienia w rozliczaniu
niektórych projektów. Wydatki, których rozliczenie nastręcza Beneficjentom najwięcej
kłopotów są najczęściej związane z dokumentowaniem kosztów personelu oraz kosztów podróży służbowych pracowników etatowych Beneficjentów i trenerów biorących
udział w projektach.
Widząc potrzebę usystematyzowania metod rozliczania wniosków o płatność, WUP
w Poznaniu przygotował dla Beneficjentów uszczegółowienie wytycznych w kwestii
rozliczania wynagrodzeń oraz informacje o najczęściej popełnianych błędach. Powyższe informacje zostały stworzone w oparciu o zalecenia i wyjaśnienia przekazywane Beneficjentom we wcześniejszych okresach. Wytyczne te uzupełniono o szczególne przypadki rozliczania wynagrodzeń, które pojawiały się w trakcie rozliczania projektów.
Opisywane wytyczne zostały przekazane wszystkim Beneficjentom realizującym projekty w ramach Priorytetu II ZPORR.
Wszelkie zmiany, dzięki którym udało się usprawnić i przyspieszyć proces sprawdzania i przygotowywania dokumentów zostaną wykorzystane w roku 2008, który w związku z koniecznością zamknięcia wsparcia w ramach ZPORR tj. rozliczenia
wszystkich wydatków i zamknięcia projektów będzie bardzo istotny zarówno z punktu
widzenia IW jak i Beneficjentów.
Jedną z podstawowych reguł zarządzania finansowego funduszami pomocowymi Unii Europejskiej jest reguła n+2. Stanowi ona, że jeśli zobowiązanie Komisji ujęte
w budżecie wspólnotowym w danym roku (roku n) nie zostanie „wyczerpane” wnioskami o płatność przekazywanymi Komisji przez Instytucję Płatniczą do końca roku
n+2, różnica między kwotą zobowiązania, a kwotą wniosków o płatność zostanie automatycznie anulowana.
Głównym celem na koniec roku 2007 było osiągnięcie przynajmniej minimalnego poziomu refundacji, który wynosił 56,36% dla całego Priorytetu II ZPORR. Procent ten określa kwoty poświadczone i przekazane przez IP do wartości alokacji EFS
2004 – 2006. W Wojewódzkim Urzędzie Pracy w Poznaniu, wartość złożonych wniosków wyniosła 62,79%.
Należy jednocześnie pamiętać, że w dalszym ciągu do rozliczenia została jeszcze
duża liczba wniosków. Powyższa sytuacja stanowi wyzwanie nie tylko dla pracowników
WUP, ale także dla Beneficjentów, którzy mogą się przyczynić do zwiększenia poziomu
refundacji składając poprawne wnioski o płatność.
15
Działanie 2.3
����������������������������������������������������������
�������������
����
�������������
�������������
������
������
�������������
������������������������������������������
����
�������������
������
����
������
����
������
�������������
����
�������������
W Działaniu 2.3 zrefundowano 57,11% złożonych wniosków od IW do IP
(7 858 472,73 PLN), z kolei procent kwot przekazanych w stosunku do alokacji złożonych wniosków wyniósł 58,49% (8 068 104,90 PLN). W ramach Działania 2.3 rzeczową realizację projektu zakończyło 15 z grupy 18 projektów rozliczonych przez
WUP w Poznaniu. Trzy projektu zostały rozliczone finansowo natomiast trzy kolejne są
w trakcie realizacji.
������
�������������
������������������������������������������
����������������������������������������
�����������������
3%
������
������
�������������
3%
12%
�����
�������������������������������
��������������������������������������
Działanie 2.4
Działanie 2.1
W ramach Działania 2.1. zrefundowano 64,35% wniosków od Instytucji Wdrażającej
do Instytucji Pośredniczącej (15 200 428,88 PLN), a procent kwot przekazanych w stosunku do alokacji złożonych wniosków wyniósł 71,65% (16 545 152,64 PLN). Zdecydowana większość tj. 32 z 37 projektów w ramach opisywanego Działania została zakończona rzeczowo. Czternaście z nich zostało rozliczonych finansowo natomiast realizacja pięciu pozostałych projektów w dalszym ciągu trwa.
W Działaniu 2.4 zrefundowano 35,30% wniosków od IW do IP (6 718 137,67 PLN),
a procent kwot przekazanych w stosunku do alokacji złożonych wniosków wyniósł 54,98% (10 392 107,11 PLN). Siedemnaście z 24 projektów wdrażanych przez
WUP w Poznaniu zakończyło rzeczową realizację. Do końca stycznia 2008 rozliczono 2 z nich, natomiast pozostałe 7 w dalszym ciągu realizuje zadania przewidziane
w swoich harmonogramach.
������������������������������������������
������������������������������������������
������������������������������������������
����������������������������������������
�����������������
5%
14%
16
18%
������������������������������������������
����������������������������������������
�����������������
7%
2%
15%
17
NIEPRAWIDŁOWOŚCI I NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE BŁĘDY
misji Europejskiej (tj. przekraczających określone progi kwotowe – do dnia 31 grudnia
2005 r. obowiązywał próg 4.000 Euro. Od 2006 r. Instytucje Kontrolujące mają obo-
Unia Europejska jak każde państwo czy organizacja dysponująca własnymi zasobami finansowymi – musi dbać o prawidłowe zarządzanie środkami finansowymi. Jed-
wiązek raportowania do Komisji Europejskiej o nieprawidłowościach powyżej 10.000
Euro)*.
nym z najważniejszych celów prawidłowego zarządzania środkami unijnymi jest stworzenie skutecznych mechanizmów kontroli ich wydatkowania, które pozwolą na uniknięcie ewentualnych błędów lub nieprawidłowości.
Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu w zakresie obowiązków związanych z wdrażaniem ZPORR jest odpowiedzialny za wykrywanie i raportowanie nieprawidłowości, gromadzenie oraz przekazywanie informacji o wykrytych nieprawidłowościach do Instytu-
W wyniku przeprowadzonej kontroli może się okazać, iż Beneficjent nie przestrze-
cji Zarządzającej (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego). System informowania o nie-
gał przepisów prawnych lub zasad wynikających z Umowy o dofinansowanie projek-
prawidłowościach (SION) składa się z następujących narzędzi informowania o niepra-
tu. W takim przypadku instytucja kontrolująca może stwierdzić, iż wystąpiła nieprawi-
widłowościach: raport bieżący, raport kwartalny i kwartalne zestawienie nieprawidło-
dłowość w realizacji projektu.
wości niepodlegających raportowaniu do Komisji Europejskiej.
W rozumieniu przepisów prawa wspólnotowego (art. 2 pkt 7 Rozporządzenia Rady
Najczęściej zgłaszanymi nieprawidłowościami przez WUP w Poznaniu do Instytu-
(WE) nr 1083/2006) za nieprawidłowość należy uważać „jakiekolwiek naruszenie
cji Zarządzającej były nieprawidłowości dotyczące naruszenia przepisów ustawy Pra-
przepisu prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniedbania ze strony pod-
wo Zamówień Publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r., ze zmianami (np. nieprawidło-
miotu gospodarczego, które powoduje lub mogłoby spowodować szkodę w ogólnym
we zastosowanie procedur przetargowych, niezastosowanie w ogóle ustawy Prawo Za-
budżecie Unii Europejskiej w drodze finansowania nieuzasadnionego wydatku z bu-
mówień Publicznych, niewłaściwy opis przedmiotu zamówienia). Kolejne typy niepra-
dżetu ogólnego”. Biorąc pod uwagę fakt, iż zasady regulujące wdrażanie programów
widłowości wykryte w trakcie kontroli projektów dotyczyły wydatków niekwalifikowa-
operacyjnych wynikają przede wszystkim z krajowych przepisów prawa, należy uznać,
nych. Najczęściej wykrywane były przypadki finansowania przez Beneficjentów działań,
iż nieprawidłowość w realizacji projektu występuje wówczas, gdy Beneficjent lub inny
które nie były związane z realizacją przedsięwzięcia oraz takie, które nie były uwzględ-
podmiot biorący udział w realizowaniu projektu naruszy przepisy prawa wspólnotowe-
nione we wniosku o dofinansowanie realizacji projektu. Wielokrotnie w trakcie kontro-
go lub prawa krajowego.
li na miejscu stwierdzono, że Beneficjentami Ostatecznymi są osoby, które nie spełnia-
Pod pojęciem „przepisów prawa” należy rozumieć szereg aktów prawa wspólnotowego (np. rozporządzenia, dyrektywy) i prawa krajowego (np. ustawy, rozporządze-
ją kryteriów kwalifikowalności do projektów i w konsekwencji wszystkie koszty związane z tymi osobami były również uznawane za niekwalifikowane.
nia) oraz postanowienia innych dokumentów nakładających na Beneficjenta określo-
Oprócz najczęściej występujących nieprawidłowości popełnianych przez Beneficjen-
ne obowiązki (np. Umowa o dofinansowanie projektu, wytyczne Ministra Rozwoju Re-
tów w trakcie realizacji projektów kontrolujący mieli do czynienia również z drobny-
gionalnego, itp.).
mi błędami bądź uchybieniami. Do najczęściej popełnianych błędów można było zali-
Należy podkreślić, iż wśród ww. dokumentów Umowa o dofinansowanie projektu
stanowi dla Beneficjenta najważniejszy dokument określający warunki realizacji przedsięwzięcia. Jakiekolwiek odstępstwo od jej zapisów może zostać uznane przez instytucję kontrolującą za nieprawidłowość.
Pierwsze lata wdrażania środków unijnych wskazują, iż nawet najlepiej opracowane procedury kontroli nie wyeliminują ryzyka występowania nieprawidłowości. Od momentu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku do końca 2006 r. wykryto
czyć nieterminowe składanie przez Beneficjentów sprawozdań z realizacji projektu oraz
wniosków Beneficjenta o płatność. Do uchybień, które nie wpływały na realizację projektów i realizację osiągniętych wskaźników należały również braki w oznakowywaniu
dokumentacji logo UE i EFS (np. na umowach osób zatrudnionych na potrzeby realizacji projektu, braki dotyczące oznakowania dokumentów Beneficjentów Ostatecznych).
Kolejnym pojawiającym się uchybieniem było nieosiągnięcie przez Beneficjenta wskaźników (np. nieosiągnięcie wskaźnika dotyczącego liczby osób pozytywnie oceniających
szkolenie, liczby osób, które znajdą zatrudnienie po skończeniu szkolenia).
219 przypadków nieprawidłowości w zakresie wdrażania funduszu strukturalnych oraz
Funduszu Spójności, podlegających równocześnie obowiązkowi raportowania do KoMinisterstwo Rozwoju Regionalnego, broszura informacyjna „Kontrola w zakresie Funduszy Unii Europejskiej, październik 2007.
*
18
19
Typy nieprawidłowości wykrytych przez WUP w Poznaniu w okresie
od 1 stycznia 2005 do 31 grudnia 2007 r.
Nieprawidłowości
2005 2006 2007
Ogółem projekty,
w których stwierdzono
nieprawidłowości
Wydatki niekwalifikowalne
0
1
4
5
Błędy w stosowaniu przepisów PZP
1
2
2
5
Błędne zakwalifikowanie Beneficjentów
do projektu
0
1
1
2
Inne nieprawidłowości
(nie zakończone przedsięwzięcie)
0
1
0
1
Łącznie
13
Opierając się na dotychczasowych doświadczeniach w kontroli realizacji przedsięwzięć wspólnotowych, można stwierdzić kilka podstawowych przyczyn powstawania
nieprawidłowości. Po pierwsze jest to nieznajomość przepisów prawnych przez Beneficjentów, w szczególności przepisów prawa zamówień publicznych oraz dokumentów
dotyczących wdrażania programu operacyjnego. Po drugie niestosowanie przez Beneficjentów zasad określonych w Umowie o dofinansowanie projektu, sporządzanie na
ostatnią chwilę sprawozdań z realizacji projektu oraz wniosków o płatność (brak dokumentacji, błędy rachunkowe).
Biorąc pod uwagę powyższe, wszystkie instytucje zajmujące się wdrażaniem funduszy strukturalnych oraz Beneficjenci, aby uniknąć różnorodnych sankcji oraz efektywniej wykorzystywać środki unijne i realizować projekty, powinni poczynić jak największe starania by zapobiegać, wyeliminować oraz zmniejszyć skalę występowania podobnych nieprawidłowości i błędów w nowym okresie programowania 2007 – 2013.
20