D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Krakowie

Sygn. akt I ACa 1294/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 grudnia 2014 r.
Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Paweł Rygiel
Sędziowie:
SSA Jerzy Bess
SSA Sławomir Jamróg (spr.)
Protokolant:
st.sekr.sądowy Beata Lech
po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2014 r. w Krakowie na rozprawie
sprawy z powództwa M. F. (1)
przeciwko Szpitalowi (...) w N. i (...) S.A. w W.
o zapłatę
na skutek apelacji powódki i apelacji pozwanych
od wyroku Sądu Okręgowego w Nowym Sączu
z dnia 20 czerwca 2014 r. sygn. akt I C 801/09
1. zmienia zaskarżony wyrok w punktach I – III w ten sposób, że nadaje im brzmienie:
„I. zasądza od Szpitala (...) w N. na rzecz M. F. (1) kwotę 107.000 zł (sto siedem tysięcy złotych ) z
ustawowymi odsetkami od dnia 15 stycznia 2010 roku do dnia zapłaty oraz zasądza od (...) S.A. w
W. na rzecz M. F. (1) kwotę 101.650 zł (sto jeden tysięcy sześćset pięćdziesiąt złotych) z ustawowymi
odsetkami od dnia 27 września 2012 roku do dnia zapłaty z tym, że spełnienie świadczenia przez
jednego z pozwanych zwalnia drugiego do wysokości zapłaty;
II. zasądza od Szpitala (...) w N. na rzecz M. F. (1) kwoty po 350 zł (trzysta pięćdziesiąt złotych)
miesięcznie tytułem renty, płatne do 10-tego każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami na
wypadek opóźnienia rat, oraz zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz M. F. (1) kwoty po 332,50 zł (trzysta
trzydzieści dwa złote 50/100) miesięcznie tytułem renty, płatne do 10-tego każdego miesiąca wraz z
ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia rat, z tym, że spełnienie świadczenia przez jednego
z pozwanych zwalnia drugiego do wysokości zapłaty;
III. oddala powództwo w pozostałej części”;
2. oddala apelację (...) S.A. w W. w dalej idącej części oraz pozostałe apelacje w całości;
3. znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.
Sygn. akt I ACa 1294/14
UZASADNIENIE
W ostatecznie sprecyzowanym żądaniu pozwu powódka M. F. (1) domagała się zasądzenia od (...) Szpitala im. (...)
w N. kwoty 500.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia czynu niedozwolonego tj.
18 kwietnia .2008 roku w związku ze śmiercią T. F. (1) oraz kwoty 1.000 zł tytułem renty wyrównawczej od dnia
wniesienia pozwu płatnej do 10 tego każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki, kwoty 7000
zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów pogrzebu .
Uzasadniając swoje żądanie powódka podniosła, że W uzasadnieniu wskazała, że jej mąż T. F. (1) zmarł w dniu
13.08.2008 wskutek błędu lekarskiego jakiego dopuścił się zespół operacyjny szpitala, zmarłemu zamiast chorej
nerki, zoperowano zdrową prawą nerkę. Wskutek śmierci męża jej sytuacja życiowa znacznie się pogorszyła. W
wyniku śmierci męża straciła osobę najbliższą, która była dla niej oparciem także w codziennym życiu. Rozmiar
doznanej krzywdy sprawił, że niezbędne staje się korzystanie z opieki medycznej w zakresie chorób serca i nadciśnienia
tętniczego, które nasiliły się po nieudanym zabiegu operacyjnym i śmierci męża. Konieczność skorzystania z
niezbędnej terapii wymusiła na powódce powstanie nowych obciążeń finansowych. Powódka podała także, że zmarły
był emerytem i wraz z nim prowadziła wspólne gospodarstwo domowe. Z emerytur małżonkowie pokrywali połowę
opłat za mieszkanie, telefon i opłaty stałe. W praktyce jedno świadczenie emerytalne przeznaczano na bieżące opłaty,
a drugie na zaspokojenie innych potrzeb. Obecnie powódka samodzielnie ponosi wszystkie opłaty.
Strona pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od strony powodowej
na jej rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Strona pozwana
przyznała, że w dniu 18 kwietnia 2008 roku podczas zabiegu operacyjnego usunięcia nerki lewej z guzem doszło do
nieprawidłowości w procedurze operacyjnej w wyniku czego doszło do usunięcia pacjentowi prawej nerki, którą w
poszerzonym składzie operatorów wszczepiono. Po sprawdzeniu dokumentacji podjęto decyzję o autotransplantacji
usuniętej nerki. Wszczepiono nerkę, uzyskując jej dobre ukrwienie. Poszerzono cięcie na drugą stronę w celu
wykonania usunięcia nerki lewej z guzem. Jednak ze względu na zaburzenia krzepnięcia spowodowane podaniem
heparyny w trakcie autotransplantacji zdecydowano się na odroczenie zabiegu. Przeszczepiona nerka w okresie
pooperacyjnym podjęła funkcję jednak niewystarczającą co spowodowało, że pacjent wymagał dializoterapii. Śmierć
T. F. (1), nie była następstwem nieprawidłowego wycięcia nerki lecz nastąpiła kilka miesięcy później tj. 13
sierpnia.2008 roku w szpitalu im. R. w K..
(...) S.A. W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu. Strona pozwana
podniosła, że przeprowadziła postępowanie likwidacyjne w sprawie roszczeń zgłoszonych przez powódkę. (...) S.A.
odmówiło przyjęcia odpowiedzialności za przedmiotową szkodę, bowiem na etapie postępowania likwidacyjnego brak
było podstaw do przyjęcia odpowiedzialności ubezpieczonej placówki za zgon T. F. (1). Strona pozwana zarzuciła, że
powódka nie wykazała, aby zachodził związek przyczynowy pomiędzy pobytem T. F. (1) w pozwanym szpitalu a jego
zgonem. (...) S.A.
Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2014r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu zasądził in solidum od strony pozwanej Szpitala
(...) w N. oraz (...) S.A. w W. na rzecz powódki M. F. (1) kwotę 107.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15
stycznia 2010 roku do dnia zapłaty w stosunku do strony pozwanej Szpitala (...) w N. oraz od dnia 27 września 2012
roku do dnia zapłaty w stosunku do pozwanego (...) S.A. w W. (pktI), zasądził in solidum od pozwanych na rzecz
powódki M. F. (1) 350zł tytułem renty płatnej do 10-tego każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek
zwłoki począwszy od uprawomocnienia wyroku (pkt II), oddalił powództwo w pozostałej części (pkt III), nakazał
ściągnąć solidarnie od pozwanych Szpitala (...) w N. oraz (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 5.560zł
tytułem kosztów postępowania (pkt IV) , przyznał ze środków budżetowych adwokatowi W. O. kwotę 2952zł. tytułem
zastępstwa prawnego powódki z urzędu (pkt V) a pozostałe koszty między stronami wzajemnie zniósł (pkt VI.).
Sąd Okręgowy ustalił, że:
T. F. (1) został przyjęty na oddział Urologii Szpitala (...) w N. w dniu 17 kwietnia .2008 roku albowiem stwierdzono u
niego nowotwór nerki lewej zaawansowany miejscowo, upośledzający jej czynność wydzielniczą w stopniu znacznym i
nowotwór jelita grubego - oba nowotwory bez przerzutów a także stwierdzono dnę moczanową, fibromialgię, chorobę
zwyrodnieniowa kręgosłupa, żylaki kończyn dolnych, stan po operacyjnym usunięciu pęcherzyka żółciowego oraz
operacji przepukliny pachwinowej prawostronnej. Po wykonanych badaniach został zakwalifikowany do zabiegu
operacyjnego – usunięcia lewej nerki. Lekarz M. F. (2) dzień przed planowanym zabiegiem w dyżurce lekarskiej
przeglądał historię leczenia T. F. (1) w tym TK, w której wyraźnie widoczna była zmiana na nerce lewej z czopem
rakowym do żyły głównej dolnej. Głównym operatorem był dr. med. M. F. (2), asystował mu M. P.. Podczas
przygotowywania do zabiegu urolodzy wymieniali uwagi dotyczące zabiegu, widzieli również naszykowanego pacjenta,
leżącego na plecach z podkuciem do ręki lewej, więc M. F. zasugerował się, że operują nerkę prawą. Rozmawiali
o czopie wchodzącym do żyły nerkowej, który najczęściej wstępuje po prawej stronie. Na sali operacyjnej nie było
zdjęć rtg, zapisy były na płycie CD, a odtwarzacza nie było na sali. Po odsłonięciu naczyń głównych i naczyń
szypuły nerkowej i ich zaklemowaniu, M. F. (2) stwierdził, że nie zgadza mu się obraz kliniczny z oglądanym
wcześniej badaniem TK, mimo to kontynuował zabieg i naczynia przeciął i usunął nerkę prawą z torebką tłuszczową
i nadnerczem. Dopiero po wyjęciu nerki prawej i oceny wzrokowej usuniętego narządu, stwierdził, że nerka usunięta
nie jest nerką ze zmianą chorobową. W tej sytuacji lekarz operujący wraz z asystentem przeglądnęli ponownie
dokumentację medyczną, co potwierdziło usuniecie niewłaściwej nerki. Podjęto decyzję o autotransplantacji . Około
godziny 13.15 na sali operacyjnej pojawił się A. P., który wszył prawą nerką w pierwotne położenie. Zespolił dwie
tętnice nerkowe, a żyłę nerkową zespolił z żyłą główną dolną. Nerka po inplantacji zmieniła zabarwienie z bladego
na sinawe, a naczynia tętnicze zaczęły tętnić. Zespół urologów zespolił moczowód. Poszerzono cięcie na drugą stronę
w celu wykonania usunięcia lewej nerki. Z uwagi na zaburzenia krzepnięcia spowodowane podaniem heparyny w
trakcie autotransplantacji zdecydowano się na odroczenie tego zabiegu. Po zabezpieczeniu hemostazy ranę zeszyto
i przekazano chorego na Oddział (...) Ogólnej Naczyniowej, ponieważ nie było wolnych miejsca na (...)ie, a w
oddziale urologicznym brakowało lekarza dyżurnego. T. F. (1) przebywał w szpitalu w N. do 6 maja 2008 roku.
Implantowana nerka nie podjęła prawidłowych funkcji. T. F. (1) poddano dializoterapii. W szpitalu w N. nie
wykonywano zabiegów transplantacji narządów. A. P. także nie dokonywał wcześniej reimplantacji, chociaż jako
chirurg naczyniowiec posiadał przygotowanie techniczne do tego typu zabiegu. O błędzie podczas zabiegu operatorzy
niezwłocznie poinformowali dyrektora szpitala, który powołał komisję ds. wyjaśnienia tego przypadku. Strona
pozwana była ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej. Ochroną ubezpieczeniowa objęto szkody wyrządzone
przez ubezpieczonego oraz osoby, za które ponosi odpowiedzialność. (...) S.A. udzielało ochrony ubezpieczeniowej
w granicach odpowiedzialności ustawowej z tytułu czynu niedozwolonego (odpowiedzialność deliktowa) lub z tytułu
niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (odpowiedzialność kontraktowa) - pkt 1.4 polisy. Suma
gwarancyjna za jedno zdarzenie wynosiła 250.000 zł, a udział własny ubezpieczonego wynosi w każdej szkodzie
rzeczowej i osobowej 5%.
Od dnia 6 maja 2008 roku do 26 maja .2008 roku T. F. (1) przebywał w domu. Cały czas regularnie był dializowany
w szpitalu w N.. Z inicjatywy zespołu urologów szpitala w N. został przyjęty w dniu 26 maja 2008 roku do
Oddziału Urologii Szpitala im. (...) w K. z rozpoznaniem: rak nerki lewej i odbytnicy, stan po wycięciu nerki
prawej i autotransplantacji nerki prawej, ostra niewydolność kanalikowa nerki prawej, niewydolność nerek. T. F. (1)
zakwalifikowano do usunięcia nerki lewej z guzem. Zabieg wykonano w dniu 28 maja 2008 roku. Od momentu operacji
T. F. (1) utrzymywano w śpiączce farmakologicznej, żona nie miała z nim kontaktu werbalnego. Odwiedzała go trzy
razy w tygodniu w szpitalu w K., dojeżdżając autobusami. Od momentu operacji odnotowywano u T. F. (1) spadki
RR. W dniu 30 maja 2008 roku nastąpiło nagłe pogorszenie stanu T. F. (1) z zatrzymaniem oddechu, koniecznością
intubacji i sztucznej wentylacji. Po przekazaniu T. F. (1) na odział (...) stwierdzono ciężki stan z przyczyn niewydolności
nadnerczy. S. sterydami spowodowała poprawę stanu klinicznego. W dniu 31 maja 2008 roku wystąpiły u T. F.
(1) dolegliwości o charakterze wieńcowym. Doznał on zawału mięśnia sercowego, więc po koniecznych badaniach
wdrożono leczenie farmakologiczne. W kolejnych dniach pobytu pojawiły się jednak objawy niedrożności przewodu
pokarmowego, a badanie TK z dnia 3 czerwca.2008 wykazało płyn w jamach opłucnowych i zmiany naciekowe w
grzbietowych partiach płuc, a także poszerzenie ropnia wokół nerki prawej. Wykonano nefrektomię prawostronną.
W dniu 6 czerwca 2008 roku usunięto operacyjnie założony w szpitalu w N. cewnik typu D. (...), który wychodził z
miedniczki nerki prawej do przestrzeni zaotrzewnowej, zdrenowano zaciek moczowy po tej stronie oraz z powodu
martwicy części jelita biodrowego, wykonano jego częściową resekcję. Nerkę prawą zdrenowano podskórnie. W dniu
10 czerwca 2008 roku stwierdzono progresję zmian zapalnych w prawym płucu, a w dniu następnym występowanie
przetok jelitowych. T. F. (1) z cechami wstrząsu septycznego otrzymywał antybiotykoterapię o szerokim spektrum
oraz leczenie przeciwgrzybiczne. W dniu 7 lipca 2008 roku wykonano zabieg tracheostomii. W dniu 27 czerwca 2008
przeprowadzane badanie TK wykazało krwiaka w okolicy usuniętej nerki lewej, a w dniu 28 lipca 2008 roku ropnia w
loży po usuniętej nerce lewej. Na przełomie lipca i sierpnia stan pacjenta stale się pogarszał. T. F. (1) zmarł 13 sierpnia
2008 roku.
Sekcja zwłok wykazała u T. F. (1): raka nerki lewej, stan po nefrektomii lewostronnej i prawostronnej i implantacji
nerki prawej, niewydolność nerek, chorobę niedokrwienną serca, ostry epizod wieńcowy, guz odbytnicy, częściową
martwicę jelita biodrowego, częściową resekcję jelita biodrowego i zapalenia j, biodrowego z poprzecznicą, przetoki
jelitowe, wstrząs septyczny, niewydolność wielonarządową, stan po cholecystostomii oraz operacji przepukliny
pachwinowej, żylaki podudzi. Przyczyną zejścia śmiertelnego T. F. było uogólnione zakażenie ze wstrząsem
septycznym i niewydolnością wielonarządową.
T. F. (1) przed zabieganiem operacyjnym w pozwanym szpitalu przebywał na emeryturze, która wynosiła około 900
zł. Leczył się w przychodni (...) w N. przede wszystkim na bóle kręgosłupa i kończyny dolnej lewej oraz doraźnie na
choroby zakaźne. Cierpiał również na problemy ze stawami, miał narośl na oku, czasami puchły mu nogi. Był również
w 1994 poddany zabiegowi usunięcia woreczka żółciowego, a później w 2007 roku poddany zabiegowi operacyjnemu
przepukliny. W lutym 2008 roku M. F. (1) zauważyła, że T. F. (1) zeszczuplał, nie miał apetytu, był osłabiony i osowiały.
Lekarz rodzinny zalecił mu zatem kontrolne badania. Badania te potwierdziły występowanie guza w odbytnicy i na
nerce lewej. Wyrokiem z dnia 15 lutego 2012 roku postępowanie karne prowadzone przeciwko lekarzom wykonującym
operację usunięcia nerki tj. M. F. (2) i M. P. warunkowo .
Sąd pierwszej instancji ustalił nadto, że postępowanie lekarzy pozwanego szpitala w czasie operacji było
błędne. Podczas zbiegu operacyjnego niewłaściwie zidentyfikowano operowaną stronę w czasie bezpośredniego
przygotowania do zabiegu i w czasie samej operacji. Skutkiem niewłaściwej identyfikacji usunięto zdrową prawą nerkę.
Zachowanie zespołu operującego T. F. (1) wypełnia kryteria rażącego niedbalstwa. W efekcie doprowadzono do utraty
przez pacjenta jedynego sprawnego przed zabiegiem narządu parzystego czyli nerki prawej oraz wystąpienia ciężkiej i
nieodwracalnej niewydolności nerek wymagającej dializowania. Brak jest medycznego wytłumaczenia dla wykonania
usunięcia nieprawidłowej nerki. Lekarz operujący posiadał kilka dostępnych i wystarczających źródeł informacji,
do identyfikacji właściwej do wycięcia nerki lewej z guzem. Po otwarciu jamy brzusznej istniała w przestrzeni
zaotrzewnowej niewspółmierność między obrazem śródoperacyjnym a obrazem radiologicznym. Fakt ten mógł
skłonić zespół operujący do ostatecznego potwierdzenia właściwej lokalizacji nowotworowo zmienionego narządu,
przed podjęciem ostatecznej decyzji o jego usunięciu, chociażby przez wgląd w historię choroby pacjenta. Sam
zabieg prawostronnej nefrektomii oraz następnie reimplantacji został przeprowadzony prawidłowo. W następstwie
wycięcia nerki prawej i jej następnej reimplantacji u T. F. (1) doszło do znacznego pogorszenia stanu zdrowia.
Nieprawidłowe działanie lekarzy z pozwanego szpitala doprowadziło T. F. (1) do narażenia go na bezpośrednią utratę
życia i wystąpienia ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, a także w sposób bezpośredni przyczyniło się do jego śmierci.
Postępowanie medyczne personelu w pozwanym szpitalu także bezpośrednio po zabiegu z dnia 18 kwietnia 2008 roku
było błędne. Nie wykonano kontrolnego badania RTG brzucha lub TK jamy brzusznej, celem skontrolowania nagłej
i nietypowej operacji reimplantacji nerki prawej, w tym w szczególności zespolenia układu moczowego i lokalizacji
pozostawionych cewników i drenów. Te badania pozwoliłyby na wcześniejsze wykrycie zwiększającego ryzyko rozwoju
zakażenia operowanej okolicy, ewentualnie nieprawidłowe umiejscowienie drenu i zaciek moczu do przestrzeni
zaotrzewnowej, które z uwagi na niewydolność prawej nerki mogły stosunkowo długo pozostawać bezobjawowe. Nie
usunięto także powtórnie wszczepionej nerki prawej niezwłocznie gdy po 2-3 tygodniach nadal nie podejmowała ona
funkcji, a przeprowadzane powtarzane badania USG wykazywały na brak przepływu krwi w jej obrębie. Usunięcie
nerki prawej przed rozwinięciem masowego zakażenia, dawałoby T. F. (1) szanse na wielomiesięczne przeżycie
pod warunkiem regularnego dializowania i podjęcie odpowiedniego leczenia przeciwnowotworowego. Badania RTG
przeprowadzone w K. wykazały, że założony dren moczowodowy znajdował się poza moczowodem. Cewnik DJ z
górnym zawiniętym końcem w prawej nerce oraz długim zawiniętym końcem w przestrzeni zaotrzewnowej został
błędnie założony podczas zabiegu w pozwanym szpitalu, a jego następstwem była martwica ściany moczowodu.
Postępowanie lekarsko diagnostyczne w szpitalu w K. było zdeterminowane zastanym stanem klinicznym pacjenta
będącym wynikiem nieprawidłowości popełnionych w poprzednim szpitalu. Wykonane tam procedury medyczne
były adekwatne do przypadku T. F. (1) i prawidłowe. Powikłania jakie pojawiły się u T. F. (1) w trakcie tego
leczenia polegały na wstrząsie spowodowanym niedoborem kortykosteroidów, zawale mięśnia sercowego, przetokach
jelitowych, martwicy nerki prawej, ropnia w loży po nerce lewej. Wraz z usunięciem nerki lewej usunięto także ostatnie
nadnercze, co spowodowało burzliwie przebiegające objawy ostrej niewydolności nadnerczy, sprzyjających zarówno
wystąpieniu ostrego niedokrwienia i zawału mięśnia sercowego jak i ewentualnie niedokrwieniu oraz odcinkowej
martwicy jelit. Przyczyną zgony T. F. (1) było ogólne zakażenie organizmu z następowym wstrząsem septycznym i
niewydolnością wielonarządową.
Sąd Okręgowy ustalił też , że śmierć męża była dla powódki dużym zaskoczeniem, chociaż wiedziała ona o postawionej
diagnozie nowotworu u T. F. (1). Powódka po śmierci męża dużo płakała, zamknęła się w sobie. Nie chciała rozmawiać
na temat śmierci męża. Lekarz rodzinny przepisywał powódce leki na uspokojenie, nadciśnienie. Nie uczęszczała
do psychologa ani psychiatry. Do tej pory ma problemy ze snem. Małżonkowie F. byli zgodnym małżeństwem, cały
czas spędzali ze sobą. Powódka M. F. (1) utrzymuje się z renty w wysokości około 1200 zł. Mieszka w mieszkaniu
spółdzielczym własnościowym o pow. 60 mkw. Mieszkała z synem, który jest kawalerem. Syn dokładał się powódce
kwotą 500 zł miesięcznie, czasami robił dodatkowo zakupy. Syn powódki pracował w USA jako menager. W Polsce
poszukiwał pracy, utrzymywał się z oszczędności. Podejmował prace dorywcze. Wyjechał on w celach zarobkowych
do Wielkiej Brytanii. Obecnie powódka mieszka sama. Opłaty za mieszkanie wynoszą: czynsz 350-360 zł miesięcznie,
prąd 65 zł miesięcznie, gaz 70-80 zł., telefon z internetem 160 zł, telewizja kablowa 41,50 zł. miesięcznie. Powódka
leczy się na nadciśnienie tętnicze. Ma problemy z sercem z uwagi na stres. Leczy się neurologicznie z powodu
bólów głowy. Koszt leków miesięcznie wynosi powódkę około 110 zł. Powódka nie spłaca obecnie kredytu, chociaż w
przeszłości zaciągnęła pożyczkę na dojazdy do szpitala w K.. Powódka nie może liczyć na pomoc drugiego syna, który
opiekował się chorą na tętniaka żoną, która zmarła. Zmarły mąż pobierał emeryturę w kwocie 900 zł miesięcznie.
Wspólnie ponosili opłaty za media i mieszkanie. Jedną emeryturę wykorzystywali na opłaty, a drugą na wyżywienie.
Powódka po śmierci męża i pochowaniu go pobrała z ZUS zasiłek pogrzebowy w kwocie 5.967,96 zł. Powódka
wybudowa mężowi grobowiec za 6.500 zł. Grobowiec jest dla dwóch osób. Trumna kosztowała 1600 zł. Koszt przewozu
zwłok z K. wynosił 250 zł, a przechowanie zwłok 100 zł. Wieńce kosztowały powódkę 400, msza pogrzebowa 500 zł,
msze gregoriańskie 1500 zł, stypa w restauracji (...) 1000 zł.
(...) szpital im. J. Ś. w N. zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z (...) S.A. w W. (polisa (...)).
Powyższy stan faktyczny Sad Okręgowy ustalił w oparciu o dokumentację lekarską T. F. (1), w oparciu o zeznania
powódki M. F. (1), częściowo zeznania świadków a przede wszystkim w oparciu o opinię Akademii Medycznej we W.
wydaną w sprawie II K 338/09 oraz częściowo na podstawie opinii (...) w K. tj w zakresie, w którym opinia ta była
zbieżna z opinią Akademii Medycznej we W., w szczególności co do przebiegu leczenia zmarłego T. F. (1) oraz oceny
prawidłowości samego procesu diagnostycznego przed operacją usunięcia nerki. Sąd nie podzielił jednak wniosków
opinii (...) w K., wskazując, że biegli (...) w K. opiniowali przypadek T. F. (1) dwukrotnie, w tym także w czasie trwania
postępowania karnego II K 338/09. W sprawie karnej wyciągnęli odmienne wnioski albowiem we wcześniejszej opinii
wydanej dla potrzeb postępowania karnego podawali, iż nieprawidłowe działanie lekarzy Oddziału Urologicznego
pozwanego szpitala doprowadziło do narażenia T. F. (1) na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia i wystąpienia
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, a także w sposób bezpośredni przyczyniło się do jego śmierci. Tymczasem w opinii
sporządzonej do niniejszej sprawy biegli tej jednostki stwierdzili, że bezpośrednią konsekwencją zaistniałej pomyłki
była przewlekła niewydolność nerek a nie zgon pacjenta. Zdaniem Sądu opinia w/w placówki w kwestii kluczowej
tj. wyjaśnienia czy postępowanie lekarzy w pozwanym szpitalu w związku z wycięciem zdrowej nerki przyczyniło
się bezpośrednio do jego śmierci była rozbieżna i niespójna, co w ocenie Sądu dyskwalifikowała tą opinię w kwestii
istnienia zawiązku przyczynowo - skutkowego między działaniem lekarzy pozwanego szpitala a zgonem T. F. (1).
Zdaniem Sądu do usunięcia prawej nerki nie powinno w ogóle dojść, zatem i nie powinno być powikłań, które wpłynęły
na zgon T. F. (1). Kwestię komplikacji i powikłań oraz niedopatrzeń i niedbalstwa w procesie wyjaśniali przekonująco
biegli z Akademii Medycznej we W., dlatego też na tej opinii Sąd Okręgowy podparł się w ustaleniach faktycznych i
rozstrzygnięciu tejże sprawy.
Przy tak ustalony stanie faktycznym Sąd wskazał, że podstawę odpowiedzialności pozwanego szpitala stanowi art. 430
k.c. w zw. z art. 415 k.c. Pozwany szpital odpowiada za winę (nawet za lekkie niedbalstwo) podwładnych. Usunięcie
zdrowej nerki Sąd uznał we wskazanych okolicznościach za rażące niedbalstwo. Bezpośrednim następstwem rażącego
zaniedbania była niewydolność nerek i konieczność dializowania. W pozwanym szpitalu zaniechano wycięcia chorej
lewej nerki ustalając ze szpitalem o wyższej referencyjności - szpital im. R. w K. - przejęcie pacjenta na ten zabieg.
Konsekwencją zaniedbań lekarzy pozwanego szpitala podczas zabiegu w dniu 18 kwietnia 2008 roku były liczne
powikłania. Powikłania nastąpiły również w związku z usunięciem lewej nerki. Wskutek powikłań, przede wszystkim
sepsy z niewydolnością wielonarządową i wstrząsem T. F. (1) zmarł. Działania związane z zabiegiem z dnia 18 kwietnia
2008 roku - błędne wycięcie zdrowej nerki w sposób bezpośredni wpłynęły na zgon T. F. (1), co potwierdzili biegli z
AM we W. w swojej opinii. Po wycięciu zdrowej nerki nastąpiły powikłania, które wpłynęły bezpośrednio na przyczyny
zgonu T. F. (1). Działania lekarzy w pozwanym szpitalu doprowadziły do znacznego obciążenia organizmu T. F. (1),
który i tak wzmagał się z chorobą nowotworową. Wycięcie zdrowej nerki, która prawidłowo wypełniała swoje funkcje,
przy niesprawnej zmienionej nowotworowo nerce lewej spowodowały niewydolność tych narządów i doprowadziły
do konieczności dializowania. Ponadto wskutek usunięcia nerki prawej i jej reimplantacji założono pacjentowi
cewnik DJ, ale w zły sposób, co doprowadziło do nacieku moczowego i martwicy ściany moczowodu. Ponadto jak
wskazali biegli z W. proces diagnostyczny po reimplantacji nerki prawej był błędny, gdyż nie wykonano żadnych
badań kontrolnych ułożenia cewników i drenów, co pozwoliłoby na szybsze zdiagnozowanie nieprawidłowości, tym
bardziej, że naciek i martwica mogły początkowo przebiegać bezobjawowo. Nadto kolejnym groźnym powikłaniem
był brak kortykosteroidów nadnercza. Powikłanie to pojawiło się po usunięciu nerki lewej, gdy nie pracowała już
reimplantowana nerka prawa. Gdyby nie wycięto nerki prawej, funkcjonowałaby ona prawidłowo, wytwarzając
odpowiednie hormony nadnercza, nawet przy usuniętej nerce lewej z nowotworem. Konsekwencją zabiegu z dnia
18 kwietnia 2008 roku było zatem pozbawienie T. F. (1) obu nadnerczy, co doprowadziło do w/w powikłania.
Brak kortykosteroidów nadnerczy sprzyjał natomiast zarówno wystąpieniu ostrego niedokrwienia i zawału mięśnia
sercowego jak niedokrwieniu oraz odcinkowej martwicy jelit. Biegli z W. wskazali również na nieprawidłowości
w leczeniu T. F. (1) po reimplantacji nerki prawej przez brak jej usunięcia w ciągu 2-3 tygodni od wszczepienia,
gdy wiadomym było, że nie podjęła ona swojej funkcji. Usuniecie nerki prawej w takim czasie mogło zapobiec
rozwinięciu masowego zakażenia i dawałoby T. F. (1) szanse na wielomiesięczne przeżycie pod warunkiem regularnego
dializowania i podjęcia odpowiedniego leczenia przeciwnowotworowego
Wszystkie w/w powikłania bezpośrednio przyczyniły się do zgonu T. F. (1) i obciążyły negatywnymi skutkami
zdrowotnymi jego organizm, co przyczyniło się do zakażenia oraz wstrząsu wielonarządowego. W przypadku
prawidłowo przebiegającego zabiegu do tych powikłań by nie doszło i T. F. (1) miał realnie szansę na przeżycie nawet
przy zdiagnozowanym raku odbytnicy. Sąd Okręgowy odwołał się też do stanowiska wyrażanego w orzecznictwie, że
obowiązek dbałości o życie i zdrowie człowieka może wynikać nie tylko z normy ustawowej, ale zwykłego rozsądku
popartego zasadami doświadczenia, które nakazują nie tylko unikanie niepodyktowanego koniecznością ryzyka,
lecz także podjęcie niezbędnych czynności zapobiegających możliwości powstania zagrożenia dla życia i zdrowia
człowieka . Postępowanie lekarzy ze szpitala w N., na których ciążyła odpowiedzialność za prawidłowy przebieg
zabiegu z dnia 18 kwietnia 2008, należy zatem uznać za bezprawne, a zarazem zawinione. Praktyka w istotny sposób
łagodzi wymagania dotyczące udowodnienia winy podwładnego jako sprawcy szkody, poprzez przyjęcie konstrukcji
tzw. winy anonimowej. Pozwala to przypisać odpowiedzialność odszkodowawczą zwierzchnikowi pomimo braku
zindywidualizowania osoby sprawcy, jeżeli zostanie ustalone, że jest nim niewątpliwie osoba należąca do grona
podwładnych danego zwierzchnika – co ma miejsce w niniejszej sprawie. Przyjęciu odpowiedzialności szpitala nie
sprzeciwia się, że postępowania karne w sprawie II K 338/09 w stosunku do M. F. (2) i M. P. warunkowo umorzono .
Sąd takim wyrokiem na zasadzie art. 11 k.p.c. nie jest związany. Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym
prawomocnego wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne mogą jednak być brane pod uwagę przez
Sąd Okręgowy w ramach przysługujących temu sądowi uprawnień z art. 233 § 1 k.p.c. Konkludując Sąd Okręgowy
stwierdził, iż uchybienia terapeutyczne, stosownie do wniosków biegłych z AM we W., pozostają w funkcjonalnym
związku przyczynowym ze zgonem T. F. (1), gdyż prawidłowo wykonany w dniu 18 kwietnia 2008 roku zabieg w
decydujący sposób mógł zapobiec wystąpieniu powikłań i śmierci T. F.. Personel medyczny szpitala w N. dopuścił
się rażącego niedbalstwa w procesie leczenia T. F. (1), dlatego też w oparciu o art. 430 k.c .przyjęto, że ponosi
odpowiedzialność za jego śmierć.
Jako podstawę orzeczenia o roszczeniu powódki o zasądzenie wartości kosztów pogrzebu i nagrobka, Sąd powołał
art. 446. § 1 k.c. Sąd wskazał, że granice obowiązku zwrotu kosztów pogrzebu wyznaczają zwyczaje przyjęte w danym
środowisku. Obowiązek ten obejmuje zwrot kosztów bezpośrednio związanych z pogrzebem (jak przewóz zwłok,
nabycie trumny, zakup miejsca na cmentarzu i in.), jak również zwrot wydatków, odpowiadających zwyczajom danego
środowiska. Do tych wydatków zalicza się koszt postawienia nagrobku. Do tych wydatków należy zaliczyć także
wydatki na poczęstunek biorących udział w pogrzebie osób, przy uwzględnieniu okoliczności konkretnego przypadku,
skoro jest to zwyczaj w zasadzie powszechnie przyjęty, zwłaszcza jeżeli jest w danym środowisku stosowany i dotyczy
przede wszystkim krewnych zmarłego (bliższych i dalszych członków rodziny), jak również innych osób bliżej z
denatem związanych, np. najbliższych współpracowników itp. Sąd przyznał więc powódce koszty pogrzebu w żądanej
kwocie 7.000 zł uwzględniając koszty pochowku, na które składają się: koszty zakupu trumny w wysokości 1.600 zł,
koszty stypy w wysokości 1000 zł, koszty mszy katolickiej w wysokości 500 zł , msze gregoriańskie 1500, wieńce 400,
przewóz zwłok z K. 250, przechowanie zwłok 100, połowę kosztów grobowca dwuosobowego tj. 3250 zł). Sąd nie
odliczał od tej kwoty zasiłku pogrzebowego, który otrzymała powódka z ZUS, podzielając pogląd wyrażony w uchwale
SN z dnia 15 maja 2009r. sygn. akt III CZP 140/08, że zasiłek pogrzebowy przewidziany w art. 77 ustawy z dnia 17
grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jedn. tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz.
353 ze zm.) nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 446 § 1 k.c.
Jako podstawę zasądzenia renty Sąd powołał art. 446 § 2 k.c. Sad Okręgowy uwzględnił przy tym, że powódka należy
do kręgu osób względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny wynikający z art. 27 k.r. i o.
Sąd zasądził zatem na rzecz powódki kwotę 350 zł z tytułu renty, jako połowę kwoty potrzebnej na pokrycie opłat za
mieszkanie ( 360 zł +65 zł+80 zł + 41,50 zł +160 zł=706,50 zł/2=353,25 zł w zaokrągleniu 350 zł.). Taką kwotą ze
swojej emerytury zmarły partycypowałby w wydatkach związanych z utrzymaniem mieszkania, gdyby żył. Sąd oddalił
żądanie renty w pozostałym zakresie.
Jako podstawę zasądzenia zadośćuczynienia za doznana krzywdę Sąd pierwszej instancji powołał art. 446 § 4 k.c.
Wskazał, że przepis ten został wprowadzony do kodeksu cywilnego art. 1 pkt.3 ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie
ustawy-Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 116 poz. 731), która weszła w życie 3 sierpnia 2008
r. Artykuł 446 § 4 k.c. ma zastosowanie do zdarzeń powstałych po dacie wejścia w życie tego aktu prawnego - art. 5
cytowanej ustawy. Śmierć T. F. (1) nastąpiła w dniu 13 sierpnia 2008 roku, zatem zastosowanie znajdzie ten przepis,
choć sam zabieg, w pozwanym szpitalu miał miejsce 18 kwietnia 2008 roku i miał bezpośredni wpływ na tą śmierć.
Określając wysokość zadośćuczynienia Sąd pierwszej instancji przywołał cele i kryteria przyznania tego świadczenia.
Wskazał, że na rozmiar krzywdy mają wpływ: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne, poczucie osamotnienia i
pustki, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez zmarłego,
wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał
odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania oraz wiek pokrzywdzonego. Zdaniem Sądu
w okolicznościach niniejszej sprawy kwota 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia jest adekwatna do poniesionej
przez powódkę krzywdy. Powódka na skutek śmierci męża, związanej bezpośrednio z rażącym zaniedbaniem w
pozwany szpitalu, utraciła osobę, , z którą spędzała najwięcej czasu, z którą chciała dożyć starości. Zmarły był
postacią najważniejszą w jej życiu, gdyż dorosłe dzieci prowadzą odrębne życie. Powódka była do tego stopnia zżyta
z mężem, że zauważała najdrobniejsze zmiany w jego zachowaniu i ogólnym funkcjonowaniu. Tak też było przed
wykryciem u niego raka odbytnicy i nerki. To powódka, zauważając zmienione zachowanie męża wysłała go do
lekarza. Więź uczuciowa między małżonkami była zatem niezwykle silna i ugruntowana długim i zgodnym pożyciem
małżeńskim. Przedwczesna i niespodziewana śmierć męża była zatem dla powódki ogromnym ciosem i wstrząsem.
Nie mogła pogodzić się z tą sytuacją. Poczucie krzywdy potęgował fakt samego zaniedbana w pozwanym szpitalu, gdzie
zmarły szukał pomocy, a nie tak tragicznego w skutkach błędu. Powódka od śmierci męża rozpamiętuje jego osobę
i przyczyny jego śmierci, co dodatkowo wpływa na rozmiar doznanej przez nią krzywdy. Bezpośrednio po śmierci
męża, dla uspokojenia własnych odczuć zażywała przepisane przez lekarza rodzinnego środki na uspokojenie. Sam
stres spowodowany śmiercią męża uwydatniły również inne schorzenia, które obecnie powódka musi konsultować
medycznie. Kwota zadośćuczynienia zdaniem sądu wystarczająco rekompensowała krzywdę powódki. Jej żądanie
zapłaty kwoty 500.000 zł zadośćuczynienia było wygórowane i nieusprawiedliwione. Mąż powódki był osobą ze
zdiagnozowanym nowotworem odbytnicy i nerki lewej. W związku z taką chorobą powódka musiała dopuszczać
chociażby możliwość niepowadzenia terapii leczniczej, nawet jeśli liczyła na wyzdrowienie męża. Ponadto samo
usuniecie prawej zdrowej nerki w pozwanym szpitalu było tylko jedną ze składowych, które miały wpływ na zgon jej
męża. Tych okoliczności przy określaniu kwoty zadośćuczynienia Sąd nie mógł pominąć, a wpływają one w sposób
istotny na obniżenie tego zadośćuczynienia.
Sąd Okręgowy wskazał, że odpowiedzialność (...) S.A. w W. wynika z umowy ubezpieczania odpowiedzialności
cywilnej zawartej z pozwanym szpitalem. Odpowiedzialność pozwanych jest odpowiedzialnością in solidum tzw.
solidarnością nieprawidłową.
Uzasadniając zasądzenie odsetek Sąd Okręgowy wskazał, że podzielił pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 14 stycznia 2011r. sygn. akt I PK 145/10, OSNP 2012/5-6/66, M.P.Pr. 2011/9/479-483), że zadośćuczynienie
przysługuje z odsetkami od dnia opóźnienia, a to zależne jest od wezwania do zapłaty (art. 445 i art. 481 § 1 k.c.), a
nie od dnia zasądzenia. Nieuzasadnionym jest bowiem uprzywilejowanie pozwanych, którzy zwlekali z jakąkolwiek
rekompensatą szkody i krzywdy powódki ( (...) odmówiło wypłaty decyzją z dnia 30 czerwca 2009r. oczekując
na orzeczenie Sądu w sytuacji, gdy mieli świadomość zawinienia lekarzy i konsekwencji zdarzenia. Uwzględniając
powyższe, a także fakt, że roszczenie zostało sprecyzowane w pozwie, odsetki ustawowe od kwoty zasądzonego
zadośćuczynienia i kosztów pogrzebu Sąd zasądził od dnia następnego od doręczenia odpisu pozwu pozwanym tj. od
15 stycznia 2010 r. do dnia zapłaty w stosunku do pozwanego szpitala oraz od 27 września 2012r. do dnia zapłaty w
stosunku do pozwanego ubezpieczyciela.
Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd powołał art. 100 k.p.c.
Apelację od tego wyroku wniosła powódka zaskarżając orzeczenie w części - w pkt III - w części oddalającej powództwo
w kwocie 100000 zł. Zarzuciła:
1. naruszenie przepisów prawa materialnego : art. 446 § 4 k.c. polegającą na błędnej interpretacji tego przepisu,
wyrażającą się w uznaniu, iż adekwatną kwotą zadośćuczynienia należnego powódce jest 100000 zł, w sytuacji gdy
powódka na skutek błędu lekarzy pozwanego Szpitala (...) stała się osobą samotną co potęguje negatywne odczucia
związane ze śmiercią osoby najbliższej,
2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku polegający na przyjęciu, iż wpływ na miarkowanie
wysokości zadośćuczynienia miała choroba nowotworowa odbytnicy i lewej nerki oraz powikłań zaistniałych u T. F.
(1) po omyłkowym usunięciu zdrowej nerki, podczas gdy choroba nowotworowa, na którą cierpiał T. F. (1), nie dawała
przerzutów co dawało pozytywne rokowania na powrót do zdrowia a ponadto powikłania pojawiające się u T. F. (1)
po omyłkowym usunięciu nerki w pozwanym Szpitalu nie zaistniałyby, gdyby T. F. (1) został zoperowany prawidłowo
w pozwanym Szpitalu 18 kwietnia 2008r.
a co w konsekwencji doprowadziło do zasądzenia na rzecz powódki jedynie 100000 zł tytułem zadośćuczynienia i
oddalenia powództwa w pozostałym zakresie, podczas gdy kwota odpowiednią do okoliczności w jakich znalazła się
powódka jest kwota 200000zł.
Powódka wniosła o zmianę wyroku i podwyższenie zasądzonej kwoty 107000zl do 207000 zł. oraz zasądzenie kosztów
procesu , ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Apelacje wnieśli także pozwani.
(...) Zakład (...) w K. zaskarżył wyrok w pkt. I, II, IV i V zarzucając naruszenie :
- art. 233§1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodów , nie znajdującą uzasadnienia w materiale dowodowym
oraz naruszenie prawa materialnego a to art. 805§1 k.c. w zw. z treścią ogólnych warunków ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej lekarzy , przedstawicieli innych zawodów medycznych oraz zakładów opieki zdrowotnej
ustalonych Uchwałą nr UZ /187/2003 Zarządu (...) S.A. z dnia 25 kwietnia 2003r. ,zmienionych Uchwałą nr
UZ/441/2003 Zarządu (...) S.A. z dnia 7 października 2003r.. Jak wynika bowiem z zawartej umowy ubezpieczenia
(pkt (...) polisy (...)- strony ustaliły 5% udział własny pozwanego Szpitala - w szkodzie osobowej i rzeczowej. Powyższe
nie pozwalało na zasądzenie od (...) S.A. i od Szpitala kwoty 107000zł zadośćuczynienia i renty po 350.-zł tj. w tej
samej wysokości od obydwu pozwanych. Udział własny drugiego z pozwanych wynosił odpowiednio 5.350.-zł w kwocie
zadośćuczynienia i odszkodowania a w zasądzonej kwocie renty 17,50zł.
- art. 233§1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodów, nie znajdującą uzasadnienia w materiale dowodowym przy
ustaleniu przyczyny śmierci pozwanego i pominiecie , ze zmarły miał guza nerki i raka odbytnicy,
- prawa materialnego a to art. 446§4 k.c. przez błędną wykładnię i zastosowanie poprzez przyjęcie, że w
okolicznościach sprawy odpowiednią sumę zadośćuczynienia za śmierć męża stanowi kwota 100000zl.
Ponadto ta pozwana zarzuciła naruszenie art. 363 § 2 k.c. i art. 481 § 1 k.c. poprzez zasądzenie odsetek od kwot
zadośćuczynienia i odszkodowania od dnia 27 września 2012r. , w sytuacji gdy zadośćuczynienie i odszkodowanie
zasądzone zostało według aktualnej wartości pieniądza a ponadto w zakresie zadośćuczynienia rozstrzygające
znaczenie ma ocena Sądu , w konsekwencji data wyrokowania stanowi początek biegu odsetek za opóźnienie.
W konsekwencji (...) Spółka Akcyjna w W. wniosła o :
1. zmianę zaskarżonego wyroku w p-kt I i zasądzenie na rzecz powódki kwoty 54150zł z ustawowymi odsetkami
od dnia wyrokowania tytułem zadośćuczynienia i kwoty 6.650 zł tytułem odszkodowania i oddalenie powództwa o
zadośćuczynienie i odszkodowanie w pozostałym zakresie ,
2. zmianę zaskarżonego wyroku w p-kt II i zasądzenie renty w wysokości uwzględniającej udział własny pozwanego
Szpitala wynoszący 17,50zł.
3. zmianę wyroku w pkt IV i V poprzez zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów procesu jak też o zasądzenie kosztów
postępowania apelacyjnego.
Ta poozwana zakwestionowała podstawy do przyjęcia odpowiedzialności in solidum w odniesieniu do całości
roszczenia wobec udziału własnego ubezpieczającego w wysokości 5%. Ponadto podniosła, że zasądzona kwota
zadośćuczynienia jest zbyt wysoka. Z opinii biegłych wynika, że postępowanie personelu medycznego pozwanego
Szpitala nie było wyłączna przyczyną zgonu u męża powódki , co nie zostało uwzględnione przez Sąd Okręgowy
pomimo, że w opinii (...) w K. wskazano, że ostra niewydolność kanalikowa nerki prawej i niewydolność nerek jaką
rozpoznano przy wypisie ze Szpitala (...) w N. w dniu 6 maja 2008r. nie była przyczyną zakażenia ogólnoustrojowego i
przyczyną zgonu T. F. (1). Nieprawidłowo założony cewnik nie stanowił przyczyny zgonu lecz był jednym z czynników
w sekwencji dalszych zdarzeń. Liczba i rodzaj kolejno następujących powikłań i niekorzystnego przebiegu choroby
zarówno po operacji usunięcia i autotransplantacji nerki prawej jak i po kolejnych operacjach prowadzonych w
szpitalu w K. była bezpośrednią przyczyną zgonu. Zaistniała w leczeniu nieprawidłowość niewątpliwie bezpośrednio
skutkowała przewlekłą niewydolnością nerek z która dializowany pacjent może żyć. U T. F. (1) przed operacja
nerki rozpoznano guza nerki lewej i raka odbytu co zostało pominięte Zdaniem tej pozwanej adekwatna była kwota
zadośćuczynienia w kwocie (...). Ponadto skarżąca zakwestionowała też prawidłowość rozstrzygnięcia o kosztach
procesu w sytuacji gdy zasądzono jedynie 20% dochodzonego roszczenia.
Szpital (...) w N. w swej apelacji zarzucił naruszenie:
- art. 446§4 k.c. poprzez niezastosowanie odpowiedniego umiarkowania przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia ,
- art. 223§1 k.p.c. poprzez dokonanie sprzecznych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału i pominięcie
wniosków płynących z opinii (...) w K. Kliniki i Zakładu Medycyny Sądowej i T dotyczących ustalenia bezpośredniej
przyczyny zgonu T. F. (1) , które były zbieżne z wnioskami protokołu sekcji zwłok,
-art. 98 i 100 k.p.c. poprzez zniesienie kosztów procesu podczas gdy uwzględniono powództwo jedynie w 20% .
Pozwany Szpital wniósł o zmianę wyroku w pkt I i zasądzenie kwoty 57000zł ( 50000zł zadośćuczynienia i
7000zł odszkodowania) oraz zmianę wyroku w pkt IV i VI poprzez zasądzenie kosztów procesu według norm oraz
kosztów postępowania apelacyjnego. Zarzucił, że Sad Okręgowy nieprawidłowo uznał za wiarygodną opinie AM we
W., które były niekorzystne dla pozwanego Szpitala . Pozwany wprawdzie nie kwestionował błędu jaki popełnili
lekarze pozwanego Szpitala podczas operacji usunięcia u pacjenta, zmienionej chorobowo lewej nerki, w trakcie
której doszło do usunięcia zdrowej prawej nerki, co doprowadziło do nieumyślnego narażenia pacjenta na ciężką
chorobę niewydolności nerek i ciężki uszczerbek na zdrowiu i przyczyniło się do pogorszenia stanu zdrowia pacjenta,
jednakże ten błąd nie był bezpośrednią przyczyną zgonu T. F. (1). Śmierć pacjenta, która nastąpiła po upływie
kilku miesięcy od tego nieszczęśliwego zdarzenia w Szpitalu (...) w K., była skutkiem ciągu występujących po sobie
niepomyślnych powikłań, które pojawiły się po kolejnych zabiegach przeprowadzonych w Szpitalu w K. tj. usunięcia
lewej nerki i zmienionej chorobowo, operacji i reperacji przewodu pokarmowego w przebiegu z powikłaniami,
zawału serca, choroby nowotworowej odbytu, co w konsekwencji doprowadziło do ogólnoustrojowego zakażenia ze
wstrząsem septycznym i niewydolnością wielonarządową, co było bezpośrednią przyczyną zgonu Pana T. F. (1) w
dniu 13 sierpnia 2008r. Skoro komplikacje pojawiające się u Pana T. F. (1) w trakcie hospitalizacji w Szpitalu w K.
pozostawały w związku przyczynowo-skutkowym z różnymi schorzeniami na które był leczony pacjent, a me tylko
z leczeniem i feralnym zabiegiem wykonanym w pozwanym Szpitalu, co biegli ze (...) w K. wyraźnie omówili w
swoich opiniach, to związku z tym pozwany me może ponosić w całości odpowiedzialności za cierpienia psychiczne
powódki i pogorszenie sytuacji materialnej po śmierci męża. Zmarły cierpiał na inne nieuleczalne choroby, które
same w sobie stanowiły zagrożenie dla życia T. F. (1). Skarżący wskazał, że nie kwestionuje, że śmierć męża była dla
powódki niepowetowana stratą i traumatycznym przeżyciem, jednakże przyznane z tego tytułu zadośćuczynienie było
wygórowane. Odpowiednia kwotę zadośćuczynienia stanowi 50000zł.
Powódka wniosła o oddalenie apelacji pozwanych i zasądzenie kosztów. Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji powódki.
Rozpoznając apelacje Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego i zważył co następuje:
Nie budzi żadnych wątpliwości niedbalstwo personelu medycznego przy wykonywaniu operacji usunięcia nerki.
Stwierdzają to wszystkie opinie a nawet wewnętrzna komisja powołana przez dyrektora szpitala. Spór pomiędzy
stronami dotyczył oceny czy śmierć pacjenta stanowiła wynik tego zaniedbania. Sąd Okręgowy odpowiedział na to
pytanie twierdząco, dokonując logicznej oceny materiału dowodowego, przekonująco uzasadniając dlaczego daje
wiarę wnioskom wypływającą z opinii Katedry Zakładu Medycyny Sądowej AM we W.. Sąd drugiej instancji tę ocenę
podziela. Uzupełniająco tylko trzeba zauważyć, że z opinii (...) Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej i Toksykologii
Sądowo-Lekarskiej w K. wydanej w sprawie wynika, że nerka wszczepiona ponownie nie podjęła prawidłowej funkcji.
Konsekwencją była niewydolność nerek. Nawet z tej opinii wynika, że do powikłań mogłoby w ogóle nie dojść, gdyby
nie nastąpiła błędną identyfikacja strony operowanej i usunięcie zdrowej nerki (k-231). Biegli tej jednostki przy ocenie
bezpośredniej przyczyny zgonu wprawdzie położyli nacisk na zakażenie ogólnoustrojowe z następowym zespołem
niewydolności wielonarządowej, sami jednak wskazywali , że na te powikłania wpływ miała operacja wykonana
nieprawidłowo w dniu 18 kwietnia 2008r. Opinia ta wskazuje nadto, że do zgonu na skutek zakażenia doszło m.in. w
wyniku martwicy nerki prawej oraz przetoki jelitowej. Przed operacją w pozwanym szpitalu nerka prawa był zdrowa
i mogła zastąpić nerkę chorą a martwicę jelita ci sami biegli wiążą także z leczeniem przeprowadzonym w szpitalu
w N.. Biegli z (...) uznają znaczenie dla skutków zdarzenia także wykonanie nefrektomii nerki lewej w K., jednakże
pomijają , że konieczność wykonania zabiegu naprawczego i ponowienia z dużym opóźnieniem zabiegu usunięcia
chorej nerki był wynikiem nieprawidłowego działania lekarzy w N.. Ponadto w K. stwierdzono u męża powódki zaciek
moczowy, martwicę jelita , wysięk ropny i ogólny wstrząs septyczny (k-227) . Z opinii uzupełniającej zaś wynika, że
zaciek moczowy był następstwem nieprawidłowego założenia cewnika co nastąpiło w N. i skutkowało martwicą jelita
cienkiego i koniecznością resekcji. W dalszej perspektywie czasowej po wykonanej resekcji jelita powstała przetoka
i rozwój zakażenia (k-273/2). Nawet więc stwierdzenia tej opinii wskazują prima facie na adekwatne powiązanie
pomiędzy sposobem wykonywania zabiegów leczniczych w szpitalu w N. a wystąpieniem zakażenia w konsekwencji
zgonem pacjenta, co wzmacnia argumentację dla uwzględnienia wniosków opinii biegłych z W.. To, że można także
przypisać częściowo odpowiedzialność innemu podmiotowi nie zwalnia i nie ogranicza odpowiedzialności pozwanego
szpitala względem poszkodowanego. Słusznie więc Sąd pierwszej instancji przyjął, że śmierć pacjenta pozostaje w
adekwatnym związku przyczynowo-skutkowym z nieprawidłowo przeprowadzoną operacją, podczas której doszło do
wycięcia zdrowej nerki a dodatkowo z nieprawidłowym zabiegiem założenia cewnika. W orzecznictwie dotyczącym
procesów odszkodowawczych lekarskich "normalne następstwo", o którym mowa w art. 361 § 1 k.c. nie musi oznaczać
skutku koniecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 200 r., III CSK 135/05 LEX nr 201033 ).
Do przyjęcia istnienia związku przyczynowego w tej kategorii spraw, odpowiadającego wymogom zawartym w art.
361 § 1 k.c., może wystarczyć ustalenie istnienia odpowiednio wysokiego stopnia prawdopodobieństwa pomiędzy
działaniem (zaniechaniem) sprawcy a powstałym uszczerbkiem (por. m.in. z dnia 27 kwietnia 2012 r. V CSK 142/11
LEX nr 1222168 czy z dnia 4 kwietnia 2012 r., II CSK 402/11 LEX nr 1168538 ). Takie wysokie prawdopodobieństwo
wystąpienia zgonu jako skutku nieprawidłowego działania lekarzy pozwanego szpitala wykazano. Nie doszło więc
do naruszenia art. 233§1 k.p.c. Nie są także zasadne w przeważającej części pozostałe zarzuty pozwanych. Granice
apelacji wskazują, że skarżący nie kwestionują zasady własnej odpowiedzialności lecz jej rozmiar. Sąd Apelacyjny
zwraca uwagę, że najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1
k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed
dniem 3 sierpnia 2008r. Tak było w tym przypadku. Więź rodzinna stanowi dobro osobiste i podlega ochronie na
podstawie art. 23 k.c. i art. 24 k.c. Wprowadzenie art. 446 § 4 k.c. doprowadziło jedynie do zmiany w sposobie realizacji
roszczenia nie zmieniło jednak funkcji rekompensaty krzywdy za śmierć osoby najbliższej, co oznacza aktualność
i prawidłowość przesłanek jakimi kierował się Sąd Okręgowy przy określeniu wysokości zadośćuczynienia. Sąd
pierwszej instancji właściwie zobiektywizował i ocenił rozmiar krzywdy powódki i uwzględniał wszystkie okoliczności
i skutki zdarzenia. Brał on pod uwagę okoliczność, że powódka jest osobą pośrednio poszkodowaną. Bezprzedmiotowy
jest więc podniesiony przez ubezpieczyciela zarzut dotyczący niewykazania przez powódkę dotykających ją procesów
chorobowych określanych przez Międzynarodową Statyczną klasyfikację chorób i Problemów Zdrowotnych. Należy
przypomnieć, iż ustalenie wysokości zadośćuczynienia zależy od uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych
dla określenia rozmiaru krzywdy, w tym takich jak: wiek poszkodowanego, stopień cierpień psychicznych, ich
intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw tego rodzaju skutków zdarzenia, szanse i rokowania na
przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej i bezradności życiowej oraz inne czynniki podobnej natury (zob.
wyrok SN z dnia 9 listopada 2007 r., V CSK 245/07, Lex nr 3696691). Powyższe kryteria Sąd Okręgowy uwzględnił przy
ocenie przedstawionych przez powódkę okoliczności faktycznych. Sąd drugiej instancji jako Sąd meriti władny jest
zmienić wysokość zadośćuczynienia, jeżeli przyznane jest rażąco nieodpowiednie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18
listopada 2004 r. I CK 219/04 nie publ. LEX nr 146356), co w tym przypadku nie występuje. Przyznana kwota stanowi
odpowiednie złagodzenie krzywdy. Niewątpliwie ból powódki po przedwczesnej stracie męża był znaczny, szczególnie
że był poprzedzony negatywnymi przeżyciami związanymi z wcześniejszymi pobytami męża w szpitalach w N. i K..
Poczucie straty, odczuwanie żalu i pustki, stanowią typowe przeżycie związane ze stratą najbliższego człowieka, które
łagodzi jednak kwota określona przez Sąd Okręgowy, przedstawiająca realną, ekonomicznie odczuwalną wartość. Nie
jest zasadne stanowisko apelującej, iż zupełnie samotnie musi się ona zmagać z konsekwencjami zdarzenia. Mimo,
że synowie powódki się usamodzielnili to jednak trudno przyjąć, że nie ma ona oparcia w dzieciach, skoro nawet
w treści środka odwoławczego wskazano, że powódka może jednak liczyć na synów. Świadomość pomocy dzieci w
nagłych przypadkach a przede wszystkim emocjonalne wsparcie i związek z dziećmi nie pozwala na pominięcie i ta
okoliczność ma wpływ na zakres zadośćuczynienia. Sąd pierwszej instancji uwzględnił też, że powódka i zmarły byli
osobami w podeszłym wieku. Niezasadny jest argument , że powódka jeszcze przez długie lata życia mogła liczyć
na wsparcie i pomoc materialną męża. Kwestia pogorszenia sytuacji życiowej od strony materialnej znalazła wyraz
w zasądzeniu renty. Nie można natomiast pominąć, że T. F. (1) w chwili śmierci znajdował się w zaawansowanym
wieku (69 lat) i był poważnie chory. To, że nie stwierdzono klinicznych rozsiewów nowotworu nie oznacza, że
był on osobą zdrową i pełnosprawną. Perspektywy wspólnego życia nie mogły być przedmiotem konstruowania
dalekich prognoz, w aspekcie stanu zdrowia T. F. (1). Brak rozsiewu procesu nowotworowego z guza nerki lewej jak
i guza odbytnicy nie oznacza, że stan zmarłego przed operacja nie był poważny, skoro już wcześniej T. F. (1) miał
poważne problemy urologiczne i został zakwalifikowany do operacji usunięcia nerki lewej wobec guza o charakterze
ekspansywnym (K- 357 i 359 akt II K 338/07). Należy taż uwzględnić stwierdzenia biegłych Akademii Medycznej
we W. o perspektywach wieloletnich lub wielomiesięcznych lecz nie kilkudziesięcioletnich. Subiektywne przekonanie
powódki, iż jej krzywdę zrekompensuje kwota 500000zł ( na etapie apelacji 200000zł) nie może być decydujące.
Kwota zadośćuczynienia 100000zł właściwie rekompensuje całość cierpień skarżącej i odczucia krzywda wynikającej z
przedwczesnego zerwania emocjonalnej więzi łączącej powódkę z mężem. Uzupełniająco więc tylko można stwierdzić,
że kwota tego zadośćuczynienia utrzymana jest w rozsądnych granicach i zarzuty apelacyjne wszystkich skarżących
w tej części nie są zasadne.
Zakres zaskarżenia apelacji pozwanego Szpitala nie obejmuje pkt. II dotyczącego renty. Apelacja ubezpieczyciela
w tej części nie dotyczy podstaw zasądzenia renty a wnioski apelacyjne w tym zakresie związane są tylko z
zarzutem nieuwzględnienia udziału własnego pozwanego szpitala. Zwalnia więc to Sąd drugiej instancji od rozważań
dotyczących przesłanek określenia renty na poziomie 350zł. Brak jest także zarzutów dotyczących określenia wielkości
szkody majątkowej. Zasadnie natomiast ubezpieczyciel powołując się na treść umowy ubezpieczenia wskazywał na
ograniczenie swej odpowiedzialności cywilnej, co zresztą ustalił Sąd pierwszej instancji. W tym więc tylko zakresie
uwzględniono apelację (...) S.A. w W. i na podstawie art. 386§1 k.p.c. zmieniono w stosunku do ubezpieczyciela
wyrok Sądu pierwszej instancji obniżając o 5 % kwotę zadośćuczynienia i odszkodowania (o 5350zł) a także rentę
(o 17,50zł). Należy bowiem uwzględnić zakres ochrony ubezpieczeniowej wynikający z zawartej między pozwanymi
umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakładów opieki zdrowotnej. Zarzut naruszenia art. 805 k.c.§1
k.c. jest tu zasadny. Odpowiedzialność in solidum stosowana z uwagi na odmienne podstawy odpowiedzialności
pozwanych , nie oznacza że pozwani muszą być zobowiązani do zapłaty identycznej kwoty.
Nie są zasadne apelacje także w części kwestionującej datę zasądzenia odsetek. Odsetki należą się za sam fakt
opóźnienia się dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 k.c.). Świadczenie pieniężne w tym
przypadku ma charakter bezterminowy i u winno nastąpić niezwłocznie po wezwaniu do zapłaty (art. 455k.c.),
W dacie wezwania pozwany szpital miał już świadomość istotnych okoliczności sprawy i winien współdziałać z
ubezpieczycielem przy wypłacie odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia. Ubezpieczyciel zaś odmówił zapłaty już po
przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego w dniu 30 czerwca 2009r. uznając błędnie, że nie zachodzi podstawa
jego odpowiedzialności gwarancyjnej i nie może być z tego tytułu premiowany. Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie
podziela bowiem pogląd SN wyrażony w wyroku z dnia 8 marca 2013 r. III CSK 192/12 Lex nr 1331306, że:
„jeżeli powód żąda od pozwanego zapłaty określonej kwoty tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za
opóźnienie od określonego dnia, poprzedzającego dzień wyrokowania, odsetki te powinny być zasądzone zgodnie
z żądaniem pozwu, o ile tylko w toku postępowania zostanie wykazane, że dochodzona suma rzeczywiście się
powodowi należała tytułem zadośćuczynienia od wskazanego przez niego dnia”. Można dodatkowo wskazać, że strona
pozwana nie może sama czerpać korzyści z powstrzymania się od spełnienia świadczenia i pozbawiać w ten sposób
uprawnionego czerpania korzyści z tego zadośćuczynienia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2011 r.,
I CSK 243/10, LEX nr 848109, z dnia 16 grudnia 2011 r., V CSK 38/11 LEX nr 1129170 i z dnia 14 stycznia 2011r. I
PK 140/10 OSNP 2012/5-6/66). Przy określeniu wysokości zadośćuczynienia nie uwzględniano żadnych okoliczności
następczych zaistniałych po zgłoszeniu szkody i wezwaniu do spełnienia świadczenia a jedynie przeprowadzono
dowody, które nie ujawniły nowych okoliczności a tylko potwierdziły wcześniej ujawnione, co mógł także weryfikować
pozwany i jego ubezpieczyciel w toku postępowania likwidacyjnego. Mimo więc swobody sądu przy orzekaniu o
zadośćuczynieniu i pewnej uznaniowości, odsetki winny zostać zasądzone od wezwania do zapłaty, szczególnie, że
przy określeniu wysokości rekompensaty nie brano pod uwagę krzywdy wynikającej z niewypłacenia odpowiedniej
kwoty rekompensaty bezpośrednio po zgłoszeniu szkody i przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego. Nie są
także zasadne zarzuty naruszenia art. 100k.p.c., który pozwala w tego typu sprawach obciążyć wygrywającego kosztami
procesu. Ponadto za nieobciążaniem powódki kosztami mimo przegrania procesu w dużej części przemawiają zasady
słuszności wobec jej sytuacji materialnej i życiowej. Mając powyższe na uwadze dalej idącą apelację ubezpieczyciela
oraz apelację pozwanego szpitala a także apelację powódki oddalono na podstawie art. 385 k.p.c. Powyższe
rozstrzygnięcie uzasadniało wzajemnie zniesienie kosztów na podstawie art. 100k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. przy
uwzględnieniu, że powódka jest wygrywająca co do apelacji pozwanych a pozwani są wygrywający co do apelacji
powódki.