BR-11 book.indb - Fundacja im. Lesława A. Pagi

O
W
!
PD
w
N
y
O
W
N
to
.c
O CHOLESTEROLU
SŁÓW KILKA – STARY
PROBLEM, NOWE SPOJRZENIE
TEKST: MGR FARM. DAMIAN ŚWIECZKOWSKI, FUNDACJA IM. LESŁAWA A. PAGI / FOTO: SHUTTERSTOCK
Cholesterol
w tętnicy.
wielu leków oraz udowodnionej
efektywności interwencji pozalekowych (m.in. diety niskotłuszczowej czy dostosowanej do stanu zdrowia aktywności fizycznej),
efekty terapii hipolipemizującej
pozostają nadal niewystarczające.
Zagadnienie to jest o tyle ważne,
że zaburzenia lipidowe, z uwagi
na ich epidemiologię, stanowią pandemię naszych czasów.
Ostatnio opublikowane wytyczne
Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (European Society
of Cardiology) wprowadziły do terapii dyslipidemii kilka nowości,
istotnych również w praktyce farmaceuty. Uważna lektura wytycznych pozwala aptekarzom lepiej
rozumieć zalecenia lekarskie oraz
efektywniej doradzać pacjentom.
Poniżej wybór istotnych informacji z wytycznych Europejskiego
Towarzystwa Kardiologicznego dla
praktyki aptecznej:
Frakcja LDL pozostaje najważniejszym elementem oceny
profilu lipidowego pacjenta. Wartości stężenia LDL są najważniejszym markerem diagnostycznym
oraz celem interwencji farmakologicznych i pozafarmakologicznych. Obniżenie stężenia frakcji
LDL należy uznać za najważniejszy
cel leczenia dyslipidemii. Związek
między wartością stężenia frakcji
LDL a np. występowaniem incydentów sercowo-naczyniowych,
w tym zgonu z przyczyn kardiologicznych, został udowodniony
w wielu randomizowanych, prospektywnych badaniach klinicznych. Przed włączeniem farmakoterapii konieczne jest jednak
oznaczenie stężenia frakcji HDL.
1
Zaburzenia gospodarki lipidowej
pozostają jednym z najczęstszych
tematów pytań skierowanych
przez pacjentów do aptekarzy.
34
/
BEZ RECEPTY
/
L I S T O PA D 2 0 1 6
N
iniejszy artykuł przedstawia niektóre zalecenia
zawarte w wytycznych
dotyczących terapii hipolipemizującej Europejskiego Towarzystwa
Kardiologicznego oraz ich potencjalny wpływ na praktykę apteczną. Zamiarem autora jest również
zwrócenie uwagi na związek mię-
dzy adherencją a uzyskiwanymi
wynikami leczenia farmakologicznego jako jednego z celów
opieki farmaceutycznej. Zaburzenia gospodarki lipidowej są jedną
z najważniejszych chorób cywilizacyjnych mających istotny wpływ
na ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego. Mimo dostępności
Optymalna wartość stężenia
frakcji LDL zależy od ryzyka
sercowo-naczyniowego estymowanego dla każdego pacjenta indywidualnie. U pacjentów z bardzo
wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym, tj. z udokumentowaną
chorobą sercowo-naczyniową (np.
po ostrych zespołach wieńcowych,
2
cukrzycą powikłaną zmianami
narządowymi czy ciężką przewlekłą chorobą nerek) – wytyczne
ESC są najbardziej rygorystyczne.
Optymalne stężenie frakcji LDL
powinno wynosić poniżej 70 mg/
dL. Natomiast, jeżeli początkowe
stężenie LDL, przed rozpoczęciem
interwencji farmakologicznej,
mieściło się w zakresie między 70
a 135 mg/dL, optymalnym celem
terapii jest obniżenie wartości stężenia LDL o 50% względem wartości początkowej.
Podstawą farmakoterapii pozostaje stosowanie statyn.
Powinny być używane zazwyczaj
w wysokich dawkach, jednak
istotne jest, żeby leczenie było
przez pacjentów dobrze tolerowane. Wszystkie osoby (poza tymi
z oczywistymi przeciwwskazaniami), po przebyciu ostrego zespołu
wieńcowego (ang. Acute Coronary
Syndrome), powinny stosować
odpowiednio wysokie dawki statyn. U pacjentów z rozpoznaną
niewydolnością serca nie należy
ich wprowadzać w ogóle, jeżeli nie
istnieją ku temu inne wskazania.
Innymi słowy, sama niewydolność
serca nie jest wystarczającym
kryterium, aby rozpocząć farmakologiczne leczenie statynami.
Z punktu widzenia praktyki aptecznej należy zwrócić uwagę
na najczęstsze działania niepożądane oraz interakcje statyn.
Najpoważniejszym działaniem
niepożądanym w przypadku
statyn jest ryzyko rabdomiolizy, masywnego rozpadu tkanki
mięśniowej, prowadzącego do
niewydolności nerek czy zgonu.
Znacznie częściej w praktyce
klinicznej spotykamy pacjentów
skarżących się na bóle i tkliwość
mięśni. W aptece ogólnodostępnej personel powinien być szczególnie wyczulony na pacjentów
przyjmujących przewlekle duże
dawki statyn i stosujących jednocześnie środki przeciwbólowe.
Kolejne działania niepożądane
związane są z podwyższeniem
3
.d o
m
o
m
o
c u -tr a c k
C
lic
k
to
k
C
lic
w
w
w
.d o
w
w
w
h a n g e Vi
e
M A G A Z Y N P O LS K I E J G R U P Y FA R M A C E U T YC Z N E J
bu
y
XC
er
ZDROWIE
F-
w
bu
h a n g e Vi
e
!
XC
er
PD
F-
c u -tr a c k
Najpoważniejszym dziaŁaniem
niepożądanym w przypadku statyn jest
ryzyko rabdomiolizy, masywnego rozpadu
tkanki mięśniowej, prowadzącego
do niewydolności nerek czy zgonu.
stężenia aminotransferaz wątrobowych. Warto w tym miejscu
podkreślić, że klinicznie istotne
podwyższenie aminotransferazy
alaninowej oznacza trzykrotne
przekroczenie górnej wartości
normy laboratoryjnej oznaczone
co najmniej dwukrotnie. Z uwagi na fakt, że większość statyn
jest silnie metabolizowana przez
układ cytochromów wątrobowych, istnieje wiele rodzajów
leków, których stosowanie wraz
ze statynami prowadzić będzie
do interakcji międzylekowych
(drug-drug interaction). Należą do
nich m.in. środki przeciwgrzybicze
(ketokonazol), antybiotyki (erytromycyna), inhibitory proteazy
stosowane w supresji wirusa HIV,
antagoniści kanałów wapniowych
(amlodypina) oraz np. amiodaron
czy cyklosporyna. Istotna jest również interakcja z sokiem grejpfrutowym, która prowadzić może do
ciężkiej miopatii.
Struktura lipoprotein.
Obniżenie stężenia
frakcji LDL
należy uznać za
najważniejszy cel
leczenia dyslipidemii.
Wytyczne podkreślają również
rolę pozafarmakologicznych
metod wpływających na poprawę profilu lipidowego pacjentów,
w tym zmianę stylu życia oraz nawyków żywieniowych. Rekomendowane jest spożywanie żywności
różnorodnej, jednak takiej, która
nie będzie prowadzić do wystąpienia otyłości. Ponadto zaleca
się spożywanie owoców, warzyw
oraz ryb. Ograniczyć należy do
minimum spożycie soli. Regularny
wysiłek fizyczny zalecany jest codziennie przez minimum 30 minut. Bezwzględnie należy unikać
palenia papierosów i narażenia na
bierne palenie.
4
Wytyczne kładą również istotny
nacisk na zjawisko przestrzegania zaleceń terapeutycznych
przez pacjentów z rozpoznaniem
choroby sercowo-naczyniowej.
Zjawisko adherencji pozostaje
najważniejszym modyfikowalnym czynnikiem wpływającym
na rokowanie w chorobach
kardiologicznych. W literaturze
przedmiotu spotykamy wiele
przykładów usług farmaceutycznych prowadzących do poprawy
stopnia przestrzegania zaleceń
terapeutycznych, w konsekwencji do poprawy wyników leczenia.
Adherencja w kontekście terapii
zaburzeń lipidowych stanowi
istotne wyzwanie dla praktyki
aptecznej. Dowody naukowe jasno wskazują na to, że właściwie
zaprojektowana usługa farmaceutyczna, oparta na dowodach
naukowych – może wpłynąć
na adherencję, a tym samym
na zoptymalizowanie leczenia
farmakologicznego, również
w przypadku dyslipidemii.
L I S T O PA D 2 0 1 6
/
BEZ RECEPTY
/
35
.c